چاپ کتاب چه مراحلی دارد ؟ با فرایندهای چاپ کتاب آشنا شوید

چاپ کتاب در سال‌های اخیر در ایران روند صعودی به خود گرفته است. بنابر آخرین آمارها، در سال 1400 بیش از 100 هزار عنوان کتاب در ایران منتشر شده است که 75 درصد آن مربوط به کتاب‌های تألیفی و 25 درصد نیز مربوط به کتاب‌های ترجمه شده از سایر زبان‌هاست. این درحالی است که در سال 1390 یعنی ده سال قبل 68 هزار عنوان کتاب چاپ شده بود و آمار رو به رشد نشان دهنده علاقه تعداد زیادی از ایرانیان به چاپ کتاب‌هایشان است.

کتاب‌های چاپ شده در ایران را می‌توان در چند دسته کلی قرار داد. دسته اول شامل چاپ کتاب دانشگاهی است که بیشتر توسط اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام می‌گیرد. دسته دوم شامل کتاب‌های روانشناسی، موفقیت و رمان‌های خارجی است که این آثار نیز در بیشتر مواقع ترجمه شده از سایر زبان‌ها و به خصوص زبان انگلیسی است. درنهایت دسته سوم کتاب‌های چاپ شده مربوط به شعر، داستان و دلنوشته‌های نویسندگان ایرانی است که استقبال از چاپ و مطالعه آن‌ها نیز در سال‌های اخیر به سرعت رو به رشد بوده است. برای مثال ده‌ها عنوان کتاب استان و رمان که در چند سال اخیر توسط نویسندگان ایرانی و به خصوص نویسندگان جوان نوشته شده‌اند توانسته‌اند به رتبه‌های بالای فروش دست یابند و حتی برخی از آن‌ها به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده است.

باتوجه به اینکه تعداد زیادی از نویسندگان و مترجمین ایرانی با مراحل و فرایندهای چاپ کتاب آشنایی ندارند، برای چاپ کتاب خود نیز اقدام نمی‌کنند. از نظر این دسته از افراد چاپ کتاب یک کار بسیار طولانی، پرهزینه و سخت است و به همین دلیل برخی از آن‌ها انگیزه خود را برای شروع این فرایند از دست می‌دهند. این درحالی است که در صورت همکاری باید ناشر خوب و معتبر، بیشتر امور مربوط به چاپ کتاب توسط تیم تخصصی انتشارات انجام می‌گیرد و عملاً مترجم یا نویسنده پس از به اتمام رساندن ترجمه یا تألیف اثر خود کار خاصی نخواهند داشت. با ما همراه باشید تا با مراحل چاپ کتاب و سایر نکات مرتبط با چاپ کتاب آشنا شوید.

مراحل چاپ کتاب

به اتمام رساندن فرایند نگارش تا ترجمه کتاب: بدیهی است که اولین گام برای چاپ کتاب این است که کتاب خود را به اتمام برسانید. مشکلی به نام ایست فکری نویسنده وجود دارد که در آن نویسنده دیگر نمی‌تواند به نوشتن ادامه دهد. همین موضوع درباره ترجمه نیز صادق است و پس از مدتی اثر نیمه کاره رها می‌شود. نویسندگان و مترجمین بزرگ عقیده دارند که بهترین راهکار برای غلبه براین موضوع نوشتن به صورت روزانه و با یک برنامه مشخص است. مثلاً نویسنده یا مترجم متعهد می‌شود هر روز تعداد صفحات مشخصی را بنویسد یا ترجمه کند.

پیدا کردن یک ناشر معتبر: پس از اینکه کتاب خود را نوشتید یا ترجمه آن را به اتمام رساندید حالا باید یک ناشر خوب و معتبر برای چاپ کتاب خود پیدا کنید. ناشر معتبر و خوب می‌تواند بار بزرگی از روی دوش شما بردارد و درواقع یک ناشر با تجربه پس از گرفتن کتاب از مترجم یا نویسنده هیچ کاری با او نخواهد داشت مگر در مواقعی که نیاز به هماهنگی باشد.

ویراستاری، صفحه‌آرایی و طراحی جلد: وقتی ناشر خود را پیدا کردید اولین کار ناشر این خواهد بود که کتاب شما را ویراستاری نماید. ویراستار می‌تواند کتاب را از نظر نگارشی، محتوایی و علمی ویراستاری نماید و بستگی به حیطه‌ای که کتاب درباره آن است ویراستار انتخاب می‌شود. زمانی که ویراستاری کتاب به پایان رسید نوبت به صفحه‌آرایی آن می‌رسد. صفحه‌آرایی تاثیر زیادی بر جذابیت صفحات کتاب و سادگی خواندن آن دارد. ویراستار حرفه‌ای کتاب را به گونه‌ای طراحی می‌کند که خواند آن لذتبخش و راحت باشد. در نهایت باید جلدی برای کتاب طراحی شود. در طراحی جلد نظرات مترجم یا نویسنده از یک سو و ناشر از سوی دیگر ارزشمند و ضروری هستند. ناشر با توجه به تجربه خود فروش و جذب مخاطب را در اولویت قرار می‌دهد و مترجم یا نویسنده نیز با توجه به تسلط بر محتوای کتاب، مرتبط بودن جلد با ایده اصلی کتاب را بررسی می‌کند.

اخذ مجوزهای کتاب: برای یک کتاب چند مجوز باید اخذ شود که این مرحله توسط ناشر انجام می‌گیرد. مجوز اول شابک است که از خانه کتاب اخذ می‌شود. سپس کتاب برای دریافت فیپا از کتابخانه ملی و مجوز انتشار از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌‎شود. همچنین پس از چاپ کتاب باید چند نسخه از آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال گردد و مجوز اعلام وصول نیز دریافت گردد.

چاپ و صحافی کتاب: زمانی که مجوزهای لازم از مراجع مربوطه اخذ شد کتاب برای چاپ به چاپخانه ارسال می‌گردد و در همانجا نیز صحافی می‌گردد. چاپ کتاب می‌تواند به صورت دیجیتال یا افست باشد که چاپ دیجیتال بیشتر برای کتاب‌های با تیراژ پایین و چاپ افست برای کتاب‌های با تیراژ بالا مناسب است. کیفیت چاپ و صحافی کتاب نقش زیادی در کیفیت نهایی کتاب شما خواهد داشت و به همین دلیل یافتن ناشر خوب برای داشتن یک کتاب زیبا ضروری است.

جمع‌بندی مراحل و فرایندهای چاپ کتاب

در این مقاله که توسط همکاران ما در انتشارات نارون دانش به رشته تحریر درآمده است با مراحل و فرایندهای چاپ کتاب آشنا شدید. هدف از نگارش این مقاله توسط انتشارات نارون دانش این بوده است که افراد را تشویق به چاپ کتابشان کند. بسیاری از افراد کتابی را نگارش کرده یا ترجمه کرده‌اند اما به دلایلی مختلف اقدامی برای چاپ آن نمی‌کنند. آشنایی با مراحل و فرایندهای چاپ کتاب باعث کاهش دغدغه نویسندگان و مترجمین خواهد شد و آن‌ها را تشویق به چاپ کتابشان خواهد کرد.