درمان یبوست با رژیم غذایی تحریک کننده دستگاه گوارش + علایم یبوست

اگر به درمان یبوست توجه نشود، منجر به بواسیر و زخم مقعد خواهد شد که نیاز به جراحی دارد و فرد تا پایان عمر، اجابت مزاج راحتی نخواهد داشت. یبوست اصطلاح پزشکی برای زمانی است که فرد دچار کاهش حرکات روده یا مشکل در دفع مدفوع شود. عادات روده هر فردی متفاوت است، اما افرادی که مبتلا به یبوست هستند، معمولا کمتر از سه بار در هفته دفع می‌‎کنند.

بر اساس آمارهای سازمان بهدشات جهانی سالانه افراد متعددی از گروه‌های سنی مختلف دچار این بیماری می‌شوند؛ از جمله زنان باردار و کسانی که دچار سوتغذیه شدید هستند. به دلیل رواج تغدیه نامناسب و فست فود، حتی در کشورهای پیشرفته مانند امریکا نیز از هر 100 بزرگسال، حدود 16 نفر علائم یبوست را تجربه می‌کنند. این خطر با افزایش سن افزایش می‌یابد و یبوست تقریباً 33 نفر از هر 100 بزرگسال 60 ساله یا بالاتر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خونریزی و فقر آهن، از دیگر عوارض یبوست مزمن است. توجه به رژیم غذایی مناسب، هم در پیشگیری و هم در درمان این بیماری آزاردهنده، نقش کلیدی را بازی می‌کند.

علایم یبوست

علاوه بر اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته، افراد مبتلا به یبوست ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:

• مدفوع سفت، خشک یا توده‌ای

• مدفوع‌هایی که شبیه سنگ‌های کوچک یا مرمر هستند

• درد و ناراحتی در هنگام اجابت مزاج

• احساس ناتوانی در تخلیه کامل روده

• از دست دادن اشتها به دلیل احساس سیری مداوم

• شکم کمی متورم

علل ابتلا به یبوست

دلایل زیادی برای یبوست وجود دارد مانند انتخاب سبک زندگی، داروها، شرایط پزشکی و بارداری. علل رایج سبک زندگی که موجب یبوست می‌شوند عبارتند از:

• خوردن غذاهای کم فیبر

• ننوشیدن آب کافی(کم آبی)

• ورزش نکردن کافی

• مصرف بیش از اندازه میوه‌هایی مانند موز

• مصرف بیش از اندازه تخم مرغ

• تغییراتی در برنامه معمول شما، مانند سفر، غذا خوردن یا خوابیدن در زمان‌های مختلف

• خوردن مقدار زیادی شیر یا پنیر

• فشار

• مقاومت در برابر میل به اجابت مزاج

• برخی داروها و مکمل‌های غذایی مانند آنتی‌اسیدهایی که حاوی آلومینیوم و کلسیم هستند

• داروهای ضد تشنج

• اختلالاتی که بر مغز و ستون فقرات شما تأثیر می‌گذارد، مانند بیماری پارکینسون

• شرایطی که بر متابولیسم بدن شما تأثیر می‌گذارد، مانند دیابت

• کم کاری تیروئید

• استفاده بیش از حد از ملین‌ها

• داروهای مسکن قوی مانند داروهای مخدر

• داروهای ضد افسردگی

• مصرف بیش از اندازه قرص آهن

• سندرم روده تحریک‌پذیر

• کلسیم بیش از حد در خون

توجه: اگر با مواد غذایی ملین و مصرف مایعات بیشتر، یبوست درمان نشود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص شود.

راه‌های درمان یبوست مزمن

پیدا کردن داروهای گیاهی برای درمان یبوست ساده است. در واقع بسیاری از ملین‌ها بدون نیاز به نسخه، حاوی ترکیبات گیاهی هستند. گیاهان ملین به حرکت روده کمک می‌کنند و باعث خارج شدن مدفوع از بدن می‌شوند. همچنین اضافه کردن فیبر و مایعات به برنامه غذایی افرادی که یبوست دارند، ضروری است.

درمان یبوست مزمن معمولاً با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی شروع می‌شود که به منظور افزایش سرعت حرکت مدفوع در روده شما انجام می‌‌شود. اگر این تغییرات کمکی نکرد، پزشک ممکن است داروها یا جراحی را توصیه کند:

مصرف فیبر خود را افزایش دهید

افزودن فیبر به رژیم غذایی باعث افزایش وزن مدفوع و سرعت عبور آن از روده می‌شود. هر روز و به تدریج شروع به خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه کنید. نان‌ها و غلات سبوس‌دار را انتخاب کنید. پزشک شما ممکن است تعداد خاصی از گرم فیبر را برای مصرف روزانه توصیه کند. به طور کلی، به ازای هر 1000 کالری در رژیم غذایی روزانه خود 14 گرم فیبر را هدف قرار دهید. افزایش ناگهانی مقدار فیبری که می‌خورید می‌تواند باعث نفخ و گاز شود، بنابراین به آرامی شروع کنید و طی چند هفته به هدف خود برسید.

بیشتر روزهای هفته ورزش کنید

فعالیت بدنی باعث افزایش فعالیت عضلات در روده شما می‌شود. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته در ورزش و پیاده‌روی داشته باشید. اگر قبلاً ورزش نکرده‌اید، با پزشک خود در مورد شروع یک برنامه ورزشی منظم صحبت کنید.

تمایل به اجابت مزاج را نادیده نگیرید

به اندازه کافی در سرویس بهداشتی بمانید و به خود فرصت کافی بدهید تا بدون حواس‌پرتی و بدون احساس عجله اجابت مزاج داشته باشید.

چندین نوع ملین دارویی برای درمان یبوست

هر کدام از ملین‌ها و مسهل‌ها تا حدودی متفاوت عمل می‌کنند تا اجابت مزاج را آسان‌تر کنند. موارد زیر بدون نسخه در دسترس هستند:

• مکمل‌های فیبر مانند پسیلیوم، کلسیم پلی کربوفیل و متیل سلولز

• محرک‌هایی از جمله بیزاکودیل(کورکتول، دولکولاکس، دیگران) و سنوزیدها(سنوکوت، اکس لاکس، پردیم)

• اسموتیک‌ها مانند هیدروکسید منیزیم خوراکی، سیترات منیزیم، لاکتولوز و پلی اتیلن گلیکول

• روان کننده‌هایی مانند انواع روغن‌های خوراکی

• نرم‌کننده‎های مدفوع مانند سدیم دوکوزات(کولاس) و کلسیم دوکوزات(سورفاک)

• تنقیه و شیاف‌های گلیسیرین یا بیزاکودیل نیز با روان کنندگی و تحریک به حرکت مدفوع به خارج از بدن کمک می کنند.

روغن زیتون و روغن بذر کتان مصرف کنید

روغن زیتون و روغن بذر کتان دارای اثر ملین ملایمی هستند و به تسهیل جریان مواد از طریق روده کمک می‌کنند. این روغن‌ها همچنین حاوی ترکیباتی هستند که هضم را بهبود می‌بخشد و خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی دارند.

غذاهای حاوی پروبیوتیک را مصف کنید

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به بهبود سلامت روده و نرم شدن مدفوع کمک می‌کنند و در مواد غذایی مانند ماست، کفیر، شیر حاوی پروبیوتیک وجود دارد. البته می‌توانید از مکمل دارویی آن نیز استفاده کنید.

کلم بروکلی را به برنامه غذایی خود اضافه کنید

بروکلی حاوی سولفورافان است، ماده‌ای که از روده محافظت و هضم را آسان می‌کند. سولفورافان همچنین به جلوگیری از رشد بیش از حد برخی از میکروارگانیسم‌های روده‌ای که می‌توانند در هضم سالم اختلال ایجاد کنند، کمک کند.

کافئین ممنوع

دو تا چهار لیوان آب اضافی در روز بنوشید. از نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید که می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود.

پیشگیری از یبوست با تغذیه مناسب

سبزیجات، حبوبات و برخی از میوه‌ها از جمله مهم‌ترین مواد غذایی موثر در پیشگیری از یبوست است:

آلو خشک

آلو خشک حاوی مقادیر بالایی فیبر است، تقریباً 3 گرم فیبر در هر وعده 1/4 فنجان(40 گرم). فیبر نامحلول موجود در آلو که به عنوان سلولز شناخته می‌شود، مقدار آب در مدفوع را افزایش می‌دهد که می‌تواند حجیم شود. در همین حال، فیبر محلول موجود در آلو در روده بزرگ تخمیر می‌شود تا اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه تولید کند، که همچنین می‌تواند وزن مدفوع را افزایش دهد.

سیب

سیب سرشار از فیبر است. در واقع، یک سیب متوسط ​​با پوست(حدود 200 گرم) حاوی 4.8 گرم فیبر است که 19 درصد از نیاز روزانه بدن است. یک مطالعه بر روی 80 فرد مبتلا به یبوست نشان داد که پکتین موجود در سیب، حرکت مدفوع را از طریق روده تسریع می‌کند، علائم یبوست را بهبود می‌بخشد و میزان باکتری‌های مفید در روده را افزایش می‌دهد.

گلابی

در یک میوه گلابی با اندازه متوسط​​(حدود 178 گرم) حدود 5.5 گرم فیبر موجود است. این مقدار، 22 درصد Rاز نیاز روازنه برای فیبر است. شما می‌توانید گلابی را به طرق مختلف در رژیم غذایی خود بگنجانید. گلابی را به صورت خام یا پخته، همراه با پنیر بخورید یا در سالادها، غذاهای خوش طعم و غذاهای پخته بگنجانید.

کیوی

یک کیوی(حدود 75 گرم) حاوی حدود 2.3 گرم فیبر است که برابر با 9 درصد از نیاز روزانه بدن است. در یک مطالعه، 19 بزرگسال سالم به مدت 28 روز یک مکمل مشتق شده از کیوی مصرف کردند. محققان دریافتند که انجام این کار منجر به افزایش قابل توجهی در تعداد دفعات مدفوع روزانه می شود.

انجیر

یک انجیر خام متوسط​​(حدود 50 گرم) حاوی 1.5 گرم فیبر است. علاوه بر این، فقط نصف فنجان(80 گرم) انجیر خشک، حاوی 7.9 گرم فیبر است که تقریباً برابر با درصد 32 از نیاز روزانه است. جالب اینجاست که انجیر حاوی آنزیمی به نام فیسین است که شبیه به آنزیم اکتینیدین موجود در کیوی است. این ماده به اثرات مثبتی بر عملکرد روده، دارد.

لوبیا، نخود و عدس

حبوبات یکی از ارزان‌ترین گروه‌های غذایی پر فیبر هستند که می‌توانید در رژیم غذایی خود بگنجانید. به عنوان مثال، 1 فنجان(182 گرم) لوبیا پخته شده، حاوی 19.1 گرم فیبر است که 76 درصد از نیاز روزانه افراد است. حبوبات حاوی ترکیبی از فیبر نامحلول و محلول هستند. این بدان معنی است که آن‌ها می‌توانند یبوست را با اضافه کردن حجم و وزن به مدفوع کاهش دهند و همچنین آن را برای تسهیل دفع، نرم کنند.

رژیم غذایی مناسب برای درمان یبوست

تعداد مواد غذایی مفیدی که در درمان یبوست و پیشگیری از آن مورد استفاده قرارمی‌گیرند، بسیار متنوع است. سالمندان، زنان باردار و کسانی که جراحی انجام داده‌اند یا مبتلایان به بیماری‌های صعب‌العلاج، افراد کم تحرک و یا کسانی که دچار استرس‌های شدید هستند، بیشتر دچار یبوست می‌شوند. ورزش و تحرک کافی حتی پیاده‌روی روزانه به درمان و پیشگیری از یبوست کمک خواهد کرد.برنامه غذایی روزانه افراد مبتلا به یبوست باید حاوی انواع مختلف سبزیجات، خاکشیر، میوه‌هایی مانند انجیر و مایعات فراوان باشد. البته باید توجه داشته باشید مصرف بی‌رویه و بدون برنامه مواد غذایی ملین و مسهل، ممکن است موجب ایجاد اختلالات دیگری در بدن شود؛ به همین دلیل برنامه غذایی ضد یبوست را زیر نظر پزشک یا مشاور تغذیه به کار ببرید.