شناسایی مجلات نامعتبر و جعلی در پزشکی

تاریخ: 1401/12/16

بازدید: 1212

زمان مطالعه: 4 دقیقه / لینک کوتاه:

معرفی سامانه نوپا

مجلات علمی مسئول ارزیابی مدارک علمی منتشرشده در یک حوزه موضوعی هستند. می توان چنین گفت که مهم ترین عملکردی که باید از یک مجله علمی انتظار داشت، کنترل کیفیت اطلاعات است. کنترل کیفیت اطلاعات منتشرشده در مجله، از حیث اشاعه صحیح و اعتبار اطلاعات مهم است. کنترل کیفیت اطلاعات مجله توسط هیات تحریریه و داواران انجام می‌شود. هیات تحریریه شامل داوران و سردبیر مجله وظیفه حفاظت از کیفیت مقالات علمی منتشرشده مجله را دارند.

وظیفه داوران مجله این است که از انتشار مقالات علمی با کیفیت پایین جلوگیری کرده و مانع از انتشار چنین مقالاتی شوند. پس، بسیاری از مجلات علمی برای ارتقاء علمی خود و حفظ اعتبار فرآیند داوری مقالات را به‌صورت دقیق و موشکافانه انجام می دهند. دراین‌بین، مجلاتی وجود دارند که از اعتبار مناسبی برخوردار نیستند و اعتبار علمی برای آنها مهم نیست. بنابراین، این مجلات توجه زیادی به ارزش محتوای مقاله و کیفیت آن ندارند. داوری علمی درستی در این مجلات انجام نمی‌شود و برخی اوقات فرآیند داوری آنها خیلی کوتاه است. این مجلات بیشتر به دنبال منفعت مالی هستند و کیفیت مقاله منتشرشده برای آنها اهمیتی ندارد. با وجود اینکه مجلات مذکور ادعا دارند که هیات تحریریه معتبری دارند و دارای اعتبار علمی هستند.

برای دریافت آخرین‌های بلاگ در خبرنامه عضو شوید.

به این دسته از مجلات، مجلات نامعتبر علمی گفته می‌شود. مجلات نامعتبر علمی برای انتشار مقاله از نویسندگان پول دریافت می کنند. نداشتن هیات تحریریه مشخص، نامشخص بودن زمان فرایند داوری مقاله، کادر علمی ضعیف، پایین بودن کیفیت مقالات منتشرشده و تأکید زیاد بر دریافت پول برای انتشار مقاله از جمله ویژگی های یک مجله نامعتبر است. در زبان انگلیسی به این نوع مجلات، مجلات نامعتبر Fake Journals یا مجلات چپاولگر Predatory Journals گفته می‌شود. بر اساس برآوردها در دوره زمانی 2011 تا 2014، 9665 مقاله از ایران در نشریات نامعتبر منتشر شده که برای انتشار آن 4298262دلار هزینه شده است.

لازم به ذکر است که بسیاری از مجلات بین المللی معتبر نیز برای گذرندان امور خود از نویسنده مبلغی دریافت می کنند که به این مبلغ Article Processing Charges (APC) گفته می‌شود. اما ویژگی خاص مجلات نامعتبر تأکید بر دریافت مبلغ زیاد و نامعقول از نویسندگان مقالات است.

یافته ها نشان می دهد که اکثر پژوهشگرانی که مقاله خود را در مجلات نامعتبر علمی منتشر می کنند عموما از کشورهایی مثل هند، نیجریه، آفریقا و خاورمیانه به دلیل شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند.

برخی از ویژگی های مهم و مشترک مجلات بدون اعتبار

عنوانی شبیه به عنوان مجلات معتبر
نداشتن نسخه چاپی
انتشار مجله عمدتا به صورت ماهانه
سرعت بالای داوری مقاله
چاپ مقاله در حوزه موضوعی مختلف و متنوع
انتشار بیش از یک مقاله از یک نویسنده در یک شماره
فرآیند داوری رایگان اما اجبار در هزینه انتشار مقاله
از بین بردن آرشیو مقالات و سایت مجله

در اینجا، ضرورت شناسایی مجلات نامعتبر مشخص می‌شود. شناسایی مجلات نامعتبر به محققان کمک می‌کند تا از انتشار مقاله خود در این مجلات خودداری کنند. دراین‌بین، با توجه به اهمیت شناسایی مجلات نامعتبر وزارت بهداشت، سامانه‌ای با عنوان منبع یاب را منتشر کرده است.

معرفی سامانه منبع یاب وزارت بهداشت

در سامانه منبع یاب، می‌توانید مجله موردنظر خود را جستجو کنید. جستجو در سامانه منبع یاب می‌تواند بر اساس عنوان کتاب یا مجله و همچنین بر اساس شماره ISSN یا ISBN باشد. بعد از جستجوی مجله موردنظر خود به شاخص‌های کیفی مجلات نظیر شاخص تأثیر، سایت اسکور، شاخص هرش و چارک رتبه‌بندی را ملاحظه خواهید کرد. همچنین می‌توانید ببینید که مجله شما در کدام نمایه معتبر بین المللی نظیر اسکوپوس و وب او ساینس حضور دارد.