جراح ارتوپد کیست و چه وظایفی دارد؟
جراح ارتوپد، پزشکی است که در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های سیستم اسکلتی-عضلانی آموزش دیده است. هدف جراح ارتوپد مقابله با مشکلاتی است که باعث اختلال در این سیستم می‌شوند. جراح ارتوپد برای مقابله با این مشکلات از روش‌های جراحی و بدون جراحی استفاده می‌کند.
ارتوپدی به طرز باورنکردنی وسیع و متنوع است. هرچه جراح ارتوپد دانش و تجربه بیشتری در زمینه‌های مختلف این رشته داشته باشد، موفق‌تر عمل خواهد کرد.
پزشک و جراح ارتوپد به درمان چه آسیب‌‌‌هایی می‌پردازد؟
بیماری‌های ارتوپدی انواع مختلفی دارند. بعضی از این بیماری‌ها استخوان‌ها را درگیر می‌کنند و بعضی برای مفاصل، تاندون‌ها، اعصاب و یا ماهیچه‌ها مشکل ایجاد می‌کنند. این آسیب‌ها عبارتند از:
- رگ‌به‌رگ شدن مفاصل
- کشیدگی عضلات
- شکستگی و دررفتگی استخوان
- بیماری‌های ستون فقرات
- بیماری عفونی استخوان و مفاصل
- استئومیلیت
- سرطان استخوان
- بیماری مادرزادی استخوان و مفاصل
- آرتریت: این بیماری انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آنها آرتروز، روماتیسم مفصلی، نقرس، لوپوس، اسکلرودرمی، اسپوندیلیت آنکیلوزان آرتریت روماتوئید نوجوانان و ...
- درد در کمر، زانو، لگن، استخوان‌ها و مفاصل
- دیسک کمر و گردن
- آسیب به تاندون‌ها
- پوکی و یا نرمی استخوان
- آسیب‌های ورزشی مثل پارگی رباط صلیبی
- سندروم تونل کارپال
- بورسیت
پارگی رباط صلیبی چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو، پارگی رباط صلیبی است. آسیب‌های رباط صلیبی معمولاً به علت فعالیت بدنی شدید اتفاق می‌افتند و از این‌رو یک آسیب ورزشی محسوب می‌شوند. رباط صلیبی قدامی یا جلویی از مهم‌ترین رباط‌های موجود در محل مفصل زانو است و نقش اساسی در سلامتی و ثبات این مفصل را ایفا می‌کند. آسیب شدید به این ناحیه منجر به پارگی رباط صلیبی می‌شود.
پارگی رباط صلیبی جلویی وقتی اتفاق می‌افتد که در اثر ضربه، انتهای فوقانی درشت نی نسبت به ران به سمت جلو رانده شود یا زانو شدیداً به سمت عقب حرکت کند. پارگی رباط صلیبی زانو، دامنه حرکتی مفصل را مختل می‌کند و فرد در انجام یک سری از فعالیت‌های حرکتی چون چرخاندن پا ناتوان می‌شود.
عواملی چون پیچ خوردگی زانو، کشیدگی بیش از حد زانو، وارد شدن ضربه و صدمه به زانو، پرش و فرود آمدن روی زانوی خمیده، تغییر ناگهانی وزن از یک پا روی پای دیگر، تغییر جهت ناگهانی مسیر و توقف ناگهانی حین حرکت می‌تواند منجر به پارگی رباط صلیبی فرد شود. دکتر متخصص با توجه به شدت و نوع آسیب دیدگی رباط صلیبی به درمان می‌پردازد.
پزشک و جراح ارتوپد از چه روش‌هایی برای درمان آسیب‌ها و بیماری‌ها استفاده می‌کند؟
جراح ارتوپد برای درمان بیماران ابتدا از روش‌های بدون جراحی استفاده می‌کند و سپس اگر این روش‌ها برای درمان بیمار کافی نبود به سراغ روش‌های جراحی می‌رود.
·روش‌های بدون جراحی
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، جراحی تنها روش درمان بیماران ارتوپدی نیست. بسیاری از بیماری‌های ارتوپدی با روش‌های غیر جراحی درمان می‌شوند. روش‌های بدون جراحی شامل موارد دارو درمانی، فیزیوتراپی و توانبخشی، تمرینات ورزشی، تزریقات موضعی، گچ گرفتن و استفاده از پروتز و ... است.
·روش‌های جراحی
درصورتی که بیمار با روش‌های بدون جراحی درمان نشد، با معاینه و تشخیص جراح ارتوپد، بیمار تحت درمان به روش جراحی قرار می‌گیرد. انواع مختلفی از عمل‌های جراحی توسط جراح ارتوپد متناسب با شرایط فرد انجام می‌شود. جراحی ترمیم شکستگی، عمل تعویض مفصل، جراحی پیوند استخوان، جراحی آرتروسکوپی، جراحی استئوتومی استخوان‌ها و فیوژن ستون فقرات تعدادی از این جراحی‌ها است.
جراحی تعویض مفصل چیست؟
درصورتی که شدت آسیب وارد شده به مفصل به گونه‌ای باشد که با سایر روش‌های درمانی آسیب برطرف نشود، جراح ارتوپد عمل تعویض مفصل را برای درمان توصیه می‌کند. با این عمل، بخشی یا همه محل آسیب دیده مفصل با پروتز جایگزین می‌شود. عمل تعویض مفصل به طرز قابل توجهی درد مفاصل آسیب دیده را کاهش می‌دهد، موجب بهبود توانایی حرکتی مفصل و کاهش مشکلات حرکتی فرد و به طور کلی باعث بهبود کیفیت زندگی فرد می‌شود.
انواع عمل جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی، با توجه به نوع مفصل عبارتند از: عمل تعویض مفصل زانو، عمل تعویض مفصل لگن و ران، عمل تعویض مفصل شانه، عمل تعویض مفصل آرنج و عمل تعویض مفصل مچ پا.
آسیب‌ها و بیماری‌هایی که معمولاً نیاز به عمل تعویض مفصل دارند به شرح زیرند:
- آرتروز یا استئوآرتریت
- روماتیسم مفصلی
- ضربه و شکستگی داخل مفصل که بد جوش خورده است یا در رفتگی که بد جا افتاده است یا آسیب رباطی که به خوبی درمان نشده است.
- عفونت داخل مفصل
- تومورهای بافت نرم یا استخوانی در درون مفصل
- انواع سینوویت ها مانند عوارض ناشی از هموفیلی
- آسیب دیدگی شدید غضروف مفصل
- ناهنجاری مفصل
عمل تعویض مفصل چگونه انجام می‌شود؟
پس از بستری شدن بیمار و تزریق داروی بیهوشی، برشی در ناحیه مفصل ایجاد می‌کنند. سپس عضله‌ها و دیگر اجزای مفصل را کنار می‌کشند تا بتوانند ضایعات استخوانی را خارج کنند. پروتزهای مصنوعی بنا به نوع عمل تعویض مفصل در محل مفصل تخریب شده جایگزین می‌شود. در ادامه، برای محکم ماندن پروتز در محل از سیمان ارتوپدی استفاده می‌کنند و در انتها، محل برش ایجاد شده را بخیه می‌زنند.
درصورتی که عمل تعویض مفصل دیر انجام شود، به دلیل از بین رفتن رباط‌ها و عضلات اطراف مفصل، حرکات زانو محدود می‌شود که حتی با تعویض مفصل نیز برگشت‌پذیر نیست و بیمار پس از عمل جراحی تعویض مفصل دچار محدودیت حرکت در زانوی خود می‌شود. از این رو بهتر است که بلافاصله پس از توصیه پزشک بیمار برای جراحی اقدام کند.
بیمار بسته به نوع عمل جراحی تعویض مفصل، ممکن است همان روز مرخص شود یا چند روزی در بیمارستان بستری شد. توجه به توصیه پزشک در دوره نقاهت بسیار مهم است.
جمع بندی
سیستم عضلانی-اسکلتی بدن نقش بسیار مهمی در حرکت و ثبات بدن ایفا می‌کند. از این‌رو بهتر است پس از بروز هرگونه آسیب به دکتر ارتوپد مراجعه شود. جراح یا فوق تخصص ارتوپد متناسب با شرایط جسمانی فرد به درمان به روش جراحی یا غیر جراحی می‌پردازد. توجه داشته باشید که بهترین متخصص ارتوپد، هرچه تجربه بیشتری باشد درمان موفق‌تری خواهد داشت.
*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*