بررسی مقاله نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین الملل توسط SID

به مناسبت روز ملی فناوری هسته ای ، خلاصه ای از مقاله نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین الملل توسط مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی ارائه شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID، به مناسبت فرارسیدن روز ملی فناوری هسته‌ای در این پست، خلاصه‌ای از مقاله‌ی «نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین الملل» ارائه خواهد شد. این مقاله در سال 1388 توسط صالح رضایی در مجله راهبرد منتشر شده است.

مقاله‌ی «نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین الملل» با هدف تأمل بر اهداف، ساختار و تشکیلات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نقش این سازمان را در توسعه حقوق بین‌المللی بررسی کرده و مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

پنجاه و اندی سال پیش، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با عزم و تصمیم جوامع به‌وجود آمد. هدف از تأسیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از یک‌سو استفاده و توسعه صلح‌آمیز علوم و فنون هسته‌ای در سراسر جهان و از سوی دیگر اعمال نظارت و بازرسی بر فعالیت‌های هسته‌ای دولت‌ها و مانع از استفاده نابه‌جا این علوم و فنون به مصارف غیر صلح‌آمیز و نظامی است.

 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای محقق ساختن اهداف خود تلاش‌های زیادی را انجام داده و قوانین و مقررات مختلفی را تدوین، تصویب و اجرا کرده است. اقدامات و فعالیت‌های آژانس در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی تحسین برانگیز بوده است. به‌همین دلیل توانست جایزه صلح نوبل را دریافت کند.

این مقاله به این نتیجه می‌رسد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نقش مهمی در توسعه و اجرای حقوق بین‌الملل حاکم بر علوم و فنون هسته‌ای ایفا کرده است. به‌رغم این تلاش‌ها، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایفای نقش خود مانند سایر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، تابع اراده برخی از بازیگران اصلی بین‌المللی و اعمال نفوذ آنها است.

در سال 1957 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای رسیدن به 2 هدف بزرگ خود یعنی جلوگیری از انحراف مواد و تجهیزات هسته‌ای به اهداف نظامی و اشاعه بین‌المللی کاربردهای صلح‌آمیز علوم و فنون هسته‌ای تأسیس شد؛ اما قدرت‌های بزرگ مسیر فعالیت این نهاد بین‌المللی را در جهت موردنظر خود تغییر داده‌اند. آنها موجب عدم تعادل و توازن در تحقق اهداف سازمان شدند. در نتیجه‌ی اعمال نفوذ قدرت‌های برتر جهان، به‌تدریج اراده آژانس در تدوین و توسعه مقررات بین‌المللی برای توسعه جهانی و کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای کمرنگ شد. مقررات وضع شده این سازمان به مرور زمان رو به فراموشی رفت و به نوعی در عمل منسوخ شد. یکی از نمونه‌های تضعیف آژانس به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی، پرونده هسته‌ای ایران است.

منبع:

رضایی، صالح. (1388). نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین الملل. راهبرد، 18(50 (ویژه بررسی های فقهی و حقوقی))، 149-164. SID. https://sid.ir/paper/89241/fa