ماما ، اولین متصدی امر مراقبت از مادر و جنین

مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی بررسی کرد: استفاده از هوش مصنوعی به عنوان یکی از راهکارهای کم شدن خطای ماماها و پرستاران

به گزارش روابط عمومی مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID، ازآنجاکه که در حوزه مراقبت‌های مامایی، اشتباهات و خطاهای انسانی زیادی صورت می‌گیرد، یکی از راهکارهای کم شدن خطای ماماها، استفاده از هوش مصنوعی است، که البته با محدودیت‌هایی روبرو است. اما باتوجه به رشد روزافزون هوش مصنوعی در حوزه‌ی مراقبت و سلامت، انتظار می‌رود تا این ابزار بتواند به پرستاران و ماماها برای ارائه‌ی خدمات بهتر به بیمار کمک کند.

با جستجو در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی (SID) به‌عنوان تنها پایگاه دسترسی آزاد کشور، بیش از هفتصد مقاله‌ی فارسی با موضوع مامایی یافته شد و در این بین مقاله «فراوانی و علل قصور مامایی در پرونده های ارجاعی به اداره کل پزشکی قانونی اصفهان طی سال های 1384 تا 1388» که به موضوع اشتباهات و خطاهای انسانی در امر مراقبت از بیمار پرداخته و جدیدترین مدرک علمی «هوش مصنوعی در مراقبت های پرستاری و مامایی: راه حل جدید یا چالش های اخلاقی جدید؟ (نامه به سردبیر)» که به ارائه راهکارهایی برای کم شدن خطای ماماها با استفاده از هوش مصنوعی پرداخته است، بررسی شد.

مراقبت از بیمار یک اصل در خدمات بهداشتی - درمانی است. طیف گسترده‌ای از کارکنان حرفه‌ای پزشکی و پیراپزشکی به مراقبت از بیمار اشتغال دارند. نویسندگان این مقاله از ماماها به‌عنوان اولین متصدیان امر مراقبت از مادر و جنین نام برده‌اند. ماماها به‌عنوان عضوی از کادر پزشکی و اولین حلقه بهداشتی و درمانی زنان جامعه از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

ماماها مسئول حفظ صلاحیت حرفه‌ای خود است. ماما در مقابل بیمار و خانواده‌ی بیمار مسئولیت دارند، زیرا در جریان بسیاری از مسائل محرمانه خانواده قرار می‌گیرند و وظایف مهم و خاصی را در زمینه مراقبت از بیمار برعهده دارند. ماماها در مقابل حرفه‌ی خود نیز مسئول هستند و باید در حفظ استانداردها و بهبود مراقبت از بیمار نقش فعالی داشته باشند. ماماها باید از فعالیت‌های سازمانی حرفه‌ای و قانونی رشته مامایی آگاه باشند.

با افزایش پیچیدگی‌های فرآیند مراقبت‌های بهداشت باروری به‌دلیل پیشرفت دانش و تکنولوژی، فعالیت‌های مامایی نیز پیچیده‌تر شده است. به همین دلیل انجام بهترین و مناسب‌ترین مراقبت براساس تعریف و استاندارد حرفه‌ای مامایی مشکل است.

یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های اخیر انسان، هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی کاربردهای زیادی دارد اما در حوزه‌ی پرستاری و مامایی شامل بهبود تصمیم‌گیری، مراقبت از بیمار و ارائه خدمات است. علاوه‌براین، هوش مصنوعی می‌تواند برای پشتیبانی از تصمیم‌گیری بالینی پرستاران در موقعیت‌های پیچیده مراقبتی یا انجام وظایفی مثل فرآیند مستندسازی نیز مورد استفاده ماماها قرار بگیرد.

مزیت‌های هوش مصنوعی در مراقبت‌های پرستاری و مامایی گفته شد. همانند هر رویکردی استفاده از هوش مصنوعی، معایبی دارد که در ادامه به برخی از معایب هوش مصنوعی در مراقبت‌های مامایی اشاره می‌شود:

- عدم تماس با بیمار و تعامل انسانی: مراقبت‌های مامایی نیاز به تماس شخصی و حمایت عاطفی دارند که سیستم‌های هوش مصنوعی فاقد این نوع تماس هستند.

- محدودیت در تعامل و عدم تفسیر مناسب از نیازهای بیمار: هوش مصنوعی برای ارائه‌ی پیشنهادها، به داده‌ها و الگوریتم‌هایی نیاز دارد که ممکن است نیازها و ترجیحات منحصربه‌فرد بیمار را نتواند به‌طور کامل درک کند.

- محدودیت هوش مصنوعی در ارائه مراقبت‌های فیزیکی و جسمانی: هوش مصنوعی نمی‌تواند در مراقبت فیزیکی به ماما کمک کند.

- توانایی محدود هوش مصنوعی در مواجهه با شرایط پیچیده: مراقبت‌های مامایی معمولاً درگیر شرایط پیچیده‌ای هستند که نیاز به تفکر انتقادی و مهارت‌های تصمیم‌گیری دارند، که هوش مصنوعی ممکن است فاقد آن باشد.

- وابسته بودن به کیفیت داده‌ها: هوش مصنوعی برای تولید پیشنهادها به داده‌های دقیق و جامع وابسته است. کیفیت نامناسب داده مثل داده‌های نادرست، می‌تواند دقت پیشنهادهای هوش مصنوعی را کاهش دهد.

به‌طور کلی استفاده از هوش مصنوعی در مراقبت‌های مامایی علیرغم مزایای متعدد، دارای محدودیت‌ها و چالش‌های اخلاقی زیادی است که باید آنها را بررسی کرد.

منابع:

اقتدار، سامره، مسگرزاده، مریم، و اپرناک، فاطمه سارا. (1402). هوش مصنوعی در مراقبت های پرستاری و مامایی: راه حل جدید یا چالش های اخلاقی جدید؟ (نامه به سردبیر). مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 21(4 (پیاپی 165) )، 272-276. SID. https://sid.ir/paper/1097268/fa

باقریان محمودآبادی، حسین، لهراسبی، فاطمه، ستاره، مهرداد، و لطفی، مجتبی. (1393). فراوانی و علل قصور مامایی در پرونده های ارجاعی به اداره کل پزشکی قانونی اصفهان طی سال های 1384 تا 1388. مجله زنان مامایی و نازایی ایران، 17(99)، 13-20. SID. https://sid.ir/paper/65274/fa