چرا نقاشی مونالیزا رازآلود است؟

آشنایی با مونالیزا اثر داوینچی

لئوناردو داوینچی، نقاش بزرگ ایتالیایی، در سال 1503 شروع به کشیدن مونالیزا کرد و کمی پیش از مرگش در حدود سال 1519 آن را به پایان رساند. این دانشمند برجسته‌ی دوران رنسانس به‌خاطر مشارکت‌هایش در هنر، علم و مهندسی شناخته شده است. مونالیزا فراتر از یک نقاشی است. این اثر هنری نماد رنسانس، راز جاودانه‌ی لبخندی مرموز و شاهکاری است که همچنان مردم سراسر جهان را مجذوب خود می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این اثر جهانی بهتر است نگاهی به تاریخچه و گذشته آن بیندازیم.

نقاشی مونالیزا که عنوان رسمی آن در ایتالیایی «ژوکوند» (La Gioconda) است، به لیزا همسر فرانچسکو دل ژوکوندو (Francesco del Giocondo)، تاجر فلورانسی اشاره دارد و اعتقاد بر این است که او سوژه این پرتره بوده است. به‌احتمال زیاد، فرانچسکو دل ژوکوند برای جشن تولد دومین پسرشان، سفارش کشیدن مونالیزا را به لئوناردو داد. بااین‌حال، لئوناردو هرگز این نقاشی را به خانواده‌ی ژوکوند تحویل نداد، شاید به این دلیل که او ارزش زیادی برای آن قائل بود و به کار روی آن ادامه می‌داد. سرانجام این نقاشی به فرانسه راه یافت و توسط پادشاه فرانسوای اول خریداری شد. از آن زمان به بعد، به جز دوره‌ی کوتاهی که در سال 1911 به سرقت رفت، بخشی از مجموعه سلطنتی فرانسه بوده است.

آیا مونالیزا واقعی است؟

هیچ مدرک قطعی برای اثبات یا رد وجود واقعی زنی که در نقاشی مونالیزا به تصویر کشیده شده است، وجود ندارد. بااین‌حال، اکثر متخصصان بر این باورند که این نقاشی بر اساس یک فرد واقعی است. شواهدی از جمله شباهت‌های ظاهری مونالیزا با پرتره‌های دیگر زنان فلورانسی و جزئیات دقیق لباس و جواهرات او از این باور پشتیبانی می‌کند. هویت زنی که در نقاشی مونالیزا به تصویر کشیده شده است، موضوع بحث و جدل‌های فراوانی بوده است. نام انگلیسی «مونالیزا» ترکیبی از نام سوژه یعنی لیزا و کلمه ایتالیایی «mona» (مخفف عبارت مدونا) است که به معنای «بانوی من» است. نام ژوکوند (La Gioconda) نیز از کلمه ایتالیایی «jocund» گرفته شده است که به معنای شاد یا خوش‌حال است. این نام‌های مختلف، تفاسیر متفاوتی از زن به تصویر کشیده شده در نقاشی را ارائه می‌دهند. نام مونالیزا بر احترام و جایگاه او تأکید می‌کند، درحالی‌که ژوکوند بر شادی و خوش‌رویی او تمرکز دارد.

درحالی‌ که اکثر محققان بر این باورند که لیزا ژوکوند سوژه این اثر است، برخی نظریه‌ها هویت‌های جایگزینی را پیشنهاد می‌کنند، از جمله زنان نجیب‌زاده یا حتی خودنگاره‌هایی از خود لئوناردو. با وجود تحقیقات گسترده، هویت واقعی او همچنان موضوع بحث و جدل و کنجکاوی است. لیزا ژوکوند که احتمال می‌رود سوژه واقعی مونالیزا باشد در سال 1479 در فلورانس متولد شد و در سال 1501 با فرانچسکو دل ژوکوند ازدواج کرد. آنها پنج فرزند داشتند. لیزا در سال 1532 درگذشت و در کلیسای سانتا کروچه در فلورانس (Basilica of Santa Croce in Florence) به خاک سپرده شد.

راز نقاشی مونالیزا

یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های مونالیزا، حالت چهره‌ی اوست که اغلب مرموز توصیف می‌شود. لبخند ملایم او و نگاه نرمش، بیننده را از زوایای مختلف دنبال می‌کند که نتیجه‌ی استفاده‌ی ماهرانه‌ی لئوناردو از نور و سایه است. ژست او با دستانی که به‌آرامی روی‌هم قرار گرفته‌اند، حس آرامش و ظرافت را القا می‌کند و به آرامش کلی نقاشی می‌افزاید. 

با وجود اینکه که لئوناردو داوینچی یک نقاش ایتالیایی بود؛ اما تابلو مونالیزا سال‌های زیادی است که در در موزه لوور فرانسه نگهداری می‌شود. در حال حاضر محل نگهداری و نمایش تابلوی مونالیزا در موزه لوور پاریس است. این تابلو در بخش نقاشی‌های موزه لوور، طبقه‌ی دنون، تالار شماره‌ی 6 به نمایش گذاشته شده است. باتوجه‌به شهرت جهانی مونالیزا، بازدید از آن در موزه لوور می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. صف‌های انتظار برای دیدن این شاهکار هنری، به‌خصوص در فصل‌های شلوغی سال معمولاً طولانی هستند. برای صرفه‌جویی در وقت، می‌توانید به‌صورت آنلاین از طریق وب‌سایت موزه لوور بلیت تهیه کنید یا از تورهای بازدید با راهنما استفاده کنید.

مونالیزا به دلایل مختلفی مشهور است، از جمله:

• مهارت هنری لئوناردو داوینچی: مونالیزا به‌عنوان یکی از شاهکارهای نقاشی در نظر گرفته می‌شود و از نظر استفاده از تکنیک‌های اسفاتو، ترکیب‌بندی و پرسپکتیو مورد تحسین قرار می‌گیرد.
• لبخند مرموز: لبخند مونالیزا یکی از شناخته‌شده‌ترین تصاویر در جهان است و موضوع تفسیرها و گمانه‌زنی‌های بی‌شمار بوده است.
• تاریخچه و رمز و راز: مونالیزا در طول تاریخ دستخوش حوادث مختلفی از جمله سرقت و آسیب‌دیدگی شده است. این اتفاقات، به همراه هویت نامشخص سوژه، به جذابیت و شهرت این نقاشی افزوده است.

نکاتی برای بازدید از تابلو مونالیزا

اگر می‌خواهید قصد سفر به پاریس و بازدید از نقاشی مونالیزا را دارید؛ نکات زیر را به‌خاطر داشته باشید:

• زودتر از موعد مقرر برسید: موزه لوور هر روز ساعت 9 صبح باز می‌شود. اگر می‌خواهید از صف‌های انتظار طولانی دوری کنید، زودتر از موعد مقرر برسید.
• در روزهای خلوت‌تر بازدید کنید: موزه لوور در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه شلوغ‌تر است. اگر می‌توانید، در روزهای دیگر هفته یا در فصل‌های کم‌گردشگر بازدید کنید.
• آماده‌ی ازدحام باشید: حتی در روزهای خلوت‌تر، تالار مونالیزا می‌تواند شلوغ باشد. صبور باشید و برای دیدن نقاشی از زاویه‌ی دلخواه خود، منتظر بمانید.
• از دوربین عکاسی خود استفاده کنید: عکاسی از مونالیزا مجاز است، اما استفاده از فلاش ممنوع است.
• از راهنمایان موزه استفاده کنید: راهنمایان موزه لوور می‌توانند اطلاعات جالبی در مورد مونالیزا و تاریخچه‌ی آن به شما ارائه دهند.

*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*