عصب سیاتیک و درمان رگ سیاتیک

عصب سیاتیک چیست؟ چرا برخی به این عصب می‌گویند رگ سیاتیک؟ سیاتیک، طولانی‌ترین و بزرگ‌ترین عصب بدن است که از کمر شروع شده و تا پایین پاها ادامه دارد. این عصب نقش حیاتی در انتقال پیام‌های عصبی، حسی و حرکتی از نخاع به اندام‌ها تحتانی و پاها دارد.

به صورت عامیانه به جای عصب سیاتیک، به اشتباه رگ سیاتیک جا افتاده است. برخلاف باور رایج، سیاتیک یک «رگ» نیست بلکه یک عصب است. رگ‌ها وظیفه انتقال خون در بدن را دارند، در حالی که عصب‌های بدن وظیفه انتقال پیام‌های حسی و حرکتی از مغز به نخاع و اندام و برعکس را دارند. این پیام‌های منتقل شده معمولاً شامل پیام‌های حسی مانند گرما، سرما، حس لامسه، درد و پیام‌های حرکتی می‌شوند.

درد به علت فشار بر عصب سیاتیک

چرا این عصب باعث بروز درد می‌شود؟ این عصب زمانی که تحت فشار قرار گیرد یا تحریک شود باعث بروز درد می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند منجر به درد سیاتیک شوند. شایع‌ترین علت‌ها شامل فتق دیسک کمر، اسپاسم عضلانی، تنگی کانال نخاع و حتی فشار ناشی از بارداری است. برخی از مشکلات عضلانی-اسکلتی نیز می‌توانند باعث ایجاد این درد شوند.

تفاوت درد سیاتیک با سایر دردهای کمر

درد سیاتیک چه تفاوتی با سایر دردها دارد؟ بیماران معمولاً درد سیاتیک ‌را به یک درد تیز تشبیه می‌کنند و می‌گویند پایم تیر می‌کشد. این درد از پایین کمر شروع شده و به باسن و پاها منتشر می‌شود، در حالی که دردهای دیگر ممکن است محدود به یک ناحیه مانند کمر باشند و به پاها منتشر نشوند. همچنین، درد سیاتیک اغلب با احساس سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف در پا همراه است که در دیگر دردها کمتر مشاهده می‌شود.

علائم بیماران سیاتیک

معمولاً افراد با چه علائمی مراجعه می‌کنند؟ بیشتر بیماران با شکایت از درد شدید و تیرکشنده‌ای که از پایین کمر شروع شده و به باسن و پشت پاها منتشر می‌شود، مراجعه می‌کنند. معمولاً درد آن‌ها بعد از نشستن طولانی‌مدت شروع شده و بیشتر در یک طرف بدن احساس می‌شود. علاوه بر درد، ممکن است احساس ضعف در عضلات پا، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در پاها وجود داشته باشد.

تفاوت درد سیاتیک در پای راست و چپ

آیا درد سیاتیک پای چپ و راست فرقی دارد؟ سیاتیک چپ و راست از نظر ساختاری تفاوتی با هم ندارند. اینکه درد سیاتیک سمت چپ یا راست بروز کند، به علت آن بستگی دارد. اگر دیسک کمر از ریشه عصب‌های سمت چپ فشار وارد کند، بیمار دچار درد سیاتیک پای چپ می‌شود و اگر به عصب‌های سمت راست فشار وارد کند، بیمار درد سیاتیک پای راست را احساس می‌کند. همچنین عادت‌های اشتباه ما در هنگام ایستادن، نشستن یا خوابیدن هم خصوصاً در کسانی که در اثر اسپاسم عضلانی دچار درد سیاتیک شده‌اند می‌تواند در محل بروز درد تأثیر بگذارد. برای مثال فردی که عادت دارد متمایل به یک سمت بنشیند، احتمالاً دچار درد سیاتیک در همان سمت می‌شود.

درمان سیاتیک

درمان سیاتیک به چه صورت خواهد بود؟ درمان سیاتیک یک فرآیند پلکانی و ترکیبی است و با توجه به شدت علائم و علت بروز درد می‌تواند از فرد به فرد متفاوت باشد. همیشه درمان از کم‌تهاجمی‌ترین روش‌ها شروع می‌شود و اگر نتیجه‌بخش نبودند یا علائم بیمار شدید بود، به تدریج روش‌های درمانی را تهاجمی‌تر می‌کنیم. استراحت، اصلاح سبک زندگی، دارو درمانی، فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی از جمله درمان‌های اولیه سیاتیک محسوب می‌شوند و ما معمولاً درمان را با این روش‌ها شروع می‌کنیم.

انتخاب روش درمان بر اساس عکس های تصویربرداری شده

آیا برای انتخاب روش درمان نیاز به تصویربرداری هست؟ بله. بیشتر بیماران مراجعه‌کننده در اثر فتق دیسک کمر دچار درد سیاتیک شده‌اند. برای تشخیص دقیق یا رد این عارضه حتماً به تصویربرداری نیاز است. البته اولین راه تشخیص، شرح حال و معاینه بیمار است. همچنین تا زمانی که تصویربرداری انجام شود می‌توان اقدامات و درمان‌های اولیه را شروع کرد.

قدم بعدی در صورت استمرار درد

اگر با انجام این روش‌ها، بیمار همچنان درد داشت، قدم بعدی چیست؟ روش‌هایی که مثال زدم، فقط بخشی از روش‌های غیر تهاجمی بود. قدم بعدی استفاده از روش‌های تخصصی‌تر مانند درمان دستی، لیزردرمانی، مگنت‌تراپی و تکار درمانی انجام می‌شود. در صورتی که همچنان درد ادامه داشت، درمان‌های تزریقی مانند تزریق کورتون‌ها، تزریق اوزون و بلوک عصبی را انجام می‌دهیم. بیشتر بیماران در این مرحله درمان می‌شوند، تعداد کمی هم باقی می‌مانند که به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند و برای جراحی به یک جراح ارجاع داده می‌شوند.

درمان برای همیشه یا عود سیاتیک

آیا با این درمان ها درد سیاتیک برای همیشه درمان می‌شود یا احتمال عود وجود دارد؟ اگر بیمار پس از انجام درمان‌های لازم و بهبودی، انجام حرکات اصلاحی را ادامه دهد، نکات مراقبتی را رعایت کند، سبک زندگی خود را تغییر دهد و نحوه نشستن، ایستادن و فعالیت‌های روزمره خود را اصلاح کند، می‌تواند از درد سیاتیک برای همیشه راحت شود. در غیر این صورت درد سیاتیک ممکن است دوباره عود کند.

درمان سیاتیک در خانه

آیا امکان درمان سیاتیک در خانه هم وجود دارد؟ بله، اقداماتی را هم می‌توان در منزل انجام داد که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. استراحت، استفاده از کمپرس گرم یا سرد و انجام برخی حرکات کششی می‌توانند بر کاهش درد و سایر علائم سیاتیک تأثیر بگذارند. اما بهتر است اگر درد ادامه پیدا کرد یا بسیار شدید بود به پزشک مراجعه کرد تا روند درمانی مناسب برای بیمار تعیین شود.

بهترین داروی سیاتیک

بهترین دارو برای درمان سیاتیک چیست؟ آیا با مسکن‌ها و قرص‌ها نیز می‌توان سیاتیک را درمان کرد؟ تجویز دارو از جمله اولین اقدامات درمانی است. درد سیاتیک ممکن است به حدی شدید باشد که فعالیت‌های روزانه بیمار را مختل کند بنابراین، تسکین سریع و مؤثر درد برای بیماران اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از گروه‌های دارویی، مسکن‌های غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است. البته ممکن است در کنار این داروها، برخی شل‌کننده‌های عضلانی هم تجویز شوند. در گذشته داروهای ضدصرع نیز برای بیماران دارای درد سیاتیک نیز تجویز می‌شدند ولی الان کاربرد کمتری دارند.

البته نکته مهم این است که مصرف مسکن تنها باعث از بین رفتن علائم می‌شود و تأثیری در درمان علت بروز درد سیاتیک ندارد. به همین دلیل مصرف طولانی‌مدت مسکن‌ها بدون همراهی با سایر درمان‌ها مانند فیزیوتراپی باعث آسیب بیشتر می‌شود. انتخاب بهترین داروی مسکن نیز بر اساس شرایط بیمار و توسط پزشک باید صورت بگیرد و بدون تجویز پزشک نباید خوددرمانی کرد، زیرا ممکن است باعث بروز عوارض شود.

آمپول‌ها و داروهای تزریقی

آمپول‌ها و داروهای تزریقی چطور؟ آیا این موارد هم تجویز می‌شوند؟بله تجویز می‌شوند. اما گروه ما وکلاً متخصصان به دلیل اینکه می‌خواهیم درد سیاتیک را ریشه‌ای و اصولی درمان کنیم معمولاً به همین راحتی به سراغ درمان‌های تزریقی نمی‌رویم. شاید در برخی موارد تزریق کورتون‌ها و مسکن‌ها کمک‌کننده باشد ولی واقعاً جایگزین درمان اصلی نمی‌شود. داروهای تزریقی معمولاً زمانی تجویز می‌شوند که بیمار به درمان‌های غیرتهاجمی پاسخ نداده باشد ولی همچنان نمی‌خواهیم که جراحی نیز انجام دهد. در این موارد تزریق انجام می‌دهیم.

 پمادهای گیاهی

بعضاً برخی پمادهای گیاهی نیز برای درمان درد سیاتیک معرفی می‌شوند؟ نظر شما درباره این پمادها چیست؟پمادهایی که حاوی کپسایسین، متیل سالیسیلات یا منتول هستند، خاصیت تسکینی دارند و می‌توانند تا حدودی باعث کاهش درد شوند. در موارد خفیف شاید استفاده از این پمادها در کاهش درد اثرگذار باشد ولی جایگزین درمان‌های اصلی نمی‌شوند.

مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها 

مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها در درمان سیاتیک تأثیرگذار است؟بله مکمل‌های گروه ویتامین ب می‌توانند به عنوان یک درمان تکمیلی در کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی بدن، کمک‌کننده باشند.

ورزش و حرکات اصلاحی

ورزش و حرکات اصلاحی چقدر به درمان درد سیاتیک کمک می‌کند؟ ورزش و حرکات اصلاحی یکی از اصلی‌ترین روش درمانی برای درد سیاتیک هستند. ورزش باعث می‌شود تا عضلات اطراف ستون مهره‌ها و ناحیه سیاتیک تقویت شود و التهاب این عصب کاهش یابد. نکته مهم این است که ورزش، باید به درستی و تحت نظر متخصص انجام شود، تا به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. از جمله این ورزش‌ها می‌توان به حرکات کششی و تقویتی ناحیه کمر، لگن و باسن اشاره کرد. همچنین پیاده‌روی سبک نیز برای این افراد بسیار مفید است. باید مراقب بود که ورزش‌های غیر اصولی می‌توانند به جای کمک، وضعیت بیمار را بدتر کنند. بنابراین، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشاوره با پزشک یا متخصص طب فیزیکی ضروری است.

انجام ورزش در خانه یا تحت نظر پزشک

گفتید که این ورزش‌ها حتماً باید تحت نظر پزشک انجام شوند، آیا بیمار نمی‌تواند در خانه و بدون مراجعه به پزشک آن‌ها را انجام دهد؟ این حرکات باید فقط عضلاتی که مورد نظر هستند را هدف قرار دهد. برخی بیماران مراجعه می‌کنند و می‌گویند من هر روز ورزش می‌کنم ولی همچنان درد دارم. با اینکه هر گونه ورزشی می‌تواند برای بدن مفید باشد، اما فقط حرکاتی در درمان تأثیرگذار هستند که ناحیه‌ای که باعث ایجاد درد شده‌اند را هدف قرار دهند. برای مثال اگر بیماری در ناحیه لومبار دچار بیرون‌زدگی دیسک شده، اگر ورزش‌هایی را انجام دهد که عضلات پشت کمر یا سرشانه را درگیر می‌کند، درد او همچنان ادامه پیدا خواهد کرد چرا که باید ورزش‌ها عضلات ناحیه لومبار را هدف قرار می‌دادند.

اثر نحوه نشستن، خوابیدن و ایستادن در کاهش درد سیاتیک 

آیا نحوه نشستن، خوابیدن و ایستادن در کاهش درد سیاتیک تأثیرگذار است؟ بله صد در صد. برخی از اقداماتی که به بیماران آموزش می‌دهیم رعایت همین نکات است. برای مثال هنگام نشستن، باید کمر به طور کامل به پشتی صندلی تکیه داده شود و زانوها کمی بالاتر از سطح لگن و پاها به صورت صاف بر روی زمین قرار بگیرند. همچنین از متمایل شدن به یک سمت و نشستن طولانی مدت خودداری شود. اگر نیاز به نشستن طولانی مدت است، بهتر است هر 30 تا 60 دقیقه یکبار از جای خود بلند شده و کمی حرکت کرد.

همچنین اگر بیمار به طرفین می‌خوابد، در هنگام خوابیدن استفاده از بالش‌های کوچک بین زانو می‌تواند به حفظ انحنای طبیعی ستون فقرات کمک کند و اگر به پشت می‌خوابد، قرار دادن یک بالش کوچک زیر انحنای کمر یا زیر زانو می‌تواند فشار روی مهره‌های پایینی را کاهش دهد و از فشردگی عصب سیاتیک جلوگیری کند.

در هنگام ایستادن نیز، لازم است که به مدت طولانی در یک موقعیت ثابت قرار نگرفت و هر چند دقیقه یکبار وضعیت ایستادن خود را تغییر داد تا فشار مستمر به مهره‌ها وارد نشود.

شرایط درمان جراحی سیاتیک

در چه شرایطی جراحی برای درمان سیاتیک ضروری می‌شود؟ جراحی همیشه آخرین راه درمان است و زمانی انجام می‌شود که درد شدید و غیر قابل تحمل باشد و به روش‌های درمانی غیرجراحی پاسخ ندهد. همچنین، در صورتی که برخی علائم اورژانسی مانند ضعف عضلانی شدید یا بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع وجود داشته باشد، جراحی ضروری است.

خیلی ممنون از وقتی که گذاشتید.

خواهش می‌کنم. ممنون از شما.

*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*