بررسی کارکرد پرتفو و مزایای سبد سرمایه گذاری در بازارهای مالی

راهکارهای متنوعی برای بالا بردن سود و مدیریت ریسک‌های احتمالی هنگام فعالیت در بازارهای مالی وجود دارند. یکی از پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین این روش‌ها، طراحی پرتفو یا سبد سرمایه‌گذاری است. سبدی که در آن مجموعه‌ای از دارایی‌های مختلف با توجه به اهداف سرمایه‌گذار گنجانده می‌شوند. طراحی و مدیریت پرتفو امروزه به یک تخصص مهم بدل شده و بسیاری از شرکت‌ها و متخصصان بازارهای مالی آن را ارائه می‌دهند. در ادامه به بررسی این مفهوم، اهمیت آن نزد فعالان بازارهای سرمایه، انواع و دیگر جوانب آن می‌پردازیم.

پرتفو چیست؟

پرتفو، مخفف کلمه پورتفولیو (Portfolio) به معنی سبدی از دارایی‌های قابل معامله در بازارهای مالی و سرمایه است. این دارایی‌ها یا ابزارهای مالی از سهام و اوراق قرضه تا ارزهای دیجیتال، املاک، فلزات گران‌بها و حتی اشیاء و آثار هنری را در بر می‌گیرند.

سرمایه‌گذاران با ساخت پرتفو، یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت ریسک در بازارهای مالی یعنی تنوع‌بخشی به دارایی‌هایشان را رعایت می‌کند. آنها در حقیقت تلاش می‌کنند ضررهای ناشی از سقوط قیمت برخی دارایی‌ها را با سود حاصل‌شده از رشد دارایی‌های دیگر جبران نمایند. از سوی دیگر، طراحی و مدیریت پورتفولیو، روشی برای افزایش احتمال دستیابی به سودهای مورد انتظار با حضور در بازارهای مالی بیشتر نیز محسوب می‌شود. منطق ساده پشت پرتفو را می‌توان در این جمله خلاصه کرد که سرمایه‌گذار نباید همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار دهد.

به‌طور معمول، برخی ابزارهای مالی را در اغلب سبدهای سرمایه‌گذاری می‌بینیم. طلا، سهام شرکت‌های بورسی، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مهم‌ترین آنها بوده و به اعتقاد بسیاری، فونداسیون یک پرتفو را تشکیل می‌دهند. در ادامه و بسته به اهداف و ریسک‌پذیری فرد، دارایی‌های دیگر مانند سهام شرکت‌های فرابورس، ارز دیجیتال و غیره به این لیست اضافه می‌شوند.

عوامل مؤثر در طراحی پرتفو

فرآیند ایجاد پرتفو، شامل گزینش انواع دارایی‌ها در میان هزاران دارایی بازارهای مالی است. این فرآیند با توجه به تحلیل‌های مختلف فاندامنتال و تکنیکال، بررسی احساسات بازار و در مورد بازارهای مالی نوین مانند ارز دیجیتال به همراه تحلیل آنچین (Onchain) انجام می‌شود. مدیران پورتفولیو، مرتبا بر عملکرد سبدهای خود نظارت کرده و مواردی مانند حجم دارایی‌ها، نوع آنها و موقعیت‌های خرید یا فروش‌شان را ویرایش می‌کنند. عوامل مختلفی در انتخاب نوع ابزارهای مالی موجود در پرتفوی سرمایه‌گذاری اثرگذار هستند. مهم‌ترین آنها را در این بخش معرفی می‌کنیم.

هدف سرمایه‌گذار

مهم‌ترین عامل مؤثر در طراحی پرتفو، هدف مالی سرمایه‌گذار از ورود به بازارهای مالی است. به‌عنوان مثال، برخی افراد به دنبال درآمدهای ثابت هستند. در این صورت، وزن دارایی‌هایی مانند اوراق قرضه با درآمد ثابت یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سبد آنها می‌تواند بیشتر باشد. این صندوق‌ها در عوض، پتانسیل چندانی برای سودآوری بالا ندارند. برای برخی دیگر اما سودآوری نهایی پرتفو، مهم‌تر است. به همین دلیل نیز در سبد آنها وزن دارایی‌های با پتانسیل رشد بالا بیشتر خواهد بود. در چنین صندوق‌هایی، سهام شرکت‌های بزرگ و استارتاپ‌ها در کنار ابزارهای مالی نوسانی‌تر مانند ارز دیجیتال بیشتر می‌شود.

مدت زمان سرمایه‌گذاری

افرادی که هدف‌شان از ورود به بازارهای مالی برداشت سود در زمان مشخص است، باید بازه زمانی نگهداری پرتفو را نیز هنگام تعیین ابزارهای مالی در نظر داشته باشند. ایجاد یک پرتفوی بلندمدت، مستلزم چشم‌پوشی از نوسانات کوتاه‌مدت و انتخاب دارایی‌ها بر اساس تحلیل‌های عمیق‌تر مانند تحلیل بنیادی است. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاران میان‌مدت معمولا نیم‌نگاهی هم به نوسانات کوتاه‌تر داشته و به دارایی‌های با سررسید سریع‌تر نیز توجه می‌کنند.

علاوه بر این باید چارچوب زمانی یا تایم‌فریم پرتفوی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که درآمدهای حاصل‌شده دچار فرسایش ناشی از انباشتگی و مواجهه با تورم نشوند. عوامل مختلفی در این موضوع دخیل هستند یکی از مهم‌ترین آنها سن سرمایه‌گذار است. به‌عنوان مثال، افراد جوان‌تر معمولاً به دنبال سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌تر و در نتیجه پتانسیل کسب سود بیشتر هستند. اما در آن طرف طیف، یعنی افرادی که به‌تازگی بازنشسته شده‌اند معمولاً طرفدار پرتفوهایی با دارایی‌های با سررسید نزدیک مانند اوراق قرضه و حتی پول نقد هستند.

ریسک پذیری سرمایه‌گذار

همانطور که گفتیم مدیریت ریسک، یکی از مهم‌ترین اهداف ساخت پرتفو و تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری است. مدیران پورتفولیو، هنگام ساخت سبد برای مشتریان خود از آنها می‌پرسند که تا چه حد مایل به ریسک کردن هستند. این سؤال از آن رو مطرح می‌شود که دارایی‌های با پتانسیل رشد بالا معمولاً ریسک بیشتری نیز داشته و به همان اندازه می‌توانند سریعا با کاهش ارزش مواجه شوند. به‌طور معمول، ابزارهایی مانند اوراق قرضه دولتی، سهام شرکت‌های معتبر و صندوق‌های با درآمد ثابت یا سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذاران کمترریسک‌پذیر، جذاب‌تر هستند.

ارزهای دیجیتال، سهام شرکت‌های تازه‌تاسیس و شرکت‌های فرابورس نمونه‌هایی از دارایی‌های با ریسک بالا محسوب می‌شوند. هرچه سرمایه‌گذار خطرپذیر‌تر باشد، وزن چنین دارایی‌هایی در پرتفوی او بیشتر خواهد بود. حتی یک فعال بازار مالی ریسک‌پذیر می‌تواند موقعیت‌های معاملاتی اهرم‌دار را در پرتفوی خود قرار دهد. لازم به ذکر است که در سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌مدت معمولاً نگرانی‌های ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت بازار وجود نداشته و افق چندساله ابزارهای مالی مورد توجه قرار می‌گیرد.

شرایط هر یک از بازارهای مالی

در انتخاب دارایی‌های موجود در پرتفو باید شرایط فعلی بازار را نیز با توجه مدت‌زمان مورد انتظارتان از نگهداری سبد در نظر بگیرید. به‌عنوان مثال، ممکن است در زمان ساخت پرتفو، بازار سهام در دوران رکود خود باشد. در عوض شاید بازار ارزهای خارجی، مسکن یا طلا شرایط بهتری داشته باشند. در این صورت و به‌خصوص اگر قصد سرمایه‌گذاری میان‌مدت را داشته باشید، باید وزن بیشتری به بازارهای مساعدتر بدهید. همچنین در شرایط اقتصادی نامساعد نیز معمولاً پرتفوها با احتیاط بیشتری طراحی می‌شوند.

دیگر عوامل مؤثر در ساخت پرتفو

عوامل دیگری نیز مانند علایق سرمایه‌گذار، شغل و برنامه‌های آتی او نیز می‌توانند چارچوب پرتفوی او را تحت تأثیر قرار دهند. حتی کشوری که سرمایه‌گذار در آن حضور داشته یا قصد سرمایه‌گذاری دارد نیز در این موضوع دخیل است. به‌عنوان مثال، بسته به سودآوری صنعت املاک در یک کشور، این کالا نیز می‌تواند به سبد اضافه شده و نسبت آن با دیگر دارایی‌ها تنظیم شود.

انواع پرتفوی سرمایه‌گذاری

بر اساس معیارهای گفته‌شده در بخش قبل، پرتفوی سرمایه‌گذاری به انواع دیگری تقسیم می‌شود که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.

پرتفوی درآمدی یا متمرکز بر درآمد

یک پرتفو متمرکز بر درآمد یا Income Portfolio به جای تمرکز بر افزایش سرمایه سرمایه‌گذار و در حقیقت سودآوری سبد او، بر تضمین یک جریان درآمد ثابت تمرکز دارد. دارایی‌های این صندوق نیز معمولاً بر این اساس انتخاب می‌شوند. سهام‌های با پرداخت نقدی، اوراق قرضه، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و صندوق‌های با درآمد ثابت مهم‌ترین این ابزارهای مالی هستند. به چنین پرتفویی، تدافعی نیز گفته می‌شود.

سبد سرمایه‌گذاری متمرکز بر سود

یک پرتفوی متمرکز بر سود یا Growth Portfolio بر ارائه سود به سرمایه‌گذار و افزایش ارزش مالی سبد او پس از یک بازه زمانی مشخص متمرکز است. در این سبد، ترکیبی از دارایی‌های با پتانسیل رشد در کنار دارایی‌های با ریسک پایین قرار می‌گیرند. این نسبت می‌تواند برابر یا بسته به ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار، به سمت دارایی‌های سودآور سنگین شود. بااین‌حال، کمتر پرتفوی متمرکز بر سودی را می‌توان یافت که در آن سهام و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) یافت نشوند. به چنین پرتفویی، تهاجمی نیز گفته می‌شود.

پرتفوی متمرکز بر ارزش

در یک پرتفوی متمرکز بر ارزش یا Value Portfolio دارایی‌هایی را می‌بینیم که با وجود ارزش پایین، از نظر مدیر سبد و سرمایه‌گذار، پتانسیل رشد بالایی دارند. آنها با بررسی بازار و تحلیل‌های مختلف به این نتیجه می‌رسند که به‌عنوان مثال سهام شرکت X بسیار کمتر از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده و با بهبود بازار یا گذشت زمان قطعاً رشد می‌کند. این موضوع در مورد دیگر ابزارهای مالی مانند ارزهای دیجیتال، صندوق‌های قابل معامله در بورس و غیره نیز صدق می‌کند. ریسک چنین سبدی بالاست.

مراحل ساختن یک پرتفو سرمایه‌گذاری

اگر در بازارهای مالی تازه‌کار هستید توصیه می‌کنیم برای ساختن پرتفو از شرکت‌ها و افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید. مدیران این شرکت‌ها علاوه بر ارائه مشاوره، وظیفه نظارت بر سبد و عملکرد آن را بر عهده گرفته و مرتباً نوع دارایی‌ها یا نسبت آنها را ویرایش می‌کنند. بااین‌حال چه خودتان اقدام به ساختن پرتفو کنید یا چه از کمک این متخصصان بهره بگیرید، مراحل کلی آن به شرح زیر است:

• تعیین هدف پرتفو اعم از ایجاد درآمد ثابت، رشد سرمایه و غیره

• انتخاب ابزارهای مالی با توجه به اهداف، ریسک‌پذیری و غیره

• برآورد هزینه‌های پرتفو مانند کارمزدها و هزینه‌های اداری، هزینه‌های ثابت نگهداری و غیره

• تعیین حجم ابزارهای مالی و خرید آنها در زمان مناسب با کمترین قیمت ممکن

• نظارت بر عملکرد پرتفو و اصلاح آن در طول زمان در صورت لزوم

*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*