تفسیر جواب آزمایش تیروئید تشخیص حد نرمال آن

چگونه جواب آزمایش تیروئید را بخوانم؟ 

پس از گرفتن جواب آزمایش تیروئید، اولین موردی که باید در برگه نتیجه به آن توجه کنید، حد نرمال یا رنج آزمایشگاهی (Reference Value) هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌های اندازه‌گیری شده است. هر کدام از این هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌های حد نرمال مخصوص به خود را دارند. سپس مقایسه این حد نرمال با میزان هورمون‌های اندازه‌گیری شده است.

باتوجه‌به نوع آزمایشی که انجام داده‌اید، در آزمایش تیروئید، چندین هورمون و آنتی‌بادی بررسی می‌شوند که هر کدام به شناخت وضعیت عملکرد غده تیروئید کمک می‌کنند. در ادامه، لیست کاملی از این هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌ها به همراه توضیحات آن‌ها آورده شده است:

• هورمون TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید): این هورمون توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود و غده تیروئید را به تولید هورمون‌های T3 و T4 تحریک می‌کند.

• هورمون تیروکسین یا T4: یکی از دو هورمون اصلی که توسط غده تیروئید تولید می‌شود. در آزمایش تیروئید این هورمون به دو شکل Free T4 (شکل فعال و آزاد هورمون تیروکسین) و Total T4 (میزان کل هورمون تیروکسین) نشان داده می‌شود که نوع فعال یا آزاد آن برای تشخیص مشکلات تیروئید مدنظر است.

• هورمون تری‌یدوتیرونین یا T3: دیگر هورمون اصلی تیروئید که در کنار هورمون T4 تولید می‌شود. در آزمایش تیروئید این هورمون نیز به دو شکل Free T3 (شکل فعال و آزاد هورمون تری‌یدوتیرونین) و Total T3 (میزان کل هورمون تری‌یدوتیرونین) نشان داده می‌شود که در این مورد نیز نوع فعال یا آزاد آن برای تشخیص مشکلات تیروئید در نظر گرفته می‌شود.

• هورمون T3 آزاد (Free T3): شکل فعال هورمون تری‌یدوتیرونین (T3) است که توسط غده تیروئید در کنار هورمون T4 تولید می‌شود.

• آنتی‌بادی‌های تیروئید: درصورتی‌که پزشک باتوجه‌به علائم یا آزمایش‌های قبلی به بیماری‌های سیستم ایمنی تیروئید مانند بیماری هاشیموتو و گریوز مشکوک شده باشد. ممکن است علاوه بر T3 و T4، درخواست اندازه‌گیری آنتی‌بادی را هم داشته باشد. این آنتی‌بادی‌ها شامل آنتی‌بادی پراکسیداز تیروئید (Anti-TPO)، آنتی‌بادی تیروگلوبولین (Anti-TG)، آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین (TSI) و آنتی‌بادی گیرنده هورمون TSH (TRAb) می‌شود.

• پروتئین تیروگلوبولین یا TG: پروتئینی که برای ساخت هورمون‌های T3 و T4 ضروری است. میزان آن معمولاً در افراد با سرطان تیروئید برای ارزیابی درمان و پیگیری عود سرطان بررسی می‌شود.

حد نرمال (Reference Value) در آزمایش تیروئید 

در ادامه، محدوده‌های نرمال (Reference Value) برای هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌های اصلی در آزمایش تیروئید را در قالب یک جدول می‌توانید مشاهده کنید. این محدوده‌ها ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف کمی متفاوت باشند، اما محدوده استاندارد به شکل زیر است:

میزان هورمون‌های مشخص‌شده و مقایسه با حد نرمال 

پس از توجه به رنج آزمایشگاهی یا محدوده نرمال، پایین یا بالا بودن هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌ها از محدوده نرمال می‌تواند نشانه کم‌کاری یا پرکاری تیروئید یا بیماری‌های هاشیموتو یا گریوز باشد.

جدول زیر به شما کمک می‌کند با یک نگاه، نتایج آزمایش تیروئید خود را تفسیر کنید:

نتیجه آزمایش تیروئید در زمان بارداری چه تغییری می‌کند؟ 

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند بر نتایج آزمایش تیروئید تأثیر بگذارند. برخی از این تغییرات طبیعی هستند و به دلیل نیازهای بالاتر بدن به هورمون‌های تیروئید و تغییرات در سطح هورمون‌ها رخ می‌دهند. به‌طورکلی، تغییرات معمولی در نتایج آزمایش تیروئید در بارداری به شرح زیر است:

کم کاری و پرکاری تیروئید در آزمایش تیروئید 

پس از تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌توان فرایند درمان و اقدامات بعدی را نیز آغاز کرد که برای هر عارضه این موضوع می‌تواند متفاوت باشد.

در کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید به‌اندازه کافی هورمون‌های تیروئید، مخصوصاً T4 و T3، تولید نمی‌کند. این باعث افزایش سطح TSH می‌شود، زیرا هیپوفیز تلاش می‌کند تیروئید را برای تولید بیشتر تحریک کند. علائم کم‌کاری تیروئید شامل خستگی، افزایش وزن، افسردگی، خشکی پوست و حساسیت به سرما است. آزمایش خون نشان‌دهنده افزایش TSH و کاهش Free T4 و Free T3 خواهد بود.

در پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند که باعث کاهش TSH می‌شود، زیرا سطح بالای T3 و T4 مانع از تولید TSH توسط هیپوفیز می‌شود. علائم شامل تپش قلب، کاهش وزن غیرطبیعی، تعریق زیاد، اضطراب و لرزش دست‌ها است. در آزمایش خون، سطح Free T3 و Free T4 افزایش یافته و TSH کاهش می‌یابد.

اقدامات بعدی پس از تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید 

پس از تشخیص اولیه کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را برای تأیید تشخیص و شناسایی علت زمینه‌ای توصیه کند. این آزمایش‌ها شامل آزمایش‌های بیشتری برای اندازه‌گیری میزان آنتی‌بادی‌های تیروئید انجام شود.

همچنین در برخی موارد سونوگرافی یا نمونه‌برداری از تیروئید نیز ممکن است درخواست شود. از دکتر منشادی، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم درباره زمان انجام نمونه‌برداری از غده تیروئید پرسیدیم که ایشان این‌گونه پاسخ دادند:

«اگر پس از آزمایش تیروئید و مشخص‌شدن کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، هر گونه علامتی از برآمدگی، توده یا اختلالات بافتی در غده تیروئید مشاهده شود، برای برخورد با آن و مشخص‌کردن خوش‌خیم بودن یا بدخیم بودن توده، انجام آزمایش نمونه‌برداری سوزنی (FNA) از تیروئید ضروری است.»

پس از گذراندن این روند تشخیصی، درمان کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، تحت نظر پزشک شروع خواهد شد. درمان کم‌کاری تیروئید معمولاً شامل مصرف داروی لووتیروکسین (هورمون جایگزین تیروکسین) است که به تنظیم سطح هورمون‌های تیروئیدی کمک می‌کند. برای پرکاری تیروئید نیز، از داروهای ضد تیروئید مثل متی‌مازول یا پروپیل‌تیواوراسیل استفاده می‌شود تا تولید هورمون کاهش یابد. در برخی موارد شدید، ید رادیواکتیو برای کاهش فعالیت غده تیروئید یا جراحی برای برداشتن بخشی از آن به کار می‌رود. در هر دو عارضه کم‌کاری و پرکاری، نظارت منظم بر سطح هورمون‌ها و تنظیم دوز داروها تحت نظر پزشک ضروری است.

*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*