امروزه آموزش مهارت‌های ذهنی و تقویت حافظه در کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از روش‌های مؤثر در این زمینه آموزش چرتکه است که نه‌تنها مهارت‌های ریاضی را تقویت می‌کند، بلکه باعث پرورش ذهن، افزایش تمرکز و ارتقای توانایی‌های شناختی کودکان نیز می‌شود. اما آیا واقعاً چرتکه می‌تواند تأثیر چشم‌گیری در پرورش ذهن کودکان داشته باشد؟ در این مقاله، به بررسی مزایا، معایب و تأثیرات چرتکه بر ذهن و توانایی‌های محاسباتی کودکان می‌پردازیم.
چرتکه چیست و چگونه کار می‌کند؟
چرتکه یک ابزار محاسباتی سنتی است که قرن‌ها پیش در کشورهای آسیایی برای انجام محاسبات ریاضی استفاده می‌شد. این ابزار دارای مهره‌هایی است که روی میله‌های افقی قرار گرفته‌اند و با حرکت آنها می‌توان عملیات ریاضی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را به‌سادگی انجام داد.
در آموزش چرتکه، کودکان یاد می‌گیرند که چگونه با استفاده از این وسیله، محاسبات را به‌صورت ذهنی و سریع انجام دهند. پس از مدتی تمرین، حتی بدون استفاده از چرتکه فیزیکی، قادر خواهند بود که تصویر آن را در ذهن خود تجسم کرده و عملیات محاسباتی را به‌صورت ذهنی اجرا کنند.
مزایای استفاده از چرتکه در تقویت ذهن کودکان
تحقیقات علمی نشان داده است که آموزش چرتکه تأثیرات گسترده‌ای بر رشد ذهنی کودکان دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای این روش اشاره می‌کنیم:
1. تقویت حافظه و تمرکز
یکی از بارزترین تأثیرات آموزش چرتکه، تقویت حافظه کاری و افزایش تمرکز در کودکان است. در طی تمرین‌های مداوم، کودکان یاد می‌گیرند که مهره‌های چرتکه را در ذهن خود تجسم کنند و این موضوع باعث افزایش ظرفیت حافظه، تمرکز و دقت آنها می‌شود.
2. بهبود توانایی محاسبات ذهنی
کودکانی که آموزش چرتکه را فرا می‌گیرند، قادرند محاسبات پیچیده را بدون نیاز به ماشین حساب و تنها با استفاده از قدرت ذهن خود انجام دهند. این مهارت نه‌تنها در دوران تحصیل، بلکه در زندگی روزمره نیز به کمک آنها خواهد آمد.
3. تقویت نیمکره‌های مغز
آموزش چرتکه باعث فعالیت هم‌زمان هر دو نیمکره‌ی مغز می‌شود. در حالی که نیمکره‌ی چپ مسئول پردازش منطقی و عددی است، نیمکره‌ی راست در تجسم و خلاقیت نقش دارد. این تعامل بین دو نیمکره، باعث تقویت عملکرد مغزی و بهبود توانایی‌های شناختی می‌شود.
4. افزایش اعتماد به نفس
کودکانی که در مهارت‌های محاسباتی توانمند هستند، اعتماد به نفس بیشتری دارند. وقتی آنها می‌توانند به‌سرعت و با دقت محاسبات را انجام دهند، احساس موفقیت و رضایت شخصی در آنها افزایش می‌یابد.
5. کمک به موفقیت تحصیلی
کودکانی که در آموزش چرتکه شرکت می‌کنند، معمولاً در دروس ریاضی و حتی سایر دروس تحلیلی عملکرد بهتری دارند. مهارت‌های منطقی و تحلیلی آنها تقویت شده و درک عمیق‌تری از مفاهیم علمی پیدا می‌کنند.
آیا چرتکه معایب و مضراتی هم دارد؟
با وجود مزایای فراوان، برخی افراد نیز به مضرات چرتکه اشاره می‌کنند و حتی در سطح وب فارسی محتواهایی نیز تحت عنوان "دروغی بزرگ به نام چرتکه" منتشر می‌کنند. ما، در اینجا به برخی از چالش‌های این روش آموزشی پرداخته‌ایم:
- محاسبات بدون درک مفهومی: در برخی روش‌های آموزش چرتکه، تمرکز بیش از حد بر سرعت انجام محاسبات ممکن است منجر به یادگیری سطحی و بدون درک عمیق مفاهیم ریاضی شود. کودک ممکن است بتواند به‌سرعت پاسخ مسائل را بیابد، اما درک درستی از چرایی و چگونگی حل آنها نداشته باشد.
- افزایش استرس و فشار روانی: تأکید بر رقابت و سرعت در برخی کلاس‌های چرتکه می‌تواند فشار روانی و استرس را در کودکان افزایش دهد. این فشار ممکن است منجر به کاهش علاقه به یادگیری و حتی بیزاری از درس ریاضی شود.
- عدم ارتباط با کاربردهای واقعی ریاضی: در برخی موارد، آموزش چرتکه به‌صورت مکانیکی و بدون ارتباط با کاربردهای واقعی مفاهیم ریاضی انجام می‌شود. این رویکرد می‌تواند یادگیری را برای کودکان کسل‌کننده کرده و انگیزه آنها را کاهش دهد.
- خستگی ذهنی و جسمی: تمرین‌های مداوم و تکراری با چرتکه، به‌ویژه در روش‌های غیر اصولی، ممکن است منجر به خستگی ذهنی و جسمی در کودکان شود. این خستگی می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روانی و جسمانی آنها داشته باشد.
- وابستگی به الگوهای از پیش تعیین‌شده: برخی روش‌های آموزش چرتکه بر تکرار الگوهای ثابت تأکید دارند که می‌تواند خلاقیت و تفکر انتقادی کودکان را محدود کند. این وابستگی به الگوهای مشخص ممکن است توانایی حل مسائل جدید و نوآورانه را در کودکان کاهش دهد.
با این حال، روش آموزشی مانند UCMAS با طراحی استاندارد و علمی، با ایجاد تعادل بین سرعت و درک مفهومی، از بروز این معایب جلوگیری کرده و تجربه یادگیری مثبتی را برای کودکان فراهم می‌کند.
چگونه می‌توان با چرتکه هوش کودکان را تقویت کرد؟
یکی از مهم‌ترین کاربردهای چرتکه، تقویت هوش کودکان است. در ادامه چند روش برای بهره‌گیری بهینه از این ابزار ارائه شده است:
- آموزش از سنین پایین: بهترین زمان برای شروع آموزش چرتکه بین 6 تا 9 سالگی است، زیرا مغز کودکان در این دوره انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
- استفاده از بازی‌های آموزشی: ترکیب چرتکه با بازی‌های ذهنی، یادگیری را برای کودکان جذاب‌تر کرده و درک بهتری از مفاهیم ارائه می‌دهد.
- ترکیب چرتکه با سایر روش‌های یادگیری: برای جلوگیری از محدودیت‌های آموزش چرتکه، بهتر است از روش‌های متنوع مانند پازل‌های منطقی، بازی‌های فکری و مسائل ریاضی استفاده شود.
آموزش چرتکه یوسی مس (UCMAS) در ایران
مؤسسه نواندیشان پرتو راه ابریشم (نماینده انحصاری طرح UCMAS در ایران) به‌عنوان یکی از معتبرترین مراکز آموزش چرتکه، برنامه‌های جامع و متنوعی برای کودکان ارائه می‌دهد. این برنامه‌ها بر اساس روش‌های علمی طراحی شده و به کودکان کمک می‌کند که مهارت‌های محاسباتی خود را تقویت کرده و در کنار آن، اعتماد به نفس و تمرکز خود را افزایش دهند.
اگر به دنبال یک روش مؤثر برای تقویت هوش و توانایی‌های محاسباتی فرزند خود هستید، آموزش چرتکه در UCMAS IRAN می‌تواند انتخابی مناسب باشد.
سخن پایانی
استفاده از چرتکه یکی از روش‌های اثبات‌شده برای تقویت مهارت‌های ذهنی و محاسباتی کودکان است. این روش نه‌تنها به افزایش تمرکز و حافظه کمک می‌کند، بلکه اعتماد به نفس و عملکرد تحصیلی آنها را نیز بهبود می‌بخشد. البته، برای کسب بهترین نتایج، لازم است که آموزش چرتکه در کنار سایر روش‌های یادگیری مورد استفاده قرار گیرد.
سؤالات متداول (FAQs) درمورد محاسبات ذهنی کودکان
1. آیا چرتکه جایگزین آموزش ریاضی مدرسه می‌شود؟
خیر، چرتکه یک روش مکمل برای تقویت مهارت‌های محاسباتی است و نباید جایگزین آموزش ریاضی مدرسه شود.
2. از چه سنی می‌توان آموزش چرتکه را شروع کرد؟
بهترین سن برای شروع آموزش چرتکه بین 6 تا 13 سالگی است. اما بهترین زمان یا زمان طلایی آموزش 6 الی 9 سال می‌باشد.
3. آیا یادگیری چرتکه سخت است؟
خیر، با روش‌های آموزشی مناسب مانند UCMAS، کودکان می‌توانند به‌راحتی این مهارت را یاد بگیرند.
4. چقدر زمان لازم است تا کودک در محاسبات ذهنی مهارت پیدا کند؟
این موضوع به میزان تمرین بستگی دارد، اما آموزش کامل یوسی مس، 10 ترم می‌باشد و هر ترم حدود 4 ماه زمان می‌برد. پس از این مدت فراگیران قادر خواهند بود عملیات‌های جمع، تفریق، ضرب و تقسیم به همراه توان و جذر را در کسری از ثانیه و بصورت ذهنی محاسبه نمایند.
5. آیا چرتکه فقط برای کودکان مفید است؟
خیر، بزرگسالان نیز می‌توانند از چرتکه برای بهبود تمرکز، حافظه و توانایی‌های محاسباتی خود استفاده کنند؛ اما سرعت یادگیری آنها نسبت به بچه‌ها کمتر خواهد بود.
*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهده‌ی سفارش‌دهنده است.*