در میان انواع بازیها، بازی با عروسک جایگاه ویژهای دارد. عروسکهای دخترانه، که اغلب با لباسهای متنوع و لوازم جانبی همراه هستند، به کودکان امکان میدهند تا سناریوهای مختلفی را در بازیهای نقشآفرینی خلق کنند و مهارتهای اجتماعی و شناختی خود را توسعه دهند. از سوی دیگر، عروسکهای حیوانات، حس امنیت عاطفی را فراهم میکنند و میتوانند در بازیهای تخیلی نیز مورد استفاده قرار گیرند. تحقیقات علمی، مانند مطالعهای از دانشگاه کاردیف، نشان داده است که بازی با عروسک اثرات عمیقی بر مغز کودکان دارد، به ویژه در مناطقی که مربوط به پردازش اجتماعی و همدلی است. این مقاله به بررسی شواهد علمی در رابطه با مزایای بازی با عروسک میپردازد و توضیح میدهد که چگونه این بازی به توسعه فکری کودکان کمک میکند.
تعریف توسعه فکری
هنگامی که والدین به خرید عروسک برای فرزندان خود فکر میکنند، در واقع در حال سرمایهگذاری در چیزی بیش از یک اسباببازی هستند؛ آنها ابزاری را فراهم میکنند که میتواند به طور قابل توجهی رشد شناختی و اجتماعی کودک را تقویت کند. توسعه فکری در کودکان شامل رشد تواناییهای شناختی مانند تفکر، استدلال، حل مسئله، حافظه، توجه و یادگیری زبان است. این فرآیند به کودکان امکان میدهد تا جهان اطراف خود را درک کنند، ایدههای خود را توسعه دهند و تصمیمات آگاهانه بگیرند. روانشناسان رشد، مانند ژان پیاژه، بر اهمیت توسعه فکری برای رشد کلی کودک و موفقیت آینده او تأکید کردهاند.

نقش بازی در توسعه
بازی به عنوان 'کار' دوران کودکی شناخته میشود، زیرا از طریق بازی است که کودکان مهارتهای اساسی را یاد میگیرند و توسعه میدهند. انواع مختلف بازی به جنبههای متفاوتی از توسعه کمک میکنند. برای مثال، بازی بدنی به توسعه مهارتهای حرکتی کمک میکند، در حالی که بازیهای گروهی مهارتهای ارتباطی و همکاری را تقویت میکند. بازی تخیلی، که بازی با عروسک دخترانه بخشی از آن است، برای توسعه شناختی بسیار مهم است، زیرا به کودکان امکان میدهد تا سناریوهای مختلفی را تصور کنند، نقشهای متفاوتی را امتحان کنند و با قوهی تخیل خود فکر کنند. بازی تخیلی زمینهای ایدهآل برای توسعه شناختی فراهم میکند، زیرا کودکان میتوانند فعالیتهایی را تمرین کنند که در زندگی واقعی هنوز قادر به انجام آنها نیستند.
مزایای منحصر به فرد بازی با عروسک
تحقیقات اخیر در زمینه علوم اعصاب شواهد قانعکنندهای برای مزایای منحصر به فرد بازی با عروسک ارائه داده است. مطالعهای پیشگامانه از دانشگاه کاردیف از طیفسنجی نزدیک به مادون قرمز برای نظارت بر فعالیت مغز در کودکان 4 تا 8 ساله در حین انجام بازیهای مختلف استفاده کرد. محققان فعالیت مغز را در حین بازی با عروسک و بازی با تبلت، هم به صورت انفرادی و هم در زمینه اجتماعی، مقایسه کردند.
یافتهها قابل توجه بود: در حین بازی انفرادی با عروسک، کودکان فعالسازی قابل توجهی بیشتری در شیار تمپورال فوقانی خلفی (pSTS) نسبت به بازی انفرادی با تبلت نشان دادند (میانگین فعالسازی در بازی با عروسک = 3.02، در مقابل 2.97 برای تبلت، p = 0.024). pSTS منطقهای از مغز است که در پردازش اجتماعی، از جمله همدلی و درک دیدگاههای دیگران، نقش دارد. این نشان میدهد که وقتی کودکان به تنهایی با عروسک خرسی یا دخترانه خود بازی میکنند، از نظر ذهنی تعاملات اجتماعی را تمرین میکنند و مهارتهای شناختی اجتماعی حیاتی را توسعه میدهند.

در مقابل، در حین بازی اجتماعی با یک شریک، هم بازی با عروسک و هم بازی با تبلت مناطق پیشپیشانی راست را فعال کردند، که با عملکردهای اجرایی مانند برنامهریزی و تصمیمگیری مرتبط هستند. با این حال، فعالسازی برای هر دو نوع بازی مشابه بود، که نشان میدهد جنبه اجتماعی بازی است که این فعالیت مغز را هدایت میکند، صرف نظر از اسباببازی مورد استفاده.
مطالعه دیگری از همان گروه تحقیقاتی بر زبان مورد استفاده کودکان در حین بازی متمرکز بود. آنها دریافتند که کودکان در حین بازی با عروسک، بهویژه در بازی انفرادی، از زبان حالت درونی (ISL) بیشتری استفاده میکنند. کلماتی که احساسات، خواستهها و افکار را توصیف میکنند. به طور خاص، کودکان در بازی انفرادی با عروسک به طور میانگین 1.14 بار در دقیقه از ISL در مورد دیگران استفاده میکردند، در حالی که در بازی انفرادی با تبلت این میزان تنها 0.16 بار در دقیقه بود. این نوع زبان شاخص کلیدی توانایی کودک برای فکر کردن و درک حالتهای ذهنی خود و دیگران است، که برای توسعه نظریه ذهن اساسی است.
علاوه بر این، مطالعه نشان داد که استفاده از ISL در مورد دیگران با فعالسازی قویتر در pSTS مرتبط است. این بدان معناست که کودکانی که در حین بازی با عروسک بیشتر در مورد احساسات و افکار دیگران صحبت میکردند، فعالیت مغزی بیشتری در مناطق مرتبط با شناخت اجتماعی نشان دادند. این ارتباط بین استفاده از زبان و فعالسازی مغز، شواهد محکمی ارائه میدهد که بازی با عروسک توسعه مهارتهای تفکر اجتماعی را تسهیل میکند.
مهم است که توجه داشته باشیم که این مزایا به نوع خاصی از عروسک یا جنسیت محدود نمیشود. چه کودکان با عروسکهای سنتی، اکشن فیگورها، عروسکهای خرسی یا عروسکهای دخترانه بازی کنند، عمل شرکت در بازی تخیلی با این اسباببازیها توسعه اجتماعی و شناختی را ترویج میدهد. به عنوان مثال، عروسکهای خرسی اغلب به عنوان اشیاء راحتی عمل میکنند و میتوانند برای امنیت عاطفی کودک اساسی باشند، در حالی که همچنین در سناریوهای نقشآفرینی استفاده میشوند که مهارتهای شناختی را تقویت میکنند. به طور مشابه، عروسکهای دخترانه، اگرچه اغلب برای دختران بازاریابی میشوند، میتوانند سناریوهای نقشآفرینی متنوعی را تشویق کنند که برای همه کودکان مفید است.
پیامدهای عملی و توصیهها
با توجه به شواهد علمی، والدین و مربیان تشویق میشوند که بازی با عروسک را در فعالیتهای روزانه کودکان بگنجانند. فراهم کردن عروسک برای کودکان و تشویق آنها به شرکت در بازی تخیلی میتواند به تقویت توسعه فکری آنها کمک کند. انتخاب عروسکهایی که امکان بازی باز را فراهم میکنند، بسیار مهم است، جایی که کودکان میتوانند داستانها و سناریوهای خود را ایجاد کنند، به جای عروسکهایی با نقشهای از پیش تعریفشده که ممکن است خلاقیت را محدود کنند.
علاوه بر این، بزرگسالان میتوانند در بازی با عروسک با کودکان شرکت کنند، که میتواند جنبههای اجتماعی بازی را بیشتر تقویت کند. با شرکت در بازیهای نقشآفرینی با عروسک، بزرگسالان میتوانند رفتارهای اجتماعی را الگوبرداری کنند، واژگان جدیدی را معرفی کنند و به کودکان کمک کنند تا احساسات و موقعیتهای پیچیده را کشف کنند.
همچنین شایان ذکر است که بازی با عروسک میتواند برای کودکانی با نیازهای متنوع مفید باشد. تحقیقات نشان داده است که کودکان با سطوح مختلف ویژگیهای اوتیستیک میتوانند از بازی با عروسک بهرهمند شوند، زیرا مناطق مغزی مرتبط با پردازش اجتماعی را فعال میکند. بنابراین، بازی با عروسک میتواند ابزاری ارزشمند در حمایت از توسعه مهارتهای اجتماعی در همه کودکان باشد.
برای به حداکثر رساندن مزایای بازی با عروسک، والدین میتوانند اقدامات زیر را انجام دهند:
-
ارائه انواع عروسکها: عروسکهایی که جنسیتها، قومیتها و تواناییهای مختلف را نشان میدهند، میتوانند فراگیری را ترویج دهند و درک کودکان از جهان را گسترش دهند.
-
تشویق بازی باز: عروسکهایی را انتخاب کنید که داستانها یا نقشهای از پیش تعیینشدهای ندارند، تا کودکان بتوانند آزادانه از تخیل خود استفاده کنند.
-
شرکت در بازی: با کودکان در بازیهای تخیلی شرکت کنید تا تعاملات اجتماعی را مدلسازی کنید و واژگان جدید را معرفی کنید.
-
ایجاد محیط حمایتی: اطمینان حاصل کنید که فضای بازی امن و مناسب برای بازی تخیلی است، با لوازم جانبی مانند خانه عروسک، لباس و وسایل که تجربه بازی را غنی میکنند.
-
تعادل با زمان صفحه نمایش: در حالی که دستگاههای دیجیتال جایگاه خود را دارند، حفظ تعادل بین زمان صفحه نمایش و فعالیتهای بازی دستی مانند بازی با عروسک برای توسعه جامع مهم است.
نتیجهگیری
در خاتمه، بازی با عروسک یک فعالیت چندوجهی است که به طور قابل توجهی به توسعه فکری کودکان کمک میکند. از طریق بازی تخیلی، کودکان در فرآیندهای شناختی شرکت میکنند که درک اجتماعی، مهارتهای زبانی و هوش عاطفی آنها را تقویت میکند. تحقیقات علمی بر اهمیت بازی با عروسک در فعالسازی مناطق کلیدی مغز مرتبط با همدلی و پردازش اجتماعی تأکید دارد. به این ترتیب، فراهم کردن فرصتهایی برای کودکان برای بازی با عروسک، صرفاً سرگرمی نیست؛ بلکه در مورد پرورش ذهن آنها و آمادهسازی آنها برای تعاملات اجتماعی و تجربیات یادگیری آینده است. چه عروسکهای خرسی، عروسکهای دخترانه یا هر نوع عروسک دیگری باشد، این اسباببازیها ابزارهای قدرتمندی برای رشد فکری هستند که والدین و مربیان باید آنها را در اولویت قرار دهند.
*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهدهی سفارشدهنده است.*