هدف: نظر به اهمیتی که هذیانها در شناخت بیماران پسیکوتیک دارند و با توجه به نقش معیارهای فرهنگی در شکل دادن این هذیانها، در پژوهش حاضر محتوای هذیانهای بیماران پسیکوتیک دارای هذیان مورد بررسی قرار گرفته است. روش: آزمودنیهای پژوهش را 250 بیمار پسیکوتیک (165 مرد، 85 زن) تشکیل داده اند که در فاصله سالهای 75-1371 در مرکز آموزشی – درمانی شهید اسماعیلی تهران بستری بوده اند. سن 75% آنان 45-15 سال بوده، 106 نفر از آنان مجرد و 104 نفر متاهل بوده اند. ابزار به کار گرفته شده در این پژوهش را یک پرسشنامه دارای پرسشهایی در زمینه نوع و محتوای هذیانها، توهمها و اطلاعات جمعیت شناختی بیماران تشکیل داده است. داده های پژوهش به کمک روشهای آمار توصیفی تحلیل و ارایه گردیده است. یافته ها: این بررسی هذیانهای گزند و آسیب را بیش از سایر هذیانها در بیماران مورد بررسی نشان داد و هذیان بزرگ منشی در رتبه دوم از نظر فراوانی قرار داشت. نتیجه: گرچه محتوای هذیانها در فرهنگ های مختلف کم و بیش همانند یکدیگرند، اما جلوه های فرهنگی کشورها، اقوام و ادیان گوناگون در چگونگی شکل گیری هذیانها نقش دارند.

آموزۀ باور به شر اندیشه­ای دیرپا و کهن در آیین­های بشری است. به نظر می­رسد پنداشت عدم تعادل و تباهی در هستی بنیادی­ترین ریشۀ اندیشه شر بوده باشد. در تاریخ ادیان مشخص­ترین تصویر مفهوم شر تجسم ذات شیطان است. البته این نکته قابل ذکر است که تصاویر و بن­مایه­های مفهوم شر در طول تاریخ همواره گوناگون و ناهمسان بوده­اند. این گوناگونی نشان از ناهمگونی فهم و پنداشت ریشه­های اندیشۀ شر نزد بشر دارد. برخی از پژوهشگران بر این باورند که بن­مایه­های تصویری و مفهومی در اندیشه­های بشر ارتباطی نزدیک با هم دارند. بر این مبنا که هر تصویر، همچون واژه که دربردارندۀ یک دال و مدلول است، حاوی یک بن­مایۀ مفهومی ویژه است. از این رو، تصویر شیطان نیز بی­تردید حاوی اندیشه­ای پنهان در روایت آیینی از مفهوم شر و شیطان است. برای نمونه، تصویر شیطان در متون گنوسی حاوی اندیشۀ مفهوم میان­رودانی از شر است که خود مؤید این امر است که نه فقط تصویر شیطان بلکه بن­مایۀ مفهومی روایت شر و چیستی حضور شر در هستی در این آیین­ها باید ریشه در اساطیر میان­رودانی داشته باشد. بر این مبنا، این پژوهش درصدد است براساس رویکرد تحلیلی و توصیفی منابع دست اول مانوی، گنوسی و میان­رودانی به بررسی و واکاوی ریشه­های تصویر و پندار شیطان در آیین­های گنوسی بپردازد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد بن­مایه­ها، مفاهیم و تصویر شیطان در این کیش­ها ریشه­ای میان­رودانی دارد که در باورهای گنوسی به صورت اسطورۀ شیطان به تصویر درآمده است.

نحوه اجرای اصولی چون آزادی عقیده و آزادی دینی و درنهایت روش های تضمین کیفری آزادی مذهبی شهروندان توسط نظام های حقوقی موضوعاتی هستند، که اثبات کننده کیفیت رابطه دین و حکومت در کشورهای مختلف می باشند. خصوصاً نظام های اروپایی که گذر از وابستگی به یک دین رسمی به سامانه ای که در آن مذهب از سیاست و حقوق منفک است را تجربه کردند و الگوهای مناسبی برای کنکاش پیرامون تضمین کیفری آزادی دینی و به طورکلی رابطه دین و حکومت به حساب می آیند. ازاین رو مطالعه نظام ایتالیا در باب تضمین کیفری آزادی مذهبی و رابطه دین و حکومت می تواند موضوع بااهمیت و قابل استنادی باشد. پژوهش حاضر از نظر گردآوری اطلاعات با روش اسنادی و مطالعه قوانین و رویه موجود در نظام حقوقی ایتالیا انجام پذیرفته و اطلاعات به دست آمده به صورت توصیفی- تحلیلی تجزیه وتحلیل شده است. در این میان، نتایج پژوهش حاکی از آن است که هرچه حکومت وابسته تر به یک مکتب دینی خاص باشد، میزان تضمین کیفری آزادی دینی پیروان آن مکتب افزایش پیدا می کند؛ و هرچه حکومت بی طرف تر و غیر متعهدتر نسبت به ادیان موجود در جامعه باشد، امکان تضمین کیفری برابر تمام پیروان ادیان به وجود می آید. علاوه بر این در سیستمی که در اسناد بالادستی آن (مانند قانون اساسی) دین رسمی یا برتر ترسیم شده باشد، امکان صدور قوانین جزایی تبعیض آمیز برای اقلیت ها پیرامون موضوع تضمین کیفری آزادی مذهبی افزایش می یابد. هرچند بنا به تکثر فرهنگ ها و انواع حکومت های موجود در سطح جهان این دیدگاه همیشه قابل قبول نیست و تجربه بشری استثنائات بسیاری در این زمینه شناخته است.

عهد کتاب بخش جدیدی در مجله «آینه» پژوهش است که در آن به معرفی کتاب های تازه در حوزه مطالعات اسلامی، مطالعات ادیان، تاریخ، فرهنگ و هنر جوامع مسلمان می پردازیم. الویت در معرفی کتاب هایی است که به فارسی ترجمه نشده اند و از سوی ناشران معتبر منتشر شده اند. سه کتابی که در این شماره معرفی می شوند، عبارت اند از: تاریخ اجتماعی زنان در دوره متاخر عثمانی: نگرش های نو تاریخ عباسیان: یک تاریخ ساخت جنسیت در روایت جهان شناختی آیین مانوی در دوره باستان متأخر

مکان های مقدس، صرف نظر از ویژگی های قدوسی و معنویتی که دارند، نمایشگاهی از هنر و نمادی از تمدن و فرهنگ اند که گردشگران مذهبی را به خود جذب می کنند. هجرت امام رضا(ع) به ایران یکی، به عنوان بزرگترین رویداد مذهبی، مسیری معنوی و مذهبی را بوجود آورده است که قابلیت بازشناسی به عنوان محور گردشگری مذهبی شناخته می شود. کارکردها و ساختارهای شئون زندگی معنوی (اجتماعی و فرهنگی) و مادی (اقتصادی و فضایی) شهر برخواسته از همین سرشت مذهبی – فرهنگی است. بازدید از این مکان ها با انگیزه های مختلف انجام می شود. هدف اصلی در این پژوهش بررسی مسیر حرکت امام رضا(ع) و توسعه صنعت گردشگری بوده است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی با ابزار مطالعه ی اسنادی انجام گردید. یافته های تحقیق نشان داد که طبق آمار، در شهر مشهد نزدیک بیش از 300 واحد اقامتی مجاز فعالیت دارند که حدود 70 درصد از کل مراکز اقامتی ایران را دربر می گیرد. در ایران با نگاهی به برنامه های پنج ساله توسعه و برنامه ریزی های انجام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنای دستی و گردشگری، نشان می دهد که توسعه گردشگری در مقصدهای مذهبی همیشه در اولویت برنامه های توسعه گردشگری قرار داشته اند که نشان از اهمیت خاص این مقاصد است. با توجه به مسیر حرکت امام رضا(ع) می توان گفت که صنعت گردشگری مذهبی یکی از راهکارهای معرفی هرچه بهتر تاریخ، فرهنگ و ارزش های اعتقادی و هم زیستی مسالمت آمیز ادیان در بین کشورها است. به علاوه بقاع متبرکه و اماکن مذهبی علاوه بر قداست و معنویت منحصر به فرد خود، بیانگر آداب و رسوم، باورها و اعتقادات و اندیشه های مردم است.

از کاوش های باستان شناختی که در شبه جزیرۀ عربستان انجام شده، شواهدی فراوان کشف شده اند که تصور ما از عربستان پیشااسلامی را دگرگون می کنند. تصویر رایج در نامیدن آن به دوران «جاهلیت» تجلی یافته، که در آن دست کم دو انگارۀ مهم هست؛ نخست اینکه در عربستان حکومتی مرکزی وجود نداشته و هرج ومرج قبیلگی تا ظهور اسلام فراگیر بوده است؛ دیگر اینکه بت های متعدد به طور فراگیر تا ظهور اسلام پرستش می شدند. در مقابل، در متون کتیبه شناختی داده هایی فراوان یافت می شوند که تصویری روشن تر از وضعیت سیاسی و گرایش های دینی عربستان پیشااسلامی ارائه می کنند. در این نوشتار، ابتدا وضعیت سیاسی عربستان در دوران پایانی باستان در پی سلطۀ تدریجی پادشاهی حمیر بر سراسر شبه جزیره به اجمال مرور می شود؛ سپس با بررسی نمونه هایی از شواهد فراوان مادی از سه قرن پیش از اسلام پیشینۀ باور به خدای یگانه مرور و نام خدای یگانه در میان اعراب یهودی و مسیحی بررسی می شود. در نتیجۀ این بررسی، مشاهده می شود که از حدود دو قرن پیش از اسلام نه تنها شاهدی بر پرستش خدایان چندگانه در کتیبه های یافت شده از مناطق مختلف شبه جزیره دیده نمی شود، بلکه شواهدی فراوان بر یهودیت و مسیحیت یافت شده اند که در آنها تنها خدای یگانه، با نام ها و تعابیر مختلف یاد شده است.

در تحقیق حاضر، به بررسی نظرات سید حسین نصر در مواجهه با مسئلۀ شناسایی اقلیت های دینی پرداخته شده است. شناسایی ضرورتی انسانی است که فقدان آن از بهره وری گروه های متفاوت از مواهب اقتصادی و سیاسی شهروندان ممانعت می کند. این ایده که در تعریف امروزین از عدالت اجتماعی اهمیتی ویژه یافته است، نقشی بنیادین در طرد و پذیرش گروه های متفاوت دارد. در مطالعۀ آثار نصر، از دیدگاه او، دربارۀ سهم اقلیت های دینی از بایسته های شناسایی پرسش می شود. از نظر او، طیف گسترده ای از پیروان ادیان، دارای منزلت فرهنگی و اجتماعی نیکو هستند و بیشتر اقلیت های دینی ساکن جهان اسلام، از مهم ترین مؤلفه های شناسایی برخوردارند؛ اما در اندیشۀ نصر، بر حقوق برابر پیروان ادیان تصریح نشده و با وجود تأکید بر اهمیت مسئلۀ حقوق فراگیر بشری، حل نظری آن به متفکران مسلمان واگذاشته شده است. این مقاله در تنقیح نظری و مفهومی ایدۀ شناسایی، مرهون نظریات چارلز تیلور است و به لحاظ روشی از مدل تفسیری آکسفورد بهره می برد