چکیده فارسی:درباره عقیده و خاستگاه فکری ابن ابی الحدید، بسیار گفتگو شده است. این اختلاف، به دلیل دیدگاه اعتزال است، چرا که معتزله گاهی به شیعه و گاه به اهل سنت، گرایش نشان داده اند.معتزله و صوفیه از این جهت با هم شباهت دارند.ابن ابی الحدید، در شرح نهج البلاغه خود، بارها از بزرگان معتزله به خوبی یاد کرده است، مانند: ابوعلی جبائی، ابوالقاسم جبائی، ابوعثمان جاحظ، ابوالهذیل علاف، ابوجعفر اسکافی و دیگران. ابن ابی الحدید، همچنین در اشعار خود، صریحا بیان می کند که عقیده او، اعتزال است.   چکیده عربی:الحمدللة رب العالمین، و الصلاة و السلام علی اشرف الأنبیاء و المرسیلین محمد و آله الطیبین الطاهرین، و اللعنة الدائمة علی اعدائهم اجمعین.لقد انشغلت افکار العلماء فی شرح ابن ابی الحدید منذ عصور عدیدة، منهم من نقد الکتاب ادیبا، و منهم من نقدة فکریا، و منهم من نقدة دینیا، و منهم ... فکانت النتائج متضاریة بین موافقین له و مخالفین، و اشتدَّ الصراع بینهم حتی ضاع الحق.و من المسائل الخلافیة بین العلماء لهذة الشخصیة الادبیة الفذة فی عقیدتة المذهبیة. لقد سعینا فی هذة المقالة الوقوف علی الآراء المختلفة للعلماء فی هذا الباب و من ثم نطالب القضاء له أو علیه من قبل القراء الکرام، بعیدین کل البعد من العصبیة العمیاء، سائلین المولی ان یقبل عملنا هذا باحسن القبول.

چکیده فارسی:مقایسه جمعیت پراکنده و غیر سازمان یافته شیعیان در نیمه دوم قرن اول با سازمان تشکیل یافته تشیع در اواسط قرن سوم نشانه تحولی اساسی در ساختار این مکتب می باشد.مدیریت و رهبری ائمه یقینا اساسی ترین عامل تحقق این امر بوده و طرح هدفمند آنان در تربیت نیروی انسانی کارآمد برای فراهم آوردن امکان انتقال معارف شیعی به توده های پیروان ائمه و ارتباط موثر با آنها در دورترین مناطق جغرافیای اسلام، از جمله تدابیر موفق برای تحقق این تحول به شمار می آید.پژوهش حاضر بر مبنای نظریه «گیدنز» با عنوان «ساختار - کارگزار»، و متکی بر این فرضیه که «عملکرد ائمه در تربیت شاگردان خاص (و به کارگیری آنها به عنوان حلقه ارتباطی با توده شیعیان در سرتاسر جغرافیای اسلام) موجب تحول ساختاری شیعه شده است»، به بررسی اهداف و شیوه های امامان شیعه در تربیت پیروان خاص خود پرداخته است.   چکیده عربی:إن وجود المجتمع غیر المنظم لأبناء الشیعه فی العقد الثانی من القرن الأول بالمقارنه مع التنظیمات الشیعیه التی عاشت فی القرن الثالث إنما یدل علی حصول تطور ملموس و ملحوظ فی هیکلیه هذه المدرسه. و یعود ذلک إلی القیاده الحکیمه و الرشیده لأئمه أهل البیت (ع) التی تعد العامل الأساس لتحقیق هذا الأمر و قد تجسدت فی تربیه و إعداد الکوادر الإنسانیه لتوفیر الأجواء بهدف نشر مدرسه التشیع و ایصالها إلی أتباعها فی العالم و إیجاد العلاقات الوثیقه و المؤثره معهم حتی فی أبعد المناطق الجغرافیه من العالم الإسلامی.إن هذه الدراسه اعتمدت علی نظریه «کیدنز» و هی تحت عنوان «الهیکلیه» و التی تجعل من الفرضیه القائله بأن ما قام به أئمه أهل البیت (ع) فی مجال تربیه و إعداد التلامیذ و اعتبارهم حلقه وصل بین اتباع مدرسه أهل البیت (ع) فی أنحاء العالم الإسلامی هو الذی أنتج هذا التطور فی هیکلیه و نظام مدرسه التشیع. و تسعی هذه الدراسه إلی البحث و التدقیق فی أسالیب أئمه أهل البیت (ع) فی تربیه خواص شیعتهم.

چکیده فارسی:در نظام سیاسی امامت، امام معصوم از جانب خداوند منصوب می شود.در اندیشه و عمل حضرت علی که اولین امام و هویت بخش تشیع است، حضور مردم و رضایت آنان نقشی اثربخش دارد. علی رغم داشتن پشتوانه عصمت و نصب الهی، مدت 25 سال از خلافت دور ماند و سرانجام با خواست و اصرار مردم، حکومت و مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده گرفت. او شورای مهاجرین و انصار و اجتماع آنان بر فردی به عنوان امام را موجب خشنودی خدا می داند و بر انتخاب خود از سوی مردم صحه می گذارد.در این مقاله، متضاد یا قابل جمع بودن نصب الهی و انتخاب مردم، نقش آرای عمومی در مشروعیت سازی حکومت امام معصوم، به فعلیت رساندن ولایت امام منصوب از جانب خداوند، مقید یا مطلق بودن اعتبار شورا و بیعت و آثار شرعی و حقوقی آنها، جایگاه اهل حل و عقد و عامه مردم در انعقاد و شکل گیری امامت و...، بر اساس اندیشه ها و سیره عملی حضرت علی مورد بررسی قرار گرفته است. چکیده عربی:ان الامام المعصوم فی النظام السیاسی للامامة منصوب من قبل الله. لقد کان لحضور الناس ورضاهم دور مؤثر فی فکر وعمل علی (ع) وهو اول امام ومعطی الهویة للتشیع. ان علیا (ع) وعلی الرغم من عصمته ونصبه من قبل الله الان انه ابعد عن الخلافة لمدة 25 سنة واخیرا وبعد اصرار الناس مسک زمام الحکومة واداارة المجتمع الاسلامی. یری (ع) ان شوری المهاجرین والانصار واجتماعهم علی شخص ما بعنوان کونه اماما یوجب رضا الله ویؤید انتخابه من قبل الناس.تم فی هذه المقالة وعلی اساس فکر الامام علی (ع) وسیرته العملیة کل من: کون النصب الالهی وانتخاب الناس متضادین او یمکن الجمع بینهما، ودور الرای العام فی اعطاء الشرعیة لحکومة الامام المعصوم وایصال ولایة الامام المنصوب من قبل الله للفعلیة، و کون اعتبار الشوری والبیعة مقیدیین او مطلقیین واثارهما الشرعیة والحقوقیة، ومکانة اهل الحل والعقد وعموم الناس فی انعقاد وتشکل الامامة.

چکیده عربی:میر سید علی من عرفاء الشیعة الکبار. ولد فی عائلة ثریة وسیاسیة لکنه لم یهتم فی شبابه بالسیاسة. لقد تعمق الهمدانی فی العلوم الاسلامیة المختلفة وکان قطبا للسلسلة (الذهبیة الرضویة). من النقاط اللطیفة فی حیاة میر سید علی الهمدانی اسفارة الکثیرة والتی کانت بهدف تبلیغ الدین وارشاد الناس.ان اسفاره المتعددة الی کشمیر حولتها الی مرکزا راسخا للاسلام. لقد ادی وجود الملاحظات الشکلیة فی مراسلاته مع الحکام السنة، الی یعده بعض الکتاب صوفیا سنیا فی حین ان الوثائق الواضحة تدل علی تشیعه. تقارن عصر الهمدانی مع هجوم المغول علی ایران. لقد ترک اثارا وکتابات متعددة حیث ان الکثیر منها لازال خطیا ولم یطبع لحد الان. چکیده فارسی:میرسیدعلی از عارفان بزرگ شیعه است. وی در همدان در خاندانی ثروتمند و اهل سیاست به دنیا آمد، اما خود در جوانی توجه چندانی به سیاست نداشت. همدانی در علوم مختلف اسلامی تبحر داشت و قطبیت سلسله «ذهبیه رضویه» از آن او بود. از نکات جالب زندگی میرسیدعلی همدانی سفرهای بسیار اوست که هدف آن تبلیغ دین و راهنمایی مردم بود. سفرهای متعدد او به کشمیر، این دیار را به پایگاه استواری برای اسلام تبدیل کرد. برخی از ملاحضات صوری همدانی در مکاتباتش با حاکمان سنی باعث شد تعدادی از نویسندگان، وی را از صوفیان سنی برشمارند، در حالی که مدارک روشنی دال بر تشیع او موجود است. زمانه همدانی مصادف است با حمله مغول به ایران. از وی آثار و نوشته های متعددی برجای مانده که بسیاری از آنها به صورت خطی است و به چاپ نرسیده است.

چکیده فارسی:از حکومت صفویه در ارمنستان تا امضای قرارداد ترکمانچای نزدیک به سیصد سال طول کشید. در طول این سه سده، ایران اسلامی که خود به تشیع گرویده بود، آثاری از تمدن خود را در آن منطقه به جای گذارد. وجه مشترک همه سلسله هایی که در این دوره به حکومت رسیدند، قدرت معنوی آموزه های تئوریک و عملی مذهب تشیع بود که در بستر فرهنگ متعالی ایرانی به خوبی رشد کرده بود.متاسفانه بسیاری از آن آثار در اثر ناملایمات طبیعی روزگار و عناد و بی مهری کمونیسم از بین رفته است؛ تاریخ نگاری درستی نیز صورت نگرفته است و اطلاعات دقیق و جامعی در دست نیست.آنچه نویسندگان بیشتر بدان پرداخته اند، تعاملات اقتصادی دوران شاه عباس دوم با ارامنه جلفا و برخی تاثیرات ادبی بر زبان ارمنی است. نگارنده تلاش کرده است با تمام محدودیت ها، از خلال منابع پراکنده، تصویری از آثار تمدن مربوط به آن دوران، به ویژه آثار فرهنگی ـ سیاسی را ارایه نماید. چکیده عربی:استمرت الفترة من زمان الحکومة الصفویة فی ارمنستان الی توقیع عقد ترکمانجی ما یقارب ثلاثمائة سنة. وطوال هذه القرون الثلاثة فان ایران المسلمة التی کانت قد اعتنقت التشیع، ترکت اثارا من حضارتها فی تلک المنطقة. الوجه المشترک بین کل السلسلات التی وصلت الی الحکم فی تلک المرحلة هو القدرة المعنویة للتعالیم النظریة والعملیة لمذهب التشیع والتی کانت قد نمت فی اطار الثقافة الایرانیة المتعالیة بشکل جید.من المؤسف ان الکثیر من تلک الاثار قد زالت بسبب الظروف الطبیعیة الصعبة خلال الزمان وعناد وقساوة الشیوعیین ولم تدون تاریخیا بشکل صحیح ولا توجد لدینا معلومات دقیقة وجامعة عنها.ان اکثر ما تناوله الکتّاب هو المعاملات الاقتصادیة فی تلک الفترة لشاه عباس الثانی مع ارامنة جلفا وبعض التاثیرات الادبیة علی اللغة الارمنیة. سعی الکاتب وعلی الرغم من وجود الکثیر من المحدودیات، ان یقدم صورة للاثار الحضاریة المرتبطة بتلک الفترة خاصة الاثار الثقافیة- السیاسیة.

چکیده فارسی:رابطه میان امیران سلسله طاهری و خلفای عباسی، رابطه محکم و نزدیکی بوده است؛ بر همین اساس آنها را سنی مذهب می دانند؛ اما پیدایش سلسله، با این نگاه در تناقض است؛ زیرا موسس آن، طاهر ذوالیمینین، نخستین امیر یا حکمرانی است که به مخالفت با خلیفه ای که از او منشور گرفته بود، برخاست؛ البته بعد از این عصیان، همچنان حکومت در دست فرزندان وی باقی ماند و او موسس نخستین سلسله مستقل ایرانی شناخته شد.ایجاز روایات مربوط به وی در منابع، شناخت ماهیت اقدام وی و انگیزه های او را در  هاله ای از ابهام قرار داده است. تا کنون محققان بسیاری به مطالعه درباره طاهر و قیام وی پرداخته اند، اما کسی به تاثیر تشیع در قیام طاهر اشاره نکرده است. در این نوشتار سعی شده است با مطالعه و بررسی عقاید مذهبی طاهر و ارایه قرائن و شواهد کافی، شیعه مذهب بودن وی را بررسی نموده، در پی آن تاثیر این اعتقاد مذهبی را در عصیان طاهر علیه خلیفه، جستجو کنیم و آن را مورد ارزیابی قرار دهیم. چکیده عربی:لقد کانت العلاقة بین امراء السلسة الطاهریة والخلفاء العباسیین علاقة قویة وقریبة لهذا یری انهم من اهل السنة لکن تکوین هذه السلسلة یتناقض مع هذه النظرة لان مؤسسها هو طاهر ذو الیمینین اول امیر او حاکم قام ضد الخلیفة الذی اخذ منه المیثاق، مع العلم ان الحکومة بقیت بید ابنائه وعرف بانه مؤسس لاول سلسلة مستقلة ایرانیة.ان ایجاز الروایات المرتبطة به فی المصادر جعل معرفة ماهیة عمله واهدافه فی هالة من الابهام. لحد الان تناول الکثیر من المحققین مطالعة الطاهر وثورته لکن لم یشر احد الی تاثیر التشیع علی ثورة طاهر. تم السعی فی هذه المقالة وبمطالعة ودراسة العقائد المذهبیة لطاهر وتقدیم قرائن وشواهد کافیة، دراسة کونه شیعی المذهب وکنا نبحث عن تاثیر هذه الاعتقاد المذهبی علی تمرد الطاهر ضد الخلیفة کما انا نرید تقییمه.

چکیده فارسی:فرامانروایان آل بویه به عنوان دولتی شیعی و برخوردار از سنت های سیاسی و میراث فرهنگی ایرانی، صمیمانه به پیشرفت علم و تمدن اسلامی خدمت کردند. صبغه ایرانی و رنگ مذهبی شیعه آنان، خاصه تسامح و تساهل ایشان که ناشی از تفکر عقلانی شیعه است، دو جرم بزرگ و گناه نابخشودنی از نظر نویسندگان کتاب های خیانات الشیعه و اثرها فی هزائم الامه الاسلامیه و حیاه العلمیه فی العراق خلال العصر البویهی، است. با آنکه عهد آل بویه را دوران شکوفایی علمی و عصر طلایی توصیف کرده اند، ولی آثار مزبور، ضمن نفی نقش خاندان حکومتگر بویه در ایجاد نشاط علمی، عظمت حیات علمی در این روزگار را نتیجه روند طبیعی خلافت عباسی به حساب آورده اند و تسلط آنان را بر بغداد و خلافت اسلامی و مذاهب اهل سنت، خطر بزرگ دانسته اند و تلاش آنان در گسترش فرهنگ و آموزه های شیعی را خیانت به تاریخ اسلامی و دلیل نابودی عقیده، فکر و میراث امت اسلامی گفته اند. در این مقاله، برخی آرای تاریخی درباره آل بویه و شیعه در ارتباط با خلافت عباسی، مذاهب اهل سنت و اوضاع علمی و فرهنگی این دوره با محوریت آثار فوق، مورد نقد و تحلیل تاریخی قرار گرفته است. چکیده عربی:ان الحکام البویهیین بعنوان کونهم حکاما لدولة شیعیة کانت تتمتع بالتقالید الثقافیة والمیراث الثقافی الایرانی ساهموا وبشکل صادق فی تطور العلم والحضارة الاسلامیة. ان الصبغة الایرانیة والطابع المذهبی الشیعی لهؤلاء وخاصة روح التسامح والتساهل عندهم والناشئة من الفکر العقلائی للشیعة اعتبرا جریمتین کبیرتین وذنبین لایغفران من وجهة نظر کاتبی کل من (خیانات الشیعة و اثرها فی هزائم الامة الاسلامیة) و (الحیاة العلمیة فی العراق خلال العصر البویهی). ومع انهم وصفوا العهد البویهی بانه عصر الازدهار العلمی وانه العصر الذهبی الا ان الکتابین المذکورین وضمن نفیهما لدور العائلة الحاکمة البویهیة فی ایجاد النشاط العلمی اعتبرا ان عظمة الحیاة العلمیة فی ذلک الوقت نتیجة طبیعیة للخلافة العباسیة وعدّا سیطرتهم علی بغداد والخلافة الاسلامیة ومذاهب اهل السنة خطرا کبیرا کما اعتبرا سعیهم لنشر الثقافة والتعالیم الشیعیة خیانة للتاریخ الاسلامی ودلیلا علی القضاء علی العقیدة الاسلامیة والفکر الاسلامی ومیراث الامة الاسلامیة. تم فی هذه المقالة نقد بعض الاراء التاریخیة حول البویهیین والشیعة فیما یرتبط بالخلافة العباسیة ومذاهب اهل السنة والاوضاع العلمیة والثقافیة لتلک الفترة وبمحوریة الکتابین المذکورین وتحلیلها تاریخیا.

چکیده فارسی:نقش آفرینی ایران در محیط های فراملی، از همان ابتدای انقلاب اسلامی، تاثیر عمیقی در میان جوامع داشت؛ در عین حال، این انبساط فضایی که در اثر آزادشدن انرژی نهفته در تشیع شکل گرفته بود و ماهیت مذهبی داشت، باعث شد سران کشورهای رقیب و نیز بازیگران فرامنطقه ای با حساسیت روند جدید را پیگیری و کنترل نمایند.به تدریج که سیاست های فرامرزی انقلاب اسلامی ایران شکل عملیاتی به خود می گرفت و اثرگذاری ایران در میان سایر کشورها و جوامع نمود عینی می یافت، از طرف مقابل نیز واکنش های مختلفی ابراز می شد که در شکل سیاست های تقابلی، به مرحله اجرا در آمده است. هدف همه این اقدامات، جلوگیری از انبساط فضایی قدرت تشیع بود که در اثر انقلاب اسلامی ایران به وجود آمده بود.این مقاله در صدد است با روش تحلیلی، به بررسی انواع موانع و شیوه های عملی و نظری ای بپردازد که در تقابل با قدرت یابی تشیع و تجدید حیات آن و در ارتباط با نقش آفرینی ایرانِ بعد از انقلاب اتخاذ شده اند. این موارد در هشت محور «دینی ـ فقهی، تشکیلاتی، سیاسی ـ نظامی، مردمی، فیزیکی، نظری ـ تئوریک، انتشاراتی و الکترونیک» تقسیم بندی شده اند.   چکیده عربی:لقد کان لایفاء دور ایران فی الاوساط الدولیة من بدایة الثورة الاسلامیة، تاثیر عمیق بین المجتمعات، و فی نفس الوقت فان هذا التوسع المکانی والحاصل من تحرر الطاقة ذات الماهیة المذهبیة الکامنة فی التشیع، ادی الی ان یقوم رؤساء الدول المنافسة و کذلک اللاعبون الدولیون بمتابعة هذا السیر الجدید و بحساسیة والسیطرة علیه.و بالتدریج بدأت السیاسات الخارجیة للثورة الاسلامیة فی ایران تتخذ شکلا عملیا و بدأ تاثیر ایران من بین سائر الدول والمجتمعات یظهر بشکل عینی و فی الجهة الاخری ابرزت ردود افعال مختلفة اتخذت و بشکل سیاسات متقابلة. الهدف من کل هذا الاعمال هو المنع من التوسع المکانی لقدرة التشیع والحاصل بعد الثورة الاسلامیة فی ایران.ان هذه المقالة تتناول و باسلوب تحلیلی دراسة انواع الموانع والاسالیب العملیة والنظریة التی اتخذت فی مواجهة قدرة التشیع و احیائه و مرتبطة بایفاء دور ایران بعد الثورة. تم تقسیم هذه الموارد فی ثمانیة محاور ((دینیة - فقهیة، و تنظیمیة، و سیاسیة - عسکریة، و شعبیة، و مادیة، نظریة - تنظریة، و طباعیة، و اکترونیة)).

للتفسیر الأثری فی عالمنا الإسلامی ولا سیما فی عالم التشیع، تاریخ طویل جدیر بالدراسات المتأنیه، وکل واحد منّا یعرف التفسیرین الأثریین الشیعیین المشهورین، أحدهما للسید البحرانی وهو البرهان، وثانیهما للشیخ الحویزی وهو نور الثقلین، وکلاهما من أعلام الطائفه فی القرن الحادی عشر. وطال بعدهما الانتظار، وزاغت الأبصار طوال ثلاثه قرون أو أکثر، حتی طلع نجم ثالث فی سماء التفسیر الأثری الشیعی، وبرهن بظهوره للبرهان، وبهر بنوره نورَ الثقلین، ألا وهو المیزان فی تفسیر القرآن لمفسره الکبیر السید الطباطبائی رحمه الله علیه. وکاتب هذا المقال لم یعن بشئ إلا إظهار هکذا الظاهر، وإیضاح هکذا الواضح، الذی ربما یعد من القضایا التی قیاساتها معها، وهو ـ کما قال الأولون ـ کالشمس فی رابعه النهار؛ نظرا إلی أهمیه الموضوع بالنسبه إلی ما قد أضیف إلی صاحب المیزان ومؤلَّفه، منذ بزوغ هذا النیّر الأعظم فی الأفق الأعلی، والسماء العلیا لتفسیر کتاب الله الأکبر، وإلی ما قد قیل فیه وسوف یقال.   چکیده فارسی: تفسیر اثری در جهان اسلام، به ویژه در مکتب تشیع، پیشین های تاریخی دارد که درخور پژوهش هایی گسترده و عمیق است. در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آنها البرهان، اثر سیدالبحرانی و دیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد. هر دو مفسر یادشده از بزرگان مفسران قرن یازدهم به شمار می آیند. پس از این دو، مدتی مدید، در حدود سه قرن یا بیشتر، این رویکرد متوقف شد، تا اینکه سرانجام در آسمان تفسیر اثری شیعی، سومین ستاره پدیدار شد و با ظهور خود، به برهان استوار رهنمون گشت، و با انوار استدلالی خود، سرآمد جهانیان شد. این تفسیر، المیزان نام دارد که به کوشش مفسر بزرگ، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی رحمه الله علیه، مدون شد. نویسنده این مقاله بر آن است، این تفسیر بزرگ را که به گفته پیشینیان، همچون خورشید نیمروز است، مورد بررسی قرار دهد.

چکیده فارسی:در اواسط دوره حکومت اولجایتو (حک 703-716 ق) که در نتیجه مجادلات مذهبی دو گروه عمده اهل سنت، حنفی و شافعی ها، مغولان ایران در آستانه رویگردانی از اسلام و مسلمانی بودند، تشیع نقش تاریخی مهمی بر عهده گرفت و با گرویدن اولجایتو به مذهب تشیع (709ق)، از تجدید آیین ها و سنن مغولی در ایران ممانعت شد. حضور فعال و موثر تشیع در عرصه مذهبی ایران در این برهه از زمان، علاوه بر اینکه به نفع اسلام و مسلمانان تمام شد، این فرصت را برای شیعیان فراهم آورد تا جامعه ایران را بیش از پیش با عقاید مذهبی خود آشنا سازند. اگرچه رسمیت تشیع پس از اولجایتو استمرار نیافت، اما تاثیر بسیاری در تحولات مذهبی ایران در ادوار بعد برجای گذاشت که برایند آن، رسمیت و تثبیت تشیع در عهد صفوی بود.   چکیده عربی:فی اواسط عصر حکومة اولجایتو (التی استمرت من 703 الی 715 ه. ق) و نتیجة للمجادلات المذهبیة بین المجموعتین الاساسیتین لاهل السنة و هما الحنفیة والشافعیة کان المغول الایرانیون علی اعتاب ترک الاسلام، قام التشیع بدور تاریخی مؤثر و بایمان اولجایتو بمذهب التشیع سنة 709 ه. ق تم منع تجدید المراسم والسنن المغولیة فی ایران. ان الحضور النشط والمؤثر للتشیع فی المجال المذهبی فی ایران فی تلک الفترة بالاضافة الی انه کان بصالح الاسلام والمسلمین اعطی الفرصة للشیعة لکی یقوموا و بشکل اکثر من السابق، بتعریف المجتمع الایرانی باعتقاداتهم المذهبیة. و علی الرغم من ان الاعتراف الرسمی بالتشیع لم یستمر بعد اولجایتو لکنه ترک تاثرا کبیرا علی التحولات المذهبیة فی ایران فی المراحل التی تلته حیث نتج عنه الاعتراف الرسمی بالتشیع تثبیته فی العصر الصفوی.