برای بررسی اثر اسید هیومیک، نانوذرات آهن و سیلیکون بر عملکرد کمی و کیفی و مولفه پر شدن بذر گندم در شرایط شوری، آزمایشی با سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح شوری (عدم استفاده از شوری به عنوان شاهد، شوری 35 و 70 میلی مولار توسط NaCl)، محلول پاشی نانو ذرات در چهار سطح (عدم محلول پاشی به عنوان شاهد، محلول پاشی 8/0 گرم در لیتر نانو اکسید آهن، محلول پاشی 40 میلی گرم در لیتر نانوسیلیکون، کاربرد توام نانو ذرات) و محلول پاشی اسید هیومیک (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد و محلول پاشی 3 گرم در لیتر) بودند. مولفه های پرشدن دانه و برخی از صفات کمی و کیفی مرتبط با عملکرد اندازه گیری کردیم. نتایج نشان داد کاربرد توام اسید هیومیک و محلول پاشی 40 میلی گرم نانو ذرات در شرایط عدم اعمال شوری، طول سنبله، سرعت پر شدن بذر، وزن صد بذر، حداکثر وزن بذر، ارتفاع بوته، تعداد بذر در سنبله، طول دوره و دوره موثر پر شدن بذر، شاخص کلروفیل را (به ترتیب 5/58، 183/1، 53/39، 60/56، 2/51، 6/70، 39، 45/58، 57/57) و وزن تک بوته را (97/46 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد اسید هیومیک و نانو ذرات تحت شرایط شوری 70 میلی مولار خاک افزایش داد. به نظر می رسد که کاربرد اسید هیومیک و نانو ذرات آهن و سیلیکون می تواند با بهبود سرعت و طول دوره پر شدن بذر، عملکرد بذر گندم را تحت شوری افزایش دهد.

قارچ بیمارگر Fusarium oxysporum f.sp. carthami (FOC) از عوامل اصلی بوته میری گلرنگ در ایران و جهان است. تغییرات اقلیمی و توسعه کشت گلرنگ به خصوص در زراعت دیم، سبب خسارت چشمگیر این بیماری شده است. گونه های متعددی از فوزاریوم به عنوان بیمارگر از ریشه و طوقه گلرنگ جدا و معرفی شده اند که در میان آنها گونه یادشده فراوانی و اهمیت بیشتری نسبت به سایر گونه ها دارد. به نظر می رسد که استفاده از مقاومت ژنتیکی یکی از مهمترین روش ها برای مدیریت این بیماری باشد. بیمارگر یادشده پس از جداسازی، خالص سازی و اثبات بیماری زایی در شرایط آزمایشگاهی، در آزمون های ارزیابی مقاومت 16 ژنوتیپ گلرنگ به کار برده شد. در این آزمایش ها، از روش آلوده سازی خاک سترون با دیسک آگار حاوی پوشش قارچ بیمارگر FOC برای آلوده سازی ژنوتیپ های گلرنگ استفاده گردید. برای هر ژنوتیپ سه تکرار (گلدان) برای تیمار مایه زنی و سه تکرار برای شاهد بدون مایه زنی استفاده شد. در نهایت 45 روز پس از مایه زنی، علاوه بر یادداشت برداری شدت بیماری با یک مقیاس شش قسمتی، ارتفاع گیاهان، وزن ریشه ها و وزن توده بخش هوایی برای هر تکرار اندازه گیری سپس درصد کاهش ارتفاع بوته ها، وزن ریشه ها و وزن توده بخش هوایی در مقایسه با شاهد برای هر تکرار محاسبه و با آزمون های آماری با یکدیگر مقایسه شدند. همه صفات اندازه گیری شده تفاوت های معنی داری بین ژنوتیپ ها در سطح 1 درصد نشان دادند. مقایسه شاخص بیماری بین ژنوتیپ ها نشان داد که رقم گلدشت دارای پایین ترین نرخ آلودگی به فوزاریوم بوده و لاین های 160 و 136 به ترتیب در رده های بعدی قرار دارند، بنابراین دارای بیشترین سطوح مقاومت به قارچ FOC هستند. آزمون همبستگی پیرسون بین 5 صفت اندازه گیری شده حاکی از وجود همبستگی معنی دار بین شاخص بیماری با شدت بیماری و درصد کاهش ارتفاع بوته های تیمارشده بود (r = 0.72). خوشه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از الگوریتم های خوشه بندی، 16 ژنوتیپ مورد آزمایش را در چهار خوشه قرار داد. در این خوشه بندی، ارقام گلدشت، لاین 160 و لاین 136 در یک خوشه قرار گرفتند. ارقام حساس پدیده، توده محلی قزاقی، لاین 72 و لاین 111 نیز در خوشه جداگانه ای واقع شدند. در این تحقیق، خوشه بندی تفکیکی ژنوتیپ های گلرنگ با الگوریتم k-means توانست ژنوتیپ ها را از نظر حساسیت به بیماری در چهار گروه مختلف دسته بندی نماید که احتمالاً بتوان هر کدام از این خوشه ها را متناظر با یکی از واکنش های حساس، نسبتاً حساس، نسبتاً مقاوم و مقاوم در نظر گرفت. اگرچه در این تحقیق از گونه FOC برای ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های گلرنگ استفاده شد ولی گونه های دیگری مثل F. solani وF. verticillioides نیز دارای فراوانی قابل توجهی بودند که بیماری زایی آنها در شرایط آزمایشگاهی نیز تأیید گردید. بنابراین لازم است در آزمون های ارزیابی مقاومت، آزمایش های جداگانه ای برای هر کدام از آنها انجام پذیرد.