مهندسی معکوس محیطی از روش های جدید است که می توان به اتکای آن تصویری از دیرینۀ محیط به دست آورد. این روش می تواند این پیام را برای محققان داشته باشد که با چه شرایطی امکان تجدید حیات محیط های گذشته وجود دارد. سیستم های دینامیک که متکی به داده های محیطی زمان حال است با طبقه بندی متغیرها و براساس نظریۀ «کیاس»5 درنرم افزار Vensimاین امکان را فراهم می آورد تا الگوریتم دینامیک روابط بین متغیرها و نحوۀ وابستگی آن ها با استفاده از مدل سازی «سیستم های پویا» امکان پذیر و با محدویت های سیستم های استاتیک مواجه نباشد. در این پژوهش با استفاده از داده های Dem 10 متری، تحلیل اسناد مکتوب و داده های میدانی، به بازسازی فضای محیط گذشتۀ چالۀ جازموریان مبادرت شد. نتایج نشان داد: 1- سطح دریاچۀ جازموریان، در کنترل عوامل محیطی نقش مؤثری دارد؛ 2- در صورت به کارگیری سناریوی احیای دریاچه مطابق با تراس 390 متری به عنوان کارآمدترین سیاست در راستای کنترل گرد و غبارها می تواند متوسط سالیانۀ DSI را به یک کاهش دهد؛ 3- با احیای دریاچه، اثر منفی گرد و غبار از طریق افزایش رطوبت نسبی هوا، افزایش درصد پوشش گیاهی و رطوبت سطحی خاک تا 75 درصد خنثی خواهد شد.

مانسون برگرفته از واژه موسم عربی به معنای فصل است. مانسون ها نسیم های دریایی شدید هستند که بخصوص در آسیای جنوبی و بخشهایی از افریقا دیده می شوند و تقریبا 6 ماه از سال را از جانب شمالشرقی و 6 ماه دیگر را از جنوبغربی می وزند. مولفه غربی باد در مانسون های تابستانی غالب است و آنها گرایش قوی به همگرایی، صعود و ایجاد باران دارند. برعکس، مولفه شرقی باد در مانسونهای زمستانی غالب بوده و اینها گرایش به واگرایی و نشست هوا دارند و سبب خشکسالی می گردند. مانسون های تابستانی و زمستانی هر دو نتیجه ای از اختلافات روند های سالیانه دمای حاکم بر خشکی و دریا هستند.سرزمین ایران در خاورمیانه قرار دارد و محدود به دریای عمان، خلیج فارس و دریای خزر است. ایران دارای سرزمینی ناهموار است که دور تا دور آنرا کوهستان فرا گرفته و حوضه مرکزی آن مرکب از بیابانها و کوهها است؛ ایران از سطح دریا ارتفاع داشته و در امتداد سواحل شمالی و جنوبی دارای دشتهای ناپیوسته کوچک می باشد. مطالعه مقادیر داده های بارش شهرهای مختلف ایران در ماههای ژوئن تا سپتامبر (از 11 خرداد تا 8 مهر) طی سالهای 1960 لغایت 1990 نشان می دهند که منطقه جنوبشرقی ایران بواسطه رشته کوههای بشاگرد، کوه جبال بارز و هامون جازموریان، اقلیم مانسونی دارد. حتی اگر مانسون تابستانی هند قوی باشد، تاثیر آن بر بخشهایی از کویر لوت و دشت کویر مشهود است. بنابراین ایران اساسا دارای اقلیم خشک و نیمه خشک بوده، اما در امتداد سواحل خزر دارای اقلیم جنب حاره ای و در جنوبشرقی دارای اقلیم مانسونی است.

شناسایی ماهیان استان کرمان از سال 1375 تا 1376 طی یکسال انجام گرفت. در این طرح ماهیهای رودخانه های حوضه آبریز جازموریان (بافت، سلطانی، هلیل رود، دلفارد، سید مرتضی، رابر، رودبر و هلیل کوچک) شناسایی شدند. مجموعا 771 عدد ماهی صید گردید که شامل 2 راسته، 3 خانواده و 7 گونه بودند که عبارتند از :Carassius auratus gibelio, Garra persica, Cyprinion watsoni, Cyprinus carpio  و Capoeta damascina از خانواده Cyprinidae و Nemacheilus sargadensis از خانواده Cobitidae که این دو خانواده متعلق به راسته Cypriniformes می باشند و Channa gachua از خانواده Channidae متعلق به راسته Channiformes است.

تعیین مناسبترین دور آبیاری نهالهای اسکمبیل جهت استقرار در رویشگاههای طبیعی در پی طرح بررسی آت اکولوژی گونه های مختلف جنس اسکمبیل در استان سیستان و بلوچستان و بر اساس نتایج به دست آمده از طرح مزبور موضوعیت یافته است. در طرح آت اکولوژی از میان گونه های مختلف جنس اسکمبیل گونه Calligoum comosom به عنوان مناسبترین گونه از نظر قابلیت تحمل و سازگاری با محدودیتهای بیابانی جهت احیا پوشش گیاهی در اینگونه مناطق به ویژه جهت تثبیت تپه های شنی توصیه شده است.عدم تجدید حیات طبیعی این گونه، احیا آن را در قالب طرحهای نهالکاری در مناطق بیابانی شرق جازموریان ضروری می نمود. الگوی کارآمد که از نظر اقتصادی کمترین هزینه ممکن را در سطح تکنولوژی موجود در دسترس در برداشته و از نظر سطح موفقیت در حد قابل قبولی نتیجه بخش باشد، اجرای طرح دور آبیاری از این جهت استقرار نهالهای اسکمبیل ضروری می نمود. اجرای طرح دور آبیاری از این جهت اهمیت خود را نشان می داد که دستگاه اجرایی، به دلیل نبود الگوی مناسب برای منطقه، ناگزیر از هزینه های زیادی برای آبیاری نهالکاریهای انجام شده در این مناطق می گردید.طرح تعیین مناسبترین دور آبیاری نهالهای اسکمبیل جهت استقرار در رویشگاههای طبیعی در قالب طرح آزمایشی اسپلیت پلات دو تیمار اصلی تاریخ کاشت و دو تیمار فرعی نوع کاشت (بذر و قلمه) را در چهار تیمار دور آبیاری (15، 20، 25 و 30 روز) در 4 تکرار مورد آزمایش قرار داده است. آبیاری در یک دوره یکساله انجام شده و در سه سال آزمایش تکرار شده است. یادداشت برداریها یکسال بعد از قطع آبیاری صورت گرفته است.اجرای طرح در دشت کاسکین واقع در حوزه شرق جازموریان با میانگین دمای سالانه 37 درجه سانتیگراد، حداکثر مطلق دمای 50 درجه سانتیگراد، حداقل مطلق صفر درجه سانتیگراد و میانگین بارندگی سالانه آن کمتر از 100 میلیمتر صورت گرفته است. خاک محل اجرای آزمایش به دلیل منشا آبرفتی به تناسب شرایط رسوبگذاری از لایه های با ضخامتهای مختلف و بافت متغیر از شنی لومی تا رسی بوده است.براساس نتایج بدست آمده تیمار بذر از تیمار کشت قلمه موفقیت آمیزتر بوده و اختلاف معنی داری با کشت قلمه در سطح یک درصد داشته است. تیمارهای دور آبیاری با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشته اند. بین تیمار تاریخ کاشت در کشت قلمه بین آبان و بهمن اختلاف در سطح 5 درصد معنی دار بوده و تاریخ کاشت آبان موفقیت بیشتری داشته است. بنابراین کشت نهالهای گلدانی که از بذور تولید شده اند می توانند به اعمال هر یک ماه آبیاری برای احیا پوشش گیاهی مناطق بیابانی شرق جازموریان مورد استفاده قرار گیرد.

تشکیل گسل های عادی معلول رژیم های کششی است که در بخش های مختلف پوسته زمین به خصوص در مناطق کافت های قاره ای و پشته های میان اقیانوسی گسترش زیادی دارند. علاوه بر این نواحی، درمناطقی از پوسته زمین که تحت رژیم های فشاری قرار دارند (که عمدتا تشکیل چین خوردگی ها و گسل های رانده و معکوس محصول آن است) در شرایط ویژه ای گسل های عادی شکل می گیرند. فرآیند فشردگی موجب چین خوردگی و بالاآمدگی می گردد. بالا آمدگی حاصل موجب تاثیر نیروی کشش سطحی شده و متعاقب آن گسل های عادی را تشکیل می دهد. در نواحی مکران در اثر فرایند به هم افزوده شدن رسوبات و تشکیل گوه های افزایشی، در مناطق شمالی و جنوبی آن (حاشیه جازموریان و مناطق ساحلی مکران) گسل های عادی به خوبی شکل گرفته اند. نحوه تشکیل گسل های عادی مناطق ساحلی با گسل های عادی حاشیه جنوبی جازموریان تا حدی با یکدیگر متفاوتند. حرکت مطلق بالا رونده فرودیوار در گسل های رانده و معکوس حاشیه جازموریان در اثر شیب زون فرورانش سبب شده است که به طور نسبی گسل های عادی تظاهر نمایند. در حالی که در مناطق ساحلی مکران تشکیل گسل های عادی، معلول کشش سطحی پدید آمده از بالا آمدگی و بالا راندگی فرادیواره در گسل های هم آغوش است، به طوری که مناطق بالا آمده در بخش بالارانده شده تحت تاثیر نا پایداری ثقلی، گسل های عادی را به وجود آورده اند. تراکم جنوبی شیب این گسل ها و وجود شکستگی های کششی قائم hoo نیز موید همین مطلب است.

در مناطق خشک کشور به دلیل محدودیتهای ناشی از کمبود بارندگی و دمای زیاد تحت شرایطی که بهره برداری غیر اصولی از مراتع صورت گیرد، پوشش گیاهی آسیب پذیر گردیده و به تدریج تراکم و تنوع ان کاهش می یابد.حضور تاغ در اینگونه مناطق نقش قابل توجهی در پایداری بوم سازگانهای طبیعی دارد. تخریب بی رویه، موجب ناپایداری میگردد و اثار نامطلوبی بر تولید بیولوژیک این مناطق دارد. پی امد اثار نامطلوب پدیده تخریب بر رویشگاه تاغ در شرق جازموریان، از بین رفتن شرایط برای تجدید حیات طـبیعی این گیاه بوده است. استمرار تخریب، تراکم پوشش گیاهی تاغ را در این منطقه کاهش داده است.هدف تحقیق انجام شده، دست یابی به راه کاری برای احیای پوشش گیاه تاغ در حوزه شرق جازموریان بوده است. از این رو طرح، در دشت کاسکین (واقع در 50 کیلومتری غرب ایرانشهر) اجرا گردیده است. این منطقه قبلا تاغزارهای انبوهی داشته است. ولی اکنون پوشش گیاهی ان به کمتر از یک در صد رسیده است.به منظور دست یابی به روشی کارامد و اقتصادی جهت برگشت پوشش گیاهی، گونه تاغ بعنوان گونه ای بومی و مقاوم به شرایط منطقه انتخاب و طرحی با هدف استقرار نهالهای تاغ در تاغزارهای تخریب یافته حوزه شرق جازموریان اجرا گردید. مناسبترین دور و حجم ابیاری تاغ (Haloxylon persicum) جهت استقرار در رویشگاههای طبیعی ان در دشت کاسکین واقع در شرق جازموریان ازمایشی در قالب اماری کرتهای خرد شده (Split plot)، با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار از سال 1373 به مدت سه سال در دشت کاسکین واقع در کیلومتر 50 جاده ایرانشهر به دلگان اجرا شد. نتایج بررسیهای انجام شده نشان داده است، نهالهای تاغ با حجم های مختلف و دورهای مختلف ابیاری به نسبتهای متفاوتی از نظر زنده مانی تا اردیبهشت ماه دومین سال زنده مانده است. در کمترین دور ابیاری با بیشترین حجم اب، درصد زنده مانی تا اردیبهشت ماه ،70 درصد و بیشتر از سایر تیمارها بوده است. بعد از اردیبهشت ماه مرگ و میر نهالها در تمام تیمارها به تدریج اغاز و تا پایان دوره ازمایش (قبل از فرارسیدن فصل پاییز) کلیه نهالها خشک شدند، این امر در سه سال تکرار ازمایش اتفاق افتاده است . بنابراین امکان احیای تاغزارهای منطقه کاسکین با هزینه های قابل توجیه با استفاده از روشهای متداول ابیاری با تانکر وجود ندارد.

بوم شناسی سه گونه از جنس اسکمبیل با هدف شناسایی گونه های دارای قابلیت بیشتر جهت استفاده در طرحهای احیای پوشش گیاهی مناطق بیابانی استان سیستان و بلوچستان انجام شده است.بررسیها در وسعتی معادل 6 میلیون هکتار در حوضه های شرق جازموریان واقع در محدوده شهرستان ایرانشهر، تهلاب واقع در شهرستان میرجاوه و چاهان واقع در محدوده شهرستان نیکشهر از توابع استان سیستان و بلوچستان انجام شده است.در این تحقیق عوامل آب و هوایی، خاک، ترکیب گونه های همراه، مراحل فنولوژیکی و تراکم گونه های جنس اسکمبیل در قلمرو انتشار گونه های این جنس مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسیهای آب و هوایی، بارندگی، دما و دوره خشکی مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی خاک بر مبنای تغییرات در تیپهای گیاهی و همچنین تغییرات واحدهای اراضی محلهای پروفیل مشخص و از خصوصیات فیزیکی خاک (بافت و درصد رس، سیلت و لوم) و از خصوصیات شیمیایی خاک pH و EC در آزمایشگاه تعیین شده است.به منظور بررسی مراحل مختلف فعالیتهای حیاتی گیاه تا قبل از مرحله تشکیل بذر هر هفته، تا مرحله ریزش بذر هر دو هفته و بعد از ریزش بذر تا مرحله رشد مجدد به فاصله زمانی سه هفته از طریق بازدیدهای صحرایی مراحل فنولوژیکی گیاه مشخص گردیده است. تراکم پوشش گیاهی با استفاده از روش فاصله ای تعیین شده است.نتایج بررسیها نشان داده است که گونه های مختلف جنس اسکمبیل در استان سیستان و بلوچستان شامل گونه های Calligomum bungei, Calligonum polygonoides و Calligonum comosum می باشند. حداقل pH خاک به گونه Calligonum polygnodies در منطقه تهلاب (برابر با 7.2) و حداکثر آن نیز به گونه Calligonum polygonoides در منطقه چاهان (برابر با 9.4) مربوط می باشد. حداقل EC خاک به گونه Calligonum comosum با 0.24 دسی زیمنس و حداکثر نیز به همین گونه با 0.87 دسی زیمنس در منطقه شرق جازموریان مربوط بوده است. بافت خاک در کلیه مناطق شنی تا شنی لومی می باشد.فعالیتهای حیاتی گیاه از نیمه دوم دیماه شروع شده و تا نیمه خرداد پایان می یابد. از نیمه خرداد تا شهریور دوره رکود رشد همراه با ریزش برگ سه گونه یاد شده می باشد. در فصل پاییز با کاهش شدت گرمای هوا، رشد مجدد در گونه های یادشده مشاهده شده است.از میان گونه های یاد شده گونه Calligonum comosum دامنه وسیعتری از تغییرات محیطی را تحمل می نماید و به خصوص در تپه های شنی مناطق کم باران گونه اصلی بوده است. از این رو این گونه با دلیل قابلیت تحمل بیشتر نسبت به شرایط محیطی برای احیای اراضی بیابانی این منطقه و مناطق مشابه قابل توصیه می باشد.