هورنبلند بیوتیت تونالیت غرب ده نو شامل کانی های کوارتز، پلاژیوکلاز کلسیم دار (آندزین تا لابرادوریت)، گارنت (عمدتا آلماندین)، بیوتیت (آنیت تا سیدروفیلیت)، آمفیبول کلسیک (عمدتا فرو هورنبلند) و کانی های فرعی کلریت، اپیدوت، کلسیت و ایلمنیت است. با توجه به دمافشارسنجی آمفیبول، پلاژیوکلاز و همچنین شیمی گارنت، که دارای میزان CaO در حدود 91.4-48.5 درصد وزنی و MnO در حدود 89.1-40.2 درصد وزنی است، گارنت ها در دما و فشاری به ترتیب در حدود 696 تا 950 درجه سانتی گراد و 4.6 تا 12 کیلوبار و در عمق بیشتری نسبت به آمفیبول و پلاژیوکلاز تبلور یافته اند.

توده مافیک - اولترامافیک میشو در جنوب باختر مرند در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این مجموعه سنگی در واحدهای قدیمی تر از جمله سازند کهر نفوذ کرده و به توسعه دگرگونی همبری در آنها انجامیده است. بخش مافیک میشو دارای طیف ترکیبی گابرونوریت، تروکتولیت و الیوین گابرونوریت بوده و بخش اولترامافیک دارای ترکیب هارزبورژیت تا لرزولیت است. تجزیه میکروپروپ کانی های اصلی در نمونه های مافیک (گابروها) نشان می دهد که پلاژیوکلازها از نوع آنورتیتی تا بیتونیتی، الیوین ها بیشتر از نوع کریزولیت، اورتوپیروکسن ها دارای ترکیب انستاتیتی، کلینوپیروکسن ها دارای ترکیب دیوپسید و آمفیبول ها در محدوده ای از چرماکیت و هورنبلند چرماکیتی قرار می گیرند. زمین دمافشارسنجی با استفاده از روش های مختلف (دمافشارسنجی بر پایه اکسیدهای Al2O3 وTiO2  کانی آمفیبول، پلاژیوکلاز - آمفیبول و (OPX – CPX) دمای 700 تا 900 درجه سانتی گراد در فشار 7 تا 8 کیلوبار برای بخش های مافیک (گابروها) به دست داده است.

در شمال باختری منطقه خلج واقع در جنوب مشهد، واحدهای دگرگونی فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست و استارولیت گارنت میکاشیست در امتداد جنوب خاوری تا شمال باختری و به موازات مجموعه دگرگونی کوه معجونی رخنمون دارند. کانی شناسی این دو واحد دگرگونی مشابه بوده و دارای کوارتز، بیوتیت، استارولیت، آلماندین، مسکوویت، زیرکن و ایلمنیت هستند؛ افزون بر این، فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست دارای فیبرولیت و استارولیت گارنت میکاشیست دارای کلریت و تورمالین است. نتایج فشارسنج GBMAQ و دماسنج گارنت - بیوتیت بیانگر دماهای 560 و 605 درجه سانتی گراد برای فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست در فشار 3.5 و 5 کیلوبار و دمای 489 و 547 درجه سانتی گراد (در محدوده فشار 3.5 تا 5 کیلوبار) برای استارولیت گارنت میکاشیست است. روند افزایش دما و فشار در هنگام رشد گارنت بیانگر تاثیر رخداد دگرگونی ناحیه ای و حرارتی بر تشکیل این سنگ ها است. بر اساس بررسی و مقایسه مجموعه های کانی شناسی در سیستم KFMASH، درجه دگرگونی ناحیه ای در حد اوایل رخساره آمفیبولیت (در استارولیت گارنت میکاشیست) تا رخساره آمفیبولیت میانی (در فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست) است. نفوذ توده گرانیتوییدی خلج و انتشار حرارتی آن موجب افزایش دمای دگرگونی به اوایل رخساره آمفیبولیت (در استارولیت گارنت میکاشیست) و رخساره آمفیبولیت میانی (در فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست) و در نتیجه پایداری و تشکیل فیبرولیت در نمونه های نزدیک تر به توده (فیبرولیت گارنت استارولیت میکاشیست) شده است.

فوج دایک بند هزار چاه در حاشیه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد. دایک های دیابازی توده گرانیتوییدی بند هزار چاه، متاپلیت ها، متاپسامیت ها، سنگ های گنیسی نئوپروتروزوییک - کامبرین پیشین، کنگلومراها، ماسه سنگ ها و شیل های تریاس پسین - ژوراسیک پیشین (سازند شمشک در پهنه البرز) را قطع کرده اند، اما سنگ های جوان تر از قبیل آهک های کرتاسه زیرین (نئوکومین) را قطع نمی کنند. پلاژیوکلاز، پیروکسن و کانی های کدر، کانی های اصلی تشکیل دهنده این سنگ ها هستند. پلاژیوکلاز با Ab=98.1-48.3، Or=6.1-0.6 و An=50.5-1.3 عمدتا دربردارنده آلبیت، آلیگوکلاز، آندزین و لابرادوریت است. پیروکسن با Wo=44.4-36.7، En=47.3-37.3 و Fs=21.2-11.8 از نوع اوژیت است. کلریت و آمفیبول از کانی های ثانوی اصلی این سنگ ها هستند. آمفیبول باa.p.f.u Si=6.8-6.5، Xmg=0.71-0.65 و A-site=0.39-0.17 a.p.f.u. بیش تر مگنزیوهورنبلند است. کلریت با Si=5-4.53 a.p.f.u. و Xfe=0.91-0.84 عمدتا از نوع دافنیت و سودوتورینجیت است. درجه حرارت و فشار به دست آمده با روش دمافشارسنجی کلینوپیروکسن به ترتیب در بازه بین 1100-1190 درجه سانتیگراد و 7.2-2 کیلوبار است. بر اساس نتایج تجزیه سنگ کل، عناصر کمیاب و خاکی نادر این سنگ ها ماهیت آلکالن تا ساب آلکالن دارند و ماگمای تشکیل دهنده آنها از ذوب بخشی 8 تا 10 درصد یک منبع اسپینل لرزولیتی نشات گرفته است. این سنگ ها در یک جایگاه پشت قوس و در نتیجه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر خرد قاره ایران مرکزی طی ژوراسیک میانی تشکیل شده اند. این رخداد ماگمایی، نتیجه کوهزایی سیمرین میانی است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در منطقه دره ده (در خاور افیولیت ملانژ نایین) پیکریت ها درون زمینه ای از پریدوتیت های گوشته دیده می شوند. بر پایه مطالعات سنگ نگاری و شیمی کانی ها، این پیکریت ها شامل الیوین (کریزولیت)، کلینوپیروکسن (دیوپسید) و ارتوپیروکسن (انستاتیت) با بافت کومولایی و درصد بسیار کمی (کمتر از 10 درصد حجمی) پلاژیوکلاز و کروم اسپینل به عنوان کانی های فرعی هستند. کاربرد روش های زمین دمافشارسنجی کلینوپیروکسن نشان دهنده دمای تعادلی نزدیک به 1040 تا 1205 درجه سانتی گراد و فشار 8.6 کیلوبار برای تبلور کلینوپیروکسن درون مذاب است. تشکیل کانی های آمفیبول و تالک و نیز نتایج دمافشارسنجی آمفیبول (در حدود 675 تا 700 درجه سانتی گراد و 4.8 تا 6.5 کیلوبار) نشان می دهد که این سنگ ها پس از تشکیل، همانند پریدوتیت های گوشته ای میزبانشان، در ژوراسیک درجاتی از دگرگونی ناحیه ای در حد رخساره آمفیبولیت را تحمل کرده اند. شیمی سنگ کل و ترکیب کروم اسپینل نیز موید رخداد درجات بالای ذوب بخشی گوشته و واکنش های پیشرونده مذاب بالاآمده/ سنگ دیواره در یک محیط فرافرورانش (سوپراسابداکشن) هستند که در آن، مذاب تولییتی تشکیل شده است. در هنگام تشکیل چنین مذاب بالاآمده ای، طی ریزش بلورهای الیوین، پیروکسن ها و کمی پلاژیوکلاز اینترکومولوس از مذاب اولیه، پیکریت ها با بافت کومولایی درون پریدوتیت های گوشته تشکیل شده اند.

گارنت آمفیبولیت های منطقه علی آباد دمق در جنوب همدان، به صورت لایه هایی در میان استارولیت شیست ها جای دارند. این سنگ ها بیشتر از گارنت، هورنبلند، فلدسپار (± مسکوویت و کوارتز) همراه با مقادیر اندکی تیتانیت، اپیدوت، ایلمنیت و گرافیت ساخته شده اند. پورفیروبلاست های شکل دار گارنت، از سازنده های آلماندین و گروسولار سرشار هستند و منطقه بندی ترکیبی عادی دارند. هورنبلندها منیزیو-و فرو-هورنبلند (در هسته آمفیبول) تا هورنبلند چرماکیتی (حاشیه آمفیبول) هستند و به صورت پورفیروبلاست و یا در زمینه سنگ دیده می شوند. مسکوویت در صورت حضور، سازنده برگوارگی بوده، از سازنده های فنژیت و پاراگونیت تهی است. ترکیب فلدسپار ها از پتاسیم فلدسپار خالص تا ترکیب سانیدینی در کنار آمفیبول ها و الیگوکلاز در زمینه سنگ، تغییر می کند.اپیدوت ها از نوع کلینوزوییزیت خالص تا اپیدوت هستند و به صورت بلورهای ریزی در زمینه سنگ یا درون هورنبلندها دیده می شوند. برپایه روش های گوناگون زمین دمافشارسنجی، دمای پیدایش سنگ ها 600 تا 620 (± 25) درجه سانتیگراد در فشار 5 تا 6 کیلوبار برآورد شد. مسیر P-T-t رسم شده بر پایه ترکیب هسته و لبه هورنبلندها، با دگرگونی فشار پایین (در شروع دگرگونی) تا فشار متوسط (در پایان دگرگونی) همخوانی دارد. برپایه مسیر P-T-t و تاریخچه زمین شناسی منطقه همدان، دگرگونی این سنگ ها با پدیده های فرورانش نئوتتیس در مزوزوییک وابستگی داشته است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

منطقه مورد مطالعه در استان اصفهان و در شمال خاور روستای علون آباد جای گرفته است. این ناحیه بخشی از کمربند ارومیه-دختر در ایران مرکزی است. بیشتر این ناحیه را سنگ های آذرین به سن ائوسن تشکیل داده است که شامل آندزیت بازالت به همراه سنگ های آذرآواری از نوع ایگنیمبریت و توف است. بافت آنها بیشتر پورفیری، میکرولیتی است. پلاژیوکلاز، آمفیبول و کلینوپیروکسن از کانی های اصلی قابل تشخیص است. به دلیل عملکرد دگرسانی، کانی های ثانویه ای مانند کلریت، کلسیت، اپیدوت و اکسیدآهن در این سنگ ها ایجاد شده است. تجزیه الکترون میکروپروپ نشان دهنده ترکیب دیوپسید-اوژیت برای پیروکسن هاست. بر پایه ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن، ماگمای مادر دارای روند کالک آلکالن و جایگاه زمین ساختی تشکیل آن، در ارتباط با فرورانش است. مطالعه شیمی کلینوپیروکسن بیانگر میزان درصد آب ماگمای میان 2 تا 10 درصد است. زمین دمافشارسنجی کلینوپیروکسن ها دمای تشکیل 925 تا 1091 درجه سانتی گراد و فشار 2 تا 10 کیلوبار را برای تشکیل سنگ های مورد مطالعه نشان می دهد.

سنگ های آتشفشانی پرمین البرز مرکزی (شمال خاور بلده-سیاه بیشه) در میان سازندهای روته و نسن رخنمون دارند. ترکیب این سنگ ها بیشتر در محدوده بازالت هستند و از دید بافتی بیشتر پلاژیوکلاز-فیریک هستند. کانی های فرومنیزین همچون کلینوپیروکسن و الیوین فراوانی مودال زیادی ندارند و در مواردی کاملاً دگرسان شده اند. بر پایه تجزیه نقطه ای کانی ها، شیمی کلینوپیروکسن در محدوده دیوپسید جای دارد و ترکیب پلاژیوکلاز لابرادوریتی (50