بشر امروز تمامی مولفه های وجودی خود را در چارچوبه ای منطقی و عقلانی جستجو می کند و غافل از این واقعیت است که روش های سیستماتیک عقلانی، تنها یکی از شیوه های آگاهی بخش انسان از خود و جهان پیرامونش است و همین غفلت، پایه بدفهمی هایی شناختی از فرهنگ گذشته وی می گردد. ادبیات عامیانه یکی از جلوه های این فرهنگ است که باوجود فراگیربودن، بسیاری از تصاویر و محتواهای تجسم یافته در آن، چندان با منطق حاکم بر آگاهی عقلانی انسان امروزی هم سو نیست. مسیله اصلی پژوهش حاضر، جستجوی الگوی شناختی حاکم بر اجزای شکل دهنده افسانه پری چهل گیسو، یکی از نمونه های ادبیات عامیانه منطقه فارس است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و الگوی تحلیلی مورد استفاده، الگوی «آگاهی اسطوره ای» ارنست کاسیرر بوده که از بررسی آثار متنوع و پرشمار وی در حوزه شناخت شناسی به دست آمده است. با تطبیق این بن مایه ها و الگوهای غیر عقلانی با محتوای اجزای افسانه پری چهل گیسو، مشخص شد که هفت ویژگی مرتبط با شناخت غیر عقلانی و اسطوره ای به روش های مختلف در قالب مکان ها، زمان ها، شخصیت ها، کنش ها و بسامدها در این روایت حضور دارد که بیشترین حضور آن ها، شامل «عدد اسطوره ای» و «تقدیر گرایی» است.

جامعه، از آن حیث که در سلسله ممکنات قرار دارد، در هستی اش نیازمند واجب است. خداوند، به عنوان فاعل و خالق عالم ممکنات، هستی جامعه را از طریق اراده ها و کنش های انسانی به آن اعطا می کند، به گونه ای که وجود جامعه با عدم آن قابل جمع نیست. سنن الهی، که در ساختارهای وحیانی و عقلانی به آنها معرفت پیدا می کنیم، زمینه ساز هستی ما و تمام واقعیت های دیگر است. همان گونه که واقع گرایی پیش شرط وجود ما و تمام نظریات علمی و عقلی است، سنن الهی نیز به همان میزان و با همان گستردگی زمینه حیات فردی و اجتماعی ما را مهیا می کند. بر این اساس، جامعه مجموعه ای از سنن الهی است که برای ظهور نیازمند به کنش جمعی است. سنن الهی، به مثابه قواعد قوام بخش، نقش علّی در تحقق و بقای جامعه ایفا می کنند. پذیرش این امر لوازمی به دنبال خواهد داشت، که این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به برخی از آنها می پردازد، و از آن جمله است: محوریت یافتن فطرت انسانی در فهم سنن الهی و تکون جامعه، عکس الحمل بودن حمل سنت بر جامعه، لزوم تجرد جامعه، دفع نسبی گرایی و حفظ اختیار و مسئولیت انسانی.

تفسیرِ هستیِ عقل به عنوان موجودِ مستقلِ از ساحاتِ وجودی انسان، یکی از رویکرده های شارحان کافی است. این رویکرد برآمده از نص روایات متواتر و برهان عقلی است که به دو نظریه تفکیک می شود. این دو نظریه در شرح روایت اول کافی ارائه شده اند. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و با تکیه بر نص گرایی این دو نظریه را ارزیابی می کند. نظریه «عقل به مثابه مخلوق اول»، بر اساس تاویل گرایی و برهان عقلی-فلسفی سامان می یابد و به همین دلیل با نتایج تحلیل نص گرایانه از روایات در «تطبیق مخلوق اول با عقل» و «عدم تعلق آن به ساحت حیات انسان» ناسازگار است. تحلیل «عقل به مثابه جوهر مفارق مشابه عقل فعال» بر مبنای نص گرایی شکل گرفته ولی تلاش کرده تبیین عقلانی از نظریه ارائه دهد و سازگاری بیشتری با روایات دارد لذا در «پذیرش وجود استقلالی» «وحدت در عین کثرت»، «قبول حرکت و فعل و انفعال»، «جدایی از هویت انسان در عین تعلق به ساحت انسان» «رابطه اشراقی با نفس ناطقه» با روایات سازگار است ولی چون در تبیین نظریه از مبانی عقلانی-فلسفی بهره جسته است در قائل شدن به «وجود تشکیکی»، « تاثیر عقل در مراتب نفس ناطقه» «چگونگی تعدد و تکثر عقول» با روایات ناسازگار است

1- معرفت شناسی دینی چیست؟معرفت شناسی دینی توجیه عقلانی دین است، [موضوعی] که یکی از مسایل اصلی و همیشگی فلسفه دین معاصر است. چنان که امروزه در این رشته معمول است پنج رویکرد معرفت شماسانه متفاوت برای توجیه اعتقاد دینی وجود دارد:1- الهیات طبیعی2- معرفت شناسی «اصلاح شده»3- تحلیل های مصلحتی از اعتقاد دینی4- رویکردهای ایمان گرایانه5- استدلال های برگرفته از تجربه دینیهر رویکرد به ترتیب مورد بحث می گیرد ...