در این مقاله نتایج بررسی امکان تشخیص ذخایر زمین گرمایی شمال غرب ایران با روش اکتشافی مگنتوتلوریک MT آورده شده است. این پژوهش روی داده های 60 ایستگاه MT در منطقه ای به وسعت 30 کیلومتر مربع واقع در نزدیکی شهرستان خوی صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل و در نهایت تفسیر داده های به دست آمده از مدل سازی های دو بعدی استفاده شد. عملیات پردازش داده ها با نرم افزار PROCMT و تفسیر داده ها به کمک نرم افزار GEOTOOLS صورت گرفت. پس از تحلیل داده های MT، امتداد لایه های منطقه مورد مطالعه شرقی – غربی تشخیص داده شد و در ادامه در راستای پروفیل های شمالی – جنوبی با مدل سازی های دوبعدی وارونه به روش وارونه سازی واهلشی سریع (PRI) برای دو مد قطبیدگی (پلاریزاسیون) TE و MT آنومالی های کم مقاومت در اعماق 500 تا 2000 متری تشخیص داده شدند.

روش مگنتوتلوریک نسبت به تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی حساس است و از آنجا که منابع زمین گرمایی، مقاومت ویژه الکتریکی را کاهش می دهند، در نتیجه این روش به خوبی می تواند آنها را شناسایی کند و به دلیل ژرفای نفوذ بیشتر نسبت به روشهای مقاومت ویژه الکتریکی، برای اکتشاف منابع زمین گرمایی دقیق تر است. برای تفسیر بهتر نتایج مگنتوتلوریک، از مدل سازی مستقیم و معکوس استفاده شده است. در مدل سازی دو بعدی، پاسخ مقاومت ویژه الکتریکی نسبت به پارامترهای مدل و نیز بسامدهای مختلف به دست آمده و سپس در مدل سازی معکوس داده های به دست آمده صحرایی با این داده ها مقایسه و پارامترهای مدل پس از به دست آوردن کمترین خطا برآورد می شود. در مدل سازی دو بعدی از روش اجزای محدود و برای انجام برگردان، از الگوریتم اکام استفاده شده است. با توجه به ماهیت بی هنجاریهای زمین گرمایی، مدل سازی دو بعدی نتایج بهتری نسبت به مدل سازی یک بعدی به دست می دهد. با ترکیب نیمرخهای مدل سازی دو بعدی، یک تفسیر دو و نیم بعدی از داده های مگنتوتلوریک ناحیه مشکین شهر به دست آمده است.

این مقاله ساختارهای رسانا را در میدان ژئوترمال تراواله ایتالیا با استفاده از داده های مگنتوتلوریک (MT) شناسایی می کند. دستاورد روش مگنتوتلوریک با چشمه طبیعی در این ناحیه با هدف به نقشه درآوردن ساختارهای مقاومت ویژه عمیق قابل ملاحظه است. داده های MT با استفاده از برنامه های برگردان یک بعدی تفسیر و مدل سازی شده اند. برای دست یابی به بهترین تفسیر ممکن، همه مدهای داده ها مورد ارزیابی قرار گرفتند.مدل مقاومت ویژه به دست آمده از داده های MT با مدل زمین شناسی منطقه تراواله تا عمق 5 کیلومتر همخوانی دارد. تحلیل این داده جدید MT وجود سفره ژئوترمال در منطقه را به اثبات می رساند. زون های رسانا در سنگ بستر مقاوم در بیشتر ایستگاه های اندازه گیری به وضوح به صورت سیالات، موجود در گسل ها و شکستگی سنگ های دگرگونی قابل تفسیرند.

روش مگنتوتلوریک یکی از با اهمیت ترین فنون ژئوفیزیکی غیرفعال است که از میدان های الکترومغناطیسی طبیعی زمین برای بررسی ساختار مقاومت ویژه الکتریکی زیرسطحی استفاده می کند. عمق بررسی در این روش بسیار بیشتر از دیگر روش های الکترومغناطیسی است. این مقاله بررسی های مگنتوتلوریک منطقه اینچه برون (واقع در شمال استان گلستان) را برای بررسی چگونگی رسانایی الکتریکی لایه های زیرسطحی تا عمق 1300 متر در بر می گیرد. پس از بررسی نتایج حاصل از وارون سازی یک بعدی و تفسیر داده های مگنتوتلوریک، دو لایه رسانا به ترتیب در اعماق 95 تا 190 متر و 250 تا 660 متر تشخیص داده شدند. این دولایه احتمالا معرف لایه های حاوی آب شور و ترکیبات یددار هستند. برای تایید صحت نتایج به دست آمده، مدل یک بعدی حاصل از داده های مگنتوتلوریک در مجاورت یک چاه نزدیک منطقه مورد بررسی، با نتایج حاصل از نگار چاه مقایسه شده است.

روش مگنتوتلوریک یکی از روشهای الکترومغناطیس با چشمه طبیعی است که برای کسب اطلاعات الکتریکی از ساختارهای زیرزمینی استفاده می شود. کاربرد این روش، بیشتر برای اکتشاف منابع زمین گرمایی، نفت و ذخایر معدنی است. با توجه به اینکه داده های اندازه گیری شده در روش مذکور حجیم و دارای ساختاری پیچیده هستند، از این رو مدل سازی وارون داده های حاصل نسبت به دیگر روشهای الکتریکی مشکل تر و در بعضی از موارد ناممکن است. هدف این مقاله، بر این است که قابلیتهای شبکه های عصبی مصنوعی برای مدل سازی وارون ترکیبی داده های فاز و مقاومت ویژه دو مد قطبش این روش مورد بررسی قرار گیرد. به منظور نیل به این هدف از شبکه پرسپترون چند لایه با قانون فراگیری پس انتشار خطا استفاده شد. برای آموزش و طراحی شبکه مناسب، چندین مدل مصنوعی در گروه مورد نظر ساخته شد و سپس با مدل سازی مستقیم داده های مقـــــاومت ویژه و فاز آنها برای دو مد قطبش الکتریکی عرضی: Transverse Electric) TE) و مغناطیس عرضی: Transverse Magnetic) TM) در چندین بسامد تولید شد. پس از بررسیهای جامع، یک شبکه پرسپترون سه لایه با ساختار 9-9-396 طراحی شد و از آن برای مدل سازی دو بعدی استفاده شد. بررسی نتایج به دست آمده نشان می دهد که شبکه طراحی شده از دقت قابل قبولی برای مدل سازی داده های مگنتوتلوریک برخوردار است، به گونه ای که برای یکی از مدلهای آزمایشی، مقدار میانگین خطای نسبی در نبــــــــود نوفه Noise)3.9 ) درصد و در حضور 5 درصد نوفه 6.9 درصد است، که این امر حاکی از دقت خوب شبکه در برآورد پارامترهای مدل زیرزمینی است. همچنین نتایج مدل سازی شبکه برای یک مجموعه داده های صحرایی و مقایسه آن با نتایج یکی دیگر از روشهای معمول مدل سازی وارون نشان می دهد که مدلها و پارامترهای به دست آمده توسط دو روش فوق، از شباهت و همخوانی خوبی برخوردار هستند که این مطلب گویای توانمندی شبکه طراحی شده برای مدل سازی داده های مورد نظر است.

روش مگنتوتلوریک (MT) یکی از روش های ژئوفیزیکی در حوزه بسامد است که در بررسی های زیرسطحی از اعماق ده ها متر تا چند صد کیلومتر به کار می رود. داده های صحرایی برداشت شده طی تحقیق MT می بایستی پردازش شده و برای وارون سازی و تفسیر آماده شوند. در این تحقیق، مروری بر مراحل پردازش داده های مگنتوتلوریک شامل تحلیل سری های زمانی (چگونگی انتقال داده ها از حوزه زمان به حوزه بسامد) و نیز مراحل موسوم به پردازش دستی داده ها، همراه با چند مثال کاربردی عنوان شده است.