تنش شوری، یکی از مهم ترین تنش­های غیر زیستی تهدیدکننده تولید پنبه در مناطق خشک و نیمه­خشک کشور و جهان می­باشد که با کاربرد مناسب مواد آلی می­توان از تبعات آن کاست. به­همین منظور، آزمایشی به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه­ای واقع در شهرستان بشرویه در سال 1398 انجام شد. سطوح مختلف شوری آب آبیاری در سه سطح (5/2، 5/5 و 5/8 دسی زیمنس بر متر) به­عنوان فاکتور اصلی و دو تیمار کود دامی در دو سطح (صفر و 20 تن در هکتار) و اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 200 گرم برای 100 کیلوگرم بذر به صورت بذرمال) به عنوان فاکتورهای فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج، اثرات اصلی تنش شوری، کود دامی و اسید هیومیک بر محتوای نسبی آب، نشت الکترولیت و پایداری غشا، کلروفیل­ها و پرولین معنی­دار شد. با افزایش سطح شوری، میزان پرولین، نشت الکترولیت غشا و کارتنوئید افزایش و محتوای کلروفیل a و b، محتوای نسبی آب و پایداری غشا کاهش یافت. کاربرد کود دامی و اسید هیومیک موجب افزایش محتوای نسبی آب، پایداری غشا و میزان کلروفیل در شرایط تنش شد که نشان­گر اثر تعدیلی این کودها در کاهش اثرات نامطلوب تنش شوری است. بنابراین، لستفاده از اسید هیومیک و کود دامی می­توانند جهت تعدیل اثرات نامطلوب تنش شوری بر گیاه پنبه در اقلیم­های گرم و خشک مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی اثر کادمیوم از پارامترهای رشد و فیزیولوژیک گیاهک کلزا بذرهای تهیه شده پس از استریل شدن، تحت تیمار غلظت های صفر، 10، 50، 100، 500 میکرومولار کلرور کادمیوم در ظروف پتری قرار گرفتند و پس از هفت روز رشد در شرایط کنترل شده ژرمیناتور، اثرات سمیت این یون بررسی گردید. به این منظور گیاهک های یکسانی از هر نمونه انتخاب و میزان رشد طولی و وزنی همچنین محتوای کلروفیل، کارتنوئیدها، قند و پروتئین اندام های هوایی و ریشه نمونه ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان دهنده کاهش قابل توجه رشد طولی اندامهایی شامل ریشه و محور زیرلپه، همچنین کاهش معنی دار وزن تر و خشک اندامهای گیاهک در غلظت های 100 و 500 میکرومولار یون کادمیوم بود. مقدار کلروفیل و کارتنوئیدها هم در برگ نمونه های تحت تنش با کادمیوم به طور معنی داری کاهش یافت. میزان پروتئین کل در برگها و ریشه ها با افزایش غلظت کادمیوم تا 100 میکرومولار افزایش نشان داد که این افزایش نشان داد که این افزایش می تواند بیانگر افزایش آنزیم های درگیر در مکانیسم دفاعی گیاه و پلی پیتیدهای آنتی اکسیدان باشد. از طرفی مقدار قند در برگهای لپه ای به علت تبدیل قندهای غیر محلول به محلول افزایش نشان داد در حالیکه در ریشه ها کاهش مقدار قند مشاهده شد.

در این بررسی تعدادی از ترکیبات مهم گیاهی مانند تاننها، فلاونوئیدها، آنتراکینونها، کارتنوئیدها، پورفیرینها و بتالانینها مورد بررسی قرار گرفتند، سپس براساس حضور این ترکیبات رنگده 130 نمونه گیاهی از 99 گونه گیاهی جمع آوری و در شرایط بهینه خشک گردیدند. از روش رنگرزی الیاف همزمان الیاف طبیعی با پودر یا جوشانده اندام گیاه، در حضور دندانه طبیعی در محیط اسیدی بهره گرفته شد، پس از پایان رنگرزی الیاف در سایه خشک و پایداری الیاف در برابر شستشو با آب معمولی، محیط بازی و اسیدی در دمای 50 درجه سانتیگراد به مدت یکساعت مورد بررسی قرار گرفت، پایداری الیاف در برابر نور براساس استاندارد ISO-150-B01:1989E) انجام شد. نتایج نشان داد از 1040 طیف حاصله از گیاهان مورد بررسی تمامی طیف ها در برابر شستشو پایداری بسیار خوبی داشتند. باتوجه به پایداری نوری الیاف در حدود 83% طیف های حاصله در این پژوهش را می توان در صنایع فرش بافی مورد استفاده قرار داد، مجموع ثبات رنگهای حاصله بر روی الیاف ابریشمی نسبت به الیاف پشمی بیشتر بود، با ثبات ترین طیفها با گیاهان حاوی تانن و آنتراکینون بخصوص در حضور حاصله برروی الیاف ابریشمی نسبت به الیاف پشمی بیشتر بود، فلاونوئید، پورفیرین و کارتنوئید رنگدهی چندانی نداشتند و در حضور دندانه سولفات مس و آهن ثبات بهتری نسبت به دندانه سولفات آلومینیوم و دی کرومات پتاسیم داشتند و بی ثبات ترین طیفها با گیاهان حاوی بتالانین حاصل شد، جلای رنگهای حاصله و یکنواختی رنگ الیاف با جوشانده اندام گیاهی محسوس تر از پودر گیاه رنگده بود.

آفتابگردان (Helianthus Annuus L.) یکی از دانه های روغنی مهم در دنیا و همچنین در کشور ما می باشد. به منظور بررسی بردباری آفتابگردان به شوری و تعیین اثر فسفر بر این بردباری، آزمایش هایی در محیط کشت آبی محلول غذایی هوگلند تمام غلظت به صورت آزمایش فاکتوریل 3×3 در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل سه سطح شوری (NaCl) صفر، 50 و 100 میلی مولار و فاکتور دوم شامل سه سطح صفر، 1 و 3 میلی مولار فسفر بود. تیمارهای آزمایش در مرحله دوبرگی اعمال گردید. گیاهان سه هفته بعد از کاربرد تیمارها برداشت شدند. پارامترهای رشد شامل وزن تر و خشک اندام هوایی، سطح برگ و تعداد برگ تعیین گردیدند. همچنین رنگیزه های کلروفیل، بتاکاروتن و گزانتوفیل، قندهای محلول و نامحلول و پروتئین در برگ اندازه گیری شدند.نتایج به دست آمده در آفتابگردان رقم رکورد، نشانگر افزایش پارامترهای رشد، کلروفیل a و بتاکاروتن در سطح شوری 50 میلی مولار نسبت به سطح شوری صفر بود. شوری بر کلروفیل b و گزانتوفیل تاثیر نداشت. با افزایش شوری، میزان قند محلول و پروتئین افزایش یافت اما در میزان قند نامحلول تغییری مشاهده نشد. در سطح شوری 100 میلی مولار، کاربرد فسفر در سطح 1 میلی مولار موجب افزایش پارامترهای رشد، قندهای محلول و نامحلول و پروتئین گردید. اثر کاربرد فسفر بر رنگریزه های کلروفیل و کارتنوئید جزئی بود. در این پژوهش مشاهده گردید که آفتابگردان رقم رکورد به طور نسبی در مقابل شوری بردبار است و درشوری ملایم (50 میلی مولار) از رشد بهتری نسبت به محیط فاقد نمک برخوردار بود. نتایج این آزمایش ها نشان داد که کاربرد فسفر می تواند اثرات منفی شوری بر گیاه را تعدیل نماید.

سیانوباکتریوم خاکزی از نظر ویژگی های دارویی، توانمند است و دارای خواص ضد قارچی، ضد ویروسی و ضد باکتریایی است و دو ترکیب آن بر علیه HSVII و فعالیت ضعیف ضد سرطانی دارد. کاربرد سیانوباکتریوم خاکزی Nostoc sp. برای کاهش شوری و دوام در دمای بالا است. نمونه برداری از شالیزارهای استان گلستان در طی یک دوره یک ساله انجام گرفت. نمونه های خاک کشت شده، پس از تخلیص و شناسایی، سیانوباکتریوم گزینش شده، در محیط کشت مایع BGO-11 تحت شدت نور 2 میکرومول کوانتا بر مترمربع در ثانیه، دمای 45 درجه سانتی گراد و روشنایی سفید مداوم قرار گرفت. تیمار شوری اعمال شده، در شرایط کمبود دی اکسیدکربن، از نوع کلرورسدیم و به میزان 1% بودند. رشد بر اساس کدورت سنجی (OD750) تعیین شده، سنجش رنگیزه های کلروفیلی و فیکوبیلی پروتیینی پس از تهیه عصاره متانولی انجام گرفت. برون ریزش ترکیبات آمونیومی در روز های مختلف و در شوری 1% انجام گرفت. هم چنین اثر توام دو استرس دما و شوری وکاهش آن از طریق رنگیزه ها بررسی شد. نتایج نشان داد نمونه استعداد بقاء در دمای 45 درجه سانتی گراد را دارد. بیش ترین برون ریزش آمونیوم در 1% و روز دوم و در شرایط در زیوه، بیش ترین محتوی رنگیزه ای مربوط به کارتنوئید و در شیشه کلروفیل a و کارتنوئید است. بیش ترین میزان کلروفیل a در روز سوم و کارتنوئید ها در روز اول می باشد و نتیجه گیری کلی بدین شکل می باشد که نمونه قابلیت بقاء در خاک های شور و شرایط محیطی گرم و مرطوب را دارد.

در این تحقیق تاثیر استفاده از رنگدانه های موجود در مواد گیاهی همچون فلفل دلمه قرمز(Capsicum annuum) ، گوجه (Solanum lycopersicum) و هویج (Daucus carota) که دارای بتاکاروتن طبیعی بوده و رنگدانه مصنوعی آستاگزانتین بر روی ماهی اسکار سفید (Astronotus ocellatus sp., Agassiz, 1831) مورد مطالعه قرار گرفت. ماهیان با مواد غذایی که شامل 1000 میلی گرم / کیلو گرم استاگزانتین و رنگدانه های طبیعی به مدت 60 روز تغذیه شدند. میزان کارتنوئید موجود در ماهیان توسط آزمایشات طیف سنجی مورد بررسی قرار گرفت. در پایان آزمایش تیمارهای تغذیه شده با غذای حاوی رنگدانه شیمیایی آستاگزانتین درصد بیشتر تجمع رنگدانه در بافت خود را نشان داده (0.43±0.2mg/g) ولی تیمارهای تغذیه شده با غذای حاوی رنگدانه طبیعی نیز تجمع رنگدانه در پوستشان دیده شده که دارای مقادیر کمتری بود 0.35±0.2mg).

نسترن کوهی (Rosa canina L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که میوه های آن حاوی ترکیبهای دارویی و غذایی ارزشمند می باشد. در همین خصوص مطالعه ای به منظور تعیین میزان ترکیبهای فنولی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و عناصر معدنی در میوه های نسترن کوهی، جمع آوری شده از 5 منطقه اکولوژیکی مختلف در جنوب غربی ایران (کیار و گردبیشه در استان چهارمحال بختیاری، میمند و یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد و سمیرم در استان اصفهان) در سال 1386 انجام شد. مجموع ترکیبهای فنولی 14/94-13/83 (میلی گرم اکی والان اسید گالیک بر گرم وزن خشک)، کربوهیدراتهای محلول 14/17%-34/13% و مجموع کارتنوئیدها 495-36/408 (میکروگرم بر گرم وزن تر) بود. میزان ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، روی و منگنز نمونه های میوه به ترتیب %0.73-%1.15، 2816-4278 ppm، 2036-3325 ppm، 689-1092 ppm، 821-1243 ppm، 52-34 ppm، 15-29 ppm، 23-43 ppm بود. در نتیجه، می توان گفت میوه های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از ترکیبهای فنولیکی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و مواد معدنی می باشد. میزان این مواد موثره تحت تاثیر شرایط آب و هوایی مناطق مورد مطالعه قرار گرفت.

مس که یکی از عناصر کم مصرف ضروری برای رشد و نمو طبیعی گیاهان محسوب می شود، یکی از فلزات سنگین است که مقدار زیاد آن در اکثر گیاهان ایجاد مسمومیت می کند. در این تحقیق، اثرات سمیت مس بر رشد و تحمل گیاه آفتابگردان رقم های سان 33 بررسی شد. آزمایش در شرایط هیدروپونیک انجام شد. تیمارهای صفر (شاهد)، 25، 50، 75 و 100 میکرومولار سولفات مس با چهار تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی به مدت 21 روز بر روی گیاهان اعمال گردید. تحت تنش سمیت مس، مقادیر وزن خشک اندام های هوایی و ریشه، کلروفیل های a و b و کارتنوئیدهای برگ، قند های محلول و نشاسته در ریشه و اندام های هوایی، میزان مالون دی آلدهید و پراکسید از برگ ها و تجمع مس در ریشه و اندام های هوایی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس، وزن خشک ریشه نسبت به شاهد، کاهش معنی دار یافت. کاهش وزن خشک اندام های هوایی در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار نسبت به شاهد، معنی دار بود. کلروفیل  aو  bبرگ ها به جزء در تیمار 25 میکرومولار نسبت به شاهد، کاهش معنی دار داشت. کاهش کارتنوئید برگ ها در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار در مقایسه با شاهد، معنی دار بود. قند های محلول ریشه و اندام های هوایی نسبت به شاهد، افزایش معنی داری یافت. کاهش نشاسته در اندام های هوایی، متناسب با شدت تنش در محیط رشد، معنی دار بود. در حالی که کاهش آن در ریشه تنها در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار مس در مقایسه با شاهد، معنی دار بود. میزان مس در ریشه و اندام های هوایی با افزایش غلظت آن در محیط، افزایش معنی دار یافت و تجمع آن در ریشه، بیشتر از اندام های هوایی بود. افزایش مالون دی آلدهید برگ ها، همراه با افزایش مس، معنی دار بود. افزایش فعالیت آنزیم پراکسید از برگ ها همراه با شدت تنش در محیط رشد به جزء در تیمار 25 میکرومولار، نسبت به شاهد معنی دار بود. انباشتگی مس در ریشه ها، فعال شدن دفاع ضد اکسیدانی و افزایش قندهای محلول در اندام های گیاه می تواند از ساز و کارهای تحمل به سمیت مس باشد.