از آنجا که قم یکی از شهرهای تاریخی ایران و نیز مرکزیت جهان تشیع است، شناخت ساختار تاریخی و چگونگی پیدایش و مراحل تکوین آن به عنوان الگوی شهر ایران باستان و، از سوی دیگر، الگوی اولیه شهر اسلامی دارای اهمیت خاصی است. باوجود تحقیقات ارزشمند مهندس احمد سعیدنیا و مارسل بازن در مورد قم همچنان در بررسی تاریخی ابهاماتی باقی مانده است. این مقاله در صدد روشن نمودن نقاط ابهام در مورد تاریخ پیدایش شهر قم، با توسل به منابع اصیل تاریخی است. بنابراین، مروری کوتاه در دوره های مختلف تاریخ قم، با ردّ فرضیه مارسل بازن و احمد سعیدنیا در مورد تاریخ پیدایش شهر قم و تکوین آن ضروری می نماید. بنابراین، به زعم نگارنده قم مدتها قبل از ظهور اسلام شهری بزرگ و آباد بوده و سپس در طول تاریخ بارها به دلیل حوادث و اتفاقات تاریخی ویران گشته است.

پژوهشِ حاضر از منظرِ روش شناسی کیفی به بررسی تفاوت‎های موجود در نوعِ موسیقی مصرفی جوانان شهر تهران و تفسیر ایشان از آن می‎پردازد. جهتِ فهمِ جامعه شناسانۀ تفاوت‎های مصرفِ موسیقی جوانان این موضوع از رهگذرِ سرمایۀ فرهنگی_ مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به داده‎های متنی پژوهش، پژوهشگران از میان روش های کیفی روشِ تحلیلِ محتوای کیفی را انتخاب کرده‎اند. داده های پژوهش از طریقِ مصاحبۀ نیمه ساخت یافته با مشارکت کنندگانِ پژوهش گردآوری شده است. با توجه به اهدافِ پژوهش جریانِ انتخاب مشارکت کنندگان بر مبنای نمونه گیری هدفمند صورت یافته است. پژوهشِ حاضر تفاوت‎هایی که میان کنشگرانِ جوانِ با سرمایۀ فرهنگی متفاوت در حوزۀ مصرفِ موسیقی و تفسیر آن وجود دارد را در قالبِ مفاهیم و مقولاتی نشان داده است. این مفاهیم و مقولات عبارت‎اند از: 1. ذائقۀ تربیت شده و ذائقۀ حسی 2. هارمونی و شوریدگی 3. رهنمون‎های مذهبی: مواجۀ نقدآمیز و مواجۀ طردآمیز 4. شنیدن ناشنیدنی ها و دیدن نادیدنی ها و 5- بخشی از ما. نتایج پژوهشِ حاضر نشان می‎دهد، مادامی که کنشگرانِ اجتماعی در سطحِ بالایی از سرمایۀ فرهنگی قرار دارند، در زمینۀ مصرفِ موسیقی به سمت نوعی فرهنگ گرایی رغبت و گرایش دارند. اما در نقطۀ مقابل کسانی که سرمایۀ فرهنگی به میزان اندکی در اختیار دارند به طبیعت نزدیکتر هستند. به عبارتی، ایشان قادر نیستند خود را وارد کدهایی کنند که با آن بتوانند موسیقی هایی نظیر سنتی، کلاسیک غربی یا موسیقی باروک را بازشناسی کنند. بنابراین از دو مفهومِ محوری فرهنگ‎گرایی و طبیعت‎گرایی جهت صورت‎بندی کردند،تفاوت های موجود در مصرف و تفسیر موسیقی در نزد جوانان می‎توان استفاده کرد.

پایداری، واژه دهه آخر قرن بیستم است. این واژه با تعریف توسعه پایدار توسط گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه سازمان ملل (کمیسون برونتلند) عمومیت پیدا کرده است. تعریف گزارش برونتلند شامل سه لایه است: توسعه، برابری و مساوات، و حفاظت از محیط زیست. برابری و مساوات، لایه ای از توسعه پایدار است که با تکیه بر اصل عدالت اجتماعی یا برابری درون نسلی، مفهوم پایداری را وارد پژوهش ها و تحلیل ها در سطوح پایین تر از سازمان فضایی شهر ها یعنی مناطق و حوزه های اجتماعی شهری می کند. در این مقاله برای ارزیابی و بررسی اصل برابری درون نسلی توسعه پایدار در سطوح پایین سازمان فضایی شهری، برخی مشخصه های اجتماعی، اقتصادی و زیستی (مسکن) مناطق و حوزه های سرشماری نفوس و مسکن سال 1375 شهر قم مورد مقایسه قرار گرفته اند. فرض اصلی تحقیق بر آن است که در توسعه شهر قم و ایجاد مناطق و حوزه های جدید ، بر اساس شاخص های به دست آمده از داده های سرشماری، به واسطه تفاوت های مشهود در میان شاخص ها، نابرابری و ناپایداری وجود دارد. در این تحقیق برای قابل مقایسه نمودن شاخص های منتخب و رتبه بندی مناطق و حوزه ها، از روش شاخص ناموزونی "موریس" استفاده شده است. محدوده مناطق با استفاده از نقشه در مقیاس یک پنجاه هزارم محدوده حوزه ها با استفاده از نقشه در مقیاس یک دو هزارم و یک هفده هزارم شهر قم در محیط (ARC/INFO) به عنوان نقشه مبنا، رقومی شده و در نهایت با استفاده از نرم افزار (ARC view) ترسیم شده اند. محاسبات آماری نیز با استفاده از نرم افزار (SPSS) انجام شده است. نتایج مندرج در جداول و نقشه نهایی، حکایت از تفاوت های فضایی - مکانی شاخص های منتخب در مناطق و حوزه های شهر قم دارند.

امروزه بیش تر شهرها با سطح فزاینده ای از تبعات منفی ناشی از رشد سریع مواجه هستند که این خود سلامت عمومی شهروندان را تهدید می کند. به همین علت، فکر شهر سالم در پژوهش های شهری معاصر اهمیت زیادی یافته و از ظرفیت مطالعاتی بسیاری برخوردار شده است. پژوهش حاضر نیز با علم به اهمیت این مقوله، برای بررسی این فکر به مطالعه شاخص های مختلف شهر سالم در منطقه دو شهر قم که به عنوان منطقه پرجمعیت، مهاجرپذیر می باشد، پرداخته است. روش مطالعه در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده های مورد نیاز به صورت میدانی گرد آوری شده است. مسائلی چون بهداشت محیطی، کاربری و وضعیت دسترسی ها به خدمات، مبلمان، زیبایی شهری، امنیت اجتماعی، مسکن و ...، مورد پرسش قرار گرفت. با استفاده از نرم افزار SPSSداده ها مورد پردازش قرار گرفته است. نتایج تحقیق با انجام آزمون های محتلف آماری مانند، تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA)، توکی (Tukey) و آزمون تی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص های مورد مطالعه در کل منطقه، به ویژه در نواحی سه و چهار آن به جهت وضعیت نامناسب اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ساکنین و نیز عملکرد نامناسب مدیریت شهری و نهادهای ذی ربط در وضعیت شهر سالم قرار ندارند.

زمینه و هدف: سلامتی جزء مهمی از سالمندی فعال است و سالمندی بدون ناتوانی، همراه با سلامت جسمانی، روانی و مشارکت فعال در فعالیت های اجتماعی را می توان سالمندی موفق دانست. مولفه های اقتصادی، اجتماعی، فیزیولوژیکی و عوامل فرهنگی مانند روابط اجتماعی مثبت روی وضعیت سلامت تاثیرگذار است. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت سلامت سالمندان شهر قم انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی - مقطعی، 300 سالمند با روش نمونه گیری خوشه ای سیستماتیک از شهر قم در سال 1390 انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت سالمندان بود. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی، آزمون های تی تست، آنالیز واریانس، کروسکال- والیس و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معنی داری آزمون ها کمتر از 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار نمره کلی کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی سالمندان 0.12±0.83 بود. وضعیت خواب (0.76)، حیطه های شور و نشاط (0.75)؛ کمترین نمره و حیطه های صحبت کردن (0.94)، وضعیت ذهنی (0.93)؛ بالاترین نمره میانگین را کسب کردند. همچنین کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با متغیرهای سن، تاهل، تحصیلات، وضعیت اقتصادی، منبع درآمد، نحوه زندگی، اشتغال مردان و ابتلا به بیماری مزمن، ارتباط معنی داری داشت (0.05>p)، ولی با جنس و شغل زنان، ارتباط معنی داری نداشت (0.05<p).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد با توجه به ضعیف بودن وضعیت سلامت روانی نسبت به وضعیت جسمانی در سالمندان، سلامت روانی آنها بایستی در کنار سلامت جسمانی، همچنین عوامل مرتبط با سلامت مانند مشخصات فردی، منابع حمایتی و نحوه گذران اوقات فراغت مورد بررسی قرار گیرد.

کمبود منابع آب همواره یکی از مهم ترین چالش های اغلب کشور های جهان به ویژه کشور ایران است. یکی از راهکار های اساسی برای کنترل و مدیریت این موضوع، بررسی تقاضای آب است. شهر قم به دلیل قرارگیری در منطقه خشک کشور همواره با تهدید مواجه بوده است و در صورت عدم مدیریت صحیح در آینده نزدیک با خطرات جدی در این زمینه مواجه خواهد بود. هدف از این تحقیق، بررسی دینامیک تقاضای آب با روش پویایی سامانه ها در شهر قم بوده است. دینامیک متغیر های مختلفی نظیر جمعیت، منابع آب سطحی، عرضه و تقاضای آب با استفاده از نرم افزار ونسیم مدلسازی شده است. حداکثر درصد اختلاف نسبی این مدل برای تخمین تقاضای آب 7 درصد بوده است. تحلیل سناریو های مختلف نشان میدهد که تغییر نرخ زاد و ولد از میزان 4 درصد به 2 درصد منجر به کاهش 29 درصدی میزان تقاضای آب در سال 1405 در مقایسه با روند فعلی میشود. . بر اساس این نتیجه، سیاست کنترل جمعیت، بیشترین تاثیر را بر تقاضای آب دارد. اثر قیمت بر میزان تقاضا ناچیز است به طوری که افزایش 20 درصدی قیمت، 04/2 درصد کاهش در میزان تقاضا در سال 1405 در مقایسه با روند فعلی ایجاد خواهد کرد.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی خصوصیات روانسنجی مقیاس بهزیستی ذهنی در دانش آموزان بود.روش کار: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی بود. بدین منظور تعداد 400 نفر (200 پسر و 200 دختر) از دانش آموزان مدارس متوسطه شهر قم به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به ابزارهای بهزیستی ذهنی و شادکامی آکسفورد پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی، ضریب آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون استفاده شد.نتایج: یافته های تحلیل عاملی نشان داد که این مقیاس از چهار عامل تشکیل شده است. علاوه بر آن نتایج همبستگی پیرسون نشان داد، بهزیستی ذهنی با شادکامی (r=0.27)، نمره انضباط (r=0.11) و پیشرفت تحصیلی (r=0.28) رابطه مثبت و معنی داری در سطح p<0.01 دارد. همچنین اعتبار پرسشنامه بهزیستی با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 0.87 و هر کدام از خرده مقیاس ها شامل ارتباط با مدرسه 0.69، لذت از یادگیری 0.85، اهداف آموزشی 0.73 و کارآمدی تحصیلی 0.78 بدست آمد که نشان از قابلیت بالای ابزار بود.نتیجه گیری: یافته های پژوهش بیانگر این است که نسخه فارسی پرسشنامه بهزیستی ذهنی از خصوصیات روانسنجی قابل قبولی برخوردار است و می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در پژوهش های روانشناختی استفاده کرد.