مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال:1398 | دوره:26 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

هیپرتانسیون یکی از مهمترین عوامل خطر بیمار یهای قلبی-عروقی (CVD) است. مهمترین مشخصه هیپرتانسیون، بی علامتی آن است که به آن قاتل خاموش می گویند؛ از طرفی برای تشخیص آن، نیازی به تجهیزات پیشرفته نبوده و کنترل آن نیز با تغییراتی در شیوه زندگی و درمان دارویی ب هراحتی میسر است...

زمینه و هدف: عدم پیروی دارویی در بیماران با انفارکتوس میوکارد شایع است. این در حالی است که در مطالعات مختلف گزارش شده که حمایت خانوادگی می تواند باعث پیشرفت پیروی دارویی در بیماری های مزمن شود. این مطالعه با هدف برسی تأثیر آموزش رفتارهای حمایتی خانواده بر پیروی دارویی مبتلایان به انفارکتوس میوکارد انجام شده است. روش تحقیق: این مطالعه کارآزمایی بالینی شاهددار، بر روی 70 بیمار مبتلا به انفارکتوس میوکارد که معیارهای ورود به مطالعه را دارا بودند، انجام شد. بیماران به روش تصادفی ساده در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند و پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پیروی دارویی برای افراد دو گروه تکمیل گردید. افرادی که بر اساس این پرسشنامه از پیروی دارویی ناکافی برخوردار بودند، پرسشنامه حمایت خانواده برای آنها تکمیل شد. به منظور مداخله، در قالب حداقل سه جلسه آموزشی بر اساس نیازسنجی از دو پرسشنامه قبلی، آموزش هایی به عضو کلیدی خانواده گروه مداخله داده شد و سه ماه بعد از اجرای مداخله، مجدد دو پرسشنامه پیروی دارویی و حمایت خانواده برای دو گروه تکمیل گردید. در نهایت داده ها در نرم افزار SPSS (ویرایش 16) وارد شد. از آمار توصیفی شامل: فراوانی، میانگین، انحراف معیار برای شرح و توصیف داده ها و از آمار تحلیلی شامل: آزمون های کای دو، تی زوج و تی مستقل برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. سطح معنی داری 0/05P< در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین نمره رفتارهای حمایتی خانواده و پیروی دارویی در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل، پس از مداخله افزایش معنی داری داشت (0/001P<). همچنین میانگین تغییرات نمره پیروی دارویی (0/001P<) و حمایت خانواده (0/001P<) بعد از مداخله درگروه مداخله نسبت به گروه کنترل معنی دار به دست آمد. نتیجه گیری: آموزش رفتارهای حمایتی خانواده می تواند سبب بهبود پیروی دارویی در مبتلایان به انفارکتوس میوکارد شود.

زمینه و هدف: انجام رفتارهای خود مراقبتی، یکی از عوامل مؤثّر در پیشگیری از علائم و عود بیماری است. مدل مراقبت پیگیر به عنوان فرآیندی منظم برای برقراری ارتباط مؤثّر بین مددجو و پرستار معرفی شده است. با توجه به ویژگی این مدل در استمرار ارتباط در مراقبت از بیمار که متناسب با شرایط بیمار می باشد، این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی مدل مراقبت پیگیر بر رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به انفارکتوس میوکارد انجام شد. روش تحقیق: این مطالعه کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی شده، روی بیماران بستری در بخش هایCCU بیمارستان های آموزشی زاهدان در سال 1396 انجام شد. تعداد 60 بیمار به روش در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در قالب دو گروه 30 نفره مداخله و کنترل، مورد بررسی قرار گرفتند. مدل مراقبت پیگیر طی پنج جلسه گروهی 45-30 دقیقه ای و پیگیری تلفنی اجرا شد. داده ها با استفاده از فرم مشخصات فردی و پرسشنامه استاندارد رفتارهای خودمراقبتی Miller در سه مقطع زمانی جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزارSPSS (ویرایش 20) و با کمک آزمون های آماری تیمستقل، مجذور کای و آنالیز واریانس اندازه های تکراری با تست تعقیبی بن فرونی، در سطح معنی داری 0/05P< تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: دو گروه کنترل و مداخله از نظر متغیرهای فردی تفاوت معنی داری نداشتند. میانگین نمرات حیطه های رژیم غذایی (0/001P<)، عدم استفاده از سیگار (0/03P=)، تعدیل متغیرهای تنیدگی (0/002P=)، فعالیت جسمی (0/001P=) و نمره کل رفتارهای خود مراقبتی (0/001P<) بلافاصله بعد از اجرای مدل در گروه مداخله افزایش معنی داری داشت. نتایج نشان داد که تغییرات نمره رفتارهای مراقبت از خود در دو گروه در سه بازه زمانی یکسان نبود و در گروه مداخله از نظر آماری معنی دار بود (0/001P<). نتیجه گیری: مدل مراقبت پیگیر می تواند سبب تغییرات مثبت در خودمراقبتی بیماران شود؛ بنابراین استفاده از این مدل به عنوان رویکردی جامعه نگر در نظام سلامت، در بیماران مبتلا به سکته قلبی توصیه می شود.

زمینه و هدف: بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، علت اصلی بیماری مزمن کبدی در کشورهای توسعه یافته است. در این مطالعه، به شناسایی مهم ترین فاکتورهای رونویسی و سازوکارهای بیولوژیکی مؤثر بر بروز بیماری کبد چرب با استفاده از داده کاوی ناحیه پروموتری، پرداخته شد. روش تحقیق: در این مطالعه، ابتدا ژن های نشانگر مرتبط با این بیماری یافت شدند و الگوی اتصال فاکتورهای رونویسی با نرم افزار Genomatix بررسی گردید. در کل ژنوم، ژن هایی که الگوی اتصال مشابهی برای فاکتورهای رونویسی به ناحیه پروموتری داشتند، به عنوان ژن های احتمالی مؤثر بر کبد چرب شناسایی شدند. با استفاده از نرم افزار Cytoscape (3. 6. 0)، شبکه برهمکنش فاکتورهای رونویسی و ژن های هدف ترسیم گردید. در نهایت مهم ترین مسیرهای بیولوژیکی مرتبط با ژن های به دست آمده از کبد چرب، با استفاده از پایگاه اطلاعاتی DAVID بررسی شد. یافته ها: برازش شبکه برهمکنش پروتئینی نشان داد که فاکتورهای رونویسی Creb1، Jun و Max و ژن های Gsk3b، Ddit3 وSfpi1 در بروز این بیماری مهم ترین نقش را دارا هستند. آنالیز ژن آنتولوژی حاصل از مطالعه نیز نشان داد، مسیرهای بیولوژیکی شامل: آپاپتوز، سیگنال های درون سلولی و بیوسنتز ترکیبات آروماتیک و مسیرهای سیگنال دهی ریتم های شبانه روزی، کبد چرب غیر الکلی و سیگنال های کموکاین، در بروز عارضه کبد چرب دخیل هستند. نتیجه گیری: افزایش بیان فاکتورهای رونویسی و ژن های به دست آمده می تواند یکی از عوامل مؤثر بر بروز این بیماری باشد؛ همچنین مسیرهای بیولوژیکی آپاپتوز، سیگنال های درون سلولی و بیوسنتز ترکیبات آروماتیک و مسیرهای سیگنال دهی ریتم های شبانه روزی، کبد چرب غیر الکلی و سیگنال های کموکاین در عارضه کبد چرب مهم به شمار می آیند.

زمینه و هدف: فلزات سنگین سرب و کادمیوم، ترکیبات سمی و سرطان زایی هستند که از طریق پوست جذب می شوند. هدف از این مطالعه، تعیین میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در مارک های پرمصرف لوازم آرایشی ابروی (ریمل و تاتو) توزیع شده در شهر بیرجند بود. روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی، با مراجعه به اتحادیه صنف لوازم آرایشی و مرکز بهداشت بیرجند، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 12 مرکز انتخاب و با مراجعه به آنها، تعداد 63 نمونه پرمصرف از محصولات ریمل و تاتوی ابرو انتخاب شد. با توجه به محدودبودن برندهای لوازم آرایشی ابرو، از کلّیه برندهای موجود نمونه برداری شد. با روش هضم اسیدی و دستگاه جذب اتمی، مقدار سرب و کادمیوم نمونه های مورد مطالعه تعیین گردید. داده ها با کمک آزمون های آماری کروسکال والیس و من ویتنی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین غلظت سرب در نمونه های ریمل و تاتو به ترتیب بین 227/4-51/8 میکروگرم بر گرم و 313/6-37/1 میکروگرم بر گرم و در تمامی نمونه های مورد مطالعه غلظت کادمیوم «صفر» بود. بین نمونه های مختلف تاتوی مورد آزمایش، از نظر غلظت سرب اختلاف آماری معنی داری وجود داشت (0/05P<)؛ ولی اختلاف بین نمونه های ریمل از نظر آماری معنی داری نبود (0/761P=). نتیجه گیری: با توجه به غیرمجازبودن میزان غلظت فلز سنگین سرب در نمونه های آرایشی رایج و نیز عدم تفاوت قابل ملاحظه در بین برندهای معروف، اطلاع رسانی کافی در مورد خطرات مصرف زیاد اینگونه مواد، ضروری است.

زمینه و هدف: سلنیوم یک ماده معدنی ضروری با ویژگی های آنتی اکسیدانی است که در فرآیندهای متابولیکی نقش دارد و رابطه آن با نیمرخ چربی در برخی مطالعات نشان داده شده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر مصرف مکمل سلنیوم بر نیمرخ چربی و عملکرد قلبی-تنفسی در وضعیت استراحت و متعاقب یک جلسه ورزش در مردان فعال بود. روش تحقیق: روش مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بود. در این مطالعه، 19 مرد فعال از میان فوتبالیست های مرد شهرستان سقز انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (مکمل، 10=n) و کنترل (دارونما، 9=n) قرار گرفتند. ارزیابی ها در سه مرحله قبل از مصرف مکمل، پس از مصرف مکمل و بلافاصله پس از یک جلسه ورزش، صورت گرفت. ویژگی های عمومی افراد مورد مطالعه، عملکرد قلبی-تنفسی (توان هوازی) و سطوح اجزای نیمرخ چربی شامل: تری گلیسرید (TG)، کلسترول تام (TC)، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) اندازه گیری شد. دوره مصرف مکمل یک ماه (روزانه یک کپسول 200 میکروگرمی سلنیوم) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس تک عاملی با اندازه گیری های مکرر در سطح معنی داری 0/05>P استفاده شد. یافته ها: مصرف مکمل سلنیوم عملکرد قلبی-تنفسی را افزایش داد (7/4± 47/7 در مقابل 8/0± 39/7 میلیلیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه)(0/017=P)؛ اما بر سطوح استراحتی و متعاقب جلسه ورزش بر سطوح (0/258P=) TG، (0/737P=) TC، (0/406P=) HDL و (0/312P=) LDL تأثیر معنیداری نداشت. نتیجه گیری: به نظر نمی رسد مصرف مکمل سلنیوم به مدت یک ماه بتواند بر اجزای نیمرخ چربی در وضعیت استراحت و متعاقب یک جلسه ورزش اثرگذار باشد، اما می تواند به بهبود عملکرد قلبی-تنفسی مردان فعال کمک نماید.

زمینه و هدف: مقادیر خون شناسی در افراد جامعه تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله: نژاد، محیط، زمان، روش انجام آزمایش، محل جمع آوری نمونه و سن قرار دارد. با توجه به اینکه این فاکتورها در جمعیت های مختلف متفاوت است، این اختلاف ها منجر به تفاوت هایی در نتایج میزان های مرجع هماتولوژیک می شود. لذا بر آن شدیم تا در یک نمونه بزرگ از جمعیت بالغ ساکن در خراسان جنوبی، دامنه نرمال فاکتورهای خونی را مشخص کنیم. روش تحقیق: در این مطالعه مقطعی در سال 1394، یک جمعیت 5000نفری از افراد بزرگسال ساکن بیرجند که به صورت خوشه ای انتخاب شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند و پارامترهای خون شناسی 4360 نفر از افراد سالم تعیین شد. در نهایت داده ها با استفاده از آمار توصیفی شرح و توصیف گردید. یافته ها: محدوده شمارش شده برای کل گلبول های سفید، گلبول های قرمز، مقادیر هموگلوبین، هماتوکریت و حجم متوسط گلبولی در جنس مذکر و مؤنّث مشخص گردید. مقدار متوسط هوگلوبین به ترتیب: در جنس مرد و زن 3/13± 15/01 و 1/8± 14/01 و مقدار متوسط هماتوکریت به ترتیب: در جنس مرد و زن 7/52± 45/81 و 5/99± 42/59 به دست آمد. میزان حداقل شمارش کل لکوسیتی پایین تر از میزان بیا ن شده در مراجع موجود بود، ولی میزان بالاتری از ائوزینوفیل و مونوسیت در بین افراد این مطالعه به دست آمد. نتیجه گیری: هر چند به طور کلی مقادیر فاکتورهای خون شناسی در خراسان جنوبی با مقادیر بیان شده در مراجع دیگر تشابه دارد، ولی تفاوت هایی نیز دیده می شود که توجه به آنها می تواند مفید باشد.

زمینه و هدف: کولیت اولسراتیو یک بیماری روده ای التهابی ایدیوپاتیک و شایع در بالغین است. اگرچه کورتیکواستروئیدها از مؤثّرترین درمان های نگهدارنده برای کولیت اوسراتیو هستند، ولی به دلیل وابستگی بیماران به اینگونه داروها و بروز عوارض جدی ناشی از این داروها، بکارگیری داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی یا جراحی باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی دوزهای کم داروی آزاتیوپرین در کاهش عود و وابستگی به کورتیکواستروئید در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو بود. روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی، تعداد 96 بیمار مبتلا به کولیت اولسراتیو به مدت یک سال پیگیری شدند. بیمارانی که براساس اندیکاسیون، تحت درمان با داروی کورتیکواستروئید قرار می گرفتند، در صورت عدم توانایی در کاهش دوز کورتیکواستروئید، در عود دوم تحت درمان با آزاتیوپرین با دوز mg/kg 1/5-1 قرار می گرفتند. مشخصات دموگرافیک، شدت بیماری در ابتدای مطالعه و پاسخ به درمان، عود بیماری و نیز عوارض دارویی در طی مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده ازآزمون Chi-square، در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: در شروع مطالعه، بیش از 50 درصد بیماران دارای شدت بالای علائم بیماری بودند. در بیماران تحت مطالعه، 40 نفر (41/7%) وابستگی به کورتیکواستروئید داشتند که همه تحت درمان با داروی آزاتیوپرین قرار گرفتند. از 96 بیمار مورد پیگیری طی یک سال، 24نفر عود بیماری داشته و 72 نفر عود نداشتند. 97/8 درصد بیماران وابسته به کورتیکواستروئید با تجویز آزاتیوپرین، کورتیکواستروئید را قطع کردند و فقط یک بیمار به دلیل عدم پاسخ به آزاتیوپرین، تحت عمل جراحی قرار گرفت. نتیجه گیری: با توجه به شیوع وابستگی به مصرف کورتیکواستروئیدها، تجویز دوزهای پایین آزاتیوپرین می تواند به عنوان یکی از درمان های مؤثّر در کاهش میزان عود بیماری و نیز اجتناب از مصرف مکرر کورتیکواستروئید، مورد توجه بیشتر قرار گیرد.

زمینه و هدف: مادران، کلید اصلی ارتقای بهداشت دهان و دندان کودکان هستند و باورهای آنان در این زمینه بر نحوه مراقبت های دهانی کودکان بسیار تأثیرگذار است. هدف این مطالعه، بررسی وضعیت آگاهی، نگرش و عملکرد مادران در خصوص رفتارهای پیشگیری کننده از پوسیدگی دندان در کودکان 6-4 ساله بر اساس مدل ادغام شده رفتاری بود. روش تحقیق: این مطالعه توصیفی-تحلیلی به صورت مقطعی، بر روی 275 مادر دارای کودک 6-4 ساله مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت شهر بیرجند در سال 1397 انجام گردید. روش نمونه گیری به صورت خوشه ای چندمرحله ای تصادفی شده بود. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بر اساس سازه های مدل ادغام شده رفتاری بود که روایی و پایایی آن بررسی و تأیید شد (آلفای کرونباخ 0/90). داده ها توسط نرم افزار SPSS (ویرایش 19) و با استفاده از آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه، تست تعقیبی توکی، رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: میانگین نمره آگاهی مادران 2/48± 5/03 و میانگین نمره عملکرد 2/11± 2/64 بود. بین نمره عملکرد با میانگین نمرات سازه های مختلف مدل ادغام شده رفتاری، همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت (0/001P<). تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای آگاهی و کنترل رفتاری، متغیرهای تأثیرگذار بر انجام رفتارهای پیشگیری کننده از پوسیدگی دندان بودند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، سازه های آگاهی و کنترل رفتاری، پیش بینی کننده رفتارهای پیشگیری کننده از پوسیدگی دندان بودند. پیشنهاد می گردد از این مدل برای بررسی سایر رفتارهای بهداشتی نیز استفاده شود.

زمینه و هدف: کودکان به دلیل ویژگی های فیزیولوژیکی و رفتاری خاص، بیش از سایرین در معرض حوادث بوده و نیازمند مراقبت از سوی یک فرد بالغ هستند؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش به دو روش داستان گویی و خودآموز بر توانمندی مادران در زمینه پیشگیری از حوادث کودکان صورت پذیرفته است. روش تحقیق: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی میدانی تصادفی شده است که بر روی 60 مادر دارای کودک 1 تا 59 ماهه اجرا گردید. ابزار پژوهش یک پرسشنامه محقق ساخته است که روایی و پایایی آن به اثبات رسیده است. جلسات آموزشی در قالب 24 جلسه آموزش اصول پیشگیری از حوادث شایع استان، به دو روش داستان گویی و خودآموز اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله آزمون های آماری کای اسکوئر، فیشر، تی تست مستقل، تعقیبی بن فرونی و آزمون آنالیز واریانس تکرارشده در سطح 0/05=α صورت پذیرفت. یافته ها: هر دو روش آموزشی، نمره توانمندی مادران را نسبت به قبل به صورت معنی داری ارتقا داد (0/001P<). در مقایسه دو روش، اگر چه میانگین تغییرات نمره توانمندی، قبل و بلافاصله پس از مداخله تفاوت معنی داری نداشت، اما میانگین تغییرات نمره سه ماه بعد نسبت به قبل و بلافاصله بعد از آن تفاوت آماری معنی داری را نشان داد و داستان گویی توانست اثربخشی بیشتری بر ارتقای توانمندی مادران سه ماه پس از مداخله نسبت به قبل (0/02=P) و بلافاصله بعد از آن (0/04=P) داشته باشد. نتیجه گیری: آموزش به هر دو روش می تواند منجر به توانمندی مادران گردد؛ ولی با توجه به کاهش نمره توانمندی پس از سه ماه در گروه خودآموز، داستان گویی روش مؤثّرتری در مادران است.