علوم مغز و اعصاب ایران
سال:1382 | دوره:3 | شماره:7 |تعداد مقالات:11

دختر خانم 23 ساله ای به علت اختلال تنفسی به مرکز پزشکی قائم (عج) مراجعه در بخش مراقبت های ویژه و سپس اعصاب بستری شد. وی دختری لاغراندام بوده که از حدود 13 سالگی به افتالموپلژی پیشرونده خارجی مبتلا شده بود. یافته های بالینی شامل پتوز، محدودیت حرکات چشمی، رتینیت پیگمانتوزا، بیماری عضلانی و عصب محیطی، افزایش صداهای گوارشی، تهوع، لاغری شدید و سوفل سیستولیک قلبی در حاشیه چپ استرنوم بود. بررسی های فرابالینی معرف افزایش قند خون، کاهش مختصر هورمون پاراتیروئید، هایپرکاپنی مزمن جبران شده، VSD و تغییرات دریچه ای در اکوکاردیوگرافی و تغییرات همزمان میوژن و نروژن در بررسی الکترودیاگنوستیک بود. در شرح حال خانوادگی موارد بیماری با طرح ارث مادری وجود داشت و برادر بیمار علائم تقریبا مشابه و کاتاراکت داشت. مجموع یافته های ذکر شده با هیچکدام از نشانگانهای شناخته شده میتوکندریال مطابقت نداشت و لذا می توان این فامیل را دارای یک اختلال غیرمعموم میتوکندریال دانست.

خونریزی زیر عنکبوتیه متعاقب پارگی انوریسم یک اتفاق خطرناک، فاجعه بار، همراه با عوارض و مرگ زیاد می باشد. لذا محققین همیشه در فکر پیشرفت بهتر شدن اقدامات درمانی به منظور بهبودی هر چه بیشتر این بیماران بوده اند. در دو دهه اخیر پیشرفتهای قابل ملاحظه ای در جراحی میکروسکوپیک مغز و اعصاب و درمانهای طبی مخصوصا درمان با نیمودپین در این بیماران حاصل شده است و امروزه تاثیر این نوع اقدامات درمانی روی بهبودی بیماران دچار خونریزی زیر عنکبوتیه متعاقب پارگی آنوریسم به اثبات رسیده است. به منظور ارزیابی تاثیر درمان جراحی میکروسکوپیک و نیمودپین خوراکی بر روی عوارض، مرگ و میر و مدت بستری  در مقایسه با درمان های جراحی غیرمیکروسکوپیک معمولی و عدم استفاده معمول از نیمودپین این مطالعه انجام شد. این مطالعه بصورت گذشته نگر و تحلیلی است که بین دو گروه از بیمارانی که در بیمارستان های الزهرا و کاشانی شهر اصفهان از سال 1367 تا 1377 هجری شمسی بستری شدند. بعد از جمع آوری و دسته بندی اطلاعات و با استفاده از آزمون اختلاف دو نسبت در دو گروه در مقایسه مرگ و میر و آزمون اختلاف دو میانگین در دو گروه با واریانس معلوم تجزیه شد. P.value معنی دار نبوده است. با استفاده از جراحی میکروسکوپیک و نیمودپین در مقایسه با عدم استفاده از جراحی میکروسکوپیک و نیمودپین مرگ و میر از 24% به 20% و عوارض از 30% به 22% کاهش یافت. متوسط مدت بستری تقریبا یک روز کمتر بوده است. نتیجه آنکه با استفاده از جراحی میکروسکوپیک و نیمودپین در مقایسه با عدم استفاده از این پروتکل وضعیت بیماران از لحاظ عوارض، مدت بستری و مرگ و میر بهبود یافته است.

مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری مزمن با علت ناشناخته است. گزارشاتی مبنی بر کاهش مقادیر مغزی منیزیم در این بیماران وجود دارد. در این مطالعه سطح سرمی کلسیم و منیزیم در بیماران مبتلا به MS بررسی شد (در 39 زن و 11 مرد) متوسط سن بیماران 31.8 سال بود که مقادیر منیزیم در این بیماران نسبت به گروه شاهد پایین تر بود ولی اختلاف معنی داری بین مقادیر کلسیم در بیماران گروه شاهد وجود نداشت. هیچ اختلاف معنی داری بین مقادیر سرمی منیزیم از نظر جنس، علایم کلینیکی و شدت بیماری در بیماران وجود نداشت.

دیابت قندی شایع ترین بیماری اندوکرین است و نوروپاتی از شایع ترین عوارض دیابت می باشد. از بین انواع نوروپاتی در این بیماری، پلی نوروپاتی بیشترین شیوع را دارد. ما در این مطالعه شیوع پلی نوروپاتی دیابتی و عوامل موثر بر آن را در بیماران دیابتی مراجعه کننده به کلینیک دیابت بیمارستان شریعتی از سال 1375 تا سال 1376 بررسی کرده ایم. تعداد بیماران مراجعه کننده 225 نفر بود که تعدادی به دلایل مختلف، از بررسی خارج شدند و مطالعه نهایی بر روی 188 نفر شامل 64 مرد و 124 زن انجام شد. تعداد 8.5% از افراد مبتلا به دیابت نوع I و 91.5% مبتلا به دیابت نوع II بودند. تمام بیماران از نظر معیارهای بالینی پلی نوروپاتی و 64 نفر از آنها از نظر معیارهای الکتروفیزیولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند. شیوع پلی نوروپاتی دیابتی با توجه به معیارهای بالینی 35.1% و با توجه به مطالعه الکتروفیزیولوژی 62.25% بود که اختلاف دو گروه معنی دار است. در هر گروه شایع ترین علامت پارستزی در اندام ها (95.45%) و شایع ترین نشانه کاهش یا حذف Ankle jerk (80.3%) بود. تمام بیمارانی که از نظر بالینی پلی نوروپاتی داشتند در بررسی الکتروفیویولوژیک نیز نوروپاتی داشتند. بر طبق معیارهای بالینی 29.8% زنان و 43.7% مردان دچار پلی نوروپاتی بودند و این اختلاف در شیوع از نظر آماری اختلاف معنی دار نبود. بین نوروپاتی محیطی و سن بیماران ارتباط معنی داری وجود داشت. نوروپاتی محیطی با مدت ابتلا به دیابت رابطه معنی دار داشت. رابطه ای بین نوروپاتی و میزان قند خون اخیر بیماران (متوسط 3 بار اندازه گیری) و نیز مصرف سیگار وجود نداشت. بر اساس آنچه گفته شد شیوع پلی نوروپاتی دیابتی قابل ملاحظه است. بررسی الکتروفیوزیولوژیک جهت تشخیص زودرس پلی نوروپاتی بر علایم بالینی به وضوح ارحج است ولی در صورت وجود معیارهای بالینی پلی نوروپاتی، انجام بررسی الکتروفیزیولوژیک از جهت تایید نوروپاتی، ضروری به نظر نمی رسد.

کوما یکی از شایع ترین علل مراجعات به اورژانس محسوب می شود. افت سطح هوشیاری از لتارژی تا کمای عمیق متغیر است. مراقبت از بیماران با افت سطح هوشیاری به تشخیص زودهنگام، درمان و مراقبتهای اختصاصی نیازمند است. در این مطالعه، شیوع، علل و عاقبت کومایی بررسی شده است.

با در نظر گرفتن اینکه 85 درصد سکته های ایسکمیک در محدوده (Middle Cerebral Artery) MCA رخ می دهد و اینکه سونوگرافی داپلرترانس کرانیال یک روش حساس و غیرتهاجمی برای بررسی جریان خون عروق مغزی است، هدف اندازه گیری تغییرات جریان خون این عروق در طی سکته ایسکمیک MCA بود تا بتوان پیش بینی درست و سریعی از ایجاد و پروگنوز این سکته ها داشت. در این مطالعه که بصورت توصیفی انجام گرفت، شریانهای سیستم گردش خون قدامی مغز 44 بیماری که از سکته مغزی در محدوده MCA رنج می بردند و برای اولین بار دچار سکته مغزی شده بودند، توسط (Transcranial Doppler) TCD سونوگرافی شد و نتایج زیر بدست آمد: حداکثر سرعت سیستول (PSV) و سرعت متوسط جریان (MFV) در MCA همان طرف کاهش پیدا کرده بود که باعث غیر قرینگی بیش از 15% در 61.4% از بیماران گشته بود (P<0.005). PSV و MFV در ACA افزایش پیدا کرده بود که باعث افزایش نسبت همان طرف به طرف مقابل (ACAVR) در 72.2 درصد از بیماران شده بود (P<0.005). اندکس ضربان (PI) در MCA همان طرف به MCA طرف مقابل افزایش معنی داری نشان داد که بیانگر مقاومت عروق دیستال بود. اندکس مقاومت (RI) در MCA همان طرف و طرف مقابل تفاوت معنی داری نداشت (P=0.05) و این اندکس ارتباطی با سایز نهایی انفارکت نداشت. 1- انفارکت های ایسکمیک MCA باعث کاهش PSV, MFV در MCA همان طرف و افزایش PSV, MFV در ACA همان طرف می شود که نتیجه آن افزایش ACAVR است. 2- ارزشمندترین پارامتر در تعیین انفارکتACAVR, MCA است (حساسیت = 72.2%) و بعد از آن آسیمتری بالای 15% در جریان MCA دو طرف می باشد. (حساسیت = 61.4%) 3- مقدار RI با سایز انفارکت ارتباطی ندارد. اندازه گیری مقادیر نرمال سرعتها و اندکس ها در افراد نرمال ایرانی توصیه می گردد تا بتوان این مقادیر پاتولوژیک را با مقدار نرمال ایرانیان مقایسه نمود.

برای شناسایی لطمات نورولوژیکی و درجه بندی کمی ناتوانی در بیماران ام اس، ارزیابی کمی و عددی هشت سیستمی که در بیماری ام اس ممکن است درگیر شوند (حرکتی – حسی – بینایی – ساقه مغز – مخچه – اسفنکتری – روحی – متفرقه) ضروری می باشد. اگر گرفتار بودن هر سیستم را با عدد یک (1) و عدم گرفتاری آن را با عدد صفر (0) نشان دهیم، آنگاه می توان الگوی درگیری مجموعه هشت سیستم را در هر بیمار بصورت کدی هشت رقمی که صرفا متشکل از 2 جفت یک و صفر باشد نمایش داد. یافتن راهی برای کمک به ارزیابی کمی ناتوانی در بیمار و تعیین پیش آگهی و سیر بیماری ام اس در مدت 2 سال با انجام معاینات دقیق هشت سیستم در 277 بیمار قطعی ام اس، الگوی عددی درگیری این سیستم ها با تعیین یک کد هشت رقمی برای هر بیمار مشخص گردید. ترادف رقمی سیستمها در هر کد بصورت زیر محاسبه گردید: رقم اول: حرکتی   رقم دوم: مخچه   رقم سوم: ساقه مغز   رقم چهارم: حسی رقم پنجم: اسفنکتری   رقم ششم: بینایی   رقم هفتم: روحی   رقم هشتم: متفرقه به عنوان مثال بیماری که فقط  سیستم های حرکتی، مخچه ای و حسی وی درگیر هستند دارای کد 11010000 می باشد. در 29% بیماران 2 یا 3 سیستم (فرم خفیف) و در 55% آنها 4، 5 یا 6 سیستم (فرم متوسط) و در 16% آنها 7 یا 8 سیستم (فرم شدید) گرفتار بوده است. ضمنا 4 الگوی عددی شایع به ترتیب فراوانی عبارت بودند از: 11010100 – 00010100 – 10010100 و 11111111 توجه کافی به سیستم های هشت گانه و کدهای هشت رقمی در ارزیابی کمی ناتوانی بیمار بسیار مفید است و می تواند به عنوان عاملی مهم در ارزیابی سیر بیماری و پیش آگهی آن کمک کننده باشد.

تشنج کاذب در طی سالهای اخیر مورد توجه اکثر متخصصین اعصاب و روان قرارگرفته است. محققین، این بیماری را به عنوان یکی از مهمترین بیماریهایی که در تشخیص افتراقی تشنج واقعی مطرح است معرفی کرده اند بطوری که ممکن است بیمار مبتلا به تشنج کاذب، سالها تحت درمان دارویی ضد تشنج قرار گیرد لذا این پژوهش با هدف تعیین فراوانی تشنج کاذب در بین بیماران مشکوک به تشنج واقعی بستری شده در بیمارستان شهید بهشتی کاشان طی سالهای 72-1371 انجام شد. تحقیق به روش مطالعه داده های موجود Existing Data و بر روی پرونده کلیه بیماران بستری در بخش اعصاب بیمارستان شهید بهشتی کاشان طی سالهای 72-1371 انجام گرفت و خصوصیات دموگرافیک نمونه ها شامل سن، جنس، شغل، محل سکونت و همچنین علائم بالینی شامل شلی اندامها، بسته شدن چشم، درد سینه، سابقه فامیلی، نتیجه نوار مغز، حرکات تونیک کلونیک بررسی و در فرم اطلاعاتی مربوطه ثبت گردید. تحقیق نشان داد که از 94 بیمار مشکوک به تشنج تعداد 22 بیمار (23.4 درصد) مبتلا به تشنج کاذب و 72 بیمار (76.6 درصد) مبتلا به تشنج واقعی بودند. از 22 بیمار مبتلا به تشنج کاذب 14 نفر زن و 8 نفر مرد (36.6 درصد) با بیشترین فراوانی در گروه سنی 39-30 سال بودند و همچنین 68 درصد ساکن شهر کاشان و 32 درصد ساکن روستا بودند. در هر بیمار مبتلا به تشنج، احتمال رخداد تشنج کاذب وجود دارد لذا در صورت بروز با توجه به مورد مذکور نسبت به درمان دارویی بیمار اقدام گردد.

آسیب های عروقی مغز شایع ترین بیماری ناتوان کننده دستگاه اعصاب مرکزی می باشند که موجب مرگ و میر بالا، ناتوانی و تحمیل هزینه های فراوان می گردند. مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی است که به منظور مقایسه شیوع فصلی بیماری در دو فصل تابستان و زمستان و تعیین عوامل خطر در این بیماری انجام شد. در این مطالعه 111 بیمار مبتلا به سکته مغزی ترومبوتیک با استفاده از پرونده های موجود بررسی گردیدند، پرونده بیماران از نظر علائم بالینی و عوامل خطر سکته مورد بررسی قرار گرفت. عوامل خطر شامل پرفشاری خون، سابقه بیماری دیابت، سابقه بیماری عروقی مغز و هیپرلیپیدمی بودند. نتایج نشان داد که در دو فصل زمستان و تابستان سالهای 1377 و 1378، 111 بیمار مبتلا به سکته مغزی ترومبوتیک در بخش اعصاب بیمارستان لقمان بستری شده بودند که 70 نفر در زمستان و 41 نفر یعنی 37% آنان در فصل تابستان مراجعه کرده بودند. اکثریت بیماران در گروه سنی 50 تا 80 سال قرار داشتند، به طوریکه 92.79 درصد از این بیماران دارای سن بالای 50 سال بودند. 45% از بیماران دارای سابقه بیماری دیابت، 70.27 درصد سابقه پرفشاری خون، 39 نفر 35.14% سابقه هیپرلیپیدمی و 23 نفر (27.72%) نیز سابقه بیماریهای عروقی مغزی داشتند.

سکته مغزی یکی از چهار علت عمده مرگ و میر را در اکثریت کشورها تشکیل می دهد که بخصوص در موارد با درگیری چرخه خون خلفی نیاز به تشخیص و درمان فوری و قاطع دارد. اخیرا ارزیابی سکته مغزی بر پایه دانش فیزیولوژی حادثه ایسکمیک بطور قابل ملاحظه ای تغییر کرده است. تکنیکهای غیر تهاجمی جدید مثل اولتراسونوگرافی، MRI و پتانسیل های برانگیخته به این شناسایی کمک می کنند. در راستای بررسی نقش تشخیصی این تکنیکها، مطالعه حاضر به صورت مقطعی و آینده نگر با کاربرد تستهای BAEP و TCD روی 42 بیماری با تشخیص بالینی VBI و پس از رد سایر پاتولوژیها و یا تایید ضایعه ایسکمیک در مسیر چرخه خون خلفی با یک روش تصویربرداری در طی روزهای یک تا هشت بعد از حمله انجام شد. یافته های غیرطبیعی در مورد TCD بر اساس معیارهای پیترزبورگ و در مورد BAEP بر اساس مقادیر مطلق تاخیر بین قله ایی (>2.2 ms)I-III و (>1.9 ms)III-V تعیین شدند. از بین 42 بیمار شامل 31 مرد و 11 زن با میانگین سنی 65.9 سال که در 11 مورد علائم بالینی درگیری پارانشیمال ساقه مغز نیز وجود داشت، در 10 مورد (23.8%) یافته های TCD و در 24 مورد (57.1%) یافته های BAEP غیرطبیعی بود. در مقایسه متوسط مقادیر مطلق تاخیر بین قله ایی I - II و III – V (با در نظر گرفتن SD) بیماران در تست BAEP با این مقادیر در افراد سالم (با توجه به مطالعات موجود) و مقایسه مقادیر میانگین سرعت خون در شرایین چرخه خون خلفی بیماران با این مقادیر در افراد سالم (با توجه به مطالعات موجود در زمینه TCD)، مقادیر معنی داری بدست آمد. بین درگیری ساقه مغز از نظر بالینی و غیرطبیعی بودن BAEP رابطه معنی داری وجود داشت که چنین رابطه ای برای TCD صدق نمی کرد. در این مطالعه میزان موارد غیرطبیعی TCD و BAEP در کل 3.64% بدست آمد. تنها در 7 بیمار از 24 بیمار با BAEP غیرطبیعی، اختلال در TCD نیز وجود داشت لذا رابطه معنی دار بین موارد غیرطبیعی BAEP و TCD در بیماران بدست نیامد. لذا به نظر می رسد BAEP و TCD که هر دو روشهای تشخیصی ارزشمندی در بیماران VBI هستند و مکمل همدیگر می باشند و BAEP به خصوص در مورد تشخیص موارد با ضایعه ساقه مغز ارزش بالایی دارد.