ارگونومی
سال:1397 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: اندام فوقانی انتهایی از مستعدترین نقاط بدن در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی هستند؛ از این رو انتخاب بهترین تکنیک برای ارزیابی ریسک ارگونومیکی آنها بسیار مهم است. هدف مطالعه حاضر مقایسه دو تکنیک شاخص استرین (SI) و حد مجاز مواجهه برای سطح حرکات دست (ACGIH-HAL) و بررسی ارتباط آنها با شدت علائم سندرم تونل کارپ در قصابان است. روش کار: جمعیت مطالعه این پژوهش همه قصابان شهر همدان هستند. پس از مشاهده فعالیت های کاری آنها، ارزیابی ها با استفاده از هر دو تکنیک انجام شد. اندازه گیری شدت علائم سندرم تونل کارپ نیز با استفاده از پرسشنامه بوستون صورت گرفت و ضریب کاپا برای تعیین میزان توافق دو تکنیک استفاده شد. همچنین ارتباط میان سطوح ریسک پیش بینی شده به کمک دو تکنیک و شدت علائم سندرم تونل کارپ با تعدیل اثر متغیرهای فردی اثرگذار از قبیل سن، شاخص توده بدن و شاخص مچ دست، با استفاده از تحلیل رگرسیون مشخص شد. یافته ها: در این پژوهش، 152 قصاب ارزیابی شدند. تکنیک های SI و ACGIH-HAL به ترتیب 76 و 102 مورد را با ریسک کم (69 مورد مشابهت)، 40 و 27 مورد را با ریسک متوسط (8 مورد مشابهت) و 36 و 23 مورد را با ریسک بالا (18 مورد مشابهت) بررسی کردند. ضریب کاپای دو تکنیک 36/0 به دست آمد (0/001>P). با تعدیل اثر فاکتورهای فردی، هر دو تکنیک ارتباط معنا داری با شدت علائم سندرم تونل کارپ داشتند، اما ارتباط تکنیک SI بالاتر بود. نتیجه گیری: تکنیک SI در مقایسه با تکنیک ACGIH-HAL برآورد بالاتری از ریسک دارد و به نظر می رسد قدرت پیش بینی کنندگی تکنیک SI بیشتر از تکنیک ACGIH-HAL باشد.

زمینه و هدف: با توجه به ضرورت پکیجینگ صحیح راننده، تنظیم پارامترهای پکیج به منظور حصول بالاترین ارگونومی راننده بسیار مهم است. محدوده تغییرات برخی پارامترهای پکیجینگ گسترده است و انتخاب صحیح مقدار این پارامترها تا حصول شرایط ارگونومی راننده نیز مستلزم سعی و خطاست. روش کار: در پژوهش حاضر، با استفاده از نرم افزار MINITAB نسخه 16 و پارامترهای پکیجینگ راننده، چندین شبیه سازی شرایط رانندگی به کمک ابزار (DHM(Digital human modeling و (DOE (Design of experiment انجام شد؛ بنابراین برای کلاس خودرویی C، محدوده تمامی پارامترهای پکیج راننده، مانند ارتفاع صندلی، زاویه فرمان و. . . با استفاده از سایت A2MAC1 استخراج و به عنوان مبنای پارامتر ورودی در نظر گرفته شد. در ادامه با توجه به آزمایش های پیشنهادی به کمک نرم افزار MINITAB نسخه 16، ارزیابی میزان راحتی راننده براساس معیار (PORTER (1998 صورت گرفت. یافته ها: ارتفاع صندلی همچنین فواصل قائم و افقی مجموعه فرمان تا نقطه مبنای پاشنه پا، بیشترین تأثیر را بر ارگونومی راننده دارند. همچنین با توجه به هم بستگی زیاد برخی پارامترهای پکیج با خروجی های ارگونومی زوایای بدن، معادلات پیش بینی گری در این باره ارائه شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده الگویی بهینه برای ارگونومیک ترین موقعیت رانندگی در خودرو است. همچنین تأثیرگذارترین پارامترهای پکیج راننده از نظر ارگونومی شناخته و با استفاده از آنالیز (ANOVA (Analysis of variance برای آنها مدل های پیش بینی گر ریاضی ارائه شده است.

زمینه و هدف: سنجش دقیق رضایتمندی کارمندان از صندلی های اداری می تواند بازخوردی مناسب و معتبر از کیفیت طراحی صندلی را در اختیار سازندگان و پژوهشگران قرار دهد؛ از این رو هدف از مطالعه حاضر طراحی و روان سنجی پرسشنامه ای معتبر به منظور سنجش رضایتمندی از صندلی های اداری است. روش کار: با مطالعه متون ارگونومی مرتبط با صندلی های اداری، استاندارد ارگونومی صندلی اداری ایران به شماره 1-11388 و پرسشنامه رضایتمندی از صندلی آموزشی میرمحمدی و همکاران، ابتدا پرسشنامه ای با 39 پرسش رضایتمندی از صندلی اداری طراحی شد. سپس روایی صوری به دو روش کمی (تأثیر آیتم) و کیفی، و روایی محتوا نیز به دو روش کمی (شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا) و کیفی صورت گرفت. پایایی پرسشنامه به کمک دو روش معتبر تعیین ثبات درونی (ضریب آلفای کرونباخ) و آزمون-بازآزمون بررسی شد. همچنین برای تعیین حساسیت، ویژگی و نقطه برش از منحنی ROC استفاده شد و آنالیز اطلاعات به کمک نرم افزار SPSS نسخه 21 و Stata نسخه 14 صورت گرفت. یافته ها: میانگین نسبت روایی محتوای (CVR) و شاخص روایی محتوی (CVI) پرسشنامه به ترتیب 0/93 و 0/95 برآورد شد. ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه نیز 0/8 به دست آمد. درمجموع تست آماری کاپا نمره بالایی را میان نتایج آزمون-بازآزمون نشان داد (0/91) که بیانگر هم بستگی زیاد و ثبات خوب پرسشنامه است. در آزمون تشخیصی ROC، نقطه برش با حساسیت و ویژگی 86/2، 100و 75/5 به دست آمد و سطح زیر منحنی در این نقطه برش 0/96 بود. نتیجه گیری: پرسشنامه 34 پرسشی رضایتمندی صندلی اداری، روایی و پایایی پذیرفته ای برای ارزیابی میزان رضایتمندی از صندلی های اداری دارد.

زمینه و هدف: اختلالات اسکلتی-عضلانی یکی از آسیب های محیط کاری است که بر کیفیت زندگی کارکنان تأثیر می گذارد و سبب کاهش سلامت جسمی، روانی و بهره وری آنها می شود. این مطالعه با هدف بررسی رابطه اختلالات اسکلتی-عضلانی و کیفیت زندگی در کارکنان بیمارستان های منتخب استان گلستان انجام شده است. روش کار: مطالعه حاضر توصیفی-تحلیلی است که جامعه آماری آن 770 پرسنل بیمارستان های منتخب استان گلستان هستند. در نمونه های مطالعه اخیر، 300 نفر از کارکنان گروه های مختلف شغلی به روش نمونه گیری طبقه ای و به صورت تصادفی ساده، به عنوان گروه نمونه مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از سه پرسشنامه شامل اطلاعات جمعیت شناختی (دموگرافیک)، اختلالات اسکلتی-عضلانی (Nordic) و کیفیت زندگی (Lancashire) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های t-test مستقل، آنالیز واریانس، رگرسیون خطی چندگانه و نرم افزار SPSS نسخه 22 صورت گرفت. یافته ها: میان شرایط بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی و اختلالات اسکلتی-عضلانی (کلی) در کارکنان ارتباط معنا داری وجود دارد. همچنین متغیر نوبت کاری و اختلالات اسکلتی-عضلانی ارتباط معناداری با هم دارند. میان کیفیت زندگی در سطوح مختلف و متغیرهای جمعیت شناختی، تفاوت معناداری با تأکید بر جنسیت مشاهده می شود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، متغیر جنسیت و نوبت کاری در ابتلا به دردهای اسکلتی-عضلانی مؤثر است. شیوع بیشترین درد و ناراحتی در طول یک سال مربوط به کمر است که می تواند بر کیفیت زندگی کارکنان تأثیر منفی داشته باشد. درنتیجه بهینه سازی شرایط کاری اهمیت بسزایی دارد.

زمینه و هدف: امروزه کفش های متعددی برای کاهش پیامدهای پارامترهای آسیبی و ارتقای پارامترهای عملکردی برای راه رفتن ساخته شده است؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تأثیر کفش ناپایدار بر پارامترهای کینتیکی مرتبط با اندام تحتانی هنگام راه رفتن در دانشجویان سالم پسر با کفش هایی با شکل هندسی متفاوت انجام شد. روش کار: 20 دانشجوی سالم مرد با قد 3/92 ± 178/96 سانتی متر، سن 3± 27 سال، جرم 6/15 ± 73/99 کیلوگرم و شماره پای 42 (EU) انتخاب شدند. پارامترهای کینتیکی مرتبط با اندام تحتانی در چهار وضعیت کفش ناپایدار تولید داخل کشور، کفش ناپایدار مشابه خارجی، کفش کنترل (Regular) و پای برهنه روی صفحه نیروسنج در حین راه رفتن ارزیابی شدند. به منظور بررسی تفاوت های معنادار آماری متغیرهای وابسته میان چهار وضعیت پوشش پا، از روش مدل های خطی تعمیم یافته و تحلیل واریانس با داده های تکراری یا فریدمن در صورت نرمال نبودن داده ها در سطح آلفای 5 درصد با استفاده از نسخه 23 نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: پارامترهای کینتیکی اندام تحتانی در چهار حالت پوشش پا بررسی شد که در میزان اوج نیروی ترمزی و اوج نیروی عمودی فعال تغییراتی مشاهده نشد (0/05≤ P). در صورتی که در میزان اوج نیروی پیش ران، اوج نیروی عمودی غیرفعال، اوج گشتاور آزاد و اوج سرعت بارگذاری تغییرات معناداری مشاهده شد (0/05>P). نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده ناکارآمدی کفش ناپایدار تولید داخل در کاهش آسیب و افزایش راحتی در اندام های تحتانی افراد است.

زمینه و هدف: این مطالعه با تمرکز بر بلندکردن میله های حفاری انجام شده است. حفاری، عملیات معدنکاری تکراری و سنگینی محسوب می شود که میزان بروز و شدت آسیب اسکلتی-عضلانی آن زیاد است. هدف از این مطالعه بررسی چگونگی بلندکردن میله عمودی حفاری (با ارتفاع 1/61 متر و وزن 35 کیلوگرم) با استفاده از دو نوع ارتفاع میله و چهار موقعیت پا و درنهایت مقایسه آن با شاخص حمل بار (LI) است. روش کار: هفت کارگر در این مطالعه شرکت کردند. بدین صورت که هر فرد یک میله را بلند کرد و به صورت عمودی نگه داشت. نشانگرهای بازتابی نیز بر روی افراد نصب و 3 دوربین فیلم برداری و یک صفحه نیروسنج برای ضبط نیروها و حرکت اندام افراد استفاده شد. در این حالت، چهار موقعیت پا و فشارهای وارد بر کمر بررسی شد (وضعیت° 0= رو به میله، وضعیت ° 45 = مایل به میله، وضعیت° 90= فرد سمت راست میله و حالت آزاد). در ادامه، دو وضعیت ارتفاع میله، یک بار پایه میله بر روی زمین (ارتفاع میله، 83/0 متر) و بار دیگر پایه میله روی یک قفسه 20 سانتی متری (ارتفاع میله 1/03 متر) بررسی شدند. یافته ها: شاخص حمل بار برای هر فرد، 1/4 در معادله حمل بار NIOSH بود و مشخص شد ارتفاع عمودی میله، بیشترین تأثیر را در بار واردشده بر کمر دارد. علاوه بر این، برخی کارگران از تکنیک هایی استفاده کردند که فشار کمتری به کمرشان وارد می کرد. نتیجه گیری: از نتایج این مطالعه می توان دریافت حالت نامتقارن حمل بار (زاویه 90 درجه) بدترین حالت را در مقایسه با شاخص حمل بار و استاندارد NIOSH دارد.

زمینه و هدف: در دهه اخیر، گوشی همراه به یکی از پرکاربردترین فناوری های روز دنیا تبدیل شده است که کاربران آن به دلیل استفاده روزافزون از این ابزار، ساعات بسیاری را صرف آن می کنند. روش کار: این مطالعه در دو بخش نیمه تجربی و تجربی صورت گرفت. در ابتدا 98 دانشجو در بخش نیمه تجربی وارد شدند و پرسشنامه های دموگرافیک و بادی مپ را پیش از کار با گوشی همراه پر کردند. سپس از آنان خواسته شد با گوشی همراه خود به مدت 20 دقیقه وظایف دلخواه را انجام دهند و بار دیگر پرسشنامه بادی مپ را تکمیل کنند. در بخش دوم این مطالعه، 12 زن از گروه نخست برای بررسی خمش گردن به کمک دستگاه موشن کپچر وارد مطالعه شدند. به منظور بررسی آماری نیز از نرم افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد. یافته ها: جست وجو در اینترنت و ارسال پیامک از رایج ترین وظایف شرکت کنندگان این مطالعه بود. استفاده از گوشی همراه سبب افزایش درد و ناراحتی در گردن، شانه، شست، ریشه شست و تنار شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد وضعیت نشسته به طور معناداری به افزایش خمش گردن در مقایسه با وضعیت ایستاده می انجامد. همچنین خمش گردن هنگام در دست گرفتن گوشی همراه به صورت دودستی و همچنین حین تایپ کردن افزایش می یابد. نتیجه گیری: کاربران گوشی همراه برای زمان طولانی حرکات تکراری را در پوسچر ثابت داشتند و تصور می شود که این فاکتورها در افزایش احتمال بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی تأثیرگذارند.

زمینه و هدف: مهم ترین عامل جلوگیری از حوادث در نهادهای مختلف از جمله صنایع گوناگون، تشخیص دلایل ایجاد نقص در سیستم و عوامل مربوط به آن پیش از وقوع رویدادهای پیش بینی نشده است. خطای انسانی مهم ترین عامل بروز رویدادهای ناخواسته به شمار می آید که عوامل شناختی از علل اصلی وقوع آن هستند. این مطالعه با هدف ایجاد الگویی جدید برای عوامل شناختی مؤثر بر خطای انسانی، بیان روابط میان عوامل تشکیل دهنده آنها و شدت اثر روابط مذکور با استفاده از روش دیمتل طراحی و اجرا شد. روش کار: در مرحله اول پژوهش، مطالعه ای کیفی برای شناسایی و استخراج عوامل شناختی-فردی مؤثر بر وقوع خطای انسانی در میان کارگران صنایع مختلف انجام شد. سپس برای حصول اطمینان از جامعیت و صحت عوامل مذکور، نظرات متخصصان در این زمینه به کار رفت. درنهایت تکنیک دیمتل برای یافتن روابط میان عوامل شناختی-فردی مؤثر بر وقوع خطای انسانی به کار گرفته و با استفاده از روابط مربوط، الگوی پیشنهادی مطالعه ارائه شد. یافته ها: پس از محاسبه D-R و D+R در ارتباط با تأثیرپذیری یا تأثیرگذاری عوامل، D-R برای عامل C5 بیشترین مقدار و 1/213-و D+R برای همان عامل 2/294 به دست آمد. به علاوه در مطالعه حاضر، ارزش آستانه 0/087 بود. نتیجه گیری: در این پژوهش، عوامل ناتوانی در حل مسئله و تصمیم گیری (C5) و نداشتن قابلیت پیش بینی خطرات احتمالی در محیط کار (C9)، از نوع معلول و بقیه عوامل علت هستند. عامل C5 بیشترین ارتباط را با دیگر عوامل دارد.