آب و فاضلاب
سال:1383 | دوره:15 | شماره:3 (مسلسل 51) |تعداد مقالات:12

در میان روش های تصفیه پساب های صنعتی، انعقاد شیمیایی و تصفیه بیولوژیکی معمول ترین روش ها می باشند که با توجه به مشخصات پساب و میزان آلودگی به صورت منفرد و یا ترکیبی به کار می روند. در این تحقیق، میزان کارایی این دو روش در تصفیه پساب های کاغذسازی و اثرات ترکیب آن ها و نیز روشی برای بهینه سازی فرایند بررسی شده است. در مجموع به کاربردن متوالی این دو روش، ترکیب مناسبی را برای تصفیه پساب های رنگین کاغذسازی تشکیل می دهد.

میزان آلودگی نفتی و فلزات سنگین موجود در رسوبات 18 ایستگاه انتخابی در سواحل خلیج فارس اندازه گیری و نتایج نشان داد که میانگین هیدروکربورهای کل بین 14.3 تا 143.6 میلی گرم بر کیلوگرم است و بالاترین غلظت فلزات سنگین را نیکل با میزان 58.6 میلی گرم در کیلوگرم در منطقه امام حسن واقع در حدود 50 کیلومتری غرب بندر بوشهر دارا می باشد. درمان بیولوژیکی در دو محیط دوغابی و جامد مورد مطالعه قرار گرفت. از 8 نوع باکتری شناسایی شده در خاک این منطقه، 4 سویه به نام های EM2، SH، GN1 و GN3 بهترین راندمان را جهت حذف هیدروکربورهای حلقوی PAH را از خود نشان دادند. زمان حذف در محیط دوغابی در حدود 45 روز است که در این مدت نفتالین و فنانترن به ترتیب 73 و 66 درصد حذف می شوند. در محیط جامد فعالیت میکروب های مخلوط و خالص مطالعه می شود. نتایج نشان می دهند که میکروب های مخلوط از توانایی بالاتری برخوردارند، زیرا گونه های متفاوت قادر به ایجاد شرایط مناسب برای رشد خود در محیط های مختلف هستند. از طرف دیگر به خاطر عدم اختلاط کافی در محیط جامد، سرعت انتقال مواد کاهش یافته و در نتیجه فعالیت میکروب ها تحت تاثیر قرار می گیرد. لذا راندمان حذف در محیط دوغابی بیشتر از جامد است.

از جمله آلاینده های نفتی مورد توجه در آب ها، هیدروکربورهای آروماتیک چند حلقه ای (PAHs) اند. تجمع PAHs به صورت کمپلکس در محیط آبی مشکلات عدیده ای ایجاد می کند. برای حذف بیولوژیکی این مواد، نمونه برداری از آب مناطق مختلف خلیج فارس با روش های استاندارد به صورت سطحی و عمقی انجام شد. نمونه ها آنالیز گردید و پارامترهای TOC، COD، PAHs و فلزات سنگین تعیین شدند، نتایج حاکی از آن است که آب های مناطق امام حسن، دیلم و شغاب دارای آلایندگی بالا و میزان PAHs در این نقاط به ترتیب 9.8، 4.2، و ppm 2.7 و غلظت آلاینده ها در نمونه های عمقی نسبت به سطحی بیشتر است. میکروب های تجزیه کننده PAHs از رسوبات مناطق آلوده برداشت و جداسازی و شناسایی شدند. آن ها اغلب در گروه سودوموناس، گرم منفی و کاتالاز مثبت می باشند. توانایی سویه ها از لحاظ تجزیه بیولوژیکی در فلاسک آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد سویه خالص EM2 توان حذف نفتالین را به میزان 80% دارا می باشد. به علت تجزیه پذیری طولانی مدت PAHs، بیوراکتور RBCp (زمان ماند بالا) انتخاب و توانایی میکروب های مخلوط در کاهش آلاینده ها در این بیوراکتور بررسی گردید. آزمایشات در بیوراکتور در دو مرحله خودهی و حالت پایا صورت گرفت. مرحله خودهی حدود 30 روز بود و جهت ارزیابی بیوراکتور، غلظت COD خروجی و میزان MLSS با 600 COD میلی گرم در لیتر اندازه گیری شد. میزان کاهش COD و PAHs (نفتالین) با COD اولیه 1200 میلی گرم بر لیتر نیز در راکتور بررسی شد که میزان حذف COD و نفتالین به ترتیب 73 و 66 درصد حاصل گردید.

در این تحقیق کاربرد روش سیستم عصبی مصنوعی در کاهش خطای مدل هیدرودینامیکی برای پیش بینی جریان رودخانه مورد بررسی قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه حوزه رینولدز کریک در جنوب غربی ایالت آیداهو در ایالات متحده آمریکا می باشد که دارای وسعتی معادل 239 کیلومتر مربع و اقلیم نیمه خشک است و به علت تغییرات بیش از حد بارندگی در نقاط مختلف این حوزه جریان رودخانه شدیدا متغیر است. در این تحقیق پس از کالیبراسیون و به کاربردن یک مدل هیدرودینامیکی یک بعدی برای پیش بینی وضعیت جریان در نقطه ای در پایین دست رودخانه یک مدل سیستم عصبی مصنوعی به عنوان پیش بینی کننده خطای مدل هیدرودینامیکی مورد استفاده قرار گرفت. با پیش بینی این خطا نتایج مدل هیدرودینامیکی به میزان قابل توجهی به مقادیر واقعی نزدیک تر شد. لازم به ذکر است که قبل از کاربرد ترکیبی این دو روش (مدل هیدرودینامیکی و سیستم عصبی مصنوعی) هر یک از این روش ها به تنهایی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج حاصل از مقادیر واقعی مقایسه گردیده بود. نتایج حاصل از کاربرد ترکیبی این مدل از کیفیت به مراتب بالاتری نسبت به کاربرد هر یک از آن ها به تنهایی برخوردار است.

گسترش روزافزون مناطق مسکونی و بافت شهری در کنار توسعه صنعتی و کشاورزی در ایران، امکان ایجاد آسیب های قابل توجه به پیکره محیط زیست جامعه طبیعی را فراهم می سازد. حوزه آبریز سد لتیان به عنوان یکی از منابع تامین آب شرب تهران، دارای موقعیت جغرافیایی و آب و هوای ویژه ای بوده و به دلیل مجاورت شهر تهران دچار تحولات جمعیتی و توسعه بافت مسکونی چشمگیری است. در این تحقیق سعی شده است با بررسی تحولات جمعیتی این منطقه در سال های اخیر، به تاثیرات این تغییرات بر کیفیت آب جاجرود توجه گردد. با توجه به نتایج این تحقیق، جمعیت ساکن و گردشگر، در سال های اخیر رشد چشمگیر داشته و کیفیت آب رودخانه نیز متاثر از این روند می باشد. هم چنین بار آلودگی وارده به مخزن در این سال ها روند افزایش نشان می دهد. از این رو توسعه این منطقه بدون رعایت ملاحظات محیط زیستی و بهداشتی و الزامات کنترلی در آن، عواقب و خطرات ناگواری را در آینده نزدیکی به یکی از منابع مهم آب شرب تهران بر جای خواهد گذاشت.

لجن ناشی از تصفیه فاضلاب، قبل از دفع نیاز به تصفیه دارد. فرایندهای مورد استفاده برای تصفیه لجن، خصوصیات آن را تغییر داده و برای دفع قابل قبول می سازند. با توجه به خواص کودی لجن و استفاده آن در کشاورزی، جنگل کاری، چمن زمین های بازی و اماکن تفریحی، کود گلدان ها، احیای اراضی و غیره و نیز صنعتی شدن شهرها و وجود آلاینده های میکروبی، شیمیایی، تخم انگل ها، عناصر و ترکیبات بالقوه سمی آلی و معدنی و... در لجن و نیز استفاده بی رویه از آن، موجبات آلودگی فزاینده آب های سطحی و زیرزمینی و خاک را فراهم ساخته و در زنجیره غذایی و آلودگی انسان قرار می گیرد. در هر صورت، برای اطمینان از حذف آلاینده های مذکور، نیاز به تعیین خصوصیات لجن قبل از مصرف می باشد. در این مطالعه، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، ارزش کودی، میکروبیولوژیکی، بیولوژیکی و فلزات سنگین لجن خشک شده تصفیه خانه های جنوب و شمال اصفهان و شاهین شهر به مدت شش ماه و هر 10 روز یک بار اندازه گیری و میانگین مقادیر آن ها با استانداردهای زیست محیطی مقایسه گردیدند. نتایج حاصل از انجام آزمون ها نشان می دهد که میانگین مقادیر pH، رطوبت، جامدات کل، مواد آلی، مواد معدنی، ازت، فسفر، پتاسیم و 11 فلز سنگین در هر سه تصفیه خانه، و میانگین مقادیر کلیفرم مدفوعی و تخم انگل ها در دو تصفیه خانه جنوب اصفهان و شاهین شهر، در محدوده معمول و یا استاندارد واقع هستند. اما میانگین مقادیر سدیم، کربن آلی و C/N در هر سه تصفیه خانه و کلیفرم مدفوعی و تخم انگل در تصفیه خانه شمال اصفهان از حداکثر مقادیر معمول و مجاز فراتر رفته و لذا کاربرد آن ها برای مصارف مختلف مناسب نمی باشد و نیاز به تجدید نظر در فرایندهای تصفیه لجن و سیستم بهره برداری از این تصفیه خانه دارد و چون میانگین مقادیر کلیفرم مدفوعی و تخم انگل در لجن دو تصفیه خانه دیگر با توجه به مقررات قسمت 503 آیین نامه 40CFR وضع شده توسط EPA در کلاس B مقررات پاتوژن واقع می شوند، بنابراین رعایت محدودیت های مصرف آن ها در کشاورزی از نظر نوع محصول و زمان برداشت ضروری است. هم چنین با توجه به خاصیت تجمع پذیری فلزات سنگین و نداشت اثرات حفاظتی لازم استانداردهای EPA، در کاربرد این لجن ها برای مصارف کشاورزی باید احتیاط و دقت لازم به عمل آید. اما برای سایر مصارف لجن ها محدودیتی وجود ندارد.

با توجه به مشکل کمبود آب در کشور ما و به خصوص در نقاط کویری نظیر استان یزد که به دلیل قرار گرفتن در فلات مرکزی ایران دارای آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی است. تامین آب در حال حاضر از اهمیت فراوانی برخوردار است. در چنین شرایطی، استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده می تواند به عنوان یکی از راه های غلبه بر مشکل کم آبی تلقی شود و لذا با توجه به همین مساله و جلوگیری از هدر دادن منابع طبیعی و تخریب محیط زیست، از فروردین ماه سال 1380 تصمیم بر این گرفته شد که از فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری فضای سبز در بیمارستان شهدای کارگر یزد استفاده شود و خوشبختانه از همان زمان این تصمیم به مرحله اجرا در آمد. سیستم تصفیه موجود، فرایند لجن فعال از نوع هوادهی ممتد می باشد. بر اساس بررسی های به عمل آمده، دبی متوسط فاضلاب بیمارستان، حدود 250 متر مکعب در روز است که خوشبختانه در طول روزهای هفته نوسانات محسوسی در آن دیده نمی شود.میانگین آزمایش ها و آنالیزهای انجام شده بر روی فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه شده، نشان می دهد که مقدار پارامترهای PH، BOD5، COD، کل مواد معلق و کل کلیفرم ها به ترتیب 7.2، 330 میلی گرم در لیتر، 460 میلی گرم در لیتر، 280 میلی گرم در لیتر و 4.1×108 MPN، در هر 100 میلی لیتر بوده و مقادیر این پارامترها در فاضلاب تصفیه شده نیز به ترتیب از BOD5 به بعد 45، 75، 60 و 3.5×104 در 100 میلی لیتر می باشد. راندمان تصفیه در سیستم مذکور در حذف BOD5، COD، کل مواد معلق و MPN به ترتیب %86.4، %83.7، %78.6 و %99.15 بوده و کیفیت فاضلاب تصفیه شده در مقایسه با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست ایران برای استفاده مجدد در فضای سبز از نظر کلیه پارامترها به جز MPN مطابقت دارد. پارامترهای مهم کیفیت آب نظیر EC، SAR و %Na در فاضلاب تصفیه شده نیز اندازه گیری شده و مقادیر آنها به ترتیب 420، 2.5 و μs/cm 37.5 بوده، لذا فاضلاب مورد نظر از نظر کیفیت آب آبیاری، در ردیف های آب متوسط قرار دارد.

مطالعه شکست سد مستلزم تعریف پارامترهای متغیری مانند علت شکست، نوع شکست، ابعاد شکاف ایجاد شده و زمان توسعه شکاف می باشد. پیش بینی دقیق مشخصات شکاف یکی از مهم ترین مباحث برای تحلیل مساله شکست در سدهای خاکی می باشد. پارامترهای شکاف و تعیین میزان حساسیت هر کدام از آن ها بیشترین تاثیر را بر امواج حاصل از شکست دارند. با بررسی های انجام شده، مشخصات پارامترهای شکاف در سد خاکی سیلوه به کمک مناسب ترین مدل تعیین گردیده است. در سد خاکی سیلوه، شکاف از نوع ذوزنقه ای با شیب جانبی z=0.01 (m) و قاعده (m) b=80 محاسبه شده است. زمان توسعه شکاف در این سد معادل 1.90 ساعت می باشد. با استفاده از نتایج فوق و به کمک نرم افزار DAM BREAK عواقب حاصل از شکست احتمالی سد سیلوه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل نتایج، حاکی از آب گرفتگی شهر پیرانشهر واقع در 12 کیلومتری پایین دست سد، بعد از گذشت 3 ساعت و تا رقوم 1425 متر می باشد.

در این مقاله فاضلاب های ایجاد شده تحت سه عنوان فاضلاب شهری، فاضلاب صنایع بزرگ آلوده کننده، و فاضلاب شهرک های صنعتی دسته بندی شده اند. تا پایان سال 81 فقط 50 تصفیه خانه شهری در سطح کشور در حال بهره برداری بوده اند که در پایان سال82  تعداد آن ها به 75 تصفیه خانه افزایش پیدا کرده است. بدین ترتیب از میزان 3.9 میلیارد مترمکعب در سال فاضلاب شهری ایجاد شده در کشور، تنها 9 درصد آن تصفیه و 91 درصد دیگر بدون تصفیه وارد چاه های جذبی، رودخانه ها و یا زمین های کشاورزی می شود. میزان فاضلاب صنایع آلوده کننده کشور در سال 1382 بالغ بر 91 میلیون متر مکعب بوده است که، تنها 31 درصد آن تصفیه و بازیافت شده و بقیه بدون تصفیه رها می شود. تا پایان سال 1382 در شهرک های صنعتی ایران تعداد 10 تصفیه خانه فاضلاب به مرحله راه اندازی رسیده است و عملیات احداث 15 تصفیه خانه فاضلاب نیز در مراحل مختلف عملیات اجرایی می باشد. میزان کل بار آلودگی شهرک های صنعتی ایران 30.14 هزار تن BOD در سال است که از این میزان بار آلودگی، 24.1 درصد در سیستم های بی هوازی - هوازی و 26.8 درصد در سیستم های هوازی تصفیه می شود. پیش بینی شده است که برای تکمیل سیستم های تصفیه فاضلاب های شهری به 60 هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری نیاز است و در صورت انجام این سرمایه گذاری علاوه بر مصون ماندن منابع آبی کشور از خطر آلودگی، بیش از 500 هزار هکتار از زمین های کشاورزی از این طریق آبیاری خواهد شد. در بخش پایانی مقاله علاوه بر تبیین نقش دولت، موانع و چالش های موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و پیشنهاداتی به منظور رفع این موانع ارایه شده است.

در این پژوهش، غلظت فلوراید منابع آب شرب شهر دامغان و میزان شاخص DMF (تعداد دندان های پوسیده، کشیده و پرشده) در بین 560 دانش آموز 12-15 سال 297) پسر و 263 دختر( مدارس راهنمایی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. غلظت فلوراید منابع آب شرب شهر دامغان، در فصول کم باران به طور متوسط 0.37 میلی گرم در لیتر و در فصول پر باران 0.6 میلی گرم در لیتر به دست آمد. شاخص DMF در بین دانش آموزان 12 ساله، برابر با 2 به دست آمد. مقدار ذکر شده فوق با توجه به طبقه بندی سازمان جهانی بهداشت در رابطه با شاخص DMF، در سطح دوم قرار گرفت و میزان پوسیدگی در شهر دامغان "کم" می باشد. با توجه به اطلاعات به دست آمده فوق می توان چنین استنباط نمود که میزان فلوراید آب شرب به طور نزدیکی با میزان پوسیدگی دندان در جوامع مختلف ارتباط دارد و منطقی ترین پیشنهاد برای کاهش پوسیدگی دندان در جوامع، تنظیم میزان فلوراید آب شرب آن ها در حد مطلوب و استاندارد می باشد.

پدیده های خشک سالی و سیل فراوان، شدت، تداوم و گسترش آن یکی از مشکلات رایج و مهم اکثر کشورها به خصوص کشور ما ایران است. کشور ما با اقلیمی خشک تا نیمه خشک علاوه بر کمی بارندگی، توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارندگی و شدت بارش ها از یک طرف در زمان بارش باسیل های مخرب، و از طرف دیگر با کم آبی ها و خشک سالی های متناوب رو به رو می باشد که به دنبال خود تاثیرات اقتصادی و اجتماعی، زیست محیطی گوناگونی را سبب می شود. شناخت این تاثیرات در تدوین برنامه های دقیق برای کاهش این تاثیرات توسط دولت مفید و موثر خواهد بود. این مقاله به بررسی ضرورت تلفیق دو برنامه اقدامات اساسی (مدیریت ریسک) و اقدامات انفعالی (مدیریت بحران) در جهت کاهش تاثیرات سو سیل و خشک سالی در قالب یک اقدام ملی و جهانی پردازد.