تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
سال:1389 | دوره:18 | شماره:2 (پیاپی 36) |تعداد مقالات:14

گونه های مختلف Agropyron در تولید علوفه در مراتع ایران نقش مهمی داشته و مقاوم به تنش های محیطی هستند. در این پژوهش تنوع ژنتیکی جمعیت های Agropyron desertorum، Ag. ، elongatumAg. pectiniforme و Ag. cristatum با استفاده از نشانگرهای RAPD مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور از 50 اغازگر تصادفی استفاده شد که از بین آنها 12 آغازگر نوارهای مشخص و با وضوح بالا تولید کرده و مورد استفاده قرار گرفتند. در نهایت 142 نوار چند شکل در محدوده 200 - 3000 جفت باز تولید شدند. میانگین تنوع ژنتیکی درون جمعیت ها بر اساس تنوع ژنی از 0.09 تا 0.30 برآورد گردید. بیشترین میانگین سطح این تنوع در جمعیت شماره 1550 از گونهAg. cristatum  با مقدار 0.30 و کمترین مقدار آن (0.09) در جمعیت شماره 225 از گونه Ag. elongatum مشاهده شد. این نتایج نشان دهنده تنوع زیاد در درون جمعیت های مختلف اگروپیرون بود. میانگین تنوع ژنتیکی درون (HS) و کل (HT) به ترتیب 0.18 و 0.34 و میانگین درجه تمایز ژنی (GST) بین جمعیت ها در تمام مکان ها 0.47 برآورد شد. نتایج تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که تنوع ژنتیکی بین گونه ها، بین جمعیت های درون هر گونه و درون جمعیت ها معنی دار بود. بر اساس این تجزیه، فقط 19.31 درصد از تنوع کل مربوط به تنوع بین گونه ها بود. میزان 22.23 درصد آن به تنوع بین جمعیت های درون هر گونه و 58.46 درصد آن مربوط به درون جمعیت ها بود. تجزیه خوشه ای بر اساس ضریب تشابه نی به روش UPGMA جمعیت های مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. جمعیت های دو گونه Ag. desertorum و Ag. cristatum در دو گروه مجزا قرار گرفتند. جمعیت های دو گونهAg. pectiniforme  و Ag. elongatum در گروه دیگر قرار گرفته و از هم متمایز نشدند. در حقیقت این نشانگرها قادر به تمایز جمعیت های این دو گونه نبودند. یک جمعیت از گونه Ag. elongatum تشکیل یک گروه مجزا داد. برای گروه بندی ژنوتیپ ها از تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی نیز استفاده شد و نتایجی مشابه با تجزیه خوشه ای حاصل شد. نتایج حاصل نشان داد که در بین و درون گونه ها و جمعیت های آگروپیرون تنوع زیادی وجود دارد که می توان از آن در برنامه های اصلاح این گونه استفاده نمود.

گونه هایی از جنس Moringa قادر به رویش در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری ایران هستند که با ارزش های زیاد دارویی، غذایی، صنعتی و زیست محیطی روز به روز بر اهمیت آنها افزوده می شود. با استخراج پروتئین های ذخیره ای بذر از دو گونه از این جنس به نام های Moringa peregrina و M. oleifera و استفاده از تکنیک SDS-PAGE، پروفیل پروتئین های ذخیره ای بذر جمعیت هایی از این دو گونه مشخص گردید. باندهای تفکیک شده شماره گذاری شدند به طوری که بر اساس حضور یا عدم حضورشان در هر یک از نمونه های مورد مطالعه به ترتیب، شماره صفر و یک به آنها داده شد. مجموع فاصله باندهای موجود در هر نمونه از مبدا حرکت باندها از روی ژل نیز به عنوان یکی از مشخصات مورد مطالعه در نظر گرفته شد. با استفاده از نرم افزار JMP ماتریس داده های حاصل مورد تجزیه و تحلیل خوشه ای قرار گرفتند. از دندروگرام حاصل نیز جهت مطالعه و دسته بندی نمونه های مورد مطالعه استفاده شد. پروفیل حاصل، تفاوت های اساسی بین دو گونه مورد مطالعه را آشکار ساخت که نشان داد از این روش به خوبی می توان جمعیت های دو گونه مورد مطالعه را از هم تفکیک نمود. همین طور تنوع مناسبی از این نظر بین نمونه های مختلف گونه M. peregrina که بومی کشور ماست مشاهده گردید. به عبارت دیگر، نتایج حاصل نشان داد که با استفاده از این روش به خوبی می توان جهت مطالعه تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف گونه های جنس مورینگا بویژه گونه بومی کشورمان که دارای ارزش ویژه دارویی است استفاده نمود.

در این پژوهش اثر انتخاب مصنوعی به عنوان یکی از مهمترین عملیات در مدیریت جنگل که در طی تنک کردن و انتخاب درختان بذرگیری اعمال می شود بر روی ساختار ژنتیکی راش (Fagus orientalis Lipsky) بررسی گردید. در ده جمعیت راش در طول گستره جنگل های خزری، ژنوتیپ درختان جمعیت با ده درخت مادری و بذرهایشان (هفت بذر به ازا هر درخت) به عنوان نسل بعدی بر اساس لوکوس های میکروساتلایتی پلی مورف مقایسه گردید. در 2 جمعیت نیز بذرها و جوانه های درختان بدفرم و خوش فرم برای مطالعه اثر انتخاب درختان با در نظر گرفتن ویژگی های فنوتیپی در مدیریت جنگل، بررسی شدند. تفاوت های معنی داری در غنای آللی یا تعداد آلل های مشاهده شده (Na)، تعداد آلل های موثر (Ne)، تعداد آلل های نادر، هتروزیگوسیتی مشاهده شده (Ho) و مورد انتظار (He) بین درختان و نمونه های بذری هر جمعیت مشاهده شد. به علت ارتباط بین وجود آلل های نادر و فنوتیپ درخت، حذف درختان با در نظر گرفتن ویژگی های فنوتیپی شان باعث کاهش تعداد آلل های نادر و تغییر فراوانی آللی می شود که منجر به کاهش توانمندی ژنتیکی آینده می گردد. به علت مزیت تکاملی بلندمدت اشکال ژنی نادر، فقدان آلل های نادر می تواند منجر به کاهش توانمندی جمعیت ها برای سازگاری و نیز کاهش قدرت بقا در برابر تغییرات محیطی شود. این تغییرات نشان می دهد که انتخاب یا تنک کردن شدید ممکن است اثر زیادی بر ساختار ژنتیکی جمعیت های راش در بلندمدت بگذارد. در حالی که بنظر می رسد جمعیت های راش تحت تاثیر فعالیت های تنک کردن جزئی قرار نمی گیرند، بنابراین سیستم های انتخابی (تک گزینی و گروه گزینی) سیستم های جنگل شناسی مناسبی برای جنگل های راش خزری هستند. این مساله حاکی از کارایی سیاست های مدیریت پایدار جمعیت با تاکید بر سیستم جنگل شناسی نزدیک به طبیعت و کاربرد روش های جنگل شناسی آمیخته است.

در این مطالعه به منظور بررسی اثر القای موتاسیون توسط موتاژن شیمیایی اتیل متان سولفونات بر قابلیت ترکیب پذیری عمومی و روابط صفات در اسپرس، تعداد 40 ژنوتیپ موتانت نسل سوم به همراه 39 ژنوتیپ غیرموتانت از نظر خصوصیات مورفولوژیک و زراعی به مدت دو سال تحت شرایط مزرعه مورد بررسی قرار گرفتند. مقایسه میانگین به تفکیک سال ها نشان داد که فامیل های موتانت در سال دوم پس از استقرار کامل از عملکرد علوفه خشک و نسبت برگ به ساقه بیشتری نسبت به فامیل های غیرموتانت برخوردار بودند. نتایج قابلیت ترکیب پذیری عمومی صفات نشان داد که موتاسیون مقادیر و دامنه قابلیت ترکیب پذیری عمومی، بیشتر خصوصیات را کاهش داد، در حالی که این شاخص برای برخی صفات نظیر نسبت برگ به ساقه افزایش یافت. تجزیه خوشه ای روی مقادیر ترکیب پذیری عمومی در هر یک از جوامع موتانت و غیرموتانت منجر به 3 گروه مجزا گردید. بر اساس خصوصیات مهم برخی ژنوتیپ های موتانت (شماره های 8، 10، 12، 20، 25، 26 و 36) و غیر موتانت (شماره های 7، 8، 9، 10، 11 و 12) برای توسعه واریته ترکیبی معرفی شدند. القا موتاسیون رابطه بین برخی خصوصیات را تغییر داد. به عنوان مثال همبستگی عملکرد علوفه خشک با تعداد شاخه فرعی در غیرموتانت ها منفی بود، در حالی که این همبستگی در موتانت ها مثبت بود. همبستگی درصد برگ با تعداد ساقه در بوته در موتانت ها مثبت ولی در غیرموتانت ها منفی بود. مقایسه تجزیه عامل ها در دو جامعه نیز نشان داد که فامیل های موتانت توانستند با تعداد عامل کمتری واریانس بیشتری را نسبت به فامیل های غیرموتانت توجیه کنند. نتایج نشان داد که اگرچه جامعه موتانت و غیرموتانت مورد مطالعه منشا یکسانی داشته اند اما القا جهش و انتخاب طی چند نسل توانسته است بر توان ترکیب پذیری و تا حدودی بر روابط بین صفات و عوامل پنهانی موثر بر آنها تاثیرگذار باشد.

این تحقیق به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیکی و شاخص های مقاومت به خشکی با استفاده از میانگین عملکرد علوفه 18 اکسشن Agropyron elongatum در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش) در ایستگاه تحقیقات اسلام آباد غرب (وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه) در سال زراعی 84-1383 اجرا گردید. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری ((p<0.05 بین ارتفاع و تعداد پنجه در گیاه مشاهده شد. میانگین ارتفاع بوته 123.09 سانتی متر، که اکسشن های 17 با 132 سانتی متر بیشترین و 14 با 112.8 سانتی متر کمترین ارتفاع را داشتند. میانگین تعداد پنجه در بوته 80.51 بود که اکسشن 1 بیشترین (105.6) و اکسشن 13 کمترین (54.61) تعداد پنجه را داشتند. عملکرد علوفه با ارتفاع بوته (0.657+) و تعداد پنجه (0.797+) همبستگی مثبت و معنی دار داشت. فاصله آخرین میانگره با عملکرد علوفه (0.236)، ماده خشک (0.415-)، طول برگ پرچم (0.313-) و تعداد پنجه (0.121-) همبستگی منفی نشان داد. شاخص های میانگین هارمونیک، بهره وری متوسط و میانگین هندسی بهره وری در هر دو محیط آبی و دیم همبستگی معنی دار (p<0.01) نشان داد. بر اساس مدل فرناندز اکسشن های 10، 14 و 15 به عنوان اکسشن های برتر در گروه A قرار گرفتند. ضریب تغییرات محاسبه شده بین 5.91 تا 29.61 درصد برآورد گردید. اکسشن های 1، 3، 8 و 9 به عنوان برترین اکسشن ها و اکسشن های 13 و 14 به عنوان ضعیف ترین اکسشن ها از لحاظ صفات مورد مطالعه شناخته شدند.

تعیین تنوع ژنتیکی مواد گیاهی قبل از شروع برنامه های اصلاحی و مطالعات ژنتیکی ضروریست. در این مطالعه تنوع ژنتیکی درون و بین 15 اکوتیپ داخلی به همراه 7 اکوتیپ خارجی و 3 اکوتیپ با مبدا نامشخص علف باغ با استفاده از نشانگرهای RAPD مورد مطالعه قرار گرفتند. از 40 آغازگر مورد ارزیابی، 8 آغازگر 73 نوار چندشکل تولید کردند. تعداد کل نوارهای چندشکل در درون اکوتیپ ها از 25 تا 49 نوار متغیر بود. میانگین تنوع ژنتیکی کل و درون اکوتیپ ها به ترتیب 0.291 و 0.181 و ضریب تمایز ژنی 0.378 برآورد شد. تجزیه واریانس مولکولی نیز نشان داد که بخش اعظم تغییر پذیری در درون اکوتیپ ها (78.28%) می باشد. بر اساس تجزیه خوشه ای، 25 اکوتیپ علف باغ در 8 گروه مجزا قرار گرفتند. گروه بندی بر اساس داده های مولکولی انطباقی با گروه بندی جغرافیایی اکوتیپ ها نداشت. در تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی، سه مولفه اول 59.48 درصد از تغییرات را توجیه کردند. گروه بندی اکوتیپ ها با استفاده از دو مولفه هماهنگ اول و دوم نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای را تا حدودی تایید کرد. تجزیه خوشه ای بر اساس داده های مورفولوژیکی، اکوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم کرد ولی تطابق زیادی بین نتایج حاصل از داده های مورفولوژیکی و مولکولی مشاهده نشد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، می توان گفت تنوع ژنتیکی زیادی در درون اکوتیپ های علف باغ وجود دارد و در گزینش ارقام مطلوب می تواند مورد استفاده قرار گیرد. از اکوتیپ های با فاصله ژنتیکی بیشتر نیز می توان به منظور تلاقی در جهت تولید نسل های در حال تفرق، جمعیت های پایه برای مکان یابی ژن ها و بهره مندی از پدیده هتروزیس استفاده کرد.

گونه سرخدار (Taxus baccata L.) از معدود سوزنی برگان بومی ایران و باقی مانده از بقایای رویش های دوران سوم زمین شناسی است. این گونه به علت بهره برداری های مفرط و همچنین کند رشد بودن، امروزه با خطر انقراض مواجه است و پایه های باقی مانده آن دارای ارزش ژنتیکی بالایی هستند. وجود تنوع ژنتیکی در بین جمعیت های یک گونه بهترین راه کارها را جهت حفظ تنوع جمعیت ها و یافتن پایه های مادری برتر برای ذخایر بذری ارائه می کند. این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه تنوع ژنتیکی و پلی مورفیسم درون گونه ای سرخدار بر اساس آنزیم پراکسیداز دو اندام شاخه و برگ، معرفی بهترین اندام جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و شناسایی پایه های شاخص درختان سرخدار منطقه افرا‎تخته زرین گل علی آباد استان گلستان با استفاده از آنزیم پراکسیداز انجام شد. جهت این بررسی نمونه‎برداری هم‎زمان از رویش های دو ساله شاخه و برگ 42 پایه‎ در قالب سه جمعیت انجام گردید. بلافاصله پس از نمونه برداری، از آنها عصاره‎ تهیه شد. اندازه گیری فعالیت کمی پراکسیداز با اسپکتروفتومتر و مطالعه کیفی با الکتروفورز به روش PAGE (پلی اکریل آمید ژل الکتروفورز) انجام گرفت. نتایج نشان داد که درختان سرخدار منطقه افراتخته تنوع ژنتیکی نسبتا خوبی دارند. از نظر فعالیت کمی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 95 درصد بین شاخه و برگ مشاهده شد، به طوری که این میزان در شاخه (0.066) بیشتر از برگ (0.020) بود. همچنین تعداد باندهای ایزوآنزیمی شاخه (12 باند) بیشتر از باندهای ایزوآنزیمی برگ (6 باند) بود. نتایج آنالیز خوشه ای نیز گروه بندی بیشتری را در شاخه12) گروه) نسبت به برگ (8 گروه) نشان داد. بنابراین اندام شاخه در مقایسه با اندام برگ از توانایی تفکیک و گروه بندی بالایی در بررسی تنوع ژنتیکی درختان سرخدار برخوردار است.

این تحقیق بر روی 15 جمعیت ارزن معمولی (Panicum miliaceum L.) و ارزن دم روباهی (Setaria italica L.) انجام شد. کاریوتیپ هر جمعیت در مرحله متافاز میتوز مطالعه و بررسی گردید. پارامتر طول کل کروموزوم (TL)، طول بازوی بلند (L)، طول بازوی کوتاه (S)، نسبت بازوها(AR) ، شاخص سانترومری (CI)، اختلاف درصد طول نسبی بزرگترین و کوچکترین کروموزوم، شاخص های نامتقارن بودن درون و بین کروموزومی (A2 ,A1) و درصد شکل کلی کاریوتیپ محاسبه گردید. تجزیه واریانس پارامترهای کروموزومی نشان داد که بین جمعیت ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت که موید وجود تنوع کروموزومی و ژنتیکی در جمعیت های مورد بررسی است. دامنه تغییرات طول کل کروموزوم در بین جمعیت های مورد بررسی از 87.3 میکرومتر در جمعیت نجف آباد تا 238.3 میکرومتر در جمعیت بادرود متغیر بود. عدد پایه کروموزومی در تمام جمعیت های مورد مطالعه x=9 بود. از لحاظ سطح پلوئیدی، جمعیت های ارزن معمولی همگی تتراپلوئید و ارزن دم روباهی دیپلوئید تشخیص داده شدند. بر اساس جدول دو طرفه استبینز اغلب جمعیت ها در کلاس 1A و 2B قرار گرفتند که این امر بیانگر کاریوتیپ های نسبتا متقارن می باشد.

با توجه به اهمیت ارزیابی قدرت ترکیب پذیری عمومی قبل از تهیه واریته های ساختگی در گیاهان علوفه ای، تعداد 50 ژنوتیپ فسکیوی بلند در سال 1385 در یک خزانه پلی کراس کشت گردید. 50 ژنوتیپ پلی کراس حاصل جهت انتخاب والدین مناسب برای تولید واریته ساختگی در سال 1386 در یک مزرعه نتاج پلی کراس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار ارزیابی گردیدند. صفات مختلفی در دو چین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه برای بیشتر صفات تفاوت بسیار معنی داری وجود داشت. عملکرد علوفه تر و خشک و مقاومت به زنگ در دو چین و تعداد ساقه دارای بیشترین ضریب تغییرات و طول خوشه، ارتفاع بوته و قطر یقه در دو چین دارای کمترین ضریب تغییرات بودند. توارث پذیری عمومی صفات تعداد ساقه، طول خوشه، ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تر و خشک چین اول و دوم نسبتا خوب بود. پیشرفت ژنتیکی برای تعداد ساقه و عملکرد علوفه تر و خشک چین اول و دوم خوب بود. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای قدرت ترکیب پذیری عمومی صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ های فسکیوی بلند در 4 گروه قرار گرفتند. در تجزیه به مولفه های اصلی آثارGCA ، سه مولفه اول در مجموع 78.80 درصد از کل تنوع را توجیه نمودند. با توجه به اینکه مولفه اول بیشترین نسبت واریانس توجیه شده را به خود اختصاص داده، بنابراین مهمترین صفت برای ارزیابی قدرت ترکیب پذیری عمومی ژنوتیپ ها و در نهایت انتخاب برترین ها برای تولید رقم ساختگی، عملکرد علوفه تر و خشک، قطر یقه و تعداد ساقه می باشد. از نظر قدرت ترکیب پذیری عمومی، 9 ژنوتیپ برای صفت عملکرد تر و عملکرد خشک، 10 ژنوتیپ برای قطر یقه، 5 ژنوتیپ برای ارتفاع و 5 ژنوتیپ برای طول خوشه دارای بالاترین ارزش بودند. بنابراین ژنوتیپ های برتر در مورد مجموعه این متغیرها را می توان به عنوان والدین در تولید واریته های ساختگی به کار برد.

در این تحقیق اثر تنش شوری بر جوانه زنی و بنیه بذر در سه گونه شورپسند سالسولا به نام های S. abarghuensis, Salsola arbuscula و S. yazdiana مطالعه شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 5 تکرار و با سطوح شوری 0، 200، 300، 500 و 800 میلی مولار بر لیتر نمک NaCl و مخلوط دو نمک شامل NaCl و Na2SO4 (به نسبت 70 و 30 درصد) انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش غلظت هر دو نمک (NaCl, NaCl+Na2SO4) درصد و سرعت جوانه زنی بذرها را در هر سه گونه کاهش داد. در هر سه گونه بیشترین جوانه زنی در محلول شاهد و 200mM و کمترین جوانه زنی در غلظت  800mM با محلول NaCl+Na2SO4 مشاهده شد. نتایج اثرات شوری بر رشد ریشه چه و ساقه چه مشابه جوانه زنی بذرها بود. بیشترین درصد جوانه زنی در محلول شاهد و 200 میلی مولار در هر دو تیمار نمک در گونه 94) S. abarghuensis و 89 درصد) کمترین آن در گونه 52.4) S. yazdiana و 48.5 درصد) مشاهده شد. در مقابل بیشترین جوانه زنی (بیشتر از 30 درصد) در محلول 800 میلی مولار محلول دو نمک در گونه S. arbuscula مشاهده شد. آنالیز بافت های هوایی گیاهان بالغ سه گونه مورد مطالعه نشان داد که میزان تجمع املاح سدیم و پتاسیم در S. abarghuensis خیلی زیادتر از دو گونه دیگر بود. ارتباط تجمع املاح در بافت های گیاهی و خاک هر سه رویشگاه و نحوه مقاومت این گیاهان به شوری مورد بحث قرار گرفته است.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی گونه های B. tomentellus و B. persicus تعداد12  جمعیت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط آبی مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد و صفات مختلف مورفولوژیک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تفاوت بین میانگین دو گونه از نظر کلیه صفات بجز وزن دانه در خوشه و شاخص برداشت معنی دار بود. میانگین کل همه صفات بجز وزن هزار دانه در گونه B. persicus از میانگین صفات در گونه B. tomentellus بیشتر بود. جمعیت 68 (شمشک تهران) مربوط به گونه B. persicus با عملکرد 7157 کیلوگرم در هکتار علوفه خشک و 1059 کیلوگرم در هکتار بذر نسبت به بقیه جمعیت ها برتری داشت. ضریب همبستگی بین عملکرد علوفه و بذر مثبت و معنی دار و رابطه این دو صفت با سایر صفات مشابه بود، به طوری که هر دو صفت با تاریخ ظهور خوشه، ارتفاع بوته، تعداد ساقه و تعداد دانه در خوشه همبستگی مثبت و با وزن هزار دانه همبستگی منفی و معنی دار داشتند. با تجزیه خوشه ای به روش Ward، جمعیت های دو گونه بطور کامل از یکدیگر متمایز شدند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نیز گروه بندی به روش خوشه ای را تایید نمود.

لولیوم به دلیل رشد و ایجاد پوشش سریع، خوش خوراکی، عملکرد علوفه زیاد، مقاومت در برابر سرما و ایجاد پوشش مناسب در ماه های سرد سال از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور برآورد تنوع ژنتیکی و ارتباط بین عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیک، شش جمعیت از سه گونه لولیوم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه شده و صفات تعداد پنجه، طول برگ، عرض برگ، ارتفاع و عملکرد علوفه خشک از چهار بوته در هر کرت آزمایشی اندازه گیری شد. پس از انجام تجزیه واریانس یک متغیره و تجزیه کوواریانس ترکیب های دوگانه صفات، همبستگی ژنتیکی محاسبه گردید. همچنین با هدف تعیین اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملکرد علوفه خشک بوته تجزیه علیت انجام شد. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین جمعیت های مورد بررسی از نظر تمامی صفات تنوع ژنتیکی وجود داشت. همبستگی ژنتیکی بین عملکرد علوفه خشک بوته با تعداد پنجه (r=0.84) در سطح 5% معنی دار بود. تجزیه علیت نشان داد اثر مستقیم صفت ارتفاع بوته بیشترین مقدار را در بین اثرات مستقیم متغیر های مستقل بر عملکرد خشک بوته داشت. به نظر می رسد طول برگ با اثر مستقیم مثبت و زیاد به دلیل عدم همبستگی معنی دار با صفات دارای اثر مستقیم منفی (تعداد پنجه و عرض برگ)، مناسبترین صفت جهت اصلاح عملکرد جمعیت های مورد بررسی باشد. این صفت می تواند به عنوان معیار انتخاب در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد خشک بوته استفاده گردد.

وجود تنوع در منابع کشت و زرع ازجمله علوفه، یکی از راهکارها در کشاورزی پایدار است. مقاله حاضر به منظور ارائه ژرم پلاسم جدید شبدر از گونه های مختلف و بررسی قابلیت بکار گیری این مواد در سیستم های زراعی ارائه شده است. تعداد 108 توده از 13 گونه شبدر در سال 1385 در مزرعه کشت شدند. از این تعداد،30 توده از 10 گونه در سال دوم انتخاب و در قالب طرح دسته بندی یک طرفه کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین گونه ها و بین توده ها برای صفات زراعی نشان داد. نتایج گروه بندی گونه ها و توده ها توسط تجزیه دانکن به تفکیک صفات ارائه شده است. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که 72% از تنوع طول ساقه، توسط صفات عادت رشد، نسبت برگ به ساقه و تعداد روز تا رسیدگی توجیه می شود. با توجه به نتایج تجزیه واریانس و تجزیه دانکن گونه های T. echinatum، T. purpureum، T. diffusum،T. hirtum و T. lappaceum به ترتیب نزولی از نظر تولید علوفه می توانند در سیستم های زراعی کشور به عنوان گونه های جدید مورد استفاده قرار گیرند. همچنین چهار توده از گونه هایT. echinatum، T. diffusum، T. purpureum جزء پر ارزشترین توده ها بعد از شبدر زراعی ایرانی قرار گرفتند. بذر توده های دگرگشن در سیستم ایزوله و توده های خودگشن بصورت باز، احیا گردید و بذر توده های برتر در حد مورد نیاز برای آزمایش های بعدی تهیه گردید.

امروزه پرایمینگ بذر به طور گسترده و توسعه یافته، جهت اصلاح جوانه زنی و سبز شدن گیاهچه ها تحت تنش های محیطی در گستره زیادی از گیاهان استفاده می شود. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به منظور بررسی تاثیر دو روش NaCl پرایمینگ و هیدروپرایمینگ بر جوانه زنی و رشد اولیه بذور گونه های Festuca ovina و Festuca arundinace در شرایط تنش شوری انجام شد. فاکتور اول شامل گونه ها، فاکتور دوم پیش تیمارهای پرایمینگ NaCl) پرایمینگ با سه غلظت 15، 30 و dS/m 45 کلرید سدیم با زمان 24 ساعت، هیدروپرایمینگ با زمان 24 ساعت و بدون پرایمینگ یا شاهد) و فاکتور سوم سطوح مختلف تنش شوری (0، 5، 10، 15 و (dS/m20 که بعد از پرایمینگ اعمال شدند. در همه ی تیمارهای پرایمینگ درصد جوانه زنی، در سطوح بالای تنش شوری (10 - (dS/m20 و سایر صفات مورد بررسی در سطوح مختلف شوری در گونه F. arundinacea اختلاف معنی داری با گونه F. ovina داشتند. در هر دو گونه پرایمینگ باعث کاهش میانگین زمان جوانه زنی و افزایش درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، و شاخص بنیه در مقایسه با بذرهای شاهد یا بدون پرایمینگ شد. در کل با در نظر گرفتن صفات مختلف مورد بررسی در گونه F. arundinacea بذرها تحت دو تیمار NaCl پرایمینگ با غلظت 15 و  dS/m45 و در گونه F. ovina, تحت تیمار NaCl پرایمینگ با غلظت  dS/m45عملکرد بالاتری نسبت به بذور دیگر تیمارها داشتند. به طور کلی پرایمینگ بذر به خصوص NaCl پرایمینگ به عنوان یک تیمار فیزیولوژیکی باعث افزایش عملکرد بذرهای این دو گونه در مرحله جوانه زنی و رشد اولیه تحت تنش شوری شد.