تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
سال:1392 | دوره:21 | شماره:2 (پیاپی 42) |تعداد مقالات:14

امروزه استفاده از قابلیت های کشت سلولی برای تولید مواد موثره دارویی بسیار مورد توجه است. در این پژوهش القاء و رشد کالوس زیره سیاه به عنوان یک گیاه دارویی مهم در دو محیط کشت جامد MS و B5 که هر یک دارای 2mg/l 2,4-D و0.05mg/l Kin  و 2mg/l NAA و 0.5mg/l BA بودند، مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دیگر، رشد کالوس در محیط کشت MS مایع حاوی 4 ترکیب هورمونی متفاوت، 2mg/l) 2,4-D و 0.5) به همراه 0.5mg/l Kin و 2mgl) NAA و 0.5) به همراه0.5mg/l BA  مورد بررسی قرار گرفت. سپس استقرار کشت سلولی این گیاه و بررسی روند رشدی آن در محیط کشت MS مایع حاوی دو ترکیب مختلف هورمونی اشاره شده در قسمت القاء کالوس انجام شد. بیشترین وزن خشک و درصد کالوس زایی در محیط کشت های جامد و بالاترین مقدار وزن تر کالوس و وزن تر و خشک سلول در محیط کشت MS مایع در تیمار حاوی 2mg/l NAA و0.5mg/l BA  مشاهده شد. لازم به ذکر است که از نظر درصد کالوس زایی و وزن خشک در هر دو محیط کشت MS و B5 جامد حاوی این تیمار هورمونی تفاوت معنی داری مشاهده نشد. البته منحنی رشدی سلول ها در تیمار حاوی 2mg/l 2,4-D و0.5mg/l Kin  پس از 3 هفته و در تیمار حاوی 2mg/l NAA و0.5BA mg/l  پس از 4 هفته به حداکثر مقدار رسید.

گز روغنی یکی از گونه های مهم و با ارزشی است که در عرصه های وسیعی از مناطق جنوب شرقی کشور رویش دارد و به رغم اهمیت زیادی که در صنایع دارویی و نیز زیست محیطی دارد تاکنون کمتر مورد توجه بوده و اقدام کافی در زمینه شناخت توانمندیهای آن صورت نگرفته است. این گونه به دلایل مختلف در معرض فرسایش ژنتیکی است و به منظور بهره برداری بهینه از ویژگی های مطلوب آن، حفظ این گونه می تواند بسیار ارزشمند باشد. در تحقیق حاضر تولید شاخه از جوانه های جانبی به روش کشت بافت در دستور کار قرار گرفت، تا ضمن یافتن محیط کشت مناسب برای تکثیر این گونه، تفاوت های احتمالی جمعیت های مختلف گیا هی در پاسخ به ریزازدیادی و محیط های مختلف کشت نیز مشخص گردند. بذرهای نارس از سه جمعیت گیاهی از مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان شامل چانف، بنت و کنشکی جمع آوری شده و پس از کاشت در شرایط کاملا استریل، شروع به جوانه زنی نموده و گیاهچه های حاصل از آنها که دارای 1 تا 2 جوانه بودند به محیط های کشت شاخه زایی منتقل گردیدند. از محیط کشت پایه MS و 1/2MS همراه با چهار ترکیب هورمونی (BAP با غلظت های، 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر و ترکیب BAP و 2ip با غلظت های 0.5 و 0.5 میلی گرم در لیتر) استفاده شد. صفاتی مانند تعداد شاخه، تعداد جوانه فعال و میانگین طول شاخه مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده بین جمعیت های مورد مطالعه از نظر تعداد شاخه اختلاف معنی دار وجود داشت، درحالی که از نظر میانگین طول شاخه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. جمعیت چانف بیشترین میزان تولید شاخه را در بین سه جمعیت داشت و بلندترین شاخه نیز متعلق به این جمعیت بود.

گونه های جنس Calligonum در مناطق بیابانی آسیای مرکزی پراکنده اند و نقش مهمی در تثبیت شن و بادشکن دارند. مارکر RAPD مارکر ژنتیکی مفیدی در بیان پلی مورفیسم گیاهان و مطالعه خویشاوندی بین گونه هاست. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بین و درون گونه ای جنس اسکنبیل در ایران، تعداد 26 نمونه از 11 گونه اسکنبیل از مناطق مختلف ایران جمع آوری و با استفاده از 15 آغازگر مورد تجزیه RAPD قرار گرفتند. نتایج حاصل از شاخص های تنوع، ماتریس تشابه Dice، تجزیه خوشه ای به روش UPGMA و اطلاعات باندها، نشان داد که 191 مکان توسط آغازگرها تکثیر شده و بطور متوسط 94% مکان ها چندشکل بودند. تجزیه خوشه ای، تنوع قابل توجهی را در بین نمونه ها نشان داد. میزان تشابه از 0.81 برای نزدیکترین افراد در داخل گونه C. bungei تا 0.45 بین دورترین نمونه ها مربوط به گونه های مختلف، مشاهده شد. کل نمونه ها به چهار گروه اصلی تبدیل شدند که یکی از گروه ها شامل یک نمونه از گونه C. polygonoides و یک گروه مربوط به افراد گونه C. leucocladum بود و دو گروه دیگر مخلوطی از گونه های مختلف بودند که هر کدام به دو زیر گروه تقسیم شدند. گروه بندی ژنتیکی بدست آمده از RAPD با توزیع جغرافیایی مطابقت ضعیفی نشان داد که این مساله ممکن است به دلیل مهاجرت بذرهای این گیاه از منطقه ای به منطقه دیگر توسط انسان و بادهای شدید و یا به علت تعداد کم آغازگر باشد.

تنوع ژنتیکی پایه و اساس اصلاح گیاهان محسوب شده که گزینش و بهبود گیاهان با صفات و خصوصیات مطلوب را ممکن می سازد. با توجه به اهمیت پروتئین های ذخیره ای دانه در برنامه های به نژادی گندم نان، مطالعه تنوع ژنتیکی برای این پروتئین ها در میان خویشاوندان گندم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این بررسی تنوع ژنتیکی برای پروتئین های ذخیره ای دانه در میان 105 نمونه از گونه های Aegilops شاملAe. columnaris ، Ae. crassa، Ae. cylindrica، Ae. kotschyi، Ae. neglecta، Ae. triuncialis،Ae. umbellulataa ، Ae. Speltoides و Ae. tauschii طبق روش ژل اکریلامید سدیم دو دسیل سولفات (SDS-PAGE) مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع 22 باند پروتئینی در قالب 24 طرح مختلف در میان نمونه ها مشاهده شد. بیشترین تنوع در گونه Ae. neglecta با شاخص 0.12 و کمترین تنوع در گونه Ae. cylindrica با شاخص 0.03 مشاهده گردید. در میان استان های مبدا نمونه ها، استان های تهران و آذربایجان شرقی با شاخص 0.13 بیشترین تنوع و استان لرستان با شاخص 0.06 از تنوع کمتری برخوردار بودند. در گروه بندی نمونه ها با استفاده از روش اتصال بین گروهی گونه ها و همچنین استان های مورد بررسی به سه گروه تقسیم شدند. بیشترین فاصله ژنتیکی بین گونه Ae. crassa و Ae. Triuncialis و کمترین فاصله ژنتیکی میان گونهAe. umbellulata و Ae. neglecta  مشاهده شد. همچنین در میان استان های مبدا نمونه ها، استان های لرستان و سمنان بیشترین فاصله و استان های کرمانشاه و ایلام کمترین فاصله را از یکدیگر نشان دادند.

دم شیر (Leonurus cardiaca) گیاهیست دارویی از تیره نعنائیان که به دلیل اثرات رقیق کنندگی خون و آرام کنندگی عضلات قرن هاست که مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه در ایران دارای پراکندگی و تنوع بالایی است، به طوری که از 4 زیر گونه موجود در دنیا، 3 زیر گونه آن در ایران وجود دارد. در این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 47 ژنوتیپ از 6 جمعیت دم شیر و تعیین روابط خویشاوندی بین آنها از نشانگر AFLP استفاده شد. چهار جفت ترکیب آغازگری EcoRI/MseI در مجموع 608 نوار قابل امتیازدهی ایجاد نمود که 355 نوار (58 درصد) چند شکل بودند. متوسط شباهت ژنتیکی نمونه های مورد آزمایش بر پایه ضریب Nei، 0.21-0.30) 0.26) تخمین زده شد. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که تنوع ژنتیکی به طور عمده در درون جمعیت های مورد بررسی (57 درصد) بیشتر از بین جمعیت ها (43 درصد) بود. دندروگرام بدستامده با استفاده از روش UPGMA، 47 ژنوتیپ دم شیر را به 5 گروه اصلی تقسیم کرد. نتایج حاصل از ماتریس تشابه به ترتیب بیشترین و کمترین تشابه را بین نمونه های طالقان 6 و طالقان 7 با مقدار 0.7 و نمونه های درگز 1 و طالقان 7 با مقدار 0.6 نشان داد. تمامی تجزیه و تحلیل ها نشان از الگوی نواری کاملا متفاوت زیر گونه Leonurus cardiaca subsp. turkestanicus از منطقه درگز بود. ضریب تمایز ژنتیکی در میان جمعیت ها (Gst) به مقدار 0.37 (37 درصد) و برآورد جریان ژنی (Nm)، به طور متوسط تعداد مهاجرت رد و بدل شده در هر نسل در میان جمعیت ها برابر 0.85 (85 درصد) با فرض تعادل هاردی واینبرگ محاسبه شد. تبادل پایین ژن در بین جمعیت های دم شیر می تواند به دلیل فاصله زیاد بین رویشگاه ها باشد. اطلاعات بدست آمده نشان می دهد که جمعیت درگز می تواند به عنوان یکی از والدها در انجام کارهای اصلاحی و تلاقی با سایر جمعیت ها و زیرگونه ها استفاده شود.

در این مطالعه از نشانگرهای مولکولی RAPD برای تعیین تنوع ژنتیکی 39 ژنوتیپ متعلق به 25 جمعیت بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) ایران استفاده شد. از تعداد 18 آغازگر مورد استفاده، تعداد 322 باند قابل تشخیص مشاهده شدند که 86.6% از آنها (تعداد 279 باند) در بین ژنوتیپ های مختلف چندشکلی نشان دادند. تعداد متوسط باندهای بدستامده به ازای هر آغازگر 17.9 بود. مجموع قدرت تفکیک کل آغازگرها 147 بود که هر کدام به طور میانگین قدرت تفکیک 8.17 را نشان دادند. در بین آغازگرهای مورد استفاده بیشترین مقدار قدرت تفکیک مربوط به آغازگر BA03 به میزان 16.67 بود. برای تعیین میزان تشابه بین ژنوتیپ ها، از ضریب تشابه جاکارد استفاده گردید. بیشترین میزان تشابه ژنتیکی (0.95) بین ژنوتیپ های محمدشهر -2 و محمدشهر -5 و کمترین تشابه ژنتیکی بین ژنوتیپ های مشکین شهر -2 و پیرانشهر -1 و نیز مشکین شهر -6 و پیرانشهر -1 به میزان 0.24 مشاهده گردید. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم UPGMA انجام و دندروگرام آن ترسیم گردید. در دندروگرام حاصل ژنوتیپ های مورد بررسی در 15 گروه اصلی طبقه بندی شدند. دندروگرام بدستامده تا حدود زیادی با تنوع جغرافیایی همخوانی داشت. در نهایت ژنوتیپ های پیرانشهر -1 و تنگه گل -2 بیشترین تفاوت را با سایر ژنوتیپ ها نشان دادند، به طوری که در گروه های کاملا مجزایی قرار گرفتند و بیشترین شباهت (تشابه بالای 0.90) میان ژنوتیپ های جمعیت محمدشهر مشاهده شد. در مجموع نتایج این مطالعه وجود تنوع ژنتیکی در حد نسبتا بالایی را در بین ژنوتیپ های مورد بررسی نشان داد. همچنین نتایج این پژوهش، بیانگر کارآمدی نشانگرهای RAPD در ارزیابی تنوع ژنتیکی و مدیریت ژرم پلاسم ژنوتیپ های گونه مورد مطالعه می باشد.

بابونه به دلیل کاربردهای متعدد در صنایع دارویی و بهداشتی، یکی از مهمترین گیاهان دارویی در تجارت جهانی محسوب می شود. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده های بومی بابونه بر اساس نشانگرهای مورفولوژیکی و مولکولی، 17 توده بومی بابونه متعلق به گونه .Matricaria inodora L که از نقاط مختلف کشور جمع آوری شده بود در قالب طرح آگمنت کشت و صفات مختلف مورفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. چهل و چهار آغازگر تصادفی با توالی های 10، 15 و 18 جفت نوکلئوتیدی مورد استفاده قرار گرفت که 29 آغازگر بر اساس کیفیت و اعتبار نتایج بدست آمده از آزمایشات، انتخاب شدند. برای تعیین تشابه بین توده های بومی از ضریب تشابه جاکارد استفاده شد و گروه بندی توده ها به روش UPGMA انجام شد. در بین صفات مورد مطالعه، عملکرد گل در بوته، تعداد گل در بوته و وزن هزار دانه بیشترین ضریب تغییرات و روز تا پایان گل دهی و روز تا شروع گل دهی کمترین ضریب تغییرات را نشان دادند. دامنه ضریب تشابه ژنتیکی بین توده های بومی بین 0.20-0.72 بود و میانگین ضریب تشابه ژنتیکی 0.39 برآورد گردید. تجزیه خوشه ای بر اساس نشانگرهای مورفولوژیکی و مولکولی، توده های بومی مورد مطالعه را به پنج گروه تقسیم نمود ولی توده های بومی داخل گروه ها با یکدیگر متفاوت بودند. نتایج تجزیه خوشه ای نشان داد که تنوع ژنتیکی توده های جمع آوری شده از توزیع جغرافیایی توده ها تبعیت نمی کند.

بیش از سه دهه است که جنگل بانان ایرانی برای اصلاح مدیریت جمعیت های پهن برگ جنگل های خزری که راش (Fagus orientalis Lipsky) از مهمترین گونه های درختی آن است تلاش می نمایند. جنگل شناسی راش نیازمند مهارت است، به طوری که کوچکترین اشتباه در آن باعث بروز پدیده چنگالی شدن تنه و کاهش کیفیت راش می شود. چنگالی شدن می تواند وابسته به ویژگی های ژنتیکی خود گونه و یا ناشی از عوامل خارجی باشد که توسط مدیریت صحیح قابل تعدیل است. هدف از این پژوهش، بررسی وجود رابطه بین گوناگونی مورفولوژی تنه و ویژگی های ژنتیکی است. گوناگونی ژنتیکی در 176 درخت چنگالی و میان رو راش از 13 جمعیت که در طول گستره طبیعی راش در جنگل های خزری پراکنده بودند بر اساس نه جایگاه ریزماهواره کلروپلاستی، که قبلا شناخته و تعیین توالی شده بودند، مطالعه شد. از نه مکان ریزماهواره کلروپلاستی مورد مطالعه دو جایگاه 4ccmp و 7ccmp به ترتیب با دو و شش آلل، چندشکلی نشان دادند که با ترکیب آنها 10 هاپلوتیپ مختلف ایجاد شد. نتایج نشان داد که فاصله ژنتیکی بیشتر جمعیت ها قابل توجه است. درحالی که چنین وضعیتی بین درختان چنگالی و میان رو هر جمعیت مشاهده نگردید. ترسیم فضایی پراکنش هاپلوتیپ ها توسط آزمون های پرموتیشن، اثبات نمود که فاصله ژنتیکی با فاصله فضایی افزایش می یابد. بعلاوه اینکه وجود شیب جغرافیایی در ویژگی های ژنتیکی بوسیله آزمون مانتل ثابت گردید، به طوری که ضریب همبستگی بین ماتریس های فاصله ژنتیکی و جغرافیایی از نظر آماری معنی دار شد (R2=0.116، P=0.01). به رغم وجود ناهمگونی زیاد در سطوح تنوع و غنای آللی در میان جمعیت ها، هیچ تفاوت معنی داری بین درختان راش چنگالی و میان رو مشاهده نگردید.

وجود تنوع در منابع کشت و زرع ازجمله علوفه یکی از راهکارها در نیل به کشاورزی پایدار است. درمجموع تعداد 64 توده از گرامینه های علوفه ای: Bromus، Dactylis، Festca، Phalaris و Poa در مزرعه تحقیقاتی در کرج کشت و صفات زراعی- مورفولوژیکی هر توده طبق دستورالعمل های استاندارد یادداشت برداری گردید. تنوع خوبی برای بیشتر صفات در هر محصول و در کل کلکسیون دیده شد. آزمون F برای بیشتر صفات زراعی در تجزیه واریانس یک طرفه معنی دار بود. گروه بندی دانکن برای مقایسه جنس های فوق الذکر برای صفات مهم زراعی انجام شد. در صفت عملکرد مشاهده ای در تابستان، Phalaris به تنهایی در بالاترین گروه وBromus ، Festuca و Dactylis در مرتبه های بعدی و Poa و Agrostis در پایین ترین گروه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد وجود ظرفیت بالای تولید علوفه در این گیاهان، می تواند آنها را با توجه به نیازهای مناطق مختلف اکولوژیکی کشور برای استفاده در سیستم های زراعی مطرح نماید.

با توجه به کمبود مواد غذایی در خاک مراتع، استفاده از کودهای بیولوژیک و کاشت گیاهان مقاوم مانند تاج خروس می تواند به احیای مراتع و تولید علوفه کمک زیادی کند. از اینرو، به منظور بررسی تاثیر کود بیولوژیک نیتروکسین بر اندام هوایی گیاه تاج خروس، در سال 1391، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شهرستان دماوند اجرا شد. عامل اول شامل سه سطح کود نیتروکسین، شاهد، 1 و 2 کیلوگرم در هکتار و عامل دوم شامل 8 گونه تاج خروس جمع آوری شده از نقاط مختلف ایران بود. صفات مورد مطالعه شامل: وزن تر و خشک هوایی، ارتفاع بوته و درصد ماده خشک، تعداد و سطح برگ، محتوای کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فلاونوئید، نسبت کلروفیل b به کلروفیل a و نسبت کاروتنوئید به کلروفیل کل. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها نشان داد که عامل اول و دوم و اثر متقابل در بین اکثر صفات معنی دار است و در اکثر صفات گونه A. retroflexus از زرند کرمان برتر بود. مقادیر مختلف کود نیتروکسین نیز تاثیر متفاوتی بر صفات معنی دار شده داشتند و بیشتر این صفات در مصرف 1 کیلوگرم کود نیتروکسین در هکتار بهترین پاسخ را دادند. مقایسه میانگین اثر متقابل نشان داد که گونه ها در خصوص سطوح کود نیتروکسین روند یکنواختی نداشتند به طوری که A. retroflexus از زرند کرمان برای وزن تر و خشک اندام های هوایی به ترتیب در مصرف 2 و 1 کیلوگرم در هکتار بهترین نتیجه را داد و برای رنگیزه های گیاهی A. Retroflexus از تهران در مصرف 2 کیلوگرم نیتروکسین در هکتار مناسب بود. با توجه به اینکه مقایسه میانگین، تنها، گیاهان را در مورد یک صفت گروه بندی می کند، برای گروه بندی بر اساس تمامی صفات از تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای استفاده شد. در تجزیه به مولفه های اصلی، سه مولفه اول حدود 88% از واریانس کل را تبیین نمودند.

به منظور بررسی مولفه های تحمل به کم آبی در 12 اکسشن از گونه Agropyron cristatum مورد مطالعه قرار گرفتند. تیمارها شامل 3 رژیم آبیاری بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید بودند. در مرحله برداشت وی‍ژگی های زنده مانی، درصد پنجه بارور، طول برگ پرچم، طول پدانکل، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه، عملکرد سنبله و عملکرد کاه اندازه گیری و ثبت گردید. نتایج نشان داد که میزان رطوبت بر درصد زنده مانی، طول برگ پرچم، طول سنبله و تعداد سنبلچه اکسشن ها تاثیر معنی داری نداشت در حالی که بر درصد پنجه بارور، طول پدانکل، ارتفاع بوته و عملکرد کاه اثر معنی داری داشت. در مقایسه میانگین ها، اکسشن پرور (سمنان) با 85% بیشترین و اکسشن های ارسباران و سمیرم با 45% کمترین درصد زنده مانی را داشتند. از نظر درصد پنجه بارور اکسشن میانه با 50% کمترین درصد پنجه بارور را نشان داد. از نظر عملکرد سنبله، اکسشن سمیرم با 3.6 گرم در بوته و از نظر عملکرد کاه، اکسشن پرور (سمنان) با 6.1 گرم در بوته بیشترین عملکرد را داشتند.

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، 36 جمعیت از گونه Dactylis glomerata در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در شرایط آبی با سه تکرار در سال 1388 مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورفولوژیک هر جمعیت اندازه گیری شد. بر اساس تجزیه واریانس تنوع معنی داری در بین جمعیت های مورد بررسی برای عملکرد علوفه و تعداد ساقه در متر مربع در سطح 1% و برای روز تا گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول برگ پرچم و طول میانگره در سطح 5% مشاهده شد. بیشترین میزان ضریب تغییرات ژنتیکی و وراثت پذیری عمومی برای عملکرد علوفه خشک و تعداد ساقه در بوته و کمترین مقدار برای عرض برگ پرچم بدست آمد. همبستگی فنوتیپی معنی داری (0.01>P) برای عملکرد علوفه خشک با روز تا گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول برگ پرچم، طول میانگره و تعداد ساقه در متر مربع مشاهده شد. مقایسه میانگین گروه های حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که جمعیت های 1، 12، 3، 5، 15 و 8 عملکرد علوفه و رشد رویشی مطلوبی داشتند. تجزیه به عامل ها، نشان داد که عامل اول و دوم به ترتیب 34.87 و 19.21 درصد از کل واریانس موجود در ساختار داده ها را توجیه نمودند. نتایج مقایسه میانگین و تجزیه خوشه ای صفات توسط گروه بندی جمعیت ها بر اساس عامل اول و دوم تایید شد. بر اساس دو عامل اول جمعیت های 1، 12، 15، 22 و 3 بیشترین رشد رویشی و زایشی را داشتند. در مجموع جمعیت های 1، 12، 3 و 15 برای صفات زایشی و رویشی برتر بودند و به منظور تولید ارقام ساختگی در شرایط آب و هوایی استان کرمانشاه قابل معرفی می باشند.

آویشن گیاهی از خانواده نعناع می باشد. این گیاه، از نظر خواص دارویی در دنیا اهمیت فراوانی دارد. به منظور بررسی تنوع بین اکوتیپ های آویشن، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 24 تیمار (اکوتیپ)، در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان اجرا شد. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، طول بوته، عرض بوته، تاج پوشش، عملکرد بوته، طول شاخه، طول برگ، عرض برگ، تعداد روز تا اولین گلدهی، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز بین اولین گلدهی و 50 درصد گلدهی اندازه گیری گردید. میانگین مربعات و همبستگی بین صفات زراعی معنی دار بودند. رگرسیون گام به گام برای صفات وابسته به عملکرد بوته نشان داد که طول بوته و تعداد روز بین اولین گلدهی و 50 درصد گلدهی دارای اثر مثبت در عملکرد بوده و ارتفاع بوته و وزن هزار دانه تاثیر منفی بر عملکرد دارد. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات زراعی اکوتیپ ها را به 3 گروه تقسیم کرد. بر این اساس اکوتیپ های شماره 1، 17، 5، 7، 3، 11، 9، 15، 24 و 20 در خوشه 1، اکوتیپ های 8، 14 و 18 در خوشه 2 و بقیه اکوتیپ های در خوشه 3 قرار گرفتند.

در این مطالعه با استفاده از تجزیه رگرسیون، تجزیه مسیر و تجزیه به عامل ها روابط بین صفات مورفولوژیک در 75 ژنوتیپ فسکیوی بلند تحت تیمار تنش و عدم تنش خشکی طی سال های 1390 و 1391 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که تنش خشکی بر تمام صفات مورد بررسی در این آزمایش بجز روز تا خوشه دهی و ارتفاع گیاه، تاثیر معنی داری داشت. بین ژنوتیپ ها از نظر همه صفات مورد بررسی اختلاف بسیار معنی داری مشاهده گردید که نشان از تنوع بالا در ژرم پلاسم مورد مطالعه داشت. بین عملکرد علوفه خشک چین اول و دوم با بیشتر صفات در هر دو شرایط شاهد و تنش خشکی همبستگی معنی داری مشاهده گردید. نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای نشان داد که در حالت شاهد سه صفت قطر یقه بعد از برداشت اول، تعداد خوشه بارور و روز تا گرده افشانی و در حالت تنش خشکی سه صفت تعداد خوشه بارور، قطر یقه و ارتفاع گیاه مهمترین اجزای عملکرد علوفه بودند. تجزیه مسیر توانست اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملکرد علوفه را مشخص نماید. قطر یقه و تعداد خوشه بارور بیشترین تاثیر مستقیم را بر عملکرد علوفه داشتند. نتایج تجزیه به عامل ها نشان داد که 4 عامل پنهانی در حالت شاهد و تنش خشکی بر عملکرد تاثیر دارند که به ترتیب 80 و 77 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. در عامل اول صفات تعداد خوشه بارور، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک و قطر یقه دارای بار عاملی بالاتری بودند. در عامل دوم صفات روز تا خوشه دهی و روز تا گرده افشانی بار عاملی بیشتری داشتند.