تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1393 | دوره:30 | شماره:6 (پیاپی 68) |تعداد مقالات:19

سماق (Rhus coriaria L.) درختچه ایست که سابقه طولانی در طب سنتی دارد و به دلیل داشتن ترکیب های فنلی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در درمان بیماری ها مورد توجه قرار می گیرد. با توجه به اهمیت گیاهان دارویی به دلیل حداقل عارضه جانبی آنها، در این تحقیق عصاره آبی سماق برای تعیین خاصیت آنتی دیابتیک مورد بررسی قرار گرفت.در این تحقیق از 30 رت نر بالغ به وزن متوسط 180 تا 230 گرم استفاده شد. موش ها به 5 گروه 6 تایی تقسیم شدند. به رت های گروه کنترل، هم حجم ماده تزریقی سرم فیزیولوژی تزریق شد. رت های گروه دوم، با تزریق داخل صفاقی آلوکسان مونوهیدرات با دوز 120 mg/kgbw دیابتی شدند. به رت های گروه سوم، چهارم و پنجم علاوه بر تیمار، مشابه گروه دوم، عصاره آبی سماق به ترتیب با دوزهای 50، 100 و 250 mg/kgbw به مدت 4 هفته گاواژ گردید. میزان گلوکز خون در شروع دوره تیمار، همچنین در پایان هفته دوم و چهارم اندازه گیری شد. در پایان 28 روز، از قلب رت ها خونگیری بعمل آمد و میزان کلسترول تام، تری گلیسرید، LDL-C و HDL-C سرم اندازه گیری شد. تیمار با عصاره منجر به کاهش معنی دار در میزان گلوکز خون در مقایسه با گروه دیابتی شد (0.05>p). همچنین سطح کلسترول تام، تری گلیسرید و LDL-C در گروه های دیابتی تحت تیمار با عصاره در مقایسه با گروه دیابتی کاهش یافت (0.05>p). البته تغییرات HDL-C سرم در گروه های تحت تیمار با عصاره نسبت به گروه دیابتی معنی دار نبود. نتایج نشان داد که عصاره آبی سماق در مدل تجربی دیابت قندی در موش صحرایی موجب تغییرات مطلوب و سودمند در سطح گلوکز خون و لیپیدهای سرم می گردد.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) گیاهی سازگار با مناطق خشک و نیمه خشک است که برای تولید دانه و گلبرگ آن کشت می شود. این تحقیق به منظور انتخاب ژنوتیپ های مناسب گلرنگ برای تولید دانه و گلبرگ و مطالعه تاثیر زمان برداشت گلبرگ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول زمان برداشت گلبرگ ها در دو سطح شامل: 1- برداشت گلبرگ در شروع گلدهی که پس از بازشدن طبق، اقدام به برداشت گلبرگ ها شد و 2- برداشت گلبرگ ها پس از انجام گرده افشانی و شروع پژمردگی گلبرگ ها بود. فاکتور دوم آزمایش ژنوتیپ های مختلف گلرنگ بهاره در 5 سطح شامل ژنوتیپ های: گلدشت، سینا، زنده رود، MEC88 و MEC59 بود. در این مطالعه صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، بیولوژیک و گلبرگ و همچنین رنگ گلبرگ ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین ژنوتیپ ها، MEC59 دارای بالاترین میزان عملکرد دانه و گلبرگ بود، ولی رنگ گلبرگ های آن زرد کم رنگ است و برای تولید گلبرگ مناسب نیست. زمان برداشت تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت، ولی تاخیر در برداشت گلبرگ ها باعث کاهش عملکرد گلبرگ ها شد. تعداد طبق در بوته همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه و گلبرگ نشان داد. البته در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه رقم زنده رود برای کشت دو منظوره بسیار مناسب است و رقم گلدشت نیز گلبرگ های قرمزتری دارد و برای تولید گلبرگ مناسب است.

در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر برخی از عوامل محیطی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمع آوری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخه های گلدار خشک شده انجام شد. ترکیب های شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) جداسازی، شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر میزان اسانس و ترکیب های اصلی سازنده تیپ های شیمیایی از تجزیه همبستگی کانونیک توسط نرم افزار آماری SAS v. 9.1 استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین بازده اسانس 1.5-0.7 درصد به ترتیب مربوط به جمعیت طبس سبزوار و بجستان بود. در مجموع، در اسانس های مورد مطالعه 22 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیب ها سه ترکیب جونیپر کامفور (39.9-12%)، 1، 8-سینئول (21-3.6%)، بتا-پینن (18.1-8.7%) و آلفا-پینن (10-4.4%) در میان جمعیت های مختلف از غلظت بالایی برخوردار بودند. تجزیه همبستگی چندگانه بین 8 ترکیب شیمیایی و 9 عامل محیطی نشان داد که شش متغیر اول کانونیک دارای همبستگی کانونیک قابل توجه و معنی دار بودند. ضرایب همبستگی کانونیک اولین متغیر نشان داد که میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن و درصد کم دلتا-کادینول با مقدار کم کلسیم و پتاسیم خاک رابطه مستقیم و مثبتی دارند. به عبارت دیگر، کاشت گیاه نوروزک در خاک های غنی از کلسیم و پتاسیم باعث افزایش دلتا-کادینول موجود در اسانس شده و در عین حال میزان آلفا-پینن و بتا-پینن موجود در اسانس را کاهش می دهد.

به منظور ارزیابی تاثیر پیش تیمار بذر گل همیشه بهار با آهن و بر روی برخی شاخص های جوانه زنی و عملکرد آزمایشی در سال 1390 در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای در سه تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل پیش تیمار بذر با آهن و بر در غلظت های 0.5%، 1%، 1.5% و 2% همراه با شاهد آب مقطر و دو تیمار ترکیبی 1.5% آهن + 1% بر و 2% آهن + 1% بر بود. بر اساس نتایج پیش تیمار بذر در غلظت های 1% و 1.5% آهن و بر به تنهایی یا در تیمارهای ترکیبی درصد جوانه زنی بذر همیشه بهار را در مقایسه با شاهد بهبود بخشید. بذرهای پرایم شده در محلول 1.5% سولفات آهن از شاخص قدرت گیاهچه بالاتر (برابر 2.3) برخوردار بودند. در بذرهای تیمار شده با اسید بوریک شاخص قدرت گیاهچه در صورت افزایش غلظت بر در محلول غذایی به بیش از 1% محدود شد. البته عملکرد گل در تیمارهای حاوی 1.5% سولفات آهن + 1% اسید بوریک، 1.5% و 2% سولفات آهن و 2% سولفات آهن + 1% اسید بوریک به ترتیب حدود 39%، 34%، 24% و 28% بیشتر از شاهد بود. اسانس روغنی در بین تیمارها از 0.1 میلی لیتر در مترمربع در دو تیمار 1.5% و 1% اسید بوریک تا 0.27 میلی لیتر در مترمربع در تیمار ترکیبی 1.5% سولفات آهن + 1% اسید بوریک از خود تغییر نشان داد. اما از نظر این صفت تیمار 2% سولفات آهن + 1% اسید بوریک با تولید 0.14 میلی لیتر اسانس در کلاس آماری پایین تری نسبت به دیگر تیمار ترکیبی قرار گرفت. بنابراین تیمار بذر با آهن و بر می تواند به عنوان روشی برای بهبود عملکرد اسانس گل همیشه بهار توصیه شود.

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) تحت شرایط تنش خشکی و زمان های مختلف برداشت، آزمایشی در بهار 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش تاثیر تنش خشکی در سه سطح شامل شاهد (آبیاری کامل)، تنش خشکی در مراحل گلدهی و پرشدن دانه در کرت های اصلی و زمان برداشت در سه سطح شامل برداشت در مراحل خمیری نرم (محتوای رطوبت دانه 58%)، خمیری سخت (محتوای رطوبت دانه 37%) و رسیدگی کامل (محتوای رطوبت دانه 16%) در کرت های فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، تعداد دانه در چتر، درصد و عملکرد اسانس معنی دار (p£0.05) بود. تمامی صفات مذکور تحت شرایط تنش خشکی به طور معنی داری (p£0.05) کاهش یافتند. بیشترین عملکرد دانه (1436.63 کیلوگرم در هکتار) و اسانس (34.54 کیلوگرم در هکتار) از تیمار شاهد (آبیاری کامل) و کمترین میزان صفات مذکور از تیمار تنش در مرحله پر شدن دانه حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد که تاثیر زمان برداشت بر عملکرد دانه و اسانس، محتوای اسانس، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک و تعداد دانه در چتر معنی دار (p£0.05) بود. به طوری که بیشترین عملکرد دانه (1425.75 کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله رسیدگی کامل و کمترین آن (784.81 کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله خمیری نرم بدست آمد. بیشترین عملکرد اسانس (33.97 کیلوگرم در هکتار) نیز از برداشت در مرحله خمیری سخت بدست آمد که تفاوت معنی داری با مرحله رسیدگی کامل نداشت. با توجه به نتایج آزمایش چنین می توان استنباط کرد که رازیانه در مراحل رشد زایشی حساس به تنش خشکی بوده و عملکرد کمی و کیفی آن تحت تاثیر زمان برداشت قرار می گیرد.

عدم شناخت کافی از توانمندی های مراتع باعث شده تا این منابع برای تولیدات دامی در حد زیادی مورد بهره برداری قرار گرفته و سایر مقوله های بهره برداری از نظر دور نگه داشته شوند. این در حالیست که کشور ایران با داشتن بیش از 8000 گونه گیاهی یکی از غنی ترین جوامع گیاهی دنیا را داراست و بخش عمده ای از این فلور غنی را گیاهان دارویی تشکیل می دهند. حوزه آبخیز لاسم به دلیل تنوع گیاهی زیاد دارای قابلیت بالایی در زمینه گیاهان دارویی می باشد. به همین منظور شناسایی و تعیین شایستگی برای کاربری گیاهان دارویی این حوزه هدف این تحقیق قرار گرفت. نقشه نهایی شایستگی گیاهان دارویی در این حوزه از تلفیق دو معیار پوشش گیاهی و عوامل محیطی با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه گردید. نمونه برداری در تیپ های گیاهی منطقه (به عنوان واحد کاری) به روش تصادفی با استقرار دو ترانسکت 100 متری عمود برهم و با اندازه گیری داده های حضور و عدم حضور گیاهان دارویی، درصد تاج پوشش، ترکیب و تولید گونه های دارویی در پلات های 1 مترمربعی انجام شد. از 120 گونه شناسایی شده در منطقه تعداد 58 گونه از 20 خانواده گیاهی با خاصیت دارویی شناسایی شدند. نتایج بررسی شایستگی گیاهان دارویی این حوزه نشان می دهد که حدود 10.6% منطقه (1071.4 هکتار) در طبقه شایستگی خوب (S1)، 28.1% منطقه (2841 هکتار) در طبقه شایستگی متوسط (S2)، 41.5% (4193.5 هکتار) در طبقه شایستگی ضعیف (S3) و 20% (2006.8 هکتار) از اراضی منطقه در طبقه غیرشایسته (N) قرار گرفتند. به طور کلی مهمترین عامل کاهش دهنده شایستگی مراتع حوزه آبخیز لاسم، شاخص اقتصادی تولید می باشد. همچنین با توجه به شرایط توپوگرافی این حوزه، شیب منطقه نیز در کاهش شایستگی مراتع منطقه نقش قابل ملاحظه ای داشت.

امروزه اهمیت استفاده از گیاهان دارویی در مبارزه با بیماری های عفونی و غیرعفونی کاملا آشکار بوده و لزوم جایگزینی آنها با داروهای شیمیایی به ویژه در صنعت آبزی پروری ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف بررسی و تعیین غلظت کشندگی عصاره هیدروالکلی سیر (Allium sativum L.) در بچه تاسماهی ایرانی در راستای اجرای مطالعات کاربردی انجام شد. این تحقیق بر روی بچه تاسماهیان ایرانی با میانگین وزنی 3.22±0.51 گرم اجرا شد. به منظور مطالعه تاثیرات این عصاره ها، 240 عدد بچه تاسماهی در 7 تیمار و یک گروه شاهد (هر تیمار با سه تکرار) در نظر گرفته شد. طی مدت آزمایش، کلیه فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب نظیر درجه حرارت، اکسیژن محلول، pH، نیتریت، نیترات، آمونیوم، هدایت الکتریکی و سختی نیز در تیمارهای مختلف اندازه گیری شد. این آزمایش بر اساس روش O.E.C.D و در مدت زمان 96 ساعت اجرا گردید. بدین منظور با استفاده از روش محاسباتی Probit Analaysis، نسبت به ترسیم معادله خط رگرسیون و بعد تعیین مقادیر مختلف غلظت های کشنده اقدام گردید. در این تحقیق میزان LC10، LC50 و LC90 عصاره هیدروالکلی سیر به ترتیب معادل 909.91، 1279.97 و 1800.52 میلی گرم در لیتر تعیین شد. نتایج حاصل از بررسی میکروسکوپی بافت های آبشش در تیمار های مختلف پس از انجام مراحل مختلف بافت شناسی، حکایت از وجود ضایعاتی نظیر پرخونی، هیپرپلازی، طویل شدن لاملای ثانویه، نکروز سلولی و چسبندگی لاملای ثانویه به همدیگر داشت.

به منظور تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، آزمایشی در سال 1391 با استفاده از لایسیمترهای تحقیقاتی مرکز تحقیقات البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. بدین منظور از لایسیمترهای زهکش دار که در آن یک گیاه بالغ از گل محمدی قرار داشت، استفاده گردید. لایسیمترهای مشابه ای نیز به کشت گیاه مرجع یونجه و همچنین بدون گیاه و دارای خاک اختصاص داده شد. آبیاری کلیه لایسیمترها، بر اساس نمونه برداری و اندازه گیری وزن تر و خشک نمونه خاک بود و به نحوی تنظیم گردید که در حد ظرفیت زراعی باشد. میزان آب ورودی از طریق حجمی اعمال شد و آب خارج شده از هر لایسیمتر نیز در مخازن جداگانه جمع آوری و اندازه گیری شد. ویژگی های مورد مطالعه شامل میزان تبخیر و تعرق گل محمدی و گیاه مرجع یونجه بود. ضرایب گیاهی گل محمدی در طول دوره رشد گیاه از نسبت تبخیر و تعرق گل محمدی به گیاه مرجع یونجه بدست آمد. به منظور مقایسه روشهای مستقیم و غیرمستقیم در برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع، از روشهای محاسباتی بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو استفاده گردید. طبق نتایج بدست آمده، میزان کارایی مصرف آب گل محمدی 2.18 گرم در لیتر و نسبت تعرق برابر با 0.46 لیتر محاسبه شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی از اول فروردین ماه تا اتمام گلدهی با دریافت 820 درجه روز رشد معادل 111.5 میلی متر برآورد شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی تا انتهای دوره رشد با دریافت 3740 درجه روز رشد، معادل 1147 میلی متر بود. میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع، با استفاده از لایسیمتر 1247 میلی متر تعیین شد، که پس از دریافت حرارتی معادل 3832.8 درجه روز رشد قابل مشاهده بود. این در حالیست که در روشهای محاسباتی مانند بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو، میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع به ترتیب 1392 و 1159.7 میلی متر برآورد شد. به بیان دیگر در روشهای لایسیمتری و محاسباتی برآورد مشابهی از تبخیر و تعرق گیاه مرجع ارائه گردید.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با چهار فاکتور شامل کود فسفات زیستی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود شیمیایی فسفر (0، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار)، کود زیستی نیتروکسین (تلقیح و عدم تلقیح) و کود شیمیایی نیتروژن (0، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سی و شش تیمار و سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی گیاهان دارویی دانشگاه شاهد تهران اجرا شد. در این آزمایش صفات تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزاردانه، تعداد ساقه فرعی، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد اسانس و عملکرد اسانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدستامده حکایت از آن داشت که بین تیمارهای کودی از نظر تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس اختلاف معنی داری در سطح 1% وجود دارد. تیمار تلقیح با کود فسفات زیستی، 40 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، تلقیح با کود زیستی نیتروکسین و 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی نیتروژن با تولید 29.73 عدد چتر در بوته، 11.1 عدد دانه در چتر، 245 گرم در مترمربع عملکرد بیولوژیک، 101.3 گرم در مترمربع عملکرد دانه، 47.22% شاخص برداشت و 2.96 گرم در مترمربع عملکرد اسانس بیشترین مقدار را در مقایسه با سایر تیمارهای کودی داشت و کمترین مقدار صفات مورد مطالعه در تیمار شاهد بدست آمد.

کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaff.) از تیره چتریان از گونه های شناخته شده دارویی بومی مراتع ایران بوده که تاکنون وجود آن در سایر مناطق جهان گزارش نشده است. به دلیل برداشت بی رویه آن در اوایل دوره رویشی و زمان نسبتا زیاد مورد نیاز برای استقرار و تولید بذر، این گیاه فرصت تجدید حیات و تولید بذر را نداشته و به همین دلیل از گیاهان در معرض انقراض ایران محسوب می شود. پیشرفت های صورت گرفته در زمینه کشت بافت می توانند کارآیی بسیاری در تکثیر گیاهان در معرض خطر انقراض و همچنین افزایش توان ژنتیکی گیاهان دارویی داشته باشند. به منظور بررسی تاثیر تیمارهای هورمونی بر القای کالوس از گیاهچه های استریل ریزنمونه تهیه گردید. تیمارها شامل محیط کشت پایه MS به همراه سطوح مختلف هورمون [ 2-4-D(0.5، 1 و 2 یا a1، a2، a3) + Kin ( 0،0.5 و 1 یا b1، b2،b3 )] و محیط کشت پایه MS به همراه [0.5) NAA، 1 و 2 یا a4، a5،0) BA + (a6 ، 0.5 و 1 یا b4، b5، b6)] بود. پس از یک ماه میزان رشد، وزن و درصد کال زایی اندازه گیری و مقایسه شد. با در نظر گرفتن صفات فوق بیشترین اندازه کالوس (6.41 میلی متر) و بیشترین درصد کال زایی (93%) در غلظت [ Kin (0.5mgl-1)+ 2,4-D (2mgl-1)] و بیشترین وزن کالوس (0.1408 گرم) در غلظت [BA (0.5mgl-1) + NAA (1mgl-1)] بدست آمد. سپس به منظور بررسی کالوس ها در شرایط محیط مایع و ایجاد سوسپانسیون سلولی، ترکیب های هورمونی برگزیده [ 2-4-D (2)+Kin (0.5) ] و [+ NAA (2) BA (0.5)] در دو محیط MS و B5 با سه سطح آنتی اکسیدان (PVP، PVPP و PVP + PVPP) جمعا 12 تیمار در 4 هفته متوالی ارزیابی شدند. نتایج تفاوت معنی داری را در سطح 5% بین عوامل موثر بر وزن خشک سلول نشان داد، در حالی که این عوامل بر روی وزن تر تاثیر معنی داری نداشتند. بیشترین وزن تر و خشک مربوط به محیط B5 با PVP (0.1) به میزان 1.6940 گرم بود. وزن تر و خشک سلول در طی هفته های متوالی روند افزایشی را نشان داد.

بذر 8 جمعیت بابونه از 3 گونه Anthemis pseudocotula Boiss.، A. tinctoria L. و A. triumfettii L. All به صورت تک بوته در دو تاریخ اردیبهشت و تیر سال 1390 کشت گردید. طرح کرت های خرد شده با سه تکرار و منظور نمودن تاریخ کشت به عنوان فاکتور اصلی و جمعیت به عنوان فاکتور فرعی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی مورد استفاده قرار گرفت. هر واحد آزمایشی 6 ردیف با فاصله 50 سانتی متر و 10 بوته در هر ردیف با فاصله 40 سانتی متر را شامل بود. در طول دوره رشد صفات طول و عرض تاج پوشش، ارتفاع گیاه، تعداد گل و عملکرد سرشاخه تر و خشک و درصد اسانس جمعیت های 3 گونه اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تفاوت بین تاریخ‏های کشت (p < 0.05)، جمعیت ها و اثر متقابل جمعیت در تاریخ کشت معنی دار (p < 0.01) بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که گونه Anthemis pseudocotula از نظر صفات طول و عرض تاج پوشش، ارتفاع گیاه و تعداد گل نسبت به میانگین دو گونه دیگر برتری داشت. مقایسه میانگین بین جمعیت ها نشان داد که جمعیت 20172 (گلستان) در بیشتر صفات رویشی از گونه Anthemis pseudocotula از دو جمعیت 20137-گلستان و 20171-یزد برتر بود. ولی جمعیت‏های گونه Anthemis tinctoria از نظر صفات رویشی و زایشی تفاوت معنی‏داری نداشت. با محاسبه درجه حرارت تجمعی رشد روزانه بین گونه ها و جمعیت های آنها مشخص شد که درجه حرارت رشد روزانه گونه Anthemis pseudocotula کمتر از دو گونه دیگر بود، بنابر این زودتر از آنها به گل رفت. بازده یا درصد اسانس گونه A.tinctoria از نظر کمی بیشتر از بازده اسانس Anthemis triumfettii و Anthemis pseudocotula بود.

به منظور ارزیابی اثر عصاره آبی آلوئه ورا (Aloe vera L.) در حیات سلول های عصبی حرکتی، بیان گیرنده مرگ (P75NTR و نوروتروفینمنتج از مغز) BDNF مورد بررسی قرار گرفت. 24 موش بزرگ بالغ ماده نژاد اسپراگ داولی از انستیتو رازی تهیه شد. حیوانات به 4 گروه: 1- لامینکتومی (مهره 11-9 پشتی) و تزریق عصاره آبی آلوئه ورا، 2- لامینکتومی و تزریق عصاره آبی آلوئه ورا به همراه فشار بر نخاع، 3- لامینکتومی و تزریق سرم فیزیولوژی و 4- لامینکتومی و تزریق سرم فیزیولوژی به همراه اعمال فشار بر نخاع تقسیم شدند. تزریقات روزانه و داخل صفاقی به مدت 4 هفته انجام گردید. پس از گذشت 4 هفته موش ها کشته شدند. شمارش سلول های عصبی حرکتی نخاع و مورفومتری انجام شد. بیان گیرنده P75NTR و BDNF به روش ایمنوهیستوشیمیایی بررسی شد. نتایج مطالعات شمارش سلول های عصبی حرکتی نخاع و مورفومتری، حکایت از کاهش به همراه خونریزی و ایجاد حفره در لابه لای سلول های بافت نخاع بدنبال فشار مکانیکی داشت. عصاره آبی آلوئه ورا سبب کاهش مرگ سلول های عصبی حرکتی (p£0.05) به همراه افزایش بیان BDNF گردید (p £0.05)، باوجود افزایش بیان گیرنده P75NTR در گروه دوم، سبب کاهش معنی دار مرگ سلول های عصبی گردید (p£0.05) که می تواند ناشی از نقش دوگانه گیرنده و خواص متعدد و متنوع گیاه آلوئه ورا باشد. البته اثر ایمنو مدولاتوری نیز به گونه ای نقش متعدد آلوئه ورا و حیات یا مرگ سلول های عصبی در زمان های مختلف نقش دوگانه گیرنده P75NTR را همانند نتایج تحقیق حاضر مطرح می کند.

استفاده از داروهای ضددرد و ضدالتهاب در طب بالینی ضروری و اجتناب ناپذیر است. از طرف دیگر، مصرف روزافزون دارو های شیمیایی، عوارض جانبی متعددی را به همراه دارد که بعضا می تواند از خود بیماری خطرناک تر باشد، بنابراین تحقیق درباره خواص دارویی گیاهان برای کشف داروهایی با اثر مشابه و حتی بهتر از داروهای شیمیایی با عوارض جانبی کمتر از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین منظور در این تحقیق از عصاره الکلی بخش های هوایی گیاه دارویی آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) استفاده شد. در این آزمایش از 75 سر موش سوری نر با وزن تقریبی30-20 گرم که در 15 گروه 5تایی تقسیم شدند، استفاده شد. روش بررسی شامل آزمون رایزینگ و فرمالین برای بررسی اثرات ضددرد و آزمون گزیلن برای بررسی اثرات ضدالتهاب بود. عصاره در دوزهای 400، 600 و 800 میلی گرم بر کیلوگرم مورد آزمایش قرار گرفت. از نرمال سالین به عنوان محلول خنثی و از داروی مورفین با دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم برای کنترل مثبت در آزمون درد و از دگزامتازون با دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم در آزمون التهاب استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و مقایسه میانگین ها با آزمون چنددامنه ای دانکن انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده، عصاره الکلی آویشن دنایی اثرات ضددردی را در آزمون رایزینگ نشان داد. همچنین، اثرات ضددردی گیاه، در فاز اول آزمون فرمالین معنی دار نبود ولی در فاز دوم معنی دار شد. به طوری که عصاره الکلی آویشن دنایی در دوز 800 میلی گرم بر کیلوگرم اثرات نسبی ضدالتهابی نشان داد. نتیجه کلی تحقیق حکایت از آن داشت که آثار ضددردی عصاره الکلی آویشن دنایی احتمالا ناشی از ترکیب های پارا-سایمن، بتا-کاریوفیلین، کارواکرول و به خصوص تیمول می باشد. البته تایید قطعی اثرات ضدالتهابی گیاه نیاز به افزایش دوز و بررسی اثرات ضدالتهابی از طریق آزمون های دیگر دارد.

گیاه چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از 34 گونه مختلف جنس Stachys است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاه های این گونه در چهار منطقه از استان آذربایجان غربی، دو منطقه از استان آذربایجان شرقی، یک منطقه از استان البرز و یک منطقه از استان کردستان، از هر رویشگاه ده نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ریخت شناسی و سرشاخه های گلدار برای استخراج اسانس جمع آوری شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه یادداشت برداری گردید و از هر رویشگاه یک نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نمونه گیری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت به علاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدستامده با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و SAS تجزیه آماری شد و همبستگی بین صفات ارزیابی شده و میزان اسانس تعیین گردید. تجزیه خوشه ای، صفات ارزیابی شده جمعیت های مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعیت های جمع آوری شده از استان آذربایجان شرقی (عجب شیر و آذرشهر) در یک گروه و جمعیت های جمع آوری شده از استان های آذربایجان غربی، البرز و کردستان در گروهی دیگر قرار گرفتند. تفاوت این دو گروه در جدا شدن از هم را می توان به شرایط اقلیمی مختلف در این رویشگاه ها و سازگاری این گونه به شرایط مختلف محیطی در این رویشگاه ها نسبت داد. در نهایت جمعیت موجود در رویشگاه آذرشهر به دلیل داشتن خصوصیات رویشی و زایشی بهتر و بازده بالای تولید اسانس نسبت به جمعیت های دیگر می تواند در برنامه های به نژادی یا برای کشت و تولید مورد توجه قرار گیرد.

به لیمو (Lippia citriodora H. B. et K.) از گیاهان دارویی ارزشمندی است که اسانس به عنوان عمده ترین ترکیب شیمیایی آن دارای ترکیب های موثره ای نظیر نرال و ژرانیال بوده و به صورت خام و فرآوری شده کاربرد وسیعی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد. در گیاهان دارویی تغذیه متناسب و بهینه با استفاده از نهاده های شیمیایی و زیستی تاثیر چشمگیری بر عملکرد و شاخص های فیتوشیمیایی مرتبط با عملکرد دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر مصرف متعادل کود (کوددهی بر اساس نتایج آزمون خاک) و پلیمر سوپرجاذب بر عملکرد و ترکیب های شیمیایی گیاه به لیمو در قالب بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار بشرح: T1: بدون کوددهی (شاهد)، T2: کوددهی بر اساس عرف زارع، T3: کوددهی بر اساس مصرف متعادل کود یا همان تجزیه خاک، T4: کود زیستی، T5: تیمار دوم + کود زیستی، T6: تیمار سوم + کود زیستی و T7: تیمار سوم + کود زیستی + پلیمر سوپرجاذب در دانشگاه تربیت مدرس در شرایط گلخانه انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین تیمارها از لحاظ کلیه پارامترها در سطح 1% اختلاف معنی دار وجود داشت. کمترین و بیشترین عملکرد تر گیاه به ترتیب مربوط به تیمارهای شاهد (6410 کیلوگرم در هکتار) و تیمار مصرف متعادل کود + کود زیستی + پلیمر سوپرجاذب (15435 کیلوگرم در هکتار) بود. به همین روال حداقل و حداکثر عملکرد برگ خشک در تیمارهای شاهد (702 کیلوگرم در هکتار) و تیمار مصرف متعادل کود + کود زیستی + پلیمر سوپرجاذب (1503 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. البته کمترین و بیشترین میزان اسانس در تیمارهای شاهد (7.4 کیلوگرم در هکتار) و تیمار مصرف متعادل کود + کود زیستی (20.5 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. از نظر مجموع ترکیب های اصلی ژرانیال و نرال تیمارهای شاهد و مصرف متعادل کود + کود زیستی به ترتیب با کسب مقادیر 41.2% و 52.27%، کمترین و بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند.