تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال:1395 | دوره:23 | شماره:4 |تعداد مقالات:24

این تحقیق با هدف تعیین اثر حمایتی برخی گونه های گیاهی پرستار در یک مرتع تخریب یافته بر درصد استقرار و مراحل اولیه رشد دو گیاه مهم علوفه ای شامل علف گندمی بیابانی (Agropyron desertorum) و چاودار کوهی (Secale montanum) انجام شد. در این راستا 4 گونه کلاه میرحسن Acantholimon festucaceum (Jaub & Spach) Boiss، زول Eryngium bungeiBoiss، خارگونی Noaea mucronata (Forsk. ) Aschers. و اسپندPeganumharmala L. به عنوان گونه پرستار گیاه چاودار و 4 گونه چوبک Acanthophyllum bracteatum Boiss.، گونAstragalus arbusculinus Bornm. & Gauba، شیرسگ Ephorbia orientalis L. و خارگونی Noaea mucronata (Forsk. ) Aschers. به عنوان گونه پرستار گیاه علف گندمی بیابانی مورد بررسی قرار گرفت. کشت بذرهای دو گیاه علوفه ای در اواسط پاییز در زیراشکوب بوته های پرستار و فضای بین بوته ها انجام شد. رطوبت خاک دو عمق 10-0 و 25-15 سانتی متر فضای زیراشکوب و مابین گیاهان پرستار از روش جرمی تعیین شد. پس از تجزیه واریانس داده ها، از آزمون چنددامنه دانکن جهت مقایسه میانگین کمک گرفته شد. نتایج نشان داد که رشد اولیه (ارتفاع) نهالچه های چاودار کوهی به علت حمایت گونه های کلاه میرحسن، زول، خارگونی و اسپند به ترتیب 4/3، 6/2، 9/3 و 2/2 برابر تیمار فضای باز بود. همه گونه ها نقش مثبت تقریباً یکسانی در حمایت رشد نهالچه های علف گندمی بیابانی داشته اند ولی گونه خارگونی با بیشترین تأثیر توانست متغیر استقرار اولیه را به میزان 62 درصد افزایش دهد. با توجه به اهمیت بالای اثر حمایتی جمعیت های تغییر شکل یافته گیاه خارگونی در جهت افزایش استقرار علف گندمی بیابانی و ارتفاع گیاه چاودار کوهی طبق نتایج این تحقیق، استفاده از نقش پرستاری خارگونی در مرتع کاری های پاییزه دو گونه گرامینه مذکور به ادارات اجرایی منابع طبیعی توصیه می شود.

به منظور بررسی تأثیر روش و زمان کاشت بر میزان تولید گونه Vicia villosa در ایستگاه تحقیقاتی همند آبسرد از طرح کرت های خرد شده با پایه بلوکهای کامل تصادفی استفاده شد. در هر یک از سه بلوک مورد مطالعه، روش بذرکاری به عنوان کرت اصلی و تاریخ های کشت بعنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شد. بذرکاری به دو شیوه؛ یکی توام با ذخیره نزولات از طریق احداث بانکت های هلالی و دیگری بدون ذخیره نزولات انجام شد. تاریخ های کشت نیز در دو زمان ( پائیزه و بهاره) لحاظ گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میزان تولید گونه مورد مطالعه در تاریخ ها و روشهای کاشت مختلف، اختلاف معنی داری ندارند. همچنین نتایج مقایسه میانگین دانکن نیز بیانگر عدم اختلاف معنی دار میان گروه های مورد مقایسه است. ولی متوسط تولید در شرایط کشت پاییزه (همراه بانکت هلالی) نسبت به سایر حالات مورد بررسی بیشتر است.

به منظور بررسی روند اصلاح و یا تخریب پوشش گیاهی در طول زمان، مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در 5 سال انجام گرفت. بررسی تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق در واحدهای نمونه انجام گرفت. هر واحد نمونه شامل دو ترانسکت موازی توأم با 20 کوادرات است. در داخل هر کوادرات درصد پوشش و درصد ترکیب هر یک از گونه ها برآورد گردید. تولید گیاهان به روش قطع و توزین با استفاده از کوادرات های یک متر مربعی اندازه گیری شد. در مقایسه تاج پوشش گیاهی، از نظر آماری تفاوت معنی داری بین داخل و مجاور قرق وجود نداشت. جهت تعیین اثر سال، داده های سه مؤلفه تاج پوشش، ترکیب و تولید گیاهی تجزیه آماری داده ها در قالب طرح آزمایشی بلوک کاملاً تصادفی انجام گرفت که تفاوت معنی داری بین برداشت های سال های مختلف مشاهده نشد. با توجه به اینکه عوامل طبیعی حاکم بر داخل و مجاورقرق یکسان بوده است، از نظر میزان تولید علوفه تفاوت معنی داری بین داخل قرق و مجاور آن وجود داشت. بنابراین کاهش میزان تولید در مجاور قرق، رابطه مستقیمی با شدت بهره برداری داشته است. فرم زیستی گونه ها بر اساس سیستم رانکایر تعیین شد. به طوری که فرم بیولوژیکی غالب در منطقه مورد مطالعه همی کریپتوفیت بود. نتایج نشان داد که هر چند قرق باعث بهبود پوشش گیاهی در مراتع گردیده است ولی تفاوت معنی داری با مجاور قرق نداشت. در صورتی که از قرق بعنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه مدت کارساز نخواهد بود. برای احیای سریع این گونه مراتع که عموماً در مناطق خشک قرار گرفته اند، دخالت مستقیم انسان ضروری است.

به منظور بررسی اثرات و تعیین مناسبترین ترکیب کشت مخلوط یونجه (Medicagosativa) با سه گونه از گندمیان شامل Agropyronelongatumو Agropyrondesertrum وFestucaarundinacea، از نظر صفات رویشی، عملکرد علوفه و نسبت برابری زمین در مقایسه با کشت خالص آنها آزمایشی طی سال های 1388 الی 13900 در محل ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی سیساب واقع در استان خراسان شمالی انجام شد. آزمایش بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل فاکتور اصلی (a= ترکیب های مختلف نسبت کشت مخلوط گونه ها) در 13 سطح و فاکتور فرعی (b= شیوه کشت شامل کشت مخلوط و کشت یک در میان) در دو سطح بود. در این تحقیق صفات رویشی، عملکرد علوفه خشک و سودمندی کشت مخلوط از طریق محاسبه نسبت برابری زمین برای عملکرد علوفه محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثر تیمار نسبت های کشت مخلوط یونجه و گندمیان روی صفات رویشی معنی دار بود. بیشترین نسبت برگ به ساقه گندمیان به میزان 66/81 درصد در تیمار یونجه 25% + فستوکا 75% بدست آمد. اثر تیمار روش کشت مخلوط، فقط روی صفت تعداد بوته در متر مربع در گندمیان معنی دار بود. تعداد بوته گندمیان در روش کشت مخلوط بیشتر از کشت یک در میان بود. اثر تیمار مخلوط یونجه و گندمیان روی وزن خشک علوفه گندمیان و یونجه، مجموع وزن خشک علوفه و نسبت برابری زمین معنی دار بود. بیشترین مقدار تولید علوفه خشک در هکتار از تیمار کاشت مخلوط یونجه 25%+آ. النگاتوم 75% به میزان 2317 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار به دست آمد. بیشترین نسبت برابری زمین (53/1) مربوط به تیمار یونجه 25% + فستوکا 75% در الگوی کشت مخلوط بود که نشان دهنده 53% بهبود در استفاده از زمین در مقایسه با کشت خالص هر کدام از گونه ها بود.

به منظور بررسی تنوع صفات کمی و کیفی علوفه 19 جمعیت از گونه Elymushispidus، پژوهش حاضر در ایستگاه مرتعی حسین آباد شیراز و از سال 1385 به مدت سه سال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، نسبت برگ به ساقه، عملکرد علوفه خشک، درصد قابلیت هضم، پروتئین خام، قندهای محلول در آب، درصد ADF (دیواره سلولی منهای همی سلولز) و خاکستر کل. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین جمعیت ها برای کلیه صفات به جز خاکسترکل معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که جمعیت های T24، فریدن، قامیشلو )سقز(، اسدآبادو پاسهلکی (اقلید) به ترتیب با عملکرد 5458، 5307، 5114، 4696 و 4565 کیلوگرم در هکتار در شرایط آبی برترین جمعیت ها بودند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که بین تعداد ساقه در بوته با عملکرد علوفه و ارتفاع بوته رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین رابطهبین قندهای محلول با پروتئین خام و رابطه بین قابلیت هضم با درصد ADF منفی و معنی دار بود. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که 3 مؤلفه اول، 67 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند که در مولفه اول صفات تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته و عملکرد علوفه و در مولفه دوم صفات پروتئین خام، قندهای محلول و نسبت برگ به ساقه دارای واریانس بیشتری بودند. با تجزیه کلاستر به روش Ward، جمعیت ها در 3 گروه متفاوت قرار گرفتند. جمعیت های فریدن و قامیشلو )سقز( از نظر کمیت و کیفیت علوفه از سایر جمعیت ها برتر بوده و به عنوان جمعیت های مناسب برای علوفه کاری در مراتع نیمه استپی استان پیشنهاد شدند.

کشورهای در حال توسعه بدنبال فن آوری نوین با کاربرد برخی مواد افزودنی مانند مکمل ها هستند تا با کاهش تنش های خشکی و صرفه جویی در مصرف آب، راندمان تولید را افزایش دهند. در این پژوهش از مکمل آبیار استفاده و تأثیر آن بر صفات طول اندام ساقه و ریشه، وزن خشک و تر اندام هوایی و ریشه گیاه بررسی شد. مکمل آبیار در سه غلظت (10000/1، 6000/1، 2000/1) و در سه نوبت آبیاری (یک روز، سه روز، شش روز) بر روی گیاه Atriplex canesence انجام شد. نتایج نشان داد که مکمل آبیار با غلظت 10000/11 بهترین غلظت از نظر افزایش طول قسمت های هوایی و زیرزمینی در گیاه بود. غلظت 10000/1، 6000/1 و 2000/11، در دوره آبیاری روزانه بیشترین تأثیر را در افزایش طول ریشه داشته است و فقط بین تیمارهای 10000/1 و 2000/1 در سطح احتمال 5 درصد، اختلاف معنی داری وجود داشت. براساس نتایج آزمون توکی، مکمل آبیار با غلظت 10000/1 با آبیاری (هر روز و هر شش روز) و مکمل با غلظت 6000/1 در 3 حالت (روزانه، سه و شش روز) بیشترین میزان رشد را داشته است. همچنین در همه تیمارها، با افزایش دوره آّبیاری وزن تر ریشه گیاه کاهش یافت. این مکمل از طریق افزایش مقاومت گیاهAtriplex canesence به تنش خشکی و همچنین ماندگاری بیشتر رطوبت در اندام های گیاهی، به آن کمک می کند تا رشد بهتری داشته باشد.

طبقه بندی تصویر همیشه یکی از موضوعات مهم در سنجش از دور است که اطلاعات بدست آمده در زمینه طبقه بندی تصویر به طور گسترده ای در برنامه های کاربردی دیگر مانند برنامه ریزی شهری، مدیریت منابع طبیعی، کشاورزی و غیره استفاده می شود. از آنجا که هدف اصلی از پردازش تصاویر ماهواره ای، تهیه نقشه های موضوعی و کارآمد می باشد، انتخاب الگوریتم مناسب طبقه بندی نقش زیادی در این امر ایفاء می کند. این مطالعه کارایی الگوریتم های ماشین بردار پشتیبان (SVMs) را در طبقه بندی تصاویر ماهواره ای مورد بررسی و آن را با الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی مورد مقایسه قرار می دهد. ماشین های بردار پشتیبان یک گروه از الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده یادگیری ماشینی هستند که در زمینه سنجش از دور مورد استفاده قرار گرفته اند. در این مطالعه، الگوریتم های SVM برای طبقه بندی کاربری اراضی منطقه میمه با استفاده از داده های ETM+ لندست مورد استفاده قرار گرفته است. طبقه بندی با استفاده از روش ماشین های بردار پشتیبان، بصورت خودکار و با استفاده از سه نوع کرنل خطی، چند جمله ای و شعاعی اجراء شده است. در ضمن، کارکرد این روش با روش طبقه بندی شبکه عصبی مصنوعی مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که میانگین دقت کل و ضریب کاپا الگوریتم های SVM شامل کرنل خطی، چند جمله ای و شعاعی نسبت به روش طبقه بندی شبکه عصبی مصنوعی از نظر دقت کل (حدود 9%) و ضریب کاپا (حدود 12%) برتری دارد. بنابراین این مطالعه کارایی و قابلیت الگوریتم های SVM را در طبقه بندی تصاویر سنجش از دور اثبات می نماید.

عوامل محیطی از جمله بارندگی از فاکتورهایی است که بر روی خوشخوراکی گیاهان و به تبع آن بر روی ارزش رجحانی آنها برای دام اثر می گذارد. در این تحقیق ارزش رجحانی گونه های مهم مرتعی در تغذیه گوسفند در مراتع قشلاقی سرخس با استفاده از روش زمان سنجی (فیلم برداری) اندازه گیری گردید. این طرح از سال 86 تا 89 برای 2 ماه اول فصل رویش (اسفند و فروردین) اجرا شد. نتایج نشان داد که گونههای Artemisia diffiusa، Carex physioides و Poa bulbosa به طور مشترک در تمام چهار سال مورد استفاده قرار گرفته و از گونه های خوشخوراک بوده اند. ارزش رجحانی گونه ها نیز در سال های خشکسالی و ترسالی با هم تفاوت داشت. همچنین در بررسی ارتباط بارندگی پیشین با درصد چرا از هر گونه در هر ماه، در رابطه با گونه Poa bulbosa، بارندگی های ماه های قبل همبستگی بالایی با درصد زمان چرای این گونه دارد. همچنین بین درصد زمان استفاده از گونه physioides Carex در اسفند ماه و بارندگی های پاییز، بهمن و مجموع بهمن و اسفند ارتباط معنی داری وجود دارد. درصد زمان استفاده از گونه Artemisia diffusa در اسفند ماه با بارندگی های دی، مجموع پاییز و دی، مجموع پاییز و دی و بهمن همبستگی معنی داری دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارزش رجحانی فصلی و سالانه گیاهان علوفه ای و در دسترس بودن فصلی گیاهان با توجه به نوسانات بارندگی در مراتع سرخس انجام شد.

گروهی از باکتری ها به نام ریزوباکتری های محرک رشد گیاهان، که توانایی تجمع روی ریشه گیاه و خاک اطراف ریشه را دارند، محرک رشد گیاهان می باشند. یکی از روش های پرایمینگ بذر استفاده از میکروارگانیسم در تلقیح بذر می باشد که به بایوپرایمینگ شناخته شده است. استفاده از این میکروارگانیسم ها در تلقیح بذر سبب افزایش عملکرد گیاهان می شود؛ بویژه اگر میکروارگانیسم ها در منطقه ریشه گیاهان استقرار یافته و با گیاه همزیست شوند. به این منظور این تحقیق جهت بررسی اثرات بایوپرایمینگ با ریزوباکترهای آزوسپریلیوم و ازتوباکتر بر مقاومت به تنش خشکی در گونه مرتعی فستوکای پا بلند در شرایط گلخانه ای انجام شد. چهار سطح پتانسیل اسمزی (5/0-، 1-، 5/1-و 2-مگاپاسکال) با استفاده از پلی اتیلن گلایکول با مدت زمان تیمار 2 و 4 روز روی بذر فستوکای پابلندبه عنوان تیمار پرایمینگ همراه با تلقیح با ریزوباکتری ها صورت گرفت. تنش خشکی بر اساس ظرفیت زراعی در چهار سطح (100 درصد ظرفیت زراعی (بدون تنش)، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) در دوران رشد گیاه اعمال شد. نتایج نشان داد که تیمارهای بایوپرایمینگ در صفات مورد مطالعه سبب بهبود عملکرد نسبت به شاهد و افزایش مقاومت به تنش خشکی شد. در این بررسی هر دو نوع ریزوباکترهای آزوسپریلیوم و ازتوباکتر سبب افزایش عملکرد معنی داری نسبت به شاهد شدند. در کل ازتوباکتر به طور نسبی عملکرد بهتری نسبت به آزوسپریلیوم نشان داد. با این وجود تیمار ازتوباکتر 2و 5/0 مگاپاسکال 2 روز در گونه فستوکای پابلندمی تواند بعنوان تیمارهای برتر نسبت به تیمارهای دیگر به کار رفته در این تحقیق مطرح شود.

تغییرات ذخیره بذر گونه ها در خاک بر پویایی پوشش گیاهی مراتع تاثیر گذار است. هدف این تحقیق تعیین میزان تغییرات بانک بذر گونه های گیاهی در طول فصل رویش دربخشی از علفزارهای ییلاقی دامنه شمالی البرز واقع در مراتع منطقه سرخ آباد در شهرستان سوادکوه، استان مازندران است. بانک بذر در ماه های اسفند، اردیبهشت، مرداد و مهر با نمونه گیری از دو عمق خاک (صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی متر) انجام شد. نمونه ها در شرایط طبیعی گلخانه به مدت 11 ماه نگهداری شده و بذرهای جوانه زده شناسایی شدند. در این تحقیق 76 گونه گیاهی در بانک بذر خاک در طول فصل رویش شناسایی شدند. در همه فصول تعداد بذر در عمق صفر تا 5 سانتی متر به طور معنی داری بیشتر از عمق 5 تا 10 سانتی متر بود. بانک بذر در دو فصل تابستان (مرداد) و پاییز (مهر) حداکثر تعداد بذر را داشت. برای بانک بذر 21 گونه گیاهی تغییرات معنی داری در طول فصل رویش مشاهده شد. برای گونه های گیاهی Thlaspisp.، Stellariamedia، Fumariasp.، Poabulbosa، Alyssumsp.، Thlaspihastulatum، Hieraciumsp.، Myosotissilvaticaدر طول فصل رویش بانک بذر روند افزایشی داشته در حالی که برای گونه هایSonchus oleraceus، Cynodon dactyl، Carex sp.، Potentilla canescence، Digitaria sanguinalis، Taraxacum montanum، Dactylis glomerata بانک بذر خاک در طول فصل رویش کاهش معنی داری را نشان داد. برای برخی گونه های دیگر نظیر Medicago lupulina، Agropyron repens، Veronicapersica، Stachysbyzantine، Tragopogon sp.، Bromus spp. بانک بذر خاک در یک زمان به نقطه اوج رسیده و سپس روند کاهشی داشته است.

تعیین شایستگی مرتع برای اهداف مختلف، در جهت مدیریت اصولی می باشد و ضامن توسعه پایدار است. وسعت قابل توجهی از اراضی استان گلستان را گیاهان شورروی در بر می گیرد که محل چرای انواع دام از جمله گوسفند می باشد. هدف از این پژوهش تعیین شایستگی مراتع قشلاقی شورروی دشت گمیشان برای چرای گوسفند با گونه غالب Halocnemum strobilaceum-Aleuropus lagopoidesمی باشد. این تحقیق با استفاده از روش فائو در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در دشت گمیشان استان گلستان صورت پذیرفت. در این روش سه معیار پوشش گیاهی، آب و حساسیت به فرسایش خاک بعنوان زیر مدل ها مورد استفاده قرار گرفته و اجزای مدل نهایی را تشکیل دادند. در بررسی زیر مدل پوشش گیاهی پارامترهای تعیین تیپ، درصد پوشش، تولید علوفه و به دنبال آن وضعیت، گرایش و ظرفیت مرتع، در زیر مدل آب، پارامترهای فاصله از منابع آب، کیفیت و کمیت آن و در نهایت در زیر مدل فرسایش خاک که با استفاده از روش EPM صورت گرفت، پارامترهای شیب و حساسیت خاک و سنگ به فرسایش مورد استفاده قرار گرفتند. مدل نهایی شایستگی مرتع برای استفاده گوسفند نشان داد که 69/38 درصد از مراتع دارای شایستگی کم (3S) و 31/61 درصد فاقد شایستگی (N) می باشند. از بین کلیه خصوصیات مطالعه شده مربوط به زیر مدل ها، مهمترین عامل محدود کننده شایستگی مراتع برای چرای گوسفند پارامتر فاصله از منابع آب و مهمترین عامل کاهش دهنده شایستگی، تولید قابل برداشت می باشد. در نهایت با رعایت ظرفیت مرتع و به کار بردن برنامه های اصلاحی می توان استفاده از مرتع مورد نظر را بهبود بخشید.

شناخت عوامل محیطی موثر در پراکنش و استقرار گونه های گیاهی نقش مهمی در مدیریت صحیح اکوسیستم های مرتعی دارد. هدف از این تحقیق بررسی علل پراکنش گونه های گیاهی و شناخت رابطه پراکنش گونه های معرف مراتع خرم آباد با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بوده است. با انجام بازدید اولیه، ضمن تفکیک تیپ های گیاهی، منطقه معرف هر تیپ شناسایی شد. تیپ های گیاهی مورد بررسی در این تحقیق Agropyron libanoticum-Acantholimon bromifolium، Hordeum glaucum-Taeniatherum crinitum، Astragalus adscendens-Agropyron trichophorum و Astragalus adscendens-Daphne mucronata بودند. اندازه پلات های نمونه برداری به روش سطح حداقل 4مترمربع و تعداد آنها به کمک فرمول آماری 1600 پلات تعیین گردید. پلات گذاری در هر تیپ گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک انجام گرفت به طوری که در هر پلات، فاکتورهای مربوط به پوشش گیاهی اندازه گیری و در نقاط ابتدایی و انتهایی ترانسکت های مستقر شده، اقدام به حفر پروفیل خاک و نمونه برداری جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گردید. رسته بندی پوشش گیاهی بوسیله روش تحلیل تطبیقی متعارف(CCA) انجام شد و نتایج نشان داد از بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ماده آلی، ازت، فسفر و اسیدیته مهمترین عوامل موثر در پراکنش Daphnemucronata بوده و پراکنش گونه های گیاهی Agropyronlibanoticum و Acantholimonbromifolium بیشتر تحت تاثیر پتاسیم، بافت خاک و هدایت الکتریکی و بوده و عوامل بافت و آهک خاک نقشی تعیین کننده در پراکنش گونه های Taeniatherum crinitum، Hordeum glaucum، Astragalus adscendens وAgropyron trichophorum دارند.

مراتع نیمی از سرزمین ایران را می پوشانند که از ویژگی های اکولوژیکی منحصر به فردی برخوردار هستند. شناخت این ویژگی ها، نیاز اساسی هرنوع مدیریتی در این عرصه هاست. در این راستا پژوهش حاضر به منظور بررسی شدت های مختلف چرای دام بر روی ویژگی های رویشی و زایشی گونه کلیدی Bromustomentellus به مدت چهار سال در منطقه گون بان هرسین واقع در استان کرمانشاه به اجرا درآمد. ابتدا یک منطقه مناسب و کلیدی به مساحت یک هکتار انتخاب و حصارکشی و قرق گردید. در این بررسی از روش تقلید چرا ( (simulationnاستفاده گردید. سه شدت برداشت 25 درصد، 50 درصد و 75 درصد با حالت بدون برداشت (شاهد) به عنوان تیمارهای آزمایش بر روی گونه فوقمورد مقایسه قرار گرفت. در هر تیمار 40 پایه از گونه انتخاب شد. تاثیر بهره برداری بر خصوصیات فنولوژیکی مانند ارتفاع، تعداد ساقه های گلدهی، بنیه و شادابی، سطح یقه، تولید علوفه و سایر خصوصیات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج با استفاده از تجزیه واریانس مرکب با پایه طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تولید گونه Bromustomentellus در اثر برداشت های مختلف از نظر آماری معنی دار نبوده و در مرتع مورد مطالعه تا 755% حد بهره برداری مجاز دارد ولی صفات مرفولوژیک را در بعضی موارد تحت تاثیرخود قرار داده است. به این شرح که برداشت باعث کاهش تعداد ساقه های گلدهی و افزایش نسبی قطر یقه شد. همین طور تاثیر چندانی بر روی ارتفاع و شادابی گونه نداشت یا به عبارت دیگر برداشت قدرت باززایی گونه را کاهش داد (به علت کاهش تعداد ساقه گلدهی). اما شدت برداشت 75% باعث افزایش سطح یقه گیاه شده است.

آگاهی از کیفیت علوفه گونه های بومی در راستای شناسایی قابلیت های آنها به منظور احیا و اصلاح مراتع و همچنین تعیین ظرفیت چرا و زمان مناسب چرای دام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین منظور از دو گونه مرتعی Astragalus cyclophyllon G. Beck وHedysarumcriniferumBoiss در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) در رویشگاه طبیعی آنها نمونه برداری انجام شد. سپس نمونه های جمع آوری شده خشک و آسیاب شد و به منظور اندازه گیری پارامترهای کیفیت علوفه تجزیه شیمیایی شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از طرح فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 2 تیمار در سه تکرار استفاده شد. . نتایج بیانگر تغییرات قابل ملاحظه ای در ترکیب شیمیایی گیاهان مورد بررسی است. همچنین اثر مرحله فنولوژیک بر کیفیت علوفه معنی دار بود(05/0p<). میزان پروتئین خام(CP)، هضم پذیری ماده خشک(DMD) و انرژی متابولیسمی (ME)در هر دوگونه یک روند کاهشی را با پیشرفت مراحل مختلف فنولوژی نشان داد و این موارد در گونه H. criniferumدر تمامی مراحل رشد نسبت به گونه A. cyclophyllonبیشتر بود. مقایسه نتایج این دو گونه مرتعی با شاخص های طبقه بندی مراتع به لحاظ کیفیت علوفه نشان داد که این دو لگوم بومی مراتع جزو "گونه های خیلی مطلوب" بشمار می روند. حفظ گونه های بومی به طور کلی در هر منطقه و خصوصاً این دو گونه که دارای پراکنش کم و ارزش غذایی بالا نسبت به یونجه (Medicago sativa)است از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا با زراعی کردن این لگوم ها علاوه بر حفظ و توسعه آنها، می توان بخشی از علوفه مورد نیاز دام اهلی را نیز تامین کرد.

در مناطق خشک و بیابانی باد نقش مهمی در فرسایش خاک دارد. مقدار انرژی باد و تغییر آن در جهت های مختلف، تاثیر زیادی روی مرفولوژی و تغییر شکل رخساره های فرسایش بادی دارد. هدف از این تحقیق تجزیه و تحلیل بادهای فرساینده و بررسی دبی و جهت حمل رسوبات ماسه ای در منطقه مورد مطالعه است. جهت انجام این پژوهش، داده های بادسنجی شش ایستگاه سینوپتیک استان اصفهان طی یک دوره آماری 20 ساله (1392-1373) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یکی از بهترین روش ها برای تعیین فرسایندگی باد، استفاده از گلباد و گلماسه است. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل گلباد نشان داد که جهت بادهای غالب در منطقه مورد مطالعه مربوط به جهت های شمال شرق، غرب و شرق است. نتایج حاصل از محاسبه و ترسیم گلماسه ایستگاه ها نیز که بر اساس سرعت آستانه فرسایش بادی 12 نات صورت گرفت، نشان داد که بردار برآیند یا جهت نهایی حمل ماسه از جنوب تا غرب به سمت شمال تا شرق متغیر است. حداقل و حداکثر مقدار پتانسیل حمل ماسه 3/105 و 7/594 واحد برداری است که به ترتیب به ایستگاه های کاشان و اردستان مربوط است.

روند رو به گسترش بیابانی شدن اراضی و حرکت تپه های ماسه ای در مناطق مختلف جهان و از جمله ایران، از بزرگ ترین چالش های محیط زیستی است که مقابله و مهار آن از دغدغه های جهانی بشمار می آید. گونه های مختلف جنس تاغ از مهمترین گونه های تثبیت کننده ماسه های روان هستند که به طور وسیعی در عملیات بیولوژیک احیاء مناطق بیابانی، در حال استفاده می باشند. یکی از کاربردهای داده های ماهواره ای برآورد بیوماس گیاهی است. در این تحقیق، از تصاویر ماهواره ای لندست 8، جهت تهیه نقشه بیوماس گیاه تاغ در تاغ زارهای استان خراسان جنوبی استفاده شد. به این منظور 11 شاخص گیاهی مبتنی بر سنجش از دور شامل NDVI، DVI، RVI، WDVI، IPVI، PVI، TSAVI, SAVI وBrightness, Greenness, Wetness محاسبه شد. به منظور بررسی همبستگی بین بیوماس و داده های ماهواره ای، 30 پلات (30×30 متر مربع) با پراکنش مناسب در منطقه تعیین و داده های پوشش گیاهی آن اندازه گیری شد. جهت ارزیابی تنوع و دسته بندی شاخص ها از روش های تجزیه مولفه های اصلی و آنالیز خوشه ای استفاده شد. در آخر، از هر دسته شاخص موثر انتخاب و مدل های رگرسیونی برازش گردید. نتایج نشان داد که مدل رگرسیونی حاصل از شاخص TSAVI با مقدار خطای 7/18=RMSE و43/0= R2 بهترین برآورد را در تخمین بیوماس هوایی گیاه تاغ دارد.

آگاهی از الگوی پراکنش گیاهان در هر منطقه از مقدمات اندازه گیری پوشش گیاهی است. با تعیین الگوی پراکنش می توان روش های مناسبی را برای اندازه گیری خصوصیات کمی گیاهان مانند تراکم و فراوانی انتخاب کرد. به منظور بررسی الگوی پراکنش 3 گونه بوته ای، بخشی از مراتع استان کردستان به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شد. نمونه برداری در منطقه مورد مطالعه، به صورت تصادفی-سیستماتیک در امتداد 4 ترانسکت 300 متری انجام شد. نقطه ابتدایی ترانسکت به صورت تصادفی و بقیه آنها (14 نقطه) در امتداد هر کدام از ترانسکت ها با فواصل 20 متر از یکدیگر انتخاب شدند. در هر تیپ گیاهی معیارهایی مانند تراکم و فراوانی در داخل پلات ها اندازه گیری شد و در طول ترانسکت ها نیز فاصله یک نقطه تصادفی تا نزدیک ترین گیاه و نزدیکترین همسایه تعیین شد، همچنین با استفاده از شاخص های فاصله ای (ابرهارت، هاپکینز، جانسون و زیمر) و شاخص های کوادراتی (گرین، موریسیتا، استاندارد موریسیتا، کپه ای لوید) الگوی پراکنش گونه هایAcantholimonbracteatum، AstragalusgossypinusوAcanthophyllummucronatum تعیینشد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که شاخص های فاصله ای نسبت به شاخص های کوادراتی از دقت بیشتر و عملکرد یکسانی برخوردار هستند.

آزمایش حاضر به منظور مطالعه خصوصیات کیفی علوفه حاصل از برخی گونه های بومی باریک برگ و پهن برگ سازگار با اقلیم استپی گرم خوزستان با هدف استفاده به عنوان منابع تولید علوفه در استان خوزستان در سال زراعی 1391-1390 با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه و سه تکرار به اجرا درآمد. در این آزمایش 14 گونه ی بومی رایج در منطقه از پنج خانواده گیاهی انتخاب و صفاتی هم چون درصد ماده خشک، درصد خاکستر (با استفاده از کوره الکتریکی)، درصد ماده آلی، میزان پروتئین (به روش کجلدال)، میزان فیبر خام (بوسیله دستگاه فایبرتیک)، میزان انرژی خام (به وسیله بمب کالریمتر)، میزان کربوهیدرات های محلول و نشاسته (با استفاده از ماده خشک، فنل و اسید سولفوریک) آنها در اواخر مرحله گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی خصوصیات کیفی نشان داد که گیاهان خانواده بقولات بالاترین درصد پروتئین و گیاهان خانواده گندمیان بالاترین درصد فیبر را به خود اختصاص دادند. همچنین همبستگی منفی و معنی دار بین درصد پروتئین و درصد فیبر (**565/0-r=) مشاهده شد. شاه افسر (Melilotus officinalis) از خانواده بقولات دارای بیشترین انرژی خام بود که البته با برخی از گونه های خانواده گندمیان فاقد اختلاف معنی دار می باشد. پنیرک (Malva parviflora) که دارای بالاترین درصد خاکستر بود، کمترین میزان انرژی خام را به خود اختصاص داد. گونه یولاف وحشی (Avenaludoviciana) و جو وحشی (Hordeummurinum) از خانواده گندمیان به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کربوهیدرات های محلول را داشتند. به طور کلی، چنانچه برخی از گونه های بومی سازگار با اقلیم منطقه که علی رغم دارا بودن صفات کیفی مناسب جهت تعلیف دام، غالباً به عنوان علف هرز مزارع و باغات استان شناخته می شوند، در مراتع و یا زمین های بایر تحت عوامل زراعی کشت شوند، می توان علاوه بر احیای پوشش گیاهی مراتع تخریب شده، تولید ماده خشک در واحد سطح مراتع را به طور قابل توجهی افزایش داده و مقادیر معتنابهی علوفه دارای کیفیت مناسب جهت توسعه دامپروری در منطقه بدست آورد.

پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده بیستون با مساحت حدود 50000 هکتار در غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعه پوشش گیاهی منطقه با روش براون-بلانکه انجام شد. به منظور مطالعه پوشش گیاهی 66 قطعه نمونه در رویشگاه های متفاوت منطقه استقرار یافت و سپس با برنامه آنافیتو و با روش های AFCو CAH مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده های جامعه شناختی گیاهی، وجود 10 جامعه، سه زیرجامعه و دو اجتماع گیاهی را نشان داد. جوامع گیاهی تشخیص داده شده شامل Lonicero nummulariifoliae-Aceretum cinerascentisبا زیر جامعه pistacietosum khinjuki، amygdaletosum orientalis و vicietosum variabilisوجوامع Trigonosciado tuberosi-Feruletum haussknechtii، Prangetum pabulariae، Ferulago phialocarpae-Cruciatetum persicae، Pimpinello deverroidi-Astragaletum compacti، Astragaletum geminani، ، Quercetum persicae، Trifolietum scabro-pilularae، Trifolietum scabro-stellati، Trifolio scabri-Avenetum fatuae،-Avenetum ludovicianae Trifolio scabri، Crataegetum aroniae و Amygdaletumarabicae هستند. دو اجتماع گیاهی شامل Bupleurum kurdicum community و Triticum boeoticum– Festuca ovina community می باشند. مهمترین عوامل اکولوژیکی مؤثر در استقرار سین تاگزون های تشخیص داده شده ارتفاع از سطح دریا، جهت شیب، میزان شیب و عوامل خاکی است.