تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال:1386 | دوره:14 | شماره:3 (پیاپی 28) |تعداد مقالات:17

برای واسنجی الگوی آماری تعیین انبوهی بهینه تاغکاریها بر پایه اثرات توام بافت خاک، بارش متوسط سالانه، سن و رویش قابل انتظار در منطقه سبزوار، و استفاده از نتایج بدست آمده برای بهینه سازی انبوهی تاغکاریهای این منطقه، ابتدا اندازه رشد و سرسبزی قابل انتظار برای تک درختان واقع در شرایط متعارف تاغکاریهای هفت ساله منطقه کال یاغمورت سبزوار تعیین شد. با قرار دادن این مقدار و دیگر مقادیر پیش گفته در الگوی آماری یادشده، انبوهی بهینه به اندازه 309 پایه در هکتار برآورد و به عنوان تیمار شماره 3 (3‏T) منظور شد. دیگر تیمارها برای واسنجی  انبوهی برآورد شده مذکور، شامل 247=1‏T، T2=278، T4=340، T5=371 و انبوهی اولیه یا شاهد، 500=T6 پایه در هکتار، از طریق تنک کردن درختان مازاد، در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در اواخر زمستان 1372 اجرا شد. ارتفاع و قطر تاج درختان در زمان اجرای طرح و در پایان هر یک از ده فصل رویش بعدی اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل نتایج ده ساله نشان داد که اگرچه اثر تیمارها بر مولفه های رشد معنی دار است، ولی ترتیب موفقیت تیمارها تناسبی با شماره آنها (درجه انبوهی) ندارد. از جمله تیمارهای شماره 2 و 5 با بیشترین رشد در گروه a، تیمار 6 (شاهد) با کمترین رشد در گروه b و سایر تیمارها در گروه بینابین ab قرار می گیرند. تیمارهای شماره 2 و 6 با 84.7 درصد اختلاف معنی دار به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار رشد شاخص اندازه کلی درختان را به خود اختصاص دادند. بر پایه نتایج این پژوهش ده ساله، انبوهی بهینه تاغکاریهای منطقه کال یاغمورت سبزوار 278 پایه در هکتار است. این مقدار انبوهی به اندازه 10درصد تنک تر از رقمی است که به وسیله الگوی آماری مورد واسنجی و بر پایه مشخصات خاک و بارندگی سالانه منطقه سبزوار برآورد می شود.

تنک بودن پوشش گیاهی مناطق خشک و داشتن زمینه خاکی باعث شده است که تکنیک سنجش از دور با استفاده از یک شاخص قادر به نشان دادن مقادیر واقعی درصد پوشش گیاهی نباشد و استفاده تلفیقی از شاخصهای مختلف گیاهی و خاک کارآیی بهتری داشته باشد. تعیین درصد مشارکت هر شاخص با استفاده از تجزیه و تحلیلهای آماری صورت می گیرد. اما بدست آمدن نقشه مناسب متغیر وابسته (پوشش گیاهی) علاوه بر همبستگی قوی آماری به ماهیت متغیر های مستقل، شرایط محیطی حاکم بر منطقه و میزان شادابی و سرسبزی گیاهان درآن سال بستگی دارد. هدف از اجرای این تحقیق بررسی محدودیتهای تصاویر ماهواره ای لندست +ETM و مدل رگرسیون چند متغیره خطی جهت تهیه نقشه پوشش گیاهی مناطق خشک در دو سال با بارندگی متفاوت می باشد، بدین منظور با بکارگیری تلفیقی داده های ماهواره ای، شاخصهای مختلف گیاهی و خاک، فاکتورهای محیطی و اطلاعات صحرایی، اقدام به تهیه نقشه پوشش گیاهی منطقه ندوشن واقع در استان یزد شده است. جهت ایجاد رابطه مناسب بین متغیرهای مستقل و میزان پوشش گیاهی، از روش رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. این کار برای دو سال مختلف از نظر میزان بارندگی (1379 به عنوان یک سال کم باران و 1381 به عنوان سال پر باران) انجام و نتایج بدست آمده مقایسه گردید.تجزیه و تحلیلهای آماری بیانگر امکان ساخت نقشه پوشش گیاهی با ضرایب تبیین تصحیح شده 93.3 و 90.7 برای سالهای 1379 و 1381 بود. ولی نتایج نهایی نشان داد که تولید نقشه مناسب پوشش گیاهی برای سال 1379 غیر ممکن است. دلیل این امر به ماهیت متغیرهای سازنده نقشه در این سال و نیز به عامل اصلی آن یعنی بارندگی مربوط شد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که برقراری یک ارتباط رگرسیونی قوی، شرط لازم و کافی برای ساخت نقشه در چنین شرایطی نمی باشد، بلکه بدست آمدن نقشه پوشش گیاهی با دقت قابل قبول می تواند صحت مدل آماری مورد نظر را به اثبات برساند.

کمبود ازت در خاک از عوامل اصلی کاهش رشد گیاهان محسوب می گردد و از طرفی 80% حجم گاز موجود در اتمسفر به صورت ازت مولکولی می باشد که بصورت مستقیم مورد استفاده گیاهان نمی باشد .موثرترین سیستم تثبیت کننده ازت مولکولی سیستم ریزوبیوم/ لگوم می باشد که اهمیت اقتصادی ویژه ای دارد. جداسازی، شناسایی و معرفی سوشهای ریزوبیوم همزیست با لگومهای مرتعی علاوه بر افزایش تولید کمی و کیفی علوفه باعث بهبود خاک و افزایش ازت قابل جذب خاک نیز می گردند. تامین ازت بصورت کودهای شیمیایی علاوه بر اینکه هزینه های گزاف تولید و حمل را در پی دارد مقدار کمی از آن نیز مورد استفاده گیاه قرار می گیرد و ساختمان خاک را مختل می کند و در نهایت باعث آلودگی محیط زیست و بخصوص آبهای زیرزمینی می گردد. به منظور شناسایی سوشهای ریزوبیوم همزیست با مهمترین لگومهای مرتعی استان و تعیین کارآیی آنها نمونه های یونجه و اسپرس مرتعی به همراه خاک از شهرستانهای فریدن، فریدونشهر، چادگان و سمیرم جمع آوری گردید. درکل تعداد 200 نمونه گیاه لگوم به همراه خاک بستر از شهرستانهای فوق جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید و سپس سوشهای ریزوبیوم از گره های گیاهان میزبان روی محیط کشت اختصاصی YMA جداسازی گردید. باکتریهای جداسازی شده خالص سازی و براساس خصوصیات مرفولوژیکی، میزان رشد و میزبان آنها شناسایی گردیدند. در مجموع 29 کلنی باکتری جداسازی و خالص سازی شدند که در قالب 7 سوش باکتری ریزوبیوم به نام Rhizobium meliloti از روی یونجه و اسپرس شناسایی گردیدند. طی آزمایشهای گره سازی، باکتریهای فوق روی گیاهچه های یونجه و اسپرس در شرایط آزمایشگاهی و روی محیط غذایی بدون ازت گره تولید نمودند.

یونجه بومی«قارقلوق» منطقه ماکو، در شمال غرب ایران از نظر صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی موثر در مقاومت به خشکی و سرما با چهار توده از یونجه های همدانی، یزدی، بمی و بغدادی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که کولتیوار بومی«قارقلوق» در بسیاری از جهات ارجح تر از بقیه بود. در شرایط تنش تدریجی خشکی کولتیوار«قارقلوق» از نظر ریشه، تعدا ریشه های فرعی، وزن تر و خشک ریشه اختلاف بسیار معنی داری با بقیه داشت. کولتیوار قارقلوق بالاترین مقاومت دیواره سلولی را داشته(106.16 میلی موس بر سانتیمتر Ec) و از نظر میزان نسبی آب برگ (RWC) کولتیوار بغدادی و قارقلوق در سطح احتمال 1% در گروه اول به ترتیب 69.4 و 65.2 درصد و بقیه در گروه دوم برابر 50.8 و 53.6 درصد قرار گرفته اند. از نظر پایداری کلروفیل، بین کولتیوار ها بین حداقل 0.983 و حداکثر 1.68 نانومتر طول موج در کولتیوار قارقلوق اختلاف معنی دار نبود. کولتیوار قارقلوق از نظر تعداد میانگره 20 عدد تعداد شاخه های فرعی 10 عدد در هر ساقه بیشتر و از نظر تعداد ساقه در واحد سطح و میزان سطح برگ 114cm2 کمتر از بقیه بود. در شرایط تنش سرما، درصد گیاه زنده مانده کولتیوار قارقلوق بیشتر و کولتیوار بغدادی و بمی کمتر از بقیه بودند. طول ریشه کولتیوار قارقلوق در شرایط رشد در دمای پایین در کشت گلدانی، بیشتر از بقیه بود.

بررسی میزان تولید ماده خشک و روابط آبی گیاهان مرتعی تحت تنش خشکی می تواند به شناسایی ژنوتیپ ها و ارقام مقاوم به خشکی منجر گردد و بررسی این صفات به شناخت مکانیزمهای موثر در مقاومت به خشکی کمک خواهد کرد. بمنظور ارزیابی میزان ماده خشک، روابط آبی و تنظیم اسمزی دو ژنوتیپ حساس و مقاوم به خشکی یونجه یک ساله از گونه مرتعیMedicago laciniata (L.) Mill  در شرایط گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید، دو ژنوتیپ حساس و متحمل به خشکی یونجه یک ساله تحت چهار سطح مختلف تنش خشکی شامل 0.03- ، 0.1- ، 0.2- ، 1- مگا پاسکال (به ترتیب سطح شاهد، تنش خشکی کم، متوسط و شدید) قرار داده شد. بررسی صفات وزن خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب (RWC)، پتانسیل کل آب (yw)، پتانسیل ترگر (yt)، پتانسیل اسمزی (ys) و تنظیم اسمزی (OA) در یک و ده روز پس از اعمال تیمارهای خشکی انجام گردید. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان داد که با افزایش تنش خشکی، وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ متحمل تا ده روز پس از اعمال تنش شدید (-1 مگاپاسکال) همچنان افزایش داشت، اما نسبت به حالت شاهد این افزایش کمتر بود؛ در حالی که در ژنوتیپ حساس روند کاهشی بود. همچنین اختلاف معنی داری بین دو ژنوتیپ از نظر وزن خشک ریشه وجود داشت. در این بررسی افزایش وزن خشک ریشه در ژنوتیپ متحمل می تواند بواسطه افزایش رشد ریشه و تولید ریشه های جانبی بیشتر در شرایط خشکی باشد، که صفت مطلوبی برای تحمل به تنش خشکی به حساب می آید. تنش خشکی، RWC و yw بافتها را کاهش داد. کاهش در میزان RWC متناسب با کاهش yw بود، بنحوی که کمترین میزان کاهش مربوط به ژنوتیپ متحمل به خشکی و بیشترین کاهش در ژنوتیپ حساس بود. yt ژنوتیپ متحمل با افزایش شدت تنش خشکی تا سطح 0.2- مگاپاسکال همچنان بالا باقی ماند، درحالی که در ژنوتیپ حساس از همان آغاز تنش این پتانسیل سیر نزولی داشت. با افزایش تنش خشکی، ys در دو ژنوتیپ کاهش معنی داری را نشان داد، اما در ژنوتیپ متحمل کاهش بیشتر، نشان از افزایش غلظت متابولیتها می باشد. در این تحقیق تنظیم اسمزی به عنوان مکانیزمی موثر در ایجاد مقاومت به خشکی در این دو ژنوتیپ نقش داشته است، به طوری که میزان آن در ژنوتیپ متحمل در شدیدترین میزان تنش (1- مگا پاسکال) دو برابر رقم حساس بوده است.

در این تحقیق اثرات شوری بر جوانه زنی 2 گونه Artemisia scoparia و Artemisia vulgaris در پنج تیمار و 4 تکرار شامل آب مقطر به عنوان شاهد، مقادیر غلظت 100 ، 200 ، 300 و 400 و میلی مولار نمک NaCl با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی  بررسی شد. نتایج نشان داد که مقاومت به شوری گونه Artemisia scoparia نسبت به Artemisia vulgaris در همه تیمار ها بیشتر است. درکل، با افزایش میزان شوری میزان جوانه زنی کاهش می یابد و بین درصد جوانه زنی در سطوح مختلف شوری اختلاف معنی داری وجود دارد.

بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیر زنده در رویشگاه مربوطه، به عنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایه ای برای مدیریت اکوسیستم های مرتعی بوجود می آورد. در این تحقیق آت اکولوژی Ferula ovina با نام فارسی کما مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نقشه رویشگاه تهیه و سپس ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، گونه های همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، ارزش رجحانی و آفات گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد این گونه گیاهی در دامنه ارتفاعی 2000 تا 3200 متر از سطح دریا رویش دارد و به لحاظ درصد شیب و جهت شیب تقریبا محدودیتی ندارد. بارندگی در رویشگاه های این گونه بیش از 400 میلی متر و میانگین دمای سالانه 8 درجه سانتی گراد می باشد. مطالعات سنگ شناسی نشان داد لایه های رویشگاه های کما شامل سنگهایی از انواع توف، آهک، شیل، کنگلومرا، ماسه سنگ، سیلت سنگ و رس سنگ است. در خاکهای با بافت لومی تا لومی شنی می روید. هدایت الکتریکی خاک رویشگاه کمتر از یک دسی زیمنس بر متر و اسیدیته آن در حدود 7 تا 7.5 می باشد. گیاه Ferula ovina دربیشتر رویشگاه های خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 35/12 درصد، تراکم 16750 پایه در هکتار و فراوانی 81.62 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع ریشه راست است و دارای انشعابهای محدود می باشد. مراحل رویش گیاه از نیمه اول اردیبهشت شروع و تا نیمه مرداد ماه ادامه دارد. رشد رویشی گیاه از هفته دوم اردیبهشت آغاز می شود. زمان ظهور گلها نیمه دوم خرداد ماه و زمان بذردهی گیاه اوایل تیرماه است. رسیدن بذرها از اوایل تیر ماه شروع شده و تا اواسط مرداد ریزش می کنند. این گونه فقط از طریق بذر تکثیر می یابد. در حالت سبز بودن، گوسفند و بز مقدار کمی از زمان چرا را به تغذیه از این گیاه اختصاص می دهند. ولی این گیاه به عنوان علوفه زمستانه برای دامداران مناطق کوهستانی اهمیت داشته و پس از درو و انبار شدن در پاییز و زمستان به تغذیه دام می رسد. مهمترین آفت گیاه، لارو پروانه ای از جنس Malocosma است.

تغذیه ی مصنوعی آبهای زیرزمینی، روشی اثبات شده برای افزایش سطح آب در آبخوانهای غیر محدود است. با آن که تاثیر گسترش سیلاب بر افزایش تغذیه ی آبخوان گربایگان فسا (ایستگاه کوثر) بدلیل افزایش سطح اراضی کشاورزی آبیانه به میزان 8 برابر گذشته، به طور غیر مستقیم آشکار است اما مطالعات کمی برای ارایه ارقام مستند، مورد نیاز است. به رغم ثبت وقایع سیل و اندازه گیری بده آن در برخی موارد، و نیز اندازه گیری مداوم ماهانه سطح آب چاههای مشاهده ای (گمانه ای)، هنوز تحقیقی برای کمی کردن تاثیر سیلاب بر تغییرات سفره صورت نگرفته است. مقاله ی حاضر نتایج بررسی جامعی است که به دنبال یافتن پاسخ به این مساله بوده است. با توجه به داده های چاههای گمانه (پیزومتری) سالهای 1371 تا 1384، ابتدا روند تغییرات سالانه چاههای گمانه ملاحظه شد; سپس آب نگار (هیدروگراف) آب زیرزمینی دشت به کمک میان یابی و میانگیری ترسیم شد. نتایج نشان می دهند که روند عمومی سطح آب سفره کاهشی است. در مورد چاههای مشاهده ای که در خارج از شبکه ی پخش سیلاب هستند، وضعیت بدتری حاکم است. در مرحله ی بعد، داده های وقایع سیل و رقوم هم زمان سطح آب چاههای مشاهده ای در ماه قبل از سیل و تا 3 ماه پس از آن در کنار یکدیگر قرار داده شد، تفاوت هر ماه از ماه قبل از سیل محاسبه گردید و نمودار آن ترسیم شد. آنگاه همین داده ها به دو دسته همزمان با ماههای حداقل و حداکثر برداشت از سفره دسته بندی شد و نمودارهای دیگری ترسیم گردید. در تمامی چاههای مشاهده ای، هرگاه وقایعی از سیل که با حداقل برداشت از سفره (ماههای آبان تا بهمن) هم زمان بوده بررسی شود، دست کم تا 3 ماه پس از روان گشتن سیلاب، روند تغییرات، افزایشی است. در ماههای متناظر با حداکثر برداشت از سفره، روند کاملا دگرگون شده و در 3 چاه مشاهده ای، تغییرات پس از وقوع سیل کاهشی است و نشان از افت سطح آب زیرزمینی دارد. در همین دسته از داده ها، چاه مشاهده ای شماره 2 که در مرکز شبکه های پخش سیلاب قرار دارد، روند مثبت داشته و در برابر انبوه برداشت از سفره مقاومت نشان داده است. در تمام موارد بیشترین افت مربوط به چاه مشاهده ای 4 است که در مرکز اراضی کشاورزی پایین دست ایستگاه واقع شده است.

استان بوشهر با واقع شدن در بخش جنوبی ایالت زمین ساختی- رسوبی زاگرس، از نهشته های با سنگ شناسی رسوبی از نوع تبخیری و تخریبی تشکیل شده است. با توجه به اهمیت سازندهای چینه شناسی در بیابان زایی و شناسایی مناطق بیابانی، با استفاده از نقشه های زمین شناسی 1:250000 ، 1:100000  و 1:1000000 سازمان زمین شناسی کشور و شرکت ملی نفت ایران، و با مطالعه دقیق سنگ شناسی و چینه شناسی حوضه های آبخیز استان و نیز آبرفتهای کواترنر، سازندهای موثر در تشکیل بیابانهای استان شناسایی شد و محدوده موثر بیابانی در بخشهای آبرفتی بر روی دشتهای استان بوشهرتفکیک و رقومی گردید. پس از تعیین سازندهای زمین شناسی شور و تبخیری در محدوده استان که تحت عنوان بیابانهای اولیه معرفی شده اند، با ترسیم شبکه زهکشی حوضه های آبخیز رودخانه هایی که حاوی سازندهای تبخیری بوده و سپس تعیین مناطق پایین دست سازندهای تبخیری که از طریق جریانهای سطحی به گچ و نمک آلوده شده اند، بیابانهای ثانویه استان تعیین شد. از تلفیق دو لایه یاد شده گسترش بیابانهای استان بوشهر مشخص شد. نتایج حاصل نشان داد که 1166620 کیلومتر مربع، (47 درصد) از مساحت کل استان را بیابانهای زمین شناسی به خود اختصاص داده اند که 592041 کیلومتر مربع را بیابانهای اولیه و 574579 کیلومتر مربع را بیابانهای ثانویه تشکیل می دهند. مهمترین عوامل چینه شناختی موثر بر بیابانی شدن استان بوشهر، سازندهای هرمز،گچساران، میشان و آغاجاری شناسایی شدند.

تپه های ماسه ای فعال و متحرک به ویژه بارخانها از جمله تهدیدات جدی اجتماعات انسانی، مزارع کشاورزی و مراکز اقتصادی مجاور هستند. تعیین چگونگی گسترش و محور اصلی جابجایی این تپه ها از مهم ترین اهداف مطالعات فرســایش بادی در مناطق انباشت می باشد. این مهم مستلزم شناسایی و تفکیک تپه های ماسه ای فعال و تثبیت یافته است. از جمله ویژگیهای بارز نهشته های بادی لبه ها، خط الراس و حواشی آنها می باشد. همچنین تپه های قدیمی تر (غیر فعال)، حجیم تر، یکنواخت تر و دارای خطوط کمتر در سطح خود بوده و نیز تپه های فعال دارای شکل و وضعیت هندسی شناخته شده ای می باشند. از سوی دیگر تغییرات ایجاد شده در سطح تپه های تثبیت یافته که ناشی از تغییر وضعیت رطوبتی، حرارتی و پوشش گیاهی است اغلب در تک باندها به تصویر کشیده نمی شوند. از آنجا که برخی از انواع فیلتر به ویژه فیلتر آشکارساز غیرخطی لبه ها کارآیی مطلوبی در شناسایی پدیده های خطی دارند و نیز نسبت گیری طیفی پدیده هایی که در حالت تک باندی قابل تفکیک نیستند را متمایز می سازد، بنابراین تکنیکهای یاد شده از توانایی بالقوه زیادی در ارتباط با شناخت شکل ظاهری و فعالیت نهشته های بادی برخوردارند. در تحقیق حاضر، ضمن استفاده از تکنیکهای فیلتر و نسبت گیری طیفی، باند سوم روش گمانه زنی و تحلیل طیفی (در این مورد مطالعاتی باند b5 سنجنده ETM+ ماهواره لندست) جهت کاربرد فیلتر آشکارساز غیرخطی لبه ها و نسبت طیفی باندهای اول و دوم روش گمانه زنی و تحلیل طیفی (در این مورد مطالعاتی b62/b4) به ترتیب به عنوان مناسب تربن باند و نسبت طیفی به منظور شناسایی و تفکیک تپه های ماسه ای فعال و غیر فعال معرفی می گردند.

آت اکولوژی گونه های گیاهی بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل می دهد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Hedysarum kopetdaghi Boriss. در اکوسیستم های مرتعی استان گلستان  مدنظر بوده است. این گونه مرتعی، گیاهی است پایا و از تیره Papilionaceae می باشد. جهت مطالعه آت اکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد. سپس مواردی از قبیل خصوصیات اقلیمی و خاک رویشگاهها، سیستم ریشه گیاه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، و ترکیبات  شیمیایی گیاه بررسی گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه رویشگاههای این گونه مرتعی بصورت لکه های پراکنده واقع شده اند. میزان بارندگی سالانه در رویشگاهها 249.5 میلیمتر و دمای متوسط سالانه 11.9 درجه سانتیگراد  می باشد. این گونه بر روی خاکهای با بافت سیلتی لوم با7.5pH  تا 7.9 و بدون شوری ظاهر می شود. این گونه دارای سیستم ریشه عمودی است که بیش از 2 متر در خاک نفوذ می نماید. ریشه دارای انشعابهای جانبی کمی در لایه های سطحی خاک است. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که پوشش تاجی این گونه 1.16-0.2 درصد، تراکم 1500-70 پایه در هکتار و فراوانی آن 15-3 درصد می باشد. شروع رشد این گیاه معمولا از اواسط بهمن ماه با متورم شدن جوانه های رویشی اتفاق می افتد. ولی دوره اصلی رشد رویشی این گونه مرتعی از اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه با گرم شدن تدریجی هوا شروع می شود. در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد گلدهی کامل گردیده و در اواخر خرداد و اوایل تیر رسیدن بذرها آغاز می شود. این گیاه در مرحله رشد رویشی دارای 27.13% پروتئین خام بوده و ارزش رجحانی آن برای گوسفند و بز حدود 75% می باشد. این گونه مرتعی معمولا در معرض چرای سنگین می باشد که ممکن است سبب آسیب رساندن به گیاه و در معرض خطر قرار گرفتن آن شود. مقاومت این گیاه در مقابل چرا و ناملایمات طبیعی نسبتا زیاد است. با توجه به ویژگیهای یاد شده، این گونه مرتعی می تواند در برنامه های مرتع کاری و مدیریت مراتع استان گلستان مورد استفاده قرار گیرد.

این تحقیق به منظور استفاده از قابلیتهای داده های دورسنجی در جداسازی دیمزارها از مراتع و با استفاده از تقویم زراعی در مناطق نیمه استپی ایران، در منطقه  تهم از استان زنجان به وسعت 8032.5 هکتار انجام شد. ابتدا تقویم زراعت دیم غلات (کاشت، داشت، برداشت) معین شده و وجوه تمایز آن با تغییرات پوشش گیاهی طبیعی منطقه در طول سال بررسی گردید. سپس تصاویر ماهواره ای مربوط به زمانهایی که بازتاب طیفی دو کاربری، دیم و مرتع به حداکثر رسید تهیه گردید. تصاویر تهیه شده با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000، GPS و نقاط کنترلی، زمین مرجع و شدند میزان خطای آن برابر 0.554 پیکسل تعیین گردید. برای نقشه پایه از تصاویر پانکروماتیک IRS منطقه (تاریخ 24 مهر ماه سال 1381) استفاده گردید. آشکارسازی تصاویر باندهای چند طیفی با تکنیکـهای مختلف مانند بسط تباین خطی تصاویر، ادغام تصاویر چند طیفی با پانکروماتیک، ترکیب رنگی کاذب و تحلیل مولفه های اصلی انجام شد. برای تحلیل تصاویر از شاخصهای پوشش گیاهی (48 شاخص)، طبقه بندی نظارت شده (الگوریتمهای بیشینه درست نمایی و جعبه ای)، طبقه بندی نظارت نشده و طبقه بندی مولفه های اصلی استفاده گردید. میزان صحت نقشه های تهیه شده با روشهای تحلیل تصاویر، به وسیله عملیات روی هم گذاری نقشه های تهیه شده با نقشه پایه (واقعیت زمینی) انجام شد. با بررسی کلی نتایج بدست آمده از روشهای مختلف تحلیل تصاویر، اراضی مرتع (در نقشه پایه) با مرتع در داده های رقومی دارای هم پوشانی حدود 50 درصد هستند. این هم پوشانی در اراضی دیم بسیار پایین تر بوده و حدود 15 درصد است. تداخل اراضی دیم و مرتع با کاربریهای دیگر نظیر اراضی کشاورزی آبی، خاک لخت (مناطق فاقد پوشش گیاهی) و مسکونی بسیار کم است. همچنین نتایج حاصل بیانگر اینست که دقت روشهای تحلیل تصاویر بسیار پایین بوده و تفکیک دیمزارها و مراتع با روشهای یاد شده امکان پذیر نیست، ولی اراضی دیم در تصاویر پانکروماتیک با اشکال هندسی، نقش، شکل و بافت مشخص بوده و قابل تفکیک می باشند.