تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال:1397 | دوره:25 | شماره:1 (پیاپی 70) |تعداد مقالات:26

آنالیز داده های چند متغیره در تحقیقات بوم شناسی و تنوع زیستی دارای اهمیت زیادی است. بوم شناسان اغلب، نیاز به آزمون فرضیاتی در رابطه با اثرات عوامل مورد آزمایش بر روی کل ترکیب جامعه دارند. برای آنالیز داده های چند متغیره، استفاده از روش های آماری کلاسیک، مبتنی بر فرضیاتی نظیر نرمال بودن توزیع داده ها ست که معمولا در داده های بوم شناسی رعایت نمی شوند. لذا در سال های اخیر آزمون های ناپارامتریک مبتنی بر جایگشت و ماتریس های عدم شباهت بطور گسترده برای آزمون وجود اختلافات در ترکیب گونه ای در علوم بوم شناسی مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از این مقاله معرفی و آشنایی با آزمون های ناپارامتریک چند متغیره جدید مرتبط با علوم بوم شناسی نظیر آزمون های سیمپر، آنوزیم، پرمانوآ و پرمدیسپ، با هدف تجزیه و تحلیل ترکیب جوامع گیاهی است. به منظور معرفی این آنالیزها، از داده های پوشش گیاهی شش سایت مرتعی واقع در اراضی اطراف استان تهران استفاده شد و ترکیب جوامع گیاهی مناطق مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آنالیز سیمپر نشان داد که گونه های Stipahohenackeriana و Bromustomentellus بترتیب دارای بیشترین سهم در ایجاد تمایز بین سایت های مورد مطالعه در مناطق خشک و نیمه خشک هستند. آنالیز های آنوزیم و پرمانوآ تفاوت معنی دار ترکیب پوشش بین سایت ها را نشان دادند. با توجه به نتایج این آزمون ها سایت های فیروزکوه-البرز، دماوند-سمنان و ساوه-سلفچگان تشابه بیشتری از لحاظ ترکیب پوشش گیاهی از خود نشان دادند. آنالیز پرمدیسپ نشان داد که ناهمگنی و پراکندگی چند متغیره پوشش گونه ها بطور معناداری در واحدهای نمونه برداری سایت های سلفچگان و ساوه بیشتر بود. بنابراین با توجه به نتایج می توان بیان کرد که به منظور حفظ تنوع زیستی در سایت های مورد مطالعه، حداقل نیاز به سه برنامه مدیریتی مجزا داریم. همچنین با توجه به نتایج آنالیز سیمپر، می توان برنامه های مدیریتی جهت حفظ تنوع زیستی مناطق مورد مطالعه، با حمایت از گونه های متمایز مشخص شده در هر سایت ارائه داد.

هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونه ای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود. منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری به صورت تصادفی-سیستماتیک و ابعاد پلات ها با توجه به ساختار پوشش گیاهی به روش سطح حداقل و تعداد پلات هابا استفاده از فرمول آماری انتخاب شد؛ سپس فهرست گونه های موجود، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت ثبت شد. نمونه برداری از عرصه های مراتع باز و زیراشکوب درختی در چهار کلاس شیبی 10-0، 20-10، 35-20 و 50-35 درصد و در چهار جهت جغرافیایی شمال، جنوب، شرق و غرب انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد تاج پوشش گونه های موجود در زیراشکوب درختان در منطقه فندقلو، نیارق و شغاله دره در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 20، 25 و 25 درصد و بیشترین مقدار درصد پوشش گیاهی در مراتع باز این مناطق در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 81، 86 و 86 درصد می باشد. همچنین نتیایج نشان داد که جهت جغرافیایی شمال نسبت به جهت های دیگر در همه مناطق در زیراشکوب درختان و مرتع باز دارای بیشترین درصد پوشش می باشد. با مقایسه میانگین اثرات متقابل بین نوع مرتع و کلاسه های شیب، بالاترین میزان تولید در مراتع باز مشاهده شد که نسبت به مراتع زیراشکوب تفاوت معنی داری داشتند. همچنین میزان تولید گیاهان علفی و اثرات متقابل نوع مرتع و جهات جغرافیایی تفاوت های معنی داری را در مراتع مورد بررسی نشان داد. بر این اساس مراتع باز در شیب های شمالی دارای میزان تولید بالاتر و معنی داری نسبت به مراتع زیراشکوب درختی نشان داد. از طرفی نتایج بررسی شاخص های تنوع و یکنواختی در مراتع باز و زیر اشکوب درختی نشان داد بالاترین مقادیر این شاخص ها در مراتع زیر اشکوب درختی قابل مشاهده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مراتع به دلیل وسعت زیاد و تنوع پوشش گیاهی نقش ارزنده ای در ترسیب کربن اتمسفری دارند که به نوبه خود بستگی زیادی به مدیریت چرا و بهره برداری دارد. این پژوهش به منظور بررسی کارایی بهره برداری های مختلف در ترسیب کربن در شش سایت مرتعی در استان کرمانشاه شامل پاوه، جوانرود، عین الکش، سیاه کمر، ورمنجه و کوه سفید انجام گرفت. بهره برداری ها شامل مرتع حفاظت شده (قرق)، مرتع با چرای شدید و مرتع تغییر کاربری به باغات دیم بود. به این منظور ابتدا مشخصات پوشش گیاهی و خاک هر سه کاربری از جمله تیپ گیاهی، تراکم تاج پوشش، وضعیت مرتع و زی توده هوایی و ریشه، همراه با لاشبرگ گیاهی با استفاده از سطح پلات با ابعاد مناسب (معادل دو برابرسطح تاج پوشش پایه گیاه غالب منطقه) در مسیر ترانسکت خطی به طول50 متر با سه تکرار به روش سیستماتیک-تصادفی انجام شد. مقدار ترسیب کربن زی توده گیاهی و لاشبرگ با روش احتراق و کربن ذخیره شده در دو عمق 0 تا 20 و 20 تا 40 سانتی متر خاک به روش والکلی و بلاک انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین متغییرهای زی توده گیاهی (تاج پوشش، ریشه و لاشبرگ) و ترسیب کربن در بهره برداری های مختلف مرتع در سطح 5 درصد، اختلاف معنی داری وجود دارد. به طوری که بیشترین مقدار ترسیب کربن زی توده گیاهی و خاک به ترتیب 7/4 و 5/114 تن در هکتار مربوط به مدیریت قرق و کمترین 3/1 و 4/53 تن در هکتار مربوط به چرای شدید است که مدیریت قرق و حفاظت علاوه بر افزایش ارزش ناشی از تولید علوفه و حفاظت منابع خاک و تنوع زیستی دارای ظرفیت بالایی در ترسیب کربن است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که پی آمد تغییر کاربری مراتع به باغات دیم، ذخیره 8/86 تن در هکتار کربن آلی است که پیشنهاد می شود مراتعی که از لحاظ استعداد اراضی دارای قابلیت بادامکاری هستند، تحت شرایط ویژه به این کاربری تغییر داده شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شناسایی و ارزیابی فرآیندها، عوامل و وضعیت فعلی شدت بیابان زایی به منظور تدوین برنامه های مشخص و واقع گرایانه کنترل بیابان زایی از نیازهای اساسی مناطق بیابانی می باشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی بیابانزایی منطقه اینچه برون در استان گلستان، از 3 شاخص کیفیت خاک، کیفیت پوشش گیاهی و کیفیت اقلیم مدل ESAs استفاده گردید. بدین منظور، نقشه هر شاخص از میانگین هندسی لایه های آن به دست آمد و از طریق میانگین هندسی شاخص های کیفیت و با کلاس بندی نقشه حاصله، نقشه حساسیت بیابان زایی (ESAI) منطقه مورد مطالعه به دست آمد. در نهایت، اراضی منطقه مورد مطالعه در سه کلاس غیر حساس (64/7 درصد)، شکننده (41/14 درصد) و بحرانی (95/77 درصد) قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشانگر آن است که مهمترین عوامل مؤثر در بیابانزایی منطقه مورد مطالعه، زهکشی ضعیف، بافت سنگین و رسی خاک و فقر پوشش گیاهی در کنار عامل اقلیم است که باعث به وجود آمدن شرایط بیابانی شده است. با توجه به این موضوع و همچنین قرار گرفتن منطقه در کلاس بحرانی بیابان زایی، پیشنهاد می گردد از طریق اقدامات اصلاحی بیولوژیکی و مکانیکی از قبیل کاشت گیاهان مقاوم به خاک های سنگین و شور و نیز، احداث زهکش در اراضی باتلاقی از پیشروی فرآیند بیابان زایی جلوگیری کرد.

آلودگی خاک به فلزات سنگین یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی در جهان محسوب می شود. در محیطهای آلوده گونه های خاصی از گیاهان توانایی رشد و سازگاری و جذب فلزات سنگین را دارند. این تحقیق با هدف ارزیابی توان گیاه پالایی گونه های کلاه میرحسن، گون اسبی، جوسیخ، جاز و گیس پیرزن در جذب سرب و روی موجود در خاک در معدن سرب و روی آهنگران شهرستان ملایر صورت پذیرفت. برای این منظور در فصل تابستان در رویشگاههای آلوده و شاهد، نمونه برداری از بافتهای هوایی و زیرزمینی گیاهان در قالب طرح آماری بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که میزان غلظت سرب و روی در بافت هوایی و زیرزمینی گیاهان در رویشگاههای آلوده بیشتر از رویشگاه شاهد بود. در بین گونه های مورد مطالعه، بیشترین میزان جذب سرب و روی در بافت هوایی گون اسبی با غلظت به ترتیب 118/6 و 190/6 میلیگرم بر کیلوگرم ماده خشک گیاهی محاسبه شد. بیشترین میزان جذب سرب و روی در بافت زیرزمینی جاز به ترتیب 41/07 و 67/76 میلیگرم بر کیلوگرم ماده خشک گیاهی اندازه گیری شد. همچنین گونه های گون اسبی، کلاه میرحسن و جوسیخ بیشترین ضریب انتقال سرب 3/39، 3/19 و 3/16 و روی 3/24، 3/06 و 2/92 را دارا بودند. با توجه به این موضوع و شرایط سازگاری مناسب، گونه های گون اسبی، کلاه میرحسن و جوسیخ می توانند به منظور پالایش خاکهای آلوده به سرب و روی در مناطق مشابه مورد استفاده قرار گیرند.

هدف از این پژوهش واکاوی اثر گرمایش جهانی بر درجه روزهای رشد گیاهان در دهه های آینده می باشد. جهت این امر نخست داده های دمای روزانه شبیه سازی شده از پایگاه داده EH5OM و تحت سناریو A1B، طی بازه زمانی(2050-2015) از موسسه ماکس پلانک آلمان استخراج شد. سپس داده های دمای روزانه با تفکیک 27/0*27/0 درجه طول و عرض جغرافیایی که حدوداً نقاطی با ابعاد 30*30 کیلومتر مساحت ایران را پوشش می دهند توسط مدل اقلیم منطقه ای طراحی شده در مرکزفیزیک نظری عبدالسلام (ایتالیا) ریزمقیاس گردید. درنهایت آرایه ای به ابعاد 2140*13140 بدست آمد که سطرها بیانگر دمای روز و ستون ها ایستگاه ها (سلول) می باشند. جهت محاسبه درجه روز رشد آستانه دمایی 5 درجه انتخاب شد. در نهایت میانگین ماهانه درجه روز رشدگیاهان در ماتریسی به ابعاد 2140*12 در نرم افزار MATLAB محاسبه شد. سپس نقشه های میانگین ماهانه درجه روز رشد گیاهان در نرم افزار سورفر ترسیم گردید. نتایج نشان داد که ماه های تیر ومرداد بیشترین میزان میانگین ماهانه رشد گیاهان را به میزان 1000-100 درجه روز در بین ماه های سال دارا می باشند. در ماه های تابستان بیشینه درجه روز رشد گیاهان در جلگه خوزستان مشاهده می شود. ایران در فصل بهار و تابستان برحسب درجه روز رشد به سه منطقه کوهستانی و کوهپایه های داخلی، چاله های داخلی و کوهپایه های بیرونی و جلگه ها و سواحل جنوبی قابل تقسیم است.

مراتع بیش از 53 درصد از مساحت کشور را شامل می شوند. این عرصه ها نیازمند اعمال مدیریتی صحیح با هدف حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری بهینه هستند. امروزه تلاش برای حفاظت، احیا و بهره برداری مراتع در حوزه های آبخیز با مشارکت بهره-برداران در چارچوب طرح های مرتعداری به عنوان یک برنامه مدون مدیریتی گامی اساسی در راستای توسعه پایدار است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر میزان تمایل بهره برداران به مشارکت در طرح های اصلاح و احیا مراتع در چهار محدوده عرفی از شهرستان دهگلان بود. تعداد نمونه با استفاده از رابطه کوکران و تطبیق آن با جدول کرجسی و مورگان 68 نفر انتخاب گردیده است. یافته های این پژوهش نشان داد که بین عوامل اجتماعی و عوامل اقتصادی با میزان تمایل بهره برداران به مشارکت در طرح های اصلاح و احیای مراتع رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان می دهد که از بین متغیرهای تأثیرگذار بر میزان تمایل بهره برداران به مشارکت 4 متغیر عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، تحصیلات و تعداد دام مجموعأ 80 درصد از واریانس میزان تمایل بهره برداران به مشارکت در طرح های اصلاح و احیای مراتع را تبیین کردند.

چرای دام یکی از مهمترین عوامل در فراهم نمودن شرایط محیطی برای تغییر در ترکیب گونه ای، ساختار و کارکردهای اکوسیستم ها می باشد. جنگل های غرب ایران نیز به عنوان یکی از اکوسیستم های ارزشمند از این تهدید مستثی نبوده و ضروری است جنبه های مختلف این پدیده در این اکوسیستم ها مورد مطالعه قرار گیرد. بدین منظور اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی، خاک و سایر متغییرهای محیطی در کف جنگل دالاب در استان ایلام با استفاده از 53 قطعه نمونه (16×16 متری) به روش تصادفی در شدت های مختلف چرای دام برداشت شد. برای طبقه بندی گروه گونه های اکولوژیک از روش آنالیز دو طرفه گونه های شاخص، برای تعیین گونه های معرف هر کلاس از آنالیز گونه های شاخص و برای مشخص کردن ارتباط گروه های گیاهی با عوامل مختلف مورد بررسی از روش رسته بندی تحلیل تطبیقی متعارفیاستفاده گردید. نتایج نشان داد که چرای دام در کنار فاکتورهای توپوگرافی، خاک و نور رسیده به کف جنگل به عنوان تاثیر گذارترین عوامل بر ترکیب گیاهی شناخته شدند. چرای دام با بیان 2/11 درصد از تغییرات موجود در گونه های گیاهی، بیشترین تاثیر را در ایجاد تغییر در فلور کف جنگل داشت. افزایش چرای دام عمدتاً باعث افزایش فراوانی گونه های غیر خوشخوراک و مقاوم به چرای دام و کوبیدگی خاک و همچنین افزایش گونه های یکساله مانند Bromus tectorum، Picnomon acarna، Minuartia picta، Rochelia disperma، Holesteum umbellatum، Lophocloa phloridesو Valerianellavesicaria شده است. این گونه ها بر اساس تراکم، حضور و منابع موجود به عنوان مهاجم شناخته شدند. از طرفی به نظر می رسد گسترش گونه های خوشخوراکی نظیر Vicia sativa، Trifolium physodes، Lens cyanea، Lathyrusinconspicaus در سایت چرای متوسط، مبین نقش چرای متعادل دام در حفظ مناسب ترکیب گونه های گیاهی درمراتع است.

در مطالعات بهره وری آب مقادیر رواناب، تبخیر و تعرق گیاهان و تولید مرتع مهم تربن متغیرها هستند. مراتع استان گلستان به علت موقعیت جغرافیایی، اقلیمی و تخریب بالای این منابع همچنین تغییر شدید کاربری اراضی و کاهش پوشش گیاهی شرایط لازم برای تشکیل رواناب را دارد. به منظور تعیین چگونگی مدیریت بهینه مراتع در این تحقیق سناریوهای اصلاح مرتع با استفاده از مدل SWAT در حوزه آبخیز گرگانرود مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. واسنجی و اعتبارسنجی مدل توسط برنامه SWAT-CUP و الگوریتم SUFI-2 در مدل اکوهیدرولوژیکی SWAT انجام گرفت. بدین منظور ابتدا مدل SWAT برای دوره 31 ساله دبی(ماهانه) سپس برای مدت 5 سال تولید مرتع(سالانه)، واسنجی و اعتبارسنجی شد و سپس سناریوهای مختلف مرتعی اعمال و مدل مجددا اجرا گردید. نتایج نشان داد عملکرد مدل جهت پیش بینی دبی کاملا رضابت بخش بوده است. مقادیر ضرایب نش-ساتکلیف به ترتیب در ایستگاه های بصیرآباد، تیل آباد و حاجی قوشان در دوره واسنجی 72/0، 71/0 و 64/0 و در دوره اعتبارسنجی 59/0، 48/0 و 53/0 بدست آمد. همچنین چهار سناریوی اصلاحی مرتع (بیومکانیکی، بیولوژی، مکانیکی و مدیریت چرای دام) در این تحقیق تعریف شد. بر این اساس با کاربرد سناریوهای مکانیکی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و مدیریت چرا، مقدار تبخیر و تعرق گیاهان به ترتیب 3/2%، 8/12%، 5/15% و 8/2% در هر سناریو نسبت به میزان تبخیر و تعرق شاهد افزایش پیدا کرده است. نتایج نشان داد که سناریوی بیومکانیکی مناسب ترین سناریو در افزایش میزان تبخیر و تعرق گیاهان در مراتع ضعیف و متوسط می باشد.

حضور گونه های گیاهی در کنار یکدیگر موجب ایجاد روابط زیستی در بین آنها می شود. این روابط بسیار پیچیده و متغیر هستند که در بین آنها تسهیل و رقابت بیش ترین تأثیر را بر کارکرد زیست بوم دارند. از جمله عوامل محیطی که بر روابط زیستی تأثیر دارد آشفتگی های محیطی از جمله آتش می باشد. این مطالعه به دنبال بررسی اثر آتش سوزی بر روابط زیستی تسهیلی و رقابتی در بین گیاهان بالشتکی و زیرآشکوب آنها می باشد. بنابراین، برای بررسی اثر آتش سوزی بر روی روابط زیستی تعداد 25 پایه اسپرس زنده و 25 لکه سوخته اسپرس و نیز به صورت جفتی برای هر کدام از پایه ها پلاتی در فضای بیرون به صورت تصادفی انتخاب گردید و گونه های آن ثبت و سپس روابط زیستی محاسبه شد. طبق نتایج بدست آمده اثر آتش سوزی بر درصد پوشش کل گونه ها معنی دار نبود ولی موجب افزایش پهن برگان چندساله (از 7/4 به 3/11درصد)، ژئوفیت ها (از 1/0 به 5/0درصد)، پهن برگان یکساله (از 1/0 به 3/2درصد)، گندمیان یکساله (از 0 به 1/0درصد) و موجب کاهش گندمیان چندساله (از 2/7 به 9/4 درصد)، بوته ای ها (از 8/3 به 8/0درصد) و گیاهان بالشتکی (از 7/1 به 4/0درصد) شد. و بر لگوم ها تأثیر معنی داری نداشت. با توجه به آزمون تی غیرجفتی، اثر آتش سوزی بر روابط زیستی در کل موجب افزایش تسهیل گونه ها نسبت به منطقه شاهد شده است، و همچنین آتش سوزی تأثیر معنی داری بر گروه های کارکردی نداشت.

شناخت و ارزیابی اکوسیستم مرتعی اولین گام در مدیریت این منابع به شمار می آید. بدون آگاهی از وضعیت و شرایط مرتع نمی توان هیچگونه برنامه مدیریتی برای آن تدوین کرد. بدین منظور سه سایت با گیاهان غالب متفاوت جهت نمونه گیری از پوشش و تولید انتخاب گردید. در داخل هر سایت، 30 واحد نمونه برداری 900 مترمربعی در امتداد 3 ترانسکت تعیین شده و قطعات نمونه در این واحدها مستقر گردید. شاخص های NDVI و SAVI پس از اصلاحات و پردازش از تصاویر لندست 8 استخراج گردید و میزان همبستگی آنها با درصد پوشش و تولید هر سایت بدست آمد. نتایج مبنی بر معنی دار بودن همبستگی شاخص ها با درصد پوشش و تولید با کاربرد تعداد و ابعاد مناسب قطعه نمونه در هر سه سایت بود. در هر سایت، شاخص NDVI با فرم رویشی که غالب است بیشترین همبستگی را دارد در حالیکه شاخص SAVI اثر خاک زمینه را کاهش داده و بازتاب گیاهان با درصد پوشش کمتر را بیشتر نشان می دهد. دلیل چنین حالتی به فرمول SAVI مربوط است و طبق فرمول این شاخص، پوشش کمتر ضریب بالاتری نسبت به پوشش زیاد می گیرد و مشاهده می گردد که این شاخص توانسته اثر خاک زمینه را کاهش دهد. پهن برگان علفی به دلیل ساختار گیاه و پربرگ بودن و به طبع آن بازتاب بیشتر، دارای بیشترین همبستگی با شاخص NDVI بودند.

گیاهان شورروی با افزودن ترکیبات آلی به خاک و حفاظت خاک در مقابل عوامل فرساینده می توانند سبب تغییر ویژگی های مختلف خاک و قابلیت استفاده عناصر غذایی خاک گردند. تخریب این اراضی و گیاهان شورروی می تواند اثرات نامطلوب زیست محیطی به دنبال داشته باشد. جهت بررسی تأثیر وضعیت فیزیوگرافی، نوع گونه های گیاهی و موقعیت رشد گیاه (مستقل یا زیر گونه دیگر) بر ویژگی های خاک شوره زارها، مطالعه ای در منطقه کرسیا، داراب (استان فارس) صورت گرفت. در دو واحد مختلف فیزیوگرافی شامل اراضی پست و دشت دامنه ای، نمونه های خاک از زیر تاج پوشش گز شاهی (Tamarix aphylla)، سالسولا (Salsola rigida) رشد یافته زیر گز شاهی و سالسولا مستقل و از بین گیاهان با سه تکرار برداشته شد. ویژگی های خاک شامل توزیع اندازه ای ذرات، ماده آلی، پ هاش، قابلیت هدایت الکتریکی و کربنات کلسیم معادل و قابلیت استفاده عناصر خاک شامل فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که رویشگاه اول به دلیل قرار گرفتن در اراضی پست دارای شوری بیشتر، بافت سنگین تر و گونه های گز شاهی کوتاه تر بودند. گز شاهی سبب افزایش مقدار ماده آلی، قابلیت هدایت الکتریکی، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی گردید اما بر بافت خاک و کربنات کلسیم معادل تأثیری نداشت. سالسولا مستقل و زیر گز شاهی سبب افزایش ماده آلی خاک گردید و تأثیر آن بر مقدار منگنز و روی قابل استفاده خاک بیشتر از سایر عناصر بود. سالسولا زیر گز شاهی در واحد اراضی پست، شوری خاک را تغییر نداد در حالی که سالسولا زیر گز شاهی در واحد دشت دامنه ای سبب کاهش شوری خاک گردید. به طور کلی به نظر می رسد مهمترین عامل در تعیین قابلیت استفاده عناصر مختلف و وضعیت حاصلخیزی خاک رویشگاه های مورد مطالعه، ماده آلی خاک باشد. ماده آلی از راه های مختلف مانند تأثیر بر پ هاش خاک، تولید عوامل کلات کننده، جذب سطحی عناصر، تجزیه و افزودن عناصر غذایی و بهبود شرایط فیزیکی خاک بر تحرک، رسوب و یا جذب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه اثر می گذارد.

به منظور بررسی اثرات شدت چرا بر روی برخی مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع دامنه های جنوب شرقی سبلان پس از بازدید صحرایی، سه منطقه با شدت چرایی سبک (آلوارس)، متوسط (آلداشین) و سنگین (اسبمرز) انتخاب و 27 نمونه خاک به روش تصادفی سیستیماتیک در مرکز پلات های یک مترمربعی در طول سه ترانسکت 200 متری برداشت شد. نمونه ها از سه عمق 15-صفر، 30-15 و 45-30 سانتی متری خاک برداشته شد و به آزمایشگاه انتقال و خصوصیات خاک شامل بافت، ماده آلی، کربن آلی، فسفر، پتاسیم، EC و pH اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن با توجه به فاکتورهای شدت چرا و عمق خاک حاکی از آن بود از بین فسفر و اسیدیته خاک اختلاف معنی داری نبود ولی سایر متغیر ها اختلاف معنی داری داشتند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا از میزان ماده آلی کاسته شده و کمترین میزان آن مربوط به عمق 45-30 سانتی متری منطقه تحت چرای سنگین است. با توجه به نتایج این پژوهش می توان چنین نتیجه گیری کرد که با افزایش شدت چرا ساختمان خاک دچار تخریب شده و برای جلوگیری از تخریب خاک در مراتع ییلاقی باید شیوه مدیریتی مبتنی بر چرای متعادل موردتوجه قرار گیرد.

تنوع گونه های گیاهی همواره متضمن پایداری اکوسیستم در مقابل آشفتگی های محیطی و زیستی است. به منظور بررسی اثر مدیریت چرا بر شاخص های تنوع گونه ای دو عرصه قرق و چرای متعادل در ایستگاه حنای سمیرم انتخاب و در هر مدیریت با استفاده از 30 پلات یک متر مربعی در طول 4 ترانسکت اقدام به نمونه برداری شد. در داخل هر پلات، درصد تاج پوشش و تراکم هر گونه یادداشت شد. همچنین لیست فلورستیک هر مدیریت در کل عرصه تهیه گردید. شاخص های تنوع و غنا و یکنواختی با استفاده از داده های تراکم محاسبه گردید. مدل های توزیع فراوانی شامل سری لوگ، لوگ نرمال، مدل هندسی و عصای شکسته در هر دو منطقه قرق و چراشده برازش گردید. برای بررسی معنی دار بودن سطوح انداره گیری شده از آزمون کای اسکور استفاده شد. نتایج نشان داد میزان تنوع، غنا و یکنواختی گونه ای در منطقه چراشده نسبت به منطقه قرق بیشتر بوده است. نمودار لگاریتمی توزیع رتبه ای فراوانی گونه های هر دو مدیریت با شیب تند از مدل عصای شکسته پیروی کرده و نشان می دهد منطقه دارای گونه های غالب است و افراد با فراوانی متوسط در آن کمتر یافت می شوند. بررسی لیست فلورستیک دو مدیریت نشان می دهد که گونه های اختصاصی منطقه چرا بیشتر از منطقه قرق می باشد. نتایج در مجموع نشان داد که چرای سبک در ایستگاه حنا موجب بهبود شاخص های تنوع و افزایش گونه های کلیماکس گردیده است.

به منظور بررسی عملکرد علوفه، بذر و اجزاء عملکرد دو گونه از گیاه استپی، 16 جمعیت از گونهStipa barbata و 10 جمعیت از گونه Stipa hohenackeriana از رویشگاه های اصلی آنها در استان اصفهان جمع آوری گردید و در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکراردر شرایط زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. تفاوت بین میانگین دو گونه برای اغلب صفات مهم مانند عملکرد علوفه و بذر معنی دار بود. جمعیت رحمت آباد از گونه S. hohenackeriana و جمعیت پل کله از گونه S. barbata با عملکرد علوفه به ترتیب معادل 3333 و 3129 کیلوگرم در هکتار، به عنوان جمعیت های برتر از نظر این صفت شناسایی شدند. پنج مولفه اول در تجزیه به مولفه های اصلی، 73 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کرد که عامل اول عامل عملکرد، عامل دوم و سوم عوامل رویشی، عامل چهارم عامل اجزاء عملکرد و عامل پنجم به صفت نسبت وزن خشک به تر اختصاص داشت. تجزیه خوشه ای، جمعیت های دو گونه را در دو گروه متفاوت قرار داد که این گروه ها از نظرعملکرد علوفه و عملکرد بذر تفاوت معنی داری داشتند.

پارک ملی بمو در ایران، دارای بسیاری از کارکردهای محیط زیستی از جمله کارکردهای تنظیمی اکوسیستم است. کارکرد اکوسیستمی تهیه و تنظیم آب توسط اکوسیستم های جنگلی و مرتعی، شامل تنظیم جریان های فصلی آب، تأمین آب برای مصارف مختلف، تصفیه و ذخیره آب است. در این مطالعه، تأثیر پوشش گیاهی غالب در پارک ملی بمو (شامل گون پنبه ای، گون انذروت، جو سیخ، بادامک، تنگرس، کاهو وحشی و بومادران) بر کنترل رواناب در 4 تیپ فرسایشی خاک با استفاده از روش جاستین و نیز ارزش اقتصادی آن برآورد شده است. بر اساس یافته های پژوهش، تأثیر پوشش های گیاهی بر کاهش ارتفاع روان آب در 4 تیپ فرسایشی E1 الی E4، برآورد شد که به ترتیب برابر با 28/1، 71/0، 71/0 و 19/1 سانتی متر بود. همچنین ارزش اقتصادی آب حفاظت شده در سفره های آب زیرزمینی در کل مساحت فعلی پارک 10536/68 میلیارد ریال و به ازاء هر هکتار 792/1 میلیون ریال در سال 1391 برآورد شده است.

کاهش بیوماس گیاهی در اکوسیستم ها ی جنگلی و مرتعی به هر دلیلی می تواند بر روند ترسیب کربن و در نتیجه گرمایش زمین تأثیرگذار باشد. مطالعه حاظر با هدف ارزیابی ذخیره سازی کربن تحت شدت های متفاوت چرای دام در مراتع چاه ماری شهرستان بهبهان در استان خوزستان با غالبیت گونه A. sieberi انجام گردید. سه منطقه با شدت چرای شدید، متوسط و کم با در نظر گرفتن تمامی ویژگی های توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، بارندگی، خاک و اقلیم یکسان انتخاب شدند. نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی – سیستماتیک در قالب 60 پلات یک متر مربعی و در طول سه ترانسکت 100 متری در منطقه معرف صورت گرفت. به منظور بررسی میزان کربن زیتوده هوایی و زیرزمینی اقدام به نمونه برداری کامل از زیتوده اندام هوایی و زیرزمینی گردید و کربن گیاه با استفاده از روش احتراق تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS v. 16، مقایسه داده ها در شدت های چرایی از طریق آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و میانگین صفات مورد بررسی با آزمون دانکن مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بین شدت های چرایی مختلف میزان کربن آلی گیاه از منطقه با شدت چرای کم به منطقه با شدت چرای زیاد میزان آن کاهش یافته و از 3/5704 به 1/3470 رسیده است. همچنین بین تیمارهای مختلف از نظر ذخیره کربن در اندام های هوایی و زیرزمینی اختلاف معنی داری وجود داشت و ذخیره کربن در زیتوده هوایی در شدت چرای کم 9/4360 و در زیتوده زیرزمینی 5/2180 بود.