علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
سال:1385 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

نقش آموزش در ارتقا و بهبود کیفیت نیروی انسانی و تاثیر اقتصادی آن یعنی افزایش بهره وری و تولید، غیر قابل انکار می باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسی وضعیت مطلوب فارغ التحصیلان کشاورزی از دیدگاه کارشناسان و کارشناسان نظام آموزش متوسطه کشاورزی ارایه گردیده است. این تحقیق از نوع توصیفی – همبستگی می باشد که با استفاده از فن پیمایش انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارشناسان نظام آموزش متوسطه کشاورزی در ایران می باشد که 38 نفر از آنان به روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شدند. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه است که روایی صوری آن با کسب نظرات اساتید و صاحبنظران در حوزه آموزش کشاورزی و بعضی کارفرمایان بخش کشاورزی بدست آمد. آزمون مقدماتی برای بدست آوردن پایایی پرسشنامه انجام گرفت و ضریب کرونباخ آلفا برای پرسشنامه 0.83 بدست آمد.یافته های تحقیق نشان داد که از دیدگاه کارشناسان، تربیت کارگر ماهر در نظام آموزش متوسطه کشاورزی از نظر میزان انطباق با نیازهای بازارکار کشاورزی در اولویت اول و ایجاد کارآفرینی در آخرین اولویت قرار دارد. همچنین بالاترین اولویت در فرآیند جذب و پذیرش دانش آموزان به رشته های کشاورزی اولویت دادن به دانش آموزان ساکن در مناطق روستایی است. از دیدگاه آنان برنامه آموزشی و درسی از نظر محتوی آموزشی مناسب می باشد، اما از نظر عملی و شیوه اجرا تناسب لازم برای برآورده کردن و انطباق با نیازهای بازار کار کشاورزی را دارا نمی باشد. همچنین میزان تاثیر توسعه صادرات محصولات کشاورزی در ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی، بالاترین اولویت را دارد.

هدف کلی این پژوهش که با روش توصیفی – همبستگی انجام شده است، تعیین و تحلیل شایستگی های مورد نیاز دانش آموختگان نظام آموزش عالی کشاورزی برای ورود به بازار کار، براساس نظرات کارفرمایان و مدیران بخش کشاورزی می باشد. جامعه آماری تحقیق را مدیران و کارفرمایان بخش کشاورزی اعم از دولتی، خصوصی و تعاونی در چهار استان خوزستان، کرمانشاه، مازندران و همدان تشکیل دادند که تعداد 212 نفر از آنها به عنوان نمونه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، انتخاب شدند. با استفاده از تحلیل عاملی، هفت عامل به عنوان شایستگی های اصلی مورد نیاز دانش آموختگان کشاورزی شناسایی شدند. این عوامل به ترتیب عبارتند از: شایستگی های ارتباطی، تخصصی، حل مساله، اخلاق حرفه ای در کشاورزی، اخلاقی، اداری و عمومی، به منظور پرورش شایستگی های ضروری برای دانش آموختگان کشاورزی، بازنگری مشارکتی در برنامه درسی رشته های کشاورزی و تاکید بر یادگیری تجربی در بین دانشجویان، همراه با تحول در روش ها و فنون رایج تدریس، پیشنهاد می شود.

نتایج یک پژوهش ملی در واحدهای پرورش مرغ گوشتی کشور نشان می دهد که تلفات حیوانی و ضایعات خوراکی در این واحدها به ترتیب 3 برابر و 1.5 برابر استانداردهای بین المللی است. براساس این پژوهش برخی عوامل موثر بر این تلفات و ضایعات ناشی از نداشتن دانش و مهارت مدیران آنها بوده است. یک برنامه آموزشی براساس طرح آزمون مقدماتی و نهایی با گروه آرمانی و گروه شاهد با هدف کاهش تلفات و ضایعات در واحدهای مذکور، برگزار گردید. این برنامه در سه کانون مرغداری از مجموع 12 کانون در استان فارس که وضعیت متوسط تلفات و ضایعات را در کشور دارا بودند، اجرا گردید. شرکت کنندگان در این برنامه، مدیران مرغداری هایی بودند که می بایست پس از آموزش، اقدام به جوجه ریزی می کردند و این گروه داوطلبانه در آموزش شرکت کردند. برای جمع آوری داده ها، شرکت کنندگان قبل و پس از آموزش، به منظور بررسی وضعیت تلفات، ضایعات و قیمت تمام شده هر واحد وزن بدنی و تعیین کارکرد آموزش، به سوالاتی پاسخ دادند. یک گروه شاهد به نسبت تعداد شرکت کنندگان در کانونهای سه گانه، نیز به این سوالات پاسخ دادند. پاسخ های گردآوری شده به شیوه سراسری نمره دهی شدند و آنگاه به کمک آمارهای توصیفی – تحلیلی توسط نرم افزار SPSS پردازش شدند. مقایسه نتایج قبل و بعد از اجرای برنامه آموزشی نشان داد که کارکرد آموزش معنی دار بوده است به طوری که برکاستن تلفات و ضایعات در واحدهای پرورش جوجه گوشتی داوطلبان موثر بوده و باعث کاهش قیمت تمام شده هر واحد افزایش وزن بدنی نیز شده است. این مقاله یک الگوی آموزشی را در راستای کاهش ضایعات خوراکی و تلفات حیوانی در واحدهای پرورش جوجه گوشتی که بزرگترین صنعت پس از صنعت نفت در کشور است، ارایه می دهد.

ارتباط ویژگی های رشته تحصیلی با خصوصیات فردی، شخصیتی و اجتماعی دانشجویان که خود موجبات موفقیت تحصیلی آنها را فراهم می سازد، مساله انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان را جدی می نماید. هدف این تحقیق بررسی رابطه موفقیت تحصیلی با چهار متغیر رفتار ورودی شناختی، ویژگی های شخصیتی، تبار اجتماعی و علاقه به منظور تعیین شاخص های گزینش دانشجویان کشاورزی می باشد که با روش پیمایشی صورت گرفته است. جمعیت مورد مطالعه را 655 نفر از دانشجویان ورودی سالهای 68 تا 78 دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران تشکیل می دهد.نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین سازه های مربوط به تبار اجتماعی نقش تحصیلات پدر در موفقیت تحصیلی دانشجویان کشاورزی بیش از سایر عوامل است. ضمن آنکه منشا روستایی داشتن و شغل کشاورزی برای پدران در موفقیت تحصیلی تاثیر نداشته است. ویژگی های شخصیتی براساس تست پنج عاملی NEO-FFI در موفقیت تحصیلی دانشجویان کشاورزی موثر نبوده است. همچنین علاقه و انگیزه پیشرفت که نقش آن در موفقیت تحصیلی همواره تاکید شده است در این تحقیق، به دلیل عدم علاقه دانشجویان به رشته کشاورزی موثر شناخته نشد. در بین مواد آزمون ورودی دانشگاه، به عنوان رفتار ورودی شناختی زبان، عربی، شیمی و زمین شناسی اهمیت بیشتری داشته است و بالاخره از بین ترکیب متغیرهای رفتار ورودی شناختی، تبار اجتماعی، ویژگی های شخصیتی و علاقه، نقش رفتار ورودی شناختی در موفقیت تحصیلی دانشجویان کشاورزی بوده است.

در این مقاله، ارتباط کشاورزی پایدار با فقر و تلاشهای ترویج کشاورزی و اثرات آن بر مراکز روستایی شهرستان بهبهان مورد توجه واقع شده است. اطلاعات از 200 نفر از کشاورزان از 40 روستای این شهرستان بدست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی چند مرحله ای برای انتخاب روستاها و کشاورزان مورد استفاده قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل مسیر داده ها در 3 الگوی علی مختلف به خوبی پیچیدگی ارتباطات بین متغیرها و تخریب محیط زیست را نشان می دهند، بطوریکه بین فقر و ناپایداری رابطه علی وجود دارد. عدم وجود اثر علی مستقیم سطح بکارگیری تکنولوژی و برخورداری از امکانات ترویجی بر پایداری سیستم کشاورزی در هر 3 الگو از محدودیتهای ساختاری و نهادی در ترویج و اشاعه بکارگیری تکنولوژیهای مناسب حکایت می کنند. درانتها ضرورت توجه به برنامه ریزیهای منطقه ای با در نظر گرفتن ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی گروههای هدف در هر منطقه خاص، تغییر رهیافت متداول ارتباط ترویج و تحقیق و برنامه های آموزشی برای کارگزاران ترویج بیان شده است.

در نظام اطلاع رسانی پرورش آبزیان ایران، تولید، ذخیره و دسترسی به اطلاعات همانند سایر کارکردها می تواند توسط پرورش دهندگان آبزیان (ماهی) صورت گیرد. براین اساس سیر تطور کارکرد مطالب نوشتاری و کتابخانه ها در این نظام اطلاع رسانی با روش کیفی و کمی با تاکید بر جامعه پرورش دهندگان ماهی گیلان در نمونه 120 نفری مطالعه گردید. تمامی مطالب نوشتاری مربوط به کشاورزی سه هزار سال پیش مرور گردید. تحلیل محتوای 5759 صفحه 445 سند که تا سال 1376 راجع به تکثیر و پرورش آبزیان در ایران به اشکال مختلف چاپ شده بود، رشد قابل توجه در سال های آخر را نشان می دهد که عمدتا در کتابخانه های عمومی و تخصصی ذخیره شده بود. 46 درصد پرورش دهندگان ماهی با سواد از نمونه 120 نفری، حداقل یک مطلب چاپی را نگهداری می کردند و 37 درصد یکبار و 27 درصد حداقل دو بار آن را مطالعه کرده بودند. مطالعه نشان داد که افراد باسوادتر، جوانتر و دارای مزارع بزرگتر بیشترین مطالب چاپی را نگهداری و مطالعه کرده اند و رابطه معنی دار مثبتی بین نگهداری کتاب و مطالعه آن وجود داشت. بررسی زمانی و تعدادی حاکی است که به مرور زمان، نگهداری و مطالعه مطالب نوشتاری در بین جامعه آماری افزایش یافته است. علاوه بر این، «افرادی که در جستجوی اطلاعات بیشتری بودند تعداد بیشتری از آثار را نگهداری و مطالعه کرده بودند». امانت دادن کتاب و مجله و معرفی آثار مکتوب بین آنها رایج بود. از مطالب چاپی ذخیره شده مربوط به پرورش ماهی در کتابخانه های تخصصی و عمومی که عمدتا در سطح درک و فهم کارشناسان می باشد تنها 6 نفر از 120 نفر، که همه تحصیلات دیپلم و بالاتر داشتند، استفاده کرده بودند. مقایسه رادیو، تلویزیون و مطالب چاپی نزد کسانی که به هر سه رسانه مراجعه داشتند نشان داد که اکثر آنها به دلایلی چون، دسترسی مستمر، اطلاعات بیشتر و بهتر و تخصصی، یادگیری آسان و امکان رجوع مکرر، مطالب چاپی را ترجیح دادند. از این رو کارکرد مطالب چاپی در «آگاهی دادن» و «تغییر بینش» و نهایتا در انتقال تکنولوژی و افزایش بهره وری بسیار با اهمیت می باشد و باید مورد توجه شیلات قرار گیرد.

به منظور بررسی نتایج برنامه ریزی آموزشی وزارت جهاد کشاورزی که در دهه گذشته با اجرای دوره های عالی علمی – کاربردی رشته های کشاورزی پیاده شده است، وضعیت اشتغال دانش آموختگان ورودی سال های1375 تا 1381 مجتمع آموزش جهاد کشاورزی خراسان طی پژوهشی مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه آماری فارغ التحصیلان تا سال 1381، 942 نفر بوده و حجم نمونه آماری با استفاده از گروه نمونه و فرمول کوکران و فرمول تعدیل، 269 نفر تعیین گردید. روش نمونه گیری، نمونه گیری تصادفی طبقه ای با تخصیص متناسب (Stratify random sampling with proportional allocation) بوده است. پرسشنامه تهیه شده از نظر روایی و اعتبار مورد تایید قرار گرفت و در چند نوبت از طریق پست برای فارغ التحصیلان ارسال گردید. داده های گردآوری شده بوسیله نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که در نمونه مورد مطالعه 38% از دانش آموختگان جذب بازار کار شده اند و 62% غیر شاغل هستند. با احتساب دانش آموختگانی که در حال انجام خدمت سربازی هستند 43.6% از کل دانش آموختگان تاکنون جذب بازار کار نشده اند. حدود 44% شاغلین در بخش دولتی، 43% در بخش خصوصی و 13% در بخش خود اشتغالی فعالیت دارند. 77.5% از دانش آموختگان نمونه مورد مطالعه از کیفیت دوره تحصیل در حد زیاد و خیلی زیاد ابراز رضایت نموده اند. برخی تغییرات پیشنهادی برای بهبود کیفیت تحصیل در مجتمع عبارت از: افزایش مهارتهای علمی دوره ها، بهبود سطح علمی اساتید و مدرسین، تکیه بیشتر بر هدایت شخصی دانش آموختگان، و ایجاد بنگاه کاریابی در مجتمع می باشد.