تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران
سال:1381 | دوره:- | شماره:16 |تعداد مقالات:4

سه اصله درخت 4، 6 و 12 ساله صنوبر دلتوئیدس کلن 77.51 به طور تصادفی از ایستگاه تحقیقات صفرابسته واقع در استان گیلان قطع گردید و جهت بررسی خصوصیات خمیر کاغذ، و مقاومت کاغذهای ساخته شده از آنها به آزمایشگاه شیمی چوب و کاغذسازی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع انتقال داده شد.به منظور پخت چوب و تهیه کاغذ و کاغذ از این ماده لیگنوسلولزی روش سولفات (کرافت) مورد استفاده قرار گرفت. در این روش درجه حرارت پخت 165 درجه سانتیگراد، سولفیدیته 25 درصد، نسبت مایع پخت به چوب ثابت 5 به یک و قلیاییت موثر، زمان پخت و سن بهره برداری هر کدام در سه سطح در نظر گرفته شدند. میانگین بازده خمیر کاغذها حداقل 43.83 درصد و حداکثر 52.28 درصد و عدد کاپای آنها به ترتیب 14.85 و 39.48 اندازه گیری شد.گروه بندی بازده خمیر کاغذ درختان در سه دوره بهره برداری، 4، 6 و 12 ساله با ثابت در نظر گرفتن عوامل پخت و قلیاییت موثر نشان داد که خمیر کاغذ درخت 12 ساله با 49.10 درصد در گروه A و خمیر کاغذ درختان 6 و 12 ساله بترتیب با 47.21 درصد و 47.12 درصد در گروه B قرار گرفته اند.به منظور تعیین مقاومت کاغذهای دست ساز، خمیر کاغذهای تهیه شده در قلیائیت موثر 14% در سه سطح 450، 400 و 350 میلی لیتر (c.s.f) و خمیر کاغذهای تهیه شده در قلیائیت موثر 20 درصد تا 350 میلی لیتر پالایش شدند. از خمیر کاغذهای پالایش شده کاغذ 60 گرمی تهیه شد. خواص مقاومتی کاغذها شامل طول پاره شدن، مقاومت در برابر ترکیدن و مقاومت در برابر تاه شدن اندازه گیری شد. طول پاره شدن کاغذها بین Km 6.29-8.97، اندیس مقاومت در برابر پاره شدن آنها بین mNm2/gr 7.06-8.93، اندیس مقاومت در برابر ترکیدن آنها بین Kpam/gr 4.86-6.82 اندازه گیری شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد از صنوبر دلتوئیدس کلن 77.51 به دلیل داشتن بازده بیشتر از 45 درصد و عدد کاپای کمتر از 20 می توان در تولید کاغذهای چاپ و تحریر استفاده کرد.

در این بررسی با استفاده از باگاس مغزگیری شده (Wet depitting) در سه زمان بخار زنی، 5، 10 و 15 دقیقه و دو درجه حرارت بخارزنی 170 و 180 درجه سانتیگراد تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF) تهیه گردید. از ترکیب عوامل فوق 6 ترکیب شرایط بوجود آمد و برای هر ترکیب سه تخته (تکرار) و در مجموع 15 تخته ساخته شد.خصوصیات آناتومیکی و شیمیایی باگاس و خواص فیزیکی و مکانیکی تخته MDF نظیر مقاومت خمشی، مدول الاستیسته، چسبندگی داخلی و واکشیدگی ضخامتی پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب مور بررسی قرار گرفت.میانگین طول فیبر، قطر فیبر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره سلولی به ترتیب 1.24 میلیمتر و 22.90، 12.48 و 5.28 میکرون اندازه گیری شد. میانگین مقدار سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر آن به ترتیب 53.68، 20.44، 0.96 و 1.14 درصد تعیین شد. نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی، مدول الاستیسته، چسبندگی داخلی و واکشیدگی ضخامتی (پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب) تخته MDF ساخته شده از باگاس نشان داد که شرایط بهینه تیمار الیاف در درجه حرارت بخارزنی 170oC و زمانی بخار زنی 5 دقیقه بدست آمد. ویژگیهای مذکور در شرایط فوق به ترتیب 12.22، 1370 و 0.13 مگاپاسکال و 47.11 و 52.22 درصد تعیین شد.

در این تحقیق، سازه های چوبی دریایی بویژه شناورها و لنج ها و پایه های چوبی تقریبا در کلیه سواحل و بنادر جنوب شمال ایران مورد مطالعه قرار گرفتند و اثر عوامل و شدت تخریب در آنها بررسی شد. بر اساس نتایج این بررسی، تاسیسات چوبی در سواحل شمالی در مقایسه با سواحل جنوبی کشور، بیشتر تحت تاثیر آسیب و خسارت قارچی قرار دارند. علاوه بر وجود انواع پوسیدگی در داخل شناورها و تاسیسات چوبی ساحلی، آثار پوسیدگی نرم در سطوح چوبهای مستقر در دریا مشاهده شد. به علت کم بودن میزان نمک و پایین بودن شوری آب در دریای خزر، غیر از فعالیت چوب چسبها، خسارت حفاران دریایی مشاهده نگردید. چوب چسب ها مثل بالانوسها و مارتزیا به سطوح چوب می چسبند. صدف چوب چسب ها در شناورها و پایه های چوبی در دراز مدت باعث تخریب فیزیکی می شوند و نیز در بدنه شناورها باعث چسبیدن بیشتر جلبکها شده، از بازده موتور محرکه می کاهد. بر اساس نتایج این تحقیق، سواحل جنوبی دریای خزر فاقد حفاران دریایی مخرب چوب می باشد. در سواحل جنوب، علاوه بر پوسیدگی، خسارت عمده به چوبها به وسیله حفاران دریایی انجام می گیرد. در سواحل شرقی استان خوزستان به علت ورود آبهای شیرین از رودهای پر آب منطقه به خلیج فارس و نیز عبور شناورها از آبهای شیرین، تخریب حفاران دریایی از دیگر سواحل جنوب کشور از شدت کمتری برخوردار است.

این تحقیق بر روی گردبینه کاج الداریکا صورت گرفت. ابتدا میانگین رویش سالیانه و درصد پوست آن تعیین شد. سپس ابعاد الیاف آن اندازه گیری گردید. میانگین رویش سالیانه گونه فوق 4.95 میلیمتر و درصد پوست آن 12.15 تعیین گردید. میانگین طول فیبر، قطر فیبر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره سلولی به ترتیب 2.26 میلیمتر، 39.39 میکرون، 29.53 میکرون و 5.28 میکرون اندازه گیری شد. ضریب درهم رفتگی 58.59، ضریب مقاومت مقاومت به پارگی 36.24 درصد و ضریب انعطاف پذیری 18.12 درصد برای گونه مزبور تعیین شد.با بررسی روند تغییرات طول الیاف چوب بهاره و تابستانه با افزایش ارتفاع از سطح زمین مشخص شد که طول الیاف با افزایش ارتفاع افزایش یافت و همچنین ویژگی فوق از مغز درخت تا دایره رویش دهم، افزایش یافته و از دایره دهم رویش به سمت پوست کاهش می یابد. میانگین ضخامت دیواره سلولی چوب بهاره و تابستانه با افزایش ارتفاع (تا 2 متر) کاهش و پس از آن با افزایش ارتفاع (تا 5 متر) افزایش یافته به حداکثر می رسد. تغییرات میانگین ضخامت دیواره سلولی چوب بهاره و تابستانه در اثر فاصله از مغز به سمت پوست نشان می دهد که ضخامت دیواره سلولی از دایره رویش 5 تا 15 (از مغز سمت پوست) کاهش یافته است.