تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران
سال:1380 | دوره:- | شماره:14 |تعداد مقالات:5

خواص مکانیکی چوب گونه راش در جنگلهای اسالم گیلان با رعایت استاندارد ASTM آیین نامه D143-83 در مورد نمونه های تهیه شده از دو ارتفاع 700 و 1200 متری در منطقه شفارود گیلان در دو حالت سبز و خشک (خشک شده در هوای آزاد) اندازه گیری شدند و برای تعیین تاثیر عوامل رطوبت، جهات جغرافیایی، ارتفاع تنه و ارتفاع رویشگاه، داده های حاصل از آزمایشها مختلف با استفاده از طرح فاکتوریل در غالب بولک های کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و با استفاده از گروه بندی دانکن گروه بندی شدند.نتایج آزمایشها و تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهند که خواص مکانیکی چوب راش تحت تاثیر ارتفاع رویشگاه بود، ولی این تاثیر در انواع آزمایشها یکسان نمی باشد و اثر جهات جغرافیایی و ارتفاع درخت بر خواص چوب قابل توجه نیست. مقایسه مقاومتهای بدست آمده با نتایج حاصل از آزمایشها در منطقه ویسر و راش امریکایی نشان دادند که راش منطقه شفارود با توجه به بالا بودن جرم ویژه نسبی از مقاومت مکانیکی بیشتری برخوردار است.

در این بررسی ویژگیهای ضریب جذب صوت در فرکانسهای بالا مورد بررسی قرار گرفته اند. در این تحقیق، گونه چربی، جهت الیاف و فرکانس به صورت متغیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند. گونه چوبی در سه سطح (صنوبر، توسکا و راش)، جهت الیاف در سه سطح (طولی، مماسی و شعاعی) و فرکانس (2000، 4000 و 8000) هرتز مورد بررسی قرار گرفتند.در این بررسی از روش فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی جهت تجزیه و تحلیل آماری استفاده گردید. بعد با استفاده از آزمون دانکن (DMRT) میانگینها مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در آزمایش مورد نظر از دستگاه اندازه گیر جذب صوت مدل 4002 استفاده گردید. در ارتباط با نوع گونه چوبی مشخص گردید که چوب صنوبر دارای حداکثر میزان جذب صوت بوده است. جهت طولی نیز در این بررسی از حداکثر میزان جذب صوت برخوردار بوده است. جهات مماسی و شعاعی به ترتیب در درجه های بعدی قرار می گیرند. با در نظر گرفتن میزان فرکانسهای مورد بررسی مشخص شده است که با افزایش فرکانس از 2000 به 8000 هرتز میزان ضریب جذب صوت سیر صعودی دارد.

در ساخت تخت خرده چوب از کلنهای مختلف صنوبر تولید شده در دوره بهره برداری چهارساله، 18 کلن از گونه های مختلف در ایستگاه البرز کرج انتخاب شده و نمونه شاهد از گونه راش (در مجموع 19 ترکیب) و از هر تیمار 3 تخته و در کل 57 تخته خرده چوب آزمایشگاهی ساخته شده است. اثر کلنهای مختلف صنوبر بر ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج بررسیهای بعمل آمده نشان می دهند که کلنهای P.d.77.51 و P.e.561.41 در دوره بهره برداری چهارساله از حداکثر مقاومت خمشی بهره مند بوده است، همچنین کلنهای P.e.561.41 و P.e. vernirubensis نیز دارای مدول الاستیسیته بالایی هستند. بررسیهای انجام شده بر مقاومت به چسبندگی داخلی تخته های ساخته شده نشان داده اند که کلنهای P.n.63.135 و P.d.44 نسبت به سایر کلن ها دارای مقاومت بالایی بوده اند. با در نظر میزان واکشیدگی ضخامتی پس از 2 ساعت غوطه وری در آب مشاهده شده است که کلنهای P.n.42.78 و P.d.77.51 صنوبر در دوره بهره برداری کوتاه مدت چهارساله از حداقل واکشیدگی ضخامتی بهره مند هستند. همچنین کلنهای صنوبر P.n.63.135 و P.n.42.78 نیز حداقل واکشیدگی ضخامتی را پس از 14 ساعت غوطه وری در آب دارا بوده اند.در مقایسه با ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی گونه شاهد (راش) مشخص شد که کلنهای موفق صنوبر در دوره بهره برداری کوتاه مدت چهارساله دارای خواص کاربردی و مقاومتی بهتری نسبت به شاهد هستند. بنابراین برای تولید تخته خرده چوب از کلنهای مختلف صنوبر در دوره بهره برداری کوتاه مدت چهارساله به ترتیب کلنهای P.e.561.41، P.d.77.51، P.e. vernirubensis، P.n.63.135، P.d.44.9 و P.n.42.78 که دارای ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی بهتری هستند توصیه می گردد.

نیزارهای ایران به عنوان یک منبع مهم تهیه الیاف سلولزی به منظور جبران بخشی از کمبود ماده اولیه صنایع سلولزی ایران مطرح می باشند. در راستای بررسی خواص اولیه کاربردی نی P. australis که مهمترین گونه از نظر وسعت در میان سایر گونه های نی در ایران می باشد، 3 رویشگاه عمده این گونه شامل مناطق جنوب، شمال و شرق در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند که با توجه به وسعت و امکان برداشت صنعتی نی از این مناطق، به ترتیب از سه، دو و یک ناحیه این مناطق نمونه برداری شد.به منظور اندازه گیری ابعاد فیبر، نمونه های مربوط به نواحی هر منطقه با هم مختلط شدند و اندازه گیریها بر مبنای میانگین هر منطقه انجام گرفت. بررسیها نشان می دهند که بین طول فیبر و قطر حفره سلولی در سه منطقه اختلاف معنی داری وجود نداشت، لیکن بین قطر فیبر و ضخامت دیواره سلولی سه منطقه اختلاف معنی دار است. بیشترین میانگین طول الیاف (1.39 میلیمتر) مربوط به منطقه شمال می باشد.اندازه گیری ترکیبهای شیمیایی برای شش ناحیه مناطق در چهار تکرار انجام گرفت.نتایج نشان می دهند که بین مناطق و نواحی شش گانه آنها از نظر میزان ترکیبهای شیمیایی اختلاف معنی داری وجود دارد. در مجموع منطقه شمال با بیشترین مقدار میانگین سلولز (60.12 درصد) و کمترین مقدار میانگین لیگنین (20.64 درصد) در اولویت اول قرار می گیرد.بررسی خواص اولیه نی P. australis موید این مطالب است که به لحاظ ابعاد فیبر و میزان ترکیبهای شیمیایی، این گونه نی در زمره مواد اولیه مناسب برای استفاده در صنایع کاغذسازی ایران نسبت به پهن برگان بومی و سایر گیاهان غیرچوبی ایران می باشد.