تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال:1384 | دوره:13 | شماره:1 (پیاپی 19) |تعداد مقالات:7

برای بررسی تاثیر کودهای شیمیایی و دامی بر رشد نهالهای بلند مازو (Quercus castaneifolia) این طرح در نهالستان شهرپشت در چالوس و نهالستان کلوده در آمل اجرا گردید. در این طرح ازت در سه سطح، 0، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار، فسفر در سه سطح 0، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار و کود دامی در دو سطح 0 و 30 تن در هکتار به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. در هر دو نهالستان اعمال تیمارهای کودی سبب افزایش رشد گردید، ولی جداول تجزیه واریانس فقط اختلاف رشد ارتفاعی را معنی دار نشان می دهد. در نهالستان کلوده تاثیر کود دامی در سطح 1% و کود ازته در سطح 5% بر طول نهال ها معنی دار و در نهالستان شهر پشت اثر کود ازته در سطح 5% بر رشد ارتفاعی معنی دار بوده است. در هر دو نهالستان رشد طول نهال ها بیشتر از رشد قطری تحت تاثیر تیمارهای اعمال شده قرار داشته است. در نهالستان کلوده کود دامی تاثیر زیادی بر رشد داشته و رشد نهال ها را افزایش داده است، بنابراین دادن کود دامی در این نهالستان در بهبود کیفیت نهالها موثر است.

روند رویش تعداد 10 گونه درختی شامل کاج بروسیا، زربین، سرو نقره ای، کاج تهران، سنجد، اقاقیا، بلوط ایرانی، آیلان، زبان گنجشک و کاج سیاه اتریش در طرح آزمایش سازگاری گونه های مختلف پهن برگ و سوزنی برگ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در کامفیروز فارس مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه در مورد این درختان در مدت 10 سال (1382-1372) انجام شد. فاصله کاشت نهالها 3×3 متر از یکدیگر، در سطحی معادل 3 هکتار بود. قطر یقه و ارتفاع نهال ها در هر سال در اواخر بهار و انتهای پاییز اندازه گیری شد. عملیات در 4 تکرار و در مجموع برای 1960 اصله نهال انجام شد. سپس داده های مورد نظر توسط نرم افزارهای SAS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که در تمام موارد میان گونه های مورد آزمایش کاج بروسیا (Pinus brutia) و سرو نقره ای (Cupressus arizonica) برتری خوبی در مقایسه با سایر گونه ها داشته اند. کاج سیاه (Pinu nigra) کمترین سازگاری را داشته و کمترین رویش قطری و ارتفاعی در بلوط (Quercus brantii) ملاحظه شده است. بررسی ها نشان دهنده برتری نسبی سوزنی برگان از نظر سازگاری و رویش قطری و ارتفاعی نسبت به پهن برگان طی این دوره 10 ساله می باشد، ولی هنوز جهت اطمینان در پیشنهاد استفاده از گونه های غیربومی و خارجی لازم است تا مطالعات دقیق تری طی زمان طولانی تر و انجام طرح های پیش آهنگ انجام پذیرد.همچنین روند رشد سالانه قطر یقه و ارتفاع در هر گونه به صورت معادلات ریاضی محاسبه شد. با توجه به معادلات بدست آمده مشاهده می شود که مدل درجه دو مناسبترین مدل برای تعیین این تغییرات است.

پسته وحشی از جمله گونه های با ارزشی است که در دورترین نقاط کشور ایران سطح قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. این گونه به لحاظ اقتصادی از نظر تولید صمغ (سقز) و استفاده از آن در تولید انواع مواد دارویی و بهداشتی، تولید میوه در تغذیه، شاخ و برگ آن در تولید علوفه دام و چه به لحاظ نقش آن در حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش، تلطیف آب و هوای منطقه، تامین آبهای زیرزمینی، مامن و ماوای حیات وحش و همین طور مقاومت بسیار بالای آن در تحمل خشکی و سایر شرایط نامناسب اقلیمی از ارزش و اهمیت خاصی در کشور برخوردار است. بنابراین شناسایی و بررسی دقیق این گونه و مشخصات رویشگاهی و تعیین دقیق سطح پراکنش آن در مناطق مختلف کشور جهت اجرای برنامه های توسعه از ضرورتی خاص برخوردار است. بر اساس این تحقیق تعداد 16 منطقه رویشی با سطحی معادل 2216.2 هکتار در قالب 19 پلی گون مربوط به دو گونه P.khinjuk و P.atlantica می باشد مشخص گردیده و نسبت به تهیه نقشه شیب و جهت های جغرافیایی و سایر خصوصیات اقلیمی آنها اقدام شده است. بررسی خصوصیات کمی و کیفی توده ها شامل ارتفاع درختان، ارتفاع تنه و تاج، قطر برابر سینه، قطر بزرگ و کوچک تاج، نوع زادآوری (دانه زاد یا شاخه زاد)، سلامت تنه و تاج، تعداد پایه ها به تفکیک نر و ماده، میزان بذر هر پایه، کیفیت بذرها و سایر مولفه های دیگر در پنج قطعه نمونه انتخابی 1600 m2 با در نظر گرفتن نوع اقلیم نیز از جمله هدف هایی بوده که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، محدوده گسترش این گونه ها از 1080 متر از سطح دریا (کوه نظر کرده واقع در شهرستان ساوه) تا 2400 متر از سطح دریا (کوه سیاه هند واقع در شهرستان دلیجان) امتداد دارد. حداکثر تراکم پایه ها بین 100-70 اصله در هکتار بوده که به مناطق کوه سقز واقع در شهرستان تفرش با مساحت 16.4 هکتار و قسمت های پایین کوه لجور واقع در بخش خنداب در شهرستان شازند با 24.7 هکتار تعلق دارد. در بین 19 واحد یا پلی گون مشخص شده تنها تعداد 10 پلی گون در 7 منطقه جغرافیایی با وسعتی برابر 1872 هکتار در طبقه تراکم 100-15 درخت در هکتار بوده و بقیه مناطق یعنی 9 پلی گون دیگر، تراکم درختان در محدوده های بین 2-5, 1-2 یا 10-5 پایه با وسعت 1 یا 5 هکتار قرار دارند. در میان 7 منطقه عمده که شامل 10 پلی گون می باشد، بیشترین سطح متعلق به جهت جغرافیایی شامل شرقی بوده که برابر 721.9 هکتار یا 40% می باشد. جهت جنوب غربی با وسعت 430.84 هکتار برابر 24% جهت شمال غربی با وسعت برابر 284.25 هکتار برابر 16%، جهت جنوب با 12.9 هکتار برابر 1%، جنوب شرق 16%، غرب با وسعتی برابر 14.36 هکتار و همین طور جهت شرقی با وسعت 8.88 هکتار و مناطق مسطح وسعتی برابر 12 هکتار و معادل 1% را. به خود اختصاص داده است. حداکثر پراکنش پسته وحشی در شیب 10-0 درجه مشاهده گردیده است که سطحی برابر 647.32 هکتار معادل 37% را به خود اختصاص داده است. طبقات شیب 20-10 درجه با سطحی معادل 486.41 هکتار یا 20-30, %28 درجه برابر 280.82 هکتار یا 30-45, %16 درجه برابر 195.41 هکتار برابر 11%، شیب 60-45 درجه برابر 111.09 هکتار یا 6% و در نهایت شیب 80-60 درجه برابر 27.92 هکتار یا 2% به ترتیب در رده های بعدی قرار دارند.

این تحقیق در سالهای 1381-1380 به منظور بررسی تاثیر کاربرد پلیمر آکوازورب بر آبیاری نهالهای مختلف در ایستگاه تثبیت شن حسین آباد شهرستان قم، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) و به صورت فاکتوریل در سه تکرار و با فواصل کاشت چهار متر اجرا گردید. عامل اول شامل نهالهای کاج (Pinus eldarica)، زیتون (Olea europea) و آترپلکس (Atriplex canescens) بود. عامل دوم شامل سطوح صفر، یک و دو پلیمر آکوازورب (به ترتیب صفر، دو و چهار درصد وزنی خاک اطراف نهالها تا عمق 50 سانتیمتری و فاصله آبیاری سه برابر نرمال) و شاهد با آبیاری نرمال بود. متغیرها و صفات درصد رطوبت خاک در اعماق 25 و 50 سانتیمتری قبل و بعد از آبیاری، قدرت بقا و شادابی نهالها در سه مرحله رویشی یک، سه و شش ماه پس از کاشت در کلیه نهالها اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس داده ها و مقایسه میانگین سطوح مختلف عامل اول به روش دانکن نشان داد که میان گونه های تحت بررسی از نظر قدرت بقا و شادابی نهالها در سطح احتمال 1% تفاوت معنی داری وجود دارد. آتریپلکس، زیتون و کاج به ترتیب بیشترین نمره زنده مانی نهالها را در شش ماه پس از کاشت داشتند. همچنین میان سطوح مختلف کاربرد پلیمر در کلیه صفات به جز نسبت رطوبت خاک بعد از آبیاری به قبل از آن در عمق 50 سانتیمتری، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% مشاهده گردید. کاربرد سطوح مختلف پلیمر تاثیر متفاوتی بر صفات تحت بررسی داشت. در کلیه صفات، سطح صفر پلیمر و شاهد (با آبیاری نرمال) در گروه های مجزا قرار گرفتند. سطح دو پلیمر بیشتر با تیمار شاهد در یک گروه قرار داشت. بنابراین استفاده از پلیمرهای مذکور را می توان به جای آبیاری نرمال در دوره استقرار اولیه نهالها توصیه نمود. همچنین سطوح یک و دو پلیمر از نظر کلیه صفات تحت بررسی در یک گروه قرار گرفته و اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند، بنابراین استفاده از سطح یک پلیمر دارای صرفه اقتصادی بیشتری خواهد بود. به طور کلی استفاده از پلیمر را در زمان کاشت نهال گونه های مذکور، به منظور کاهش میزان و تعداد آبیاری، با حفظ زنده مانی آنها می توان توصیه نمود.

در منطقه عنبران محله آستارا حدود 30 سال پیش قسمتی از جنگل طبیعی بلوط - ممرزستان پاک تراشی و بعد اکالیپتوس کاری شد. به منظور بررسی اثرات احتمالی کاشت گونه غیربومی اکالیپتوس بر ترکیب گیاهی پوشش گیاهی زیرآشکوب، نوع و تعداد گونه های موجود در جنگلکاری اکالیپتوس و جنگل طبیعی مجاور تعیین شد. میزان همگنی یا ناهمگنی جامعه ها با روش سورنسون بررسی شد. همچنین میزان سدیم، تاسیم، واد آلی و هدایت الکتریکی خاک اندازه گیری شد. نتیجه این بررسی نشان داد که مطابق با فرمول سورنسون دو منطقه دارای 46% اختلاف در پوشش گیاهی هستند که نمایانگر تاثیر کاشت اکالیپتوس بر تغییر پوشش گیاهی می باشد. همچنین در جنگلکاری اکالیپتوس مقدار سدیم، پتاسیم، هدایت الکتریکی و مواد آلی خاک در مقایسه با جنگل طبیعی مجاور کاهش یافته است. در مجموع نتایج نشان داد که با توجه به تغییرات بوجود آمده در پوشش گیاهی و خواص خاک لازم است کاشت اکالیپتوس در مناطق جنگلی محدود شود.

به منظور بررسی و تعیین چرخه بذردهی گونه راش در منطقه جنگل زیارت تعداد 27 اصله درخت از آشکوب بالا و درختان چیره انتخاب گردید و مشخصه های کمی و کیفی درختان مذکور قبل از قطع برداشت گردید. سپس درختان قطع و از محل برش (کنده) دیسکی به ضخامت 10 سانتیمتر تهیه و با اندازه گیری دوایر سالیانه ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. کاهش عرض دوایر سالیانه می تواند به عنوان عاملی جهت تعیین دوره بذردهی درختان محسوب شود. نتایج بدست آمده به طور خلاصه به شرح می باشند:راش دارای دو نوع بذردهی کلی و جزیی است. حداقل سن بذردهی راش در منطقه مورد مطالعه به طور میانگین 49 سالگی (دامنه بین 35 تا 85 سال) است که با بذردهی جزیی شروع می شود. بذردهی کلی به طور میانگین از 57 سالگی به بعد شروع می شود.رفتار درختان درباره بذردهی بسیار متفاوت است، به طوری که رفتار هر تک درخت در خصوص بذردهی جزیی با نظم خاصی اتفاق می افتد ولی در خصوص بذردهی کلی با پراکنش گسترده و نامنظم حادث می شود. بذردهی جزیی با دوره 2 الی 6 سال اتفاق می افتد و بذردهی کلی با پراکنش گسترده و نامنظم 3 تا 27 ساله حادث می شود.زادآوری طبیعی جنگل با بذردهی جزیی، به دلیل تعداد دفعات بیشتر، انجام می پذیرد. در خصوص ارتباط میزان کاهش رویش و دوره بذردهی درخت، 3 طبقه زیر قابل تشخیص است:1- کاهش رویش قطری بیشتر از 1 میلیمتر، بذردهی کلی محسوب می شود.2- کاهش رویش قطری بین 1 و 0.31 میلیمتر، بذردهی جزیی محسوب می شود.3- کاهش رویش قطری کمتر از 0.31 میلیمتر، سال بذردهی محسوب نمی شود.