تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال:1389 | دوره:18 | شماره:2(پیاپی 40) |تعداد مقالات:17

این مطالعه در توده های طبیعی راش در مرحله تحولی بلوغ (اوج؛(Optimal حاصل از زادآوری طبیعی بدون دخالت های فنی انسان واقع بر روی یال «مرس سی»، جنگلهای بخش 2 سنگده در سال 1378 انجام شد. در این مطالعه از شش قطعه نمونه 36 آری با فاصله بینابینی 25 متر و در امتداد هم که به منظور یک طرح آزمایش تنک کردن استقرار یافته بود، با آماربرداری صددرصد از 1244 درخت استفاده شد. نتایج نشان داد که توزیع فراوانی پایه ها برحسب طبقات قطر برابرسینه همگن بوده و نمای عمومی آن زنگوله ای (Bell shape) و به ساختار همسال نزدیک است. ولی نتایج مرتبط با سن حکایت از اختلاف سن تا 40 سال را داشت. سن متوسط توده نیز با استفاده از مته سال سنج 137 سال تخمین زده شد (دامنه سنی 120 تا 160 سال) که از لحاظ قطری همگن بود. با توجه به تصویر افقی تاج پوشش و نمایش اشکوب بندی درختان در فضای سه بعدی می توان به پایه های چیره، چیره نما، مغلوب و زبون اشاره نمود که در توده های همسال از آنها به عنوان طبقات اجتماعی درختان یاد می شود. الگوی مکانی درختان و توزیع آنها در سطح عرصه نیز تصادفی بود. در نهایت توده از نظر ساختار یک توده خالص و نسبتا همسال راش با اختلاف سنی 40 سال، با طبقات اجتماعی متنوع و تاج پوشش بسته است که توزیع درختان در سطح عرصه تصادفی سازماندهی شده است.

طرح مقدماتی صنوبر تحت عنوان بررسی خصوصیات نهالهای صنوبر1.1  ساله در خزانه سلکسیون به منظور انتخاب کلن های برتر برای مراحل بعدی تحقیقات صنوبر، در ایستگاه تحقیقات چالکی گرگان طی سالهای 1380 تا 1383 اجرا گردید. ارقام بومی به تعداد 4 کلن از نقاط مختلف عرصه های جنگلی و صنوبرکاری استان جمع آوری شدند و ارقام غیربومی به تعداد 31 کلن از مرکز تحقیقات البرز کرج تهیه گردید. در سال اول از همه کلن ها قلمه تهیه شده و به فاصله 20 سانتی متر در ردیف هایی به فاصله1.30  متر در خزانه کاشته شدند. ازجمله مشخصه های مورد بررسی در این خزانه، اندازه گیری رشد ارتفاعی و قطری نهالها در ریشه و ساقه یکساله (1.1 ساله)، تعیین درصد زنده مانی در پایان دوره رشد، درصد سبز شدن قلمه ها در تاریخ های مختلف کاشت، تعیین یکنواختی رشد نهالها و مقاومت کلن ها در برابر آفات و بیماریها می باشد. در تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد. از لحاظ رشد ارتفاعی و قطری در بین گروه های مختلف اختلاف معنی داری مشاهده شد. به نحوی که کلن های متعلق به Populus deltoides و P. euramericanaa از رشد ارتفاعی و قطری بیشتری در مقایسه با سایر کلن ها برخوردار بودند.

از آن جا که مشکلات اقتصادی مهمترین عامل تخریب جنگلهای زاگرس می باشند، جنگل کاری در مناطق روستایی با گونه هایی که دارای ارزش اقتصادی هستند از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این راستا، این تحقیق به منظور بررسی موفقیت جنگل کاری با گونه بادام خوراکی (Prunus dulcis) در استان کرمانشاه انجام گردید. ابتدا دوازده ژنوتیپ بادام خوراکی مقاوم به سرما و خشکی از سطح استان کرمانشاه جمع آوری و در خزانه کاشته شد، سپس از میان آنها شش ژنوتیپ انتخاب و مورد آزمایش قرار گرفتند. قالب آماری این بررسی آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با شش ژنوتیپ بادام خوراکی و سه روش کاشت بانکت هلالی، بانکت خطی و روش معمولی به عنوان شاهد انجام شد. در این بررسی هر ساله پس از پایان دوره رویشی، متغیرهایی مانند درصد زنده مانی، مقاومت به آفت، ارتفاع و قطر یقه اندازه گیری گردیدند. نتایج بدست آمده نشان داد که تفاوت معنی داری بین درصد زنده مانی ژنوتیپ های کاشته شده در روشهای مختلف وجود دارد و زنده مانی ژنوتیپ ها در روش بانکت هلالی و بانکت خطی نسبت به روش معمولی (شاهد) بیشتر است(P<0.01) . نتایج مربوط به تجزیه پایداری برای روشهای مختلف کاشت در مدت آزمایش نشان داد که زنده مانی و استقرار نهالها در روش کاشت بانکت هلالی از پایداری بیشتری برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از تجزیه پایداری زنده مانی ژنوتیپ ها در روشهای مختلف کاشت نشان داد که زنده مانی و استقرار ژنوتیپ های مربوط به مناطق لولان و گنداب علیا از پایداری بیشتری برخوردارند.

بسیاری از ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، معدنی و بیولوژیکی خاک تحت تاثیر آتش سوزی تغییر می نماید. آتش سوزی در جنگلهای بلوط مریوان یکی از عوامل بسیار مهم تخریب جنگلها بوده، به طوری که سالانه مساحت قابل توجهی از این جنگلها دستخوش حریق می شود و با توجه به شدت آتش سوزی اثرات متفاوتی بر شرایط اکولوژیکی محیط تحمیل می گردد. نظر به این که خاک به عنوان بستر رشد و زادآوری جنگل محسوب می گردد، بنابراین بررسی اثر آتش سوزی بر خصوصیات خاک دارای اهمیت ویژه ای می باشد. منطقه مورد مطالعه در دو کیلومتری غرب مریوان واقع شده و این تحقیق در پاییز سال 1385 به منظور مقایسه تاثیر آتش سوزی بر ویژگیهای شیمیایی خاک در دو عمق 0 تا 5 سانتی متر (خاک سطحی) و 5 تا 20 سانتی متر (خاک عمقی) توده جنگلی که در سال 1381 در سطح 1.3 هکتار دچار حریق شده بود در مقایسه با خاک توده ای شاهد که در مجاورت آن با شرایط یکسان انتخاب شده بود، انجام شد. بدین منظور در هر عرصه پنج چاله حفر و نمونه های خاک در عمق های موردنظر برداشت و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حکایت از اثر معنی دار آتش سوزی بر اغلب ویژگیهای شیمیایی خاک سطحی ازجمله افزایش اسیدیته، فسفر قابل جذب، هدایت الکتریکی و پتاسیم قابل جذب داشت. همچنین آتش سوزی باعث افزایش نیتروژن کل و ظرفیت تبادل کاتیونی در خاک سطحی شده و در خاک عمقی نیز مشخصه های بررسی شده در عرصه سوخته بیشتر از عرصه کنترل بود، ولی به لحاظ آماری معنی دار نبود.

به منظور بررسی اثر تاج پوشش بر زادآوری طبیعی، منطقه ای به وسعت 460 هکتار از جنگلهای بلوط دامنه جنوبی کوه مانشت در شمال استان ایلام انتخاب شد. سپس تعداد 46 قطعه نمونه 20 آری (به ابعاد 50×40 متر) و به مرکزیت آنها 46 زیرقطعه نمونه 4 آری به صورت منظم- تصادفی در عرصه پیاده شدند. متغیرهای مورد بررسی در داخل قطعات نمونه تعداد پایه های درختی، قطر برابرسینه و قطر کوچک و بزرگ تاج درختان و در سطح زیرقطعه نمونه ها تعداد نهالها و جست ها، ارتفاع آنها و کیفیت نهالها بود. داده های بدست آمده بعد از تجزیه و تحلیل مقدماتی بوسیله نرم افزارهای آماری Excel و Spss با استفاده از آزمون دانکن و همبستگی مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به طور کلی زادآوری طبیعی به میزان کم در منطقه وجود دارد. فراوانی نهالهای بلوط و بنه به طور معنی داری با تاج پوشش همبستگی مثبت داشته و در مورد شن و بخورک همبستگی منفی وجود داشت. بلندترین نهالهای بلوط (حدود 160 سانتی متر) در طبقات انبوه تر تاج پوشش و در توده های با تاج پوشش تنک تر حدود 88 سانتی متر ارتفاع داشتند. اما در مورد شن و بخورک بلندترین نهالها (154 سانتی متر) در پوشش های تنک تر یافت شد. میانگین بلندی نهالها، نسبت نهالهای بلند به کل نهالها و شادابی آنها در تاج پوشش های انبوه تر (واقع در جهت های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا) بیشتر از توده های با تاج پوشش تنک تر (واقع در جهت های جنوبی و طبقات فوقانی ارتفاع از سطح دریا) بود. این نتایج نشان دهنده شرایط رویشی بهتر در جهت های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا به لحاظ وجود تاج پوشش غنی تر است.

قبل از هر استفاده ای از یک منبع، آگاهی از قابلیت و توان آن ضروریست تا سیاستگزاری و برنامه ریزی بر اساس توان منبع و به صورت پایدار انجام شود. ارزیابی توان زیست محیطی، فرایندی برای تنظیم رابطه انسان با طبیعت و رفع تعارض بین کاربریهای ممکن برای رسیدن به توسعه پایدار و درخور تلقی می گردد. در این بررسی ارزیابی توان اکولوژیک و اقتصادی- اجتماعی سامان عرفی چم حاجی از جنگل کاکارضا واقع در استان لرستان برای گردشگری متکی به طبیعت به عنوان راهکاری برای بهره برداری و حفاظت از منابع جنگلی با استفاده از مدل اکولوژیکی اکوتوریسم برای ایران با در نظر گرفتن ویژگیهای منطقه انجام شد. در گام نخست شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی منجر به تهیه نقشه های منابع شد، سپس با تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده ها با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیای (GIS)، نقشه زون های مناسب برای اکوتوریسم حاصل شد. بر اساس نتایج بدست آمده، 6.06 درصد منطقه مورد مطالعه به تفرج متمرکز، 68.07 درصد به تفرج گسترده و 25.87 درصد به حفاظت اختصاص یافت. در مرحله نهایی با دخالت دادن معیارهای اقتصادی- اجتماعی مانند تقاضای تفرجی، فاصله از رودخانه، دسترسی و کاربری فعلی اراضی، اولویت بندی زون های مناسب برای تفرج انجام شد. نتایج بررسی نشان داد که ارتفاع از سطح دریا، کاربری اراضی و تقاضای تفرجی، عوامل کلیدی در ارزیابی توان زیست محیطی منطقه مورد مطالعه می باشند. به طوری که این عوامل، عوامل محیطی دیگر منطقه را تحت الشعاع قرار داده و در نهایت کاربری اراضی مهمترین عامل تاثیرگذار می باشد.

به منظور بررسی توان ذخیره کربن و جذب CO2 در جنگلهای شاخه زاد بلوط، مطالعه ای در منطقه جنگلی شاخه زاد اوری در شمال شرقی خلخال در مساحتی حدود 278 هکتار انجام شد. پس از تلفیق نقشه های شیب، جهت، ارتفاع و درصد تاج پوشش، تعداد واحدهای همگن و مساحت آنها تعیین شده 60 جست گروه اوری به عنوان نمونه انتخاب و به گونه ای در عرصه پراکنده شدند که کلیه شرایط محیطی و تیپولوژی توده در آن لحاظ شده باشد. پس از کف بر کردن نمونه ها، ریشه ها نیز جمع آوری شدند. وزن تر اندام ها جداگانه توزین و برای تعیین وزن خشک، اندام ها به کوره چوب خشک کنی منتقل شدند که بر این اساس میزان بیوماس اندام ها محاسبه شد. پس از کسر خاکستر اندام ها از میزان بیوماس، کربن آلی ذخیره شده در آنها تعیین و میزان CO2 جذب شده محاسبه گردید. برای تعیین میزان کربن ذخیره شده در خاک، نمونه هایی از عمق صفر تا 10 و 10 تا 30 سانتی متری برداشت شد. نتایج نشان می دهد که توده جنگلی سالانه به طور متوسط 1.51 تن در هر هکتار از طریق بیوماس و 0.1 تن در هکتار در خاک کربن ذخیره می کند. بر این اساس جذب سالانه CO2 در هر هکتار از توده به طور متوسط5.94  مگاگرم (5.52 مگاگرم از طریق بیوماس و 0.42 مگاگرم از طریق خاک) می باشد.

ذخیره گاه جنگلی اُرس- شیرخشت اوشان در جنوب البرز مرکزی ازجمله لکه های جنگلی ناحیه رویشی ایران- تورانی است که بخشهایی از آن خصوصیات یک اکوسیستم کمتر دست خورده را حفظ کرده است. به رغم این که این توده جنگلی به عنوان ذخیره گاه توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور ثبت شده است، اما متاسفانه آثار تجاوز و ساخت و ساز در حواشی این توده ارزشمند مشاهده می گردد. هدف از این پژوهش، شناسایی و مطالعه ویژگیهای زیستی و اکولوژیکی این توده جنگلی بوده تا آغازی باشد برای تعمق و مطالعات بیشتر بر ارزشهای ناشناخته این زیست بوم منحصر بفرد. داده های مورد نیاز به روش مونه بندی و سپس اجرای آماربرداری نواری در هریک از مونه ها برداشت شد. ویژگیهای ساختاری، تجدیدحیات و سلامت توده به تفکیک تیپ های جنگلی موجود مورد بررسی قرارگرفت. شیرخشت (Cotoneaster kotschyi Klotz.) با 51 درصد گونه غالب از لحاظ فراوانی بوده و اُرس (Juniperus excelsa M.Bieb.) با فراوانی 10 درصد و ارتفاع غالب 6.5 متر به عنوان گونه غالب اشکوب درختی است. بر اساس درصد حضور و فراوانی گونه ها، در این توده دو تیپ جنگلی اصلی شیرخشت- اُرس و شیرخشت- راناس متمایز گردید. گونه های این توده در اشکوب درختی شامل اُرس، بنه، پلاخور و تا بوده و در اشکوب درختچه ای، شیرخشت، راناس، تنگرس، نسترن و زرشک دیده می شوند. توده دارای ساختار ناهمسال نامنظم است. تجدیدحیات توده در بخش انبوه 7 برابر بیش از بخش تنک است. شادابی و سلامت توده با رتبه دهی به 7 گونه اصلی، مورد بررسی قرار گرفت.

ارزیابی تجمع عناصر سمی در خاک و گیاهان در محیط زیست، از نظر سلامت و حیات موجودات زنده بسیار مهم و ضروریست. این تحقیق با هدف بررسی میزان جذب سرب در اجزای درختان کاج الدار در سطح شهر تهران انجام شد. برای این منظور در رویشگاه های آلوده (آزادی، بهمن و بازار) و رویشگاه شاهد (اقدسیه)، در مقاطع زمانی متفاوت (دی، اسفند، تیر و شهریور) و در فواصل مختلف از ایستگاه سنجش آلودگی هوا (0، 500 و 1000 متر)، تعداد 432 نمونه از برگها، شاخه ها و ریشه های سطحی درختان تهیه و میزان غلظت سرب موجود در هر یک از آنها با استفاده از دستگاه جذب اتمی مدل واریان 220 اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میزان جذب سرب در ریشه درختان کاج تهران بیشتر از اندام هوایی (برگ و شاخه) آنهاست. جذب سرب در اندام های درختان، در رویشگاه آزادی دارای بیشترین و در رویشگاه اقدسیه دارای کمترین مقدار بوده، این در حالی است که بیشترین میزان جذب سرب در شهریورماه و کمترین آن در اسفندماه مشاهده شد. همچنین بررسیها نشان داد که با افزایش فاصله از ایستگاه سنجش آلودگی هوا، میزان جذب سرب در اجزای درختان کاهش می یابد.

درختان صنوبر به دلیل سرعت رشد زیاد، تنوع محصولات چوبی و سازگاری با شرایط متنوع آب و هوایی، گونه های مناسبی برای جنگل کاری و احیا جنگلهای تخریب شده هستند. شوری خاک و درجه حرارت زیاد در فصل تابستان از عمده محدودیت های زیستی استان خوزستان به شمار می آید. گونه پده (Populus euphratica) از لحاظ تحمل به شوری و قلیاییت خاک، درجه حرارت زیاد و شدت اشعه های خورشیدی، گونه ای بسیار مقاوم بوده ولی دارای تنه کج و غیر استوانه ای می باشد. در صورتی که گونه کبوده (P. alba) دارای تنه مستقیم و استوانه ایست ولی از مقاومت کمتری نسبت به تنش های محیطی برخوردار می باشد. پیش تر به منظور تجمع صفات مطلوب دو گونه، دورگ هایی بین گونه های مذکور با استفاده از روشهای بیوتکنولوژیکی نجات و کشت جنین ایجاد شده است. سه ژنوتیپ شامل پده محلی استان خوزستان، دورگ پده با کبوده و گیاهان حاصل از تنوع گامتوکلونال پده در باغ گیاه شناسی فدک دزفول در شمال غرب استان خوزستان که معرف منطقه گرمسیری جنوب غرب ایران است، کاشته و عملکرد آنها در پنج سال اول رشد بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی صفات ارتفاع، قطر برابرسینه و قطر یقه درختان به عنوان عملکرد این 3 ژنوتیپ نشان دهنده برتری ژنوتیپ دورگ نسبت به دو ژنوتیپ دیگر است. درختان دورگ و پایه های گامتوکلونال پده عملکرد بهتری را نسبت به پایه های پده بومی خوزستان نشان دادند. همچنین اثر هتروزیس در درختان دورگ مشاهده شد. بنابراین با توجه به خصوصیات برجسته درختان دورگ همچون تنه مستقیم، ارتفاع و قطر بیشتر می توان از پایه های یادشده برای جنگل کاری و تولید چوب بهره برد.

در این تحقیق تاثیر تنش خشکی بر پراکنش وزنی و طولی ریشه درختان سه ساله اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.)  در ایستگاه تحقیقات بیابان زدایی شهید صدوقی یزد مورد بررسی قرار گرفت. درختان در داخل لایسیمترهای وزنی و زهکش دار کشت و تحت تاثیر تیمارهای رطوبتی شامل  %100(آبیاری به حد کافی)، %70 (تنش ملایم) و %40 (تنش شدید) قرار گرفتند. تامین رطوبت خاک به وسیله آبیاری و از طریق اندازه گیری رطوبت در اعماق مختلف با دستگاه TDR انجام شد. پراکنش وزنی و طولی ریشه ها در اعماق کمتر از 30، 30 تا 60، 60 تا 90 و 90 تا 120 سانتی متری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی های به عمل آمده نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش وزن و طول ریشه گردید، به گونه ای که بین هر یک از تیمارهای رطوبتی اختلاف معنی داری (P<0.001) مشاهده شد. پراکنش ریشه از نظر وزنی و طولی در اعماق مختلف نیز معنی دار بود (P<0.001)، به گونه ای که با افزایش عمق میزان وزنی ریشه کاهش و مقدار طولی آن افزایش یافت. تاثیر تیمارهای رطوبتی بر مقدار پراکنش وزنی و طولی ریشه در اعماق مختلف نیز معنی دار (P<0.001) بود. طول ریشه در تیمارهای %100 و %70 ظرفیت زراعی با افزایش عمق افزایش یافت، با وجود این در تیمار تنش شدید (%40 ظرفیت زراعی) مقدار آن با افزایش عمق، کاهش یافت. بنابراین نفوذ عمقی ریشه E. camaldulensis به طور کامل به میزان رطوبت موجود در خاک وابسته بوده، به گونه ای که تنش شدید موجب توقف رشد ریشه در اعماق خاک می گردد.

وجود خطاهای رادیومتریک متعدد در تصاویر هوایی موجب می شود که برآورد موجودی حجمی جنگل با استفاده از شاخص های طیفی از دقت زیادی برخوردار نباشد. در مقایسه با شاخص های طیفی، شاخص های بافتی پایداری بیشتری نسبت به این خطاها دارند. در تحقیق حاضر، برآورد موجودی حجمی جنگل بر اساس شاخص های بافتی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور 150 قطعه نمونه با طرح منظم- تصادفی (سیستماتیک) برداشت شد. تصاویر هوایی مورد استفاده در این تحقیق مربوط به دوربین UltraCamD و باندهای مورد استفاده شامل سبز، قرمز و مادون قرمز بود. شاخص های بافتی شامل گشتاور مرتبه دوم، تباین، آنتروپی و همگنی براساس پنجره های با ابعاد مختلف از تصاویر استخراج گردید. با استفاده از رگرسیون گام به گام، باند، شاخص و پنجره مناسب انتخاب گردید که بر اساس آن باند مادون قرمز، شاخص ناهمگنی و ابعاد پنجره 31×31 انتخاب شد. جذر میانگین مربعات خطای نسبی و اریبی نسبی به ترتیب 43 و 2 درصد بود. بر اساس نتایج این تحقیق، صحت برآورد موجودی حجمی با استفاده از شاخص های بافتی تصاویر هوایی، اگرچه برای اهداف نقشه کشی مناسب است، اما برای بکارگیری این روش در برنامه ریزی عملیات جنگل داری هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است.

در این تحقیق اثر مبدا و رطوبت داخلی بذر بر قدرت حیاتی، صفات جوانه زنی و بنیه بذر بلندمازو (castaneifolia Quercus) در آزمایشگاه مطالعه گردید. به این منظور 1500 بذر سالم و رسیده از سه مبدا مختلف جنگل لوه (شمال شرق ایران) با ارتفاع از سطح دریای 400، 1000 و1600 متر، به ترتیب با رطوبت اولیه 42.8، 43.1 و 47.1 درصد جمع آوری شدند. به منظور شکل دهی رطوبت های داخلی %39.4، %35.1،  %30.1و %25.9، بذرها حداکثر به مدت 7 روز در مجاورت ماده خشک کننده Silica gel قرار گرفتند. سپس تمامی بذرها پس از 24 ساعت آبنوشی با استفاده از طرح فاکتوریل کاملا تصادفی با 4 تکرار، به مدت 30 روز در اتاق رشد (8 ساعت روشنایی، دمای  30oCو 16 ساعت تاریکی، دما( 20oC  قرار داده شدند و هر دو روز یکبار بذرهای جوانه زده شمارش گردیدند. نتایج آشکار ساخت که در تمامی مبداهای مورد مطالعه، کاهش رطوبت داخلی بذر باعث کاهش قدرت حیاتی، درصد، سرعت، ارزش و انرژی جوانه زنی و شاخص بنیه بذر شده است. بنابراین می توان اظهار داشت که بذر بلندمازو صرفنظر از این که از چه مبدا جغرافیایی جمع آوری شده باشد دارای رفتار ذخیره ای ریکالسیترانت است. میانگین مقادیر حد آستانه، حد بحرانی و حد کُشنده رطوبت داخلی بذر (صرفنظر از مبدا بذر) به ترتیب 35.5، 30.1 و 24.3 درصد بدست آمد. این مساله نشان می دهد که برای جلوگیری از اُفت قدرت حیاتی بذر بلندمازو باید اقداماتی به عمل آید تا در طی مراحل مختلف جمع آوری، نگهداری و کاشت، رطوبت داخلی بذر از حد آستانه (%35.5) کمتر نشود. البته بذرهای با رطوبت داخلی کمتر از 35.5 درصد را نیز می توان استفاده کرد، اما باید توجه داشت که تا رطوبت داخلی30.1  درصد (رطوبت حد بحرانی)، قدرت حیاتی بذرها نصف می شود. همچنین با توجه به این که در بذرهایی با رطوبت داخلی کمتر از %24 (رطوبت حد کُشنده بذر)، آبنوشی نیز نمی تواند قدرت حیاتی بذرها را احیا کند، توصیه می شود از این بذرها در تولید نهال و جنگل کاری استفاده نشود.

یکی از آشکارترین جنبه های ساختار یک توده جنگلی، الگوی مکانی یا نحوه توزیع درختان در آن است. تعیین الگوی مکانی درختان در هر مرحله تحولی، پویایی (dynamic) جنگل را در طول زمان نشان داده و می تواند اطلاعات مفیدی در مورد فرایندهای طبیعی به ویژه در جنگلهای ناهمسال در اختیار قرار دهد. به این منظور سه قطعه یک هکتاری به ابعاد 100×100 متر در سه مرحله تحولی اولیه (initial)، بلوغ (اوج؛ ptimal) و پوسیدگی (تخریب؛ decay) در یک جنگل طبیعی دست نخورده راش در منطقه کلاردشت انتخاب شد. سپس در داخل این قطعات، مختصات کلیه درختان قطورتر از 7.5 سانتی متر به روش فاصله- آزیموت تعیین گردید و در نهایت الگوی مکانی درختان با استفاده از تابع K رایپلی تجزیه و تحلیل شد. نتایج این بررسی نشان داد که در حالی که تعداد درختان از مرحله اولیه تا پوسیدگی رو به کاهش می گذارد، الگوی پراکنش درختان در مراحل اولیه، بلوغ و پوسیدگی به ترتیب خوشه ای شدید، تصادفی و خوشه ای ضعیف است. نتایج این تحقیق، کاربرد آمار مکانی را در بررسی الگوی مکانی درختان نشان می دهد. عقیده بر این است که مدیران جنگل برای آگاهی از فرایندهای طبیعی در جنگل، به چنین اطلاعاتی از توده های دست نخورده به عنوان یک کلید راهنما برای مدیریت بهتر جنگلها احتیاج دارند تا همگام با طبیعت در سایر توده های تحت مدیریت عمل کنند و به مدیریت پایدار اکوسیستم های طبیعی بپردازند.