تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال:1396 | دوره:25 | شماره:4 (پیاپی 70) |تعداد مقالات:23

اهداف پژوهش پیش رو مقایسه انواع افت چوب مشاهده شده به صورت شکستگی، جداشدن ورقه ای، ترک و ارتفاع بلند کنده و بررسی اجزای قطع شامل ارتفاع و عمق بن زنی، دهانه بن زنی، ارتفاع و عمق بن بری و عرض حاشیه برش بین گروه های کاری روزمزد و کارمزد بود. در پارسل های شماره 138 و 139 در سری یک ناو اسالم، به صورت تصادفی 150 اصله درخت قطع شده توسط گروه های کاری روزمزد و کارمزد انتخاب شدند. مقایسه میانگین افت کنده بین روش پرداخت دستمزد با آزمون t مستقل و مقایسه میانگین اندازه هر یک از اجزای قطع با قطع متداول با آزمون t جفتی انجام شد. به جز عمق بن بری در گروه دوم (33/41 سانتی متر) و عرض حاشیه برش در گروه اول (6/78 سانتی متر) بین مقادیر دیگر قطع در گروه های مختلف با مقادیر استاندارد، تفاوت معنی داری وجود داشت. میانگین افت کنده برای گروه های چهارگانه به ترتیب 0/0350، 0/0355، 0/0498 و 0/0438 متر مکعب بود و گروه های کاری روزمزد به طور معنی داری افت کنده کمتری در مقایسه با گروه های کاری کارمزد داشتند. میانگین افت به ازای هر درخت قطع شده بین چهار گروه کاری به ترتیب 0/2915، 0/2286، 0/3775 و 0/4637 متر مکعب بود و مقدار آن در گروه های کاری کارمزد به طور معنی داری بیشتر از گروه های کاری روزمزد بود. حجم بیشتری از افت چوب در تمام گروه های کاری به صورت شکستگی و خرد شدن بود. با توجه به قیمت محصولات مختلف تولیدی از چوب آلات مقطوعه، نتایج نشان داد که گروه های کاری کارمزد بیشترین مقدار کاهش ارزش پولی را داشتند.

امروزه با توجه به اعمال شیوه جنگل شناسی نزدیک به طبیعت برای مدیریت جنگل های هیرکانی و پراکندگی برداشت در این شیوه، کاهش صدمات به توده باقی مانده اهمیت زیادی پیدا کرده است. هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسه بلندمدت مقاومت گونه ها و قطرهای مختلف درختان در مقابل زخم های ایجاد شده با اندازه، شدت و محل های متفاوت و چگونگی تغییرات در محل زخم (التیام و بسته شدن زخم) بود. این پژوهش در بخش پاتم و نم خانه جنگل خیرود با اندازه گیری صدمه به درختان باقیمانده در فاصله پنج متر از دو طرف محور مرکز مسیرهای چوبکشی به صورت پیمایش زمینی و آماربرداری صددرصد از درختان صدمه دیده انجام شد. نتایج نشان داد که بین نوع گونه و مقدار التیام اختلاف معنی داری وجود داشت و راش مقاوم ترین گونه در مقابل صدمه مکانیکی بود. با افزایش قطر و با افزایش اندازه زخم (مساحت اولیه زخم)، نسبت التیام به طور معنی داری کاهش می یافت. با افزایش ارتفاع محل زخم، درصد التیام زخم تغییر معنی داری نداشت و با افزایش شدت زخم، درصد التیام به طور معنی داری کاهش می یافت. همچنین، سن زخم اثر معنی داری بر نسبت التیام زخم و موقعیت درختان در مسیر چوبکشی تأثیر معنی داری بر مقدار صدمات به درختان باقی مانده داشت. با توجه به این نکته که بیشتر زخم ها در ارتفاع تا یک متری درخت ایجاد می شوند و این قسمت از درخت با ارزش ترین قسمت چوب است، بنابراین تلاش برای کاهش آثار صدمات به توده باقی مانده هنگام عملیات چوب کشی زمینی ضروری است.

اثر آشفتگی های انسانی از قبیل چرای دام، بهره برداری از جنگل و استفاده افراد محلی و ویژگی های مکانی (شیب، جهت، ارتفاع و خاک) بر تجدید حیات گونه های درختی و در نتیجه سلامت جنگل اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش، اثر آشفتگی ها و ویژگی های مکانی بر تجدید حیات گونه های درختی در جنگل خیرود نوشهر بررسی شد. برخی از نمایه های نهال، خال و درخت در 100 قطعه نمونه 10 متر مربعی اندازه گیری شد و به همراه نمایه هایی از مجموعه هایی معروف به "سازه" شامل سازه آشفتگی و سازه ویژگی های محیطی در قالب معادلات ساختاری-حداقل مربعات جزئی (SEM-PLS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نتیجه این بررسی مشخص شد که نقش سازه آشفتگی بر سازه نهال در سطح اطمینان 99 درصد معنی دار بود. همچنین، سازه نهال بر سازه خال، سازه خال بر سازه درخت و سازه درخت بر سازه نهال در سطح اطمینان 99 درصد اثرگذار بود. تأثیر تعدیل گری سازه ویژگی های مکانی بر مسیر آشفتگی به نهال (در سطح اطمینان 99 درصد) و مسیر آشفتگی به خال (در سطح اطمینان 95 درصد) معنی دار بود. بنابراین، آشفتگی ها و ویژگی های مکانی منطقه مورد مطالعه، بیشترین تأثیر را به ترتیب بر نهال و سپس خال گذاشته و از این مسیرها به طور غیرمستقیم بر سازه درخت اثرگذار بودند.

توپوگرافی به عنوان یکی از عامل های مؤثر در شکل گیری الگوی پراکنش مکانی درختانی که روی دامنه های شیب دار پراکنش دارند، شناخته شده است. توپوگرافی با تغییر در مقدار دسترسی به نور، رطوبت خاک و ایجاد خرداقلیم، نحوه پراکنش درختان در یک محدوده را تحت تأثیر قرار می دهد. پژوهش پیش رو با هدف تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم (Acer monspessulanum L. ) مستقر روی دامنه های شیب دار در ناحیه رویشی زاگرس انجام شد. برای این منظور، قطعه نمونه ای با ابعاد 200 × 200 متر با حداقل و حداکثر ارتفاع 1470 و 1540 متر از سطح دریا در بخشی از رویشگاه کیکم نزدیک شهر فیروزآباد در استان فارس انتخاب شد. موقعیت مکانی 288 درخت کیکم با قطر برابر سینه بیشتر از پنج سانتی متر با استفاده از دوربین نقشه برداری لایکا TS06 ثبت شد. سپس، الگوی پراکنش مکانی درختان با استفاده آماره-های اختصاری با ساختار متفاوت (تابع همبستگی جفتی، تابع توزیع نزدیک ترین همسایه، تابع توزیع تماس کروی) بررسی شد. تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان بدون درنظر گرفتن شیب، منجر به ارائه نتایج اریب شد، در حالی که الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم در قطعه نمونه مورد مطالعه با شیب 35 درصد تا فاصله 29 متر به طور معنی داری کپه ای و بیشترین فاصله تا نزدیک ترین همسایه 16/3 متر بود. همچنین، بیشینه فضای خالی بین درختان کیکم در مقیاس مکانی، 40/8 متر بود. به طور کلی، نتیجه گیری شد که تحلیل الگوی پراکنش مکانی درختان کیکم روی دامنه های شیب دار باید با استفاده از آماره های اختصاری انجام شود که فاصله بین درختان روی شیب را به جای فاصله آن ها روی یک سطح مسطح درنظر می گیرند.

روشنه های تاجی نقش مهمی در پویایی جنگل های نواحی معتدله بر عهده دارند. پژوهش پیش رو با هدف بررسی سطوح مختلف روشنه های تاجی بر فعالیت های بیوشیمی خاک در منطقه خانیکان نوشهر انجام شد. سی و دو روشنه با سطوح کوچک (205-195 متر مربع)، متوسط (406-397 متر مربع)، بزرگ (604-593 متر مربع) و خیلی بزرگ (807-792 متر مربع) با هشت تکرار از هر سطح حفره تاجی درنظر گرفته شد. در داخل هر حفره، نمونه های ترکیبی خاک برای تجزیه مشخصه-های فیزیکی و شیمیایی، بیولوژی و بیوشیمی برداشت شد. نتایج حاکی از اثر معنی دار سطوح مختلف روشنه های تاجی بر مشخصه های فیزیکی و شیمیایی (به جز محتوی سیلت) و بیولوژی خاک بود. همچنین، بیشترین فعالیت اوره آز در روشنه های متوسط و کوچک (µ g NH4+– N g− 1 2 h− 1 54/22 و 97/22) مشاهده شد. اسید فسفاتاز (µ g PNP g− 1 h− 175/633)، آریل سولفاتاز (µ g PNP g− 1 h− 1 38/153) و اینورتاز (µ g Glucose g− 1 3 h− 1 25/273) خاک دارای بیشینه مقدار خود در روشنه های متوسط بودند. روشنه های تاجی با سطح خیلی بزرگ بیشترین مقادیر کربن آلی محلول (73/94 میلی گرم بر کیلوگرم) را به خود اختصاص دادند، در حالی که بیشترین نیتروژن آلی محلول (66/34 میلی گرم بر کیلوگرم) در روشنه های تاجی متوسط مشاهده شد. حضور روشنه های تاجی خیلی بزرگ منجر به تجمع اسیدهای آلی فولویک و هیومیک (به ترتیب 62/454 و 88/888 میلی گرم در 100 گرم خاک خشک) در خاک جنگل مورد مطالعه شده بود. درمجموع، برای مدیریت پایدار جنگل پیشنهاد می شود از ایجاد روشنه های بزرگ یا خیلی بزرگ اجتناب شود.

راش (Fagus orientalis Lipsky) یکی از ارزشمندترین گونه های تجاری جنگل های هیرکانی است که 17/6 درصد سطح و 30 درصد حجم سرپای این جنگل ها را تشکیل می دهد. پژوهش پیش رو با هدف تعیین و به روز کردن ضریب شکل درختان راش در استان گلستان و اصلاح جدول حجم این گونه انجام شد. پس از جنگل گردشی، مطابق با لیست نشانه گذاری سال 1394-1393 اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، 150 اصله راش در طبقات قطری مختلف (30 تا 135 سانتی متر) در محدوده پنج طرح جنگل داری لیوان، وطنا، کردکوی، شموشک و دکتر بهرام نیا به روش تصادفی انتخاب شدند. از هر درخت اطلاعات قطر برابر سینه (سانتی متر)، قطر در 0/1، 0/3، 0/5، 0/7 و 0/9 ارتفاع درخت و قطر ابتدا و انتهای قطعات 2 متری تا قطر 7/5 سانتی متری اندازه گیری و حجم دقیق و ضریب شکل های واقعی، مصنوعی، طبیعی و هوهنادل برای کلیه درختان محاسبه شدند. نتایج نشان داد که ضریب شکل راش با استفاده از فرمول های هوهنادل، طبیعی، مصنوعی و واقعی به ترتیب 0/502، 0/464، 0/407 و 0/454 بود. از نظر آماری تفاوت معنی داری در سطح اطمینان 95 درصد بین ضریب شکل واقعی، مصنوعی و طبیعی با هوهنادل وجود داشت، اما بین ضریب شکل طبیعی و واقعی تفاوت معنی داری وجود نداشت. همچنین، بین حجم واقعی و حجم به دست آمده از جدول تاریف در سطح اطمینان 95 درصد تفاوت معنی داری وجود داشت و بیشترین تفاوت بین حجم واقعی و حجم به دست آمده از جدول تاریف در طبقات قطری بالا بود. با توجه به نتایج این پژوهش، می توان نتیجه گیری کرد که برای تعیین ضریب شکل راش، ضریب شکل طبیعی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

هدف این پژوهش، طبقه بندی اکوسیستمی منطقه ارسباران و تعیین مهم ترین ویژگی های محیطی مؤثر در تفکیک واحدهای مذکور بود. با استفاده از شبکه آماربرداری منظم-تصادفی با ابعاد 300×300 متر، 130 قطعه نمونه دایره ای شکل به-مساحت 314 متر مربع مورد بررسی قرار گرفت. گونه های درختی و درختچه ای در قطعه نمونه اصلی اندازه گیری شدند. گونه، درصد تاج پوشش و تعداد پایه به عنوان معیارهای اندازه گیری پوشش گیاهی درنظر گرفته شدند. نوع گونه های علفی و درصد پوشش آن ها در ریزقطعه نمونه هایی به مساحت 3/14 مترمربع اندازه گیری شدند. در طبقه بندی واحدها از روش طبقه بندی پوشش گیاهی با به کارگیری تحلیل دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) و تحلیل تطبیقی (RA)، شش واحد تفکیک شد. تجزیه و تحلیل واحدها با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه و تحلیل تشخیص و بر اساس ویژگی های توپوگرافیک رویشگاه و شاخص های تنوع زیستی گیاهی انجام شد. بر اساس نتایج تحلیل تشخیص، دو متغیر توپوگرافی ارتفاع از سطح دریا و شیب-جهت و شاخص غنای گونه ای مارگالف و شاخص های یکنواختی اسمیث-ویلسون، شلدون و سیمپسون و شاخص های ناهمگنی (تنوع) سیمپسون، هیل (N1) و شانون-وینر به ترتیب اهمیت در توابع پنج گانه تشخیص قرار گرفتند که در سطح اطمینان 99 درصد معنی دار بودند. توابع به دست آمده، صحت طبقه بندی واحدهای اکوسیستمی را 83/8% نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد که ویژگی های توپوگرافی نسبت به شاخص های تنوع زیستی از اهمیت بیشتری در الگوی پراکنش جوامع گیاهی منطقه برخوردار بودند. طبقه بندی اکوسیستمی هرچند که بر اساس تجزیه و تحلیل پوشش گیاهی تعیین می شود، اما می تواند پیش بینی قابل قبولی از ویژگی های محیطی ارائه کند.

به منظور شناخت مؤثرین روش کاشت نهال ارس (Juniperus excelsa M. B. ) به عنوان یکی از گونه های مهم جنگلی کشور، این پژوهش در ایستگاه تحقیقات سیراچال وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام شد. نهال های سه ساله ارس با مبدأ ایستگاه سیراچال به ارتفاعات این ایستگاه منتقل و در قالب آزمایش کرت های خرد شده با پایه بلوک های کامل تصادفی با عامل ذخیره رطوبت (در پنج سطح استفاده از کاه و کلش در کف گوده، استفاده از پلاستیک در کف تشتک، استفاده از مواد سوپرجاذب در خاک گوده، هلالی آبگیر و شاهد) به عنوان عامل اصلی و سایبان (در دو سطح سایبان طبیعی با استفاده از سرشاخه درختان و شاهد) در سه تکرار و 16 نهال در هر کرت کاشته شدند. متغیرهای اندازه گیری شده در پایان فصل رویش سال های 1394 و 1395 شامل زنده مانی، قطر یقه، ارتفاع نهال، سطح تاج و شادابی بودند. نتایج نشان داد که اثر عامل ذخیره رطوبت بر زنده مانی نهال های ارس در سال های 1394 و 1395 و رویش جاری قطر یقه معنی دار بود. بیشترین مقدار مشخصه های مذکور در تیمار پلاستیک مشاهده شد، اگرچه بیشترین کاهش زنده مانی در گذر از سال 1394 به 1395 نیز به این تیمار اختصاص داشت. سایبان و برهمکنش آن با عامل ذخیره رطوبت هیچ اثر معنی داری بر ارتفاع، سطح تاج، شادابی و تغییرات آنها در سال های مورد مطالعه نداشتند. به طور کلی، نتایج حاکی از موفقیت نهال کاری دیم ارس در ارتفاعات فوقانی البرز جنوبی بود. در این راستا، استفاده از پلاستیک در کف تشتک های کاشت به عنوان شیوه مناسب ذخیره رطوبت پیشنهاد می شود، اما استفاده از سایبان توصیه نمی شود.

هدف از اجرای این پژوهش، انتخاب گونه سازگار دارای رشد و تولید چوب مناسب، مقاوم به سرما، قابلیت مناسب برای کاشت در فضای سبز شهری و اراضی کم بازده ساوه بود. کشت نهال های یک ساله گونه ها و پروونانس هایEucalyptus suggrandis ssp. suggrandis، E. microcarpa، E. suggrandis ssp. alipe، E. camaldulensis 41-sh، E. camaldulensis var. camaldulensis، E. rubida 166-sh، E. viminalis168-sh، E. sargentii و E. camaldulensis 41-ch در اواخر اسفند 1389 در فواصل 3 × 3 متری در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و هر تکرار 25 اصله نهال اجرا شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین ارتفاع کل و قطر تاج و بهترین کیفیت درختان متعلق به E. camaldulensis 41-sh بود. آرایه E. viminalis 168-sh از قطر برابر سینه و E. camaldulensis 41-ch از حجم درخت سرپا و میانگین رویش حجمی بیشتر و کیفیت تنه بهتری نسبت به سایر گونه ها برخوردار بود. مقاوم ترین آرایه ها نسبت به سرمازدگی، E. suggrandis ssp. suggrandis، E. camaldulensis 41-sh و E. microcarpa بودند. بیشترین زنده مانی به E. sargentii و کمترین آن به E. rubida 166-sh تعلق داشت. مشخصه ارتفاع کل در تبیین واریانس داده ها مهم ترین عامل شناخته شد. در نهایت، E. camaldulensis برای تولید چوب و E. sargentii برای حفظ خاک و آب در اراضی کم بازده ساوه پیشنهاد می شود.

هدف این پژوهش برآورد زی توده کاج تدا (Pinus taeda L. ) در پارسل 11 طرح جنگل کاری چوبر شفت به مساحت 61 هکتار با استفاده از رابطه های آلومتریک بود. در منطقه مورد مطالعه 30 قطعه نمونه 5 آری دایره ای شکل برداشت شد و در هر قطعه نمونه، قطر کنده، قطر تنه در ارتفاع برابر سینه، عرض تاج و ارتفاع کل درختان اندازه گیری شد. دوازده اصله درخت از طبقه های قطری مختلف انتخاب و از ارتفاع 10 سانتی متر قطع شدند. وزن تر بخش های مختلف اندازه گیری شد. از هر بخش نمونه هایی به آزمایشگاه منتقل شد و نمونه ها تا زمان رسیدن به وزن پایدار درون آون قرار گرفتند. سپس درصد وزن خشک برای هر بخش محاسبه شد. با استفاده از تحلیل رگرسیون غیرخطی، زی توده اندام های مختلف در مقابل متغیرهای مستقل مدل سازی شد. نرمال بودن توزیع داده ها با آزمون کولموگروف-سمیرنوف بررسی شد. برای مدل سازی، با استفاده از تحلیل رگرسیون توانی، از بین مدل های مختلف رگرسیونی با توجه به سطح معنی داری، همبستگی و خطا، بهترین نوع رابطه توانی انتخاب شد. نتایج نشان داد که برای برآورد زی توده کل درخت، بیشترین ضریب تبیین (0/952) مربوط به متغیر مستقل مجذور قطر در ارتفاع (D2H) بود. همچنین، بهترین رابطه برای برآورد زی توده کل 864/0D2H 045/0 = E(YT) به دست آمد. نتایج این پژوهش، ارزشمندی رابطه های آلومتریک در برآورد زی توده درختان را تأیید کرد.

اهمیت اکولوژیک خشک دارها موجب شده است تا جمع آوری اطلاعات مربوط به آن ها به طور روزافزون گسترش یابد و در طرح های مدیریتی مورد توجه قرار گیرند. با توجه به نقش کلیدی خشک دارها در اکوسیستم جنگل، مطالعه کمی و کیفی خشک دارها و تشریح چگونگی وضعیت آن ها پیش از هرگونه دخالتی حائز اهمیت است. در این پژوهش، برای مطالعه کمی و کیفی خشک دارها و تعیین نسبت حجمی آن ها به حجم توده زنده سرپا، پارسل 307 واقع در شیب جنوبی راشستان های سری گرازبن جنگل خیرود انتخاب شد که تا تاریخ اجرای پژوهش، در آن بهره برداری انجام نشده بود. برای جمع آوری داده های مربوط به خشک دارها (قطر میانه ≥ 10 سانتی متر) و توده زنده سرپا (قطر برابر سینه ≥ 7/5 سانتی متر) آماربرداری صددرصد انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده، متوسط تعداد در هکتار درختان زنده سرپا 357، خشک دارهای سرپا 8 و خشک دارهای افتاده 26 تکه محاسبه شد. همچنین، حجم در هکتار برای توده زنده سرپا 445/64 و برای خشک دارها 15/19 متر مکعب محاسبه شد. ممرز بیشترین سهم گونه ای را هم در توده زنده سرپا و هم در خشک دارها داشت. حدود یک پنجم از کل حجم خشک دارها از نوع خشک دارهای ایستاده بود و به طور تقریب نیمی از خشک دارها در مراحل ابتدایی پوسیدگی (درجه 1 و 2) قرار داشتند. در مجموع، نسبت حجمی خشک دارها به درختان زنده سرپا 3/4 % محاسبه شد. این مقدار کمتر از مقدار مطلوب خشک دارهاست که برای جنگل های معتدله طبیعی درنظر گرفته می شود و می تواند تصمیم گیری های مدیریتی در منطقه مورد مطالعه را تحت تأثیر قرار دهد.

لایه گذاری سرد به شکل گسترده ای برای شکست خواب بذر ون (Fraxinus excelsior L. ) استفاده می شود. در این پژوهش اثر دو تیمار از نونهال های تولید شده با بذرهای ون یک ساله و دوساله در ماسه مرطوب (جهت حفظ رطوبت مورد نیاز بذر برای جوانه زنی) با سه تکرار در قالب طرح کامل تصادفی در نمونه هایی به ابعاد یک متر مربع در هر کرت انجام شد. برخی از صفات کمی و ظاهری نونهال ها (ابعاد برگ، ساقه، ریشه، تاج و زی توده) و مشخصات شیمیایی برگ (کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و نسبت کربن به نیتروژن) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تراکم نهال مربوط به تیمار بذرهای ون دوساله (میانگین 67/157 اصله در متر مربع) به طور معنی داری بیشتر از نونهال های با تیمار یک ساله (میانگین 61/67 اصله در متر مربع) بود. همچنین، بین دو تیمار مدت زمان لایه گذاری از نظر صفات رویشی قطر یقه، قطر تاج، ارتفاع تاج، ارتفاع کل، طول ریشه، وزن خشک برگ و سطح مخصوص برگ گیاه اختلاف معنی داری وجود داشت و مقدار آن در تیمار لایه گذاری دوساله بیشتر بود. بین مشخصه های کربن آلی، پتاسیم، فسفر و نسبت کربن به نیتروژن، فقط پتاسیم اختلاف معنی داری بین دو تیمار لایه گذاری نشان داد و در تیمار لایه گذاری دوساله بیشتر بود. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که تولید نونهال با تیمار بذر ون در بستر ماسه مرطوب به مدت دوسال مناسب تر است، بنابراین پیشنهاد می شود برای تولید موفق تر نهال ون در نهالستان ها، روش تیمار بذر ون در بستر ماسه مرطوب به مدت دو سال انجام شود.

همزیستی مایکوریزایی باعث افزایش جذب عناصر غذایی پرمصرف به ویژه فسفر و همچنین عناصر کم مصرف می شود. نوعی از این همزیستی مایکوریزایی، همزیستی اکتومایکوریزایی نام دارد که در شرایط طبیعی بین ریشه برخی درختان جنگلی و قارچ های اکتومایکوریزا برقرار است. در این زندگی، انرژی از گیاه به قارچ و عناصر غذایی از قارچ به سمت گیاه حرکت می کند. در این پژوهش، به منظور بررسی مقدار جذب فسفر در برگ ها از طریق همزیستی قارچ اکتومایکوریزا با ریشه نهال های بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl. ) به ترتیب اقدام به کشت نهال های یک ساله بلوط در سیستم کشت هیدروپونیک مایع (محلول کامل جانسون) و مایه زنی این نهال ها با قارچ های اکتومایکوریزایی (. Bull) Inocybe rimosa، Singer (Qué l. ) Amanita crocea، Boletus comptus Simonini و Tricholoma sp. شد. بر اساس نتایج، پس از همزیستی، ساختار و شکل ریشه های همزیست به صورت کوتاه، ضخیم و در شکل های متفاوتی مشاهده شد. همچنین، اثر مایه زنی قارچ اکتومایکوریزا بر جذب فسفر توسط نهال های بلوط در سطح اطمینان 99 درصد معنی دار شد. مقایسه میانگین در تیمارهای مایه زنی شده با قارچ های اکتومایکوریزا نسبت به تیمار شاهد نشان داد که جذب فسفر بین 2/5 تا 4/4 برابر افزایش یافته بود. به طور کلی، استفاده از قارچ های اکتومایکوریزا (کود زیستی) با کمک به ریشه درختان در افزایش جذب آب و عناصر غذایی می توانند زنده مانی نهال های بلوط را در عرصه های جنگلی افزایش دهد.

امروزه نگرانی از تخریب محیط زیست و حفاظت از آن به عنوان یک الویت مطرح است. در این زمینه تأثیر تجارت بر محیط زیست یک مسئله مهم و روبه رشد در سیاست های تجاری است. تجارت بین الملل با توجه به سه اثر مقیاس، ترکیب و فناوری کیفیت محیط زیست را تحت تأثیر قرار می دهد. در این راستا از شاخص انتشار دی اکسید کربن برای نشان دادن کیفیت محیط زیست استفاده می شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات ناشی از آزادسازی تجاری صنعت چوب بر کیفیت محیط زیست ایران در ارتباط با 16 شریک اصلی تجاری چوب آن طی دوره زمانی 2015-1995 بود. در این پژوهش از روش پانل دیتا و نرم افزار Stata برای تخمین مدل استفاده شد. نتایج تصریح مدل نشان داد که اثر مقیاس به مقدار 0/08 واحد و اثر ترکیب به مقدار 0/427 واحد بر اثر فنی غلبه داشتند. همچنین، نتایج نشان داد که بر اثر آزادسازی تجاری صنعت چوب ایران در ارتباط با شرکای چوبی خود، برآیند سه اثر مذکور به مقدار 0/424 واحد منجر به کاهش کیفیت محیط زیست می شود.

جمعیت کرم خاکی به عنوان یک عامل زیستی بر سلامت و تولید بوم سازگان جنگل تأثیر دارد. تراکم و زی وزن کرم خاکی نمایان گر فعالیت زیستی و کیفیت خاک است. به کارگیری ویژگی ها و قابلیت های اکولوژیک کرم خاکی در مدیریت جنگل های زاگرس مستلزم شناخت وضعیت فعلی فعالیت زیستی این جاندار و عامل های محیطی مؤثر بر آن است. این پژوهش با هدف تعیین تراکم و زی وزن کرم خاکی و شناخت ارتباط آن ها با عامل های محیطی شامل تغییرات فصل، عمق خاک و تاج پوشش درختان در جنگل دانه زاد بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl. ) در سامان عرفی داربر خرم آباد، استان لرستان انجام شد. پس از انتخاب 32 درخت، تراکم و زی وزن کرم خاکی در فصل های بهار و پائیز در زیر و خارج از تاج پوشش درختان با حفر گوده خاک به عمق 50 سانتی متر در سه لایه شامل صفر تا 10، 10 تا 30 و 30 تا 50 سانتی متر اندازه گیری شد. مقایسه میانگین های تراکم و زی وزن کرم خاکی با استفاده از تجزیه واریانس و آزمون t مستقل در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که تغییرات فصل، عمق لایه های خاک و تاج پوشش درختان بر تراکم و زی وزن کرم خاکی تأثیر معنی دار داشت. همچنین، تراکم و زی وزن کرم خاکی در فصل پائیز و نیز در عرصه های خارج از تاج پوشش درختان کاهش یافت. در طرح های مدیریت منابع جنگلی زاگرس، کاهش عامل های مخرب در لایه های سطحی خاک و افزایش انبوهی تاج پوشش می تواند با فراهم کردن شرایط مطلوب برای فعالیت زیستی کرم خاکی، موجب بهبود کیفیت خاک و ارتقاء سلامت بوم سازگان شود.

رج بندی و طبقه بندی پوشش گیاهی بر مبنای گونه های محافظه کار می تواند از کارایی بهتری برای تحلیل روابط اکولوژیکی بین پوشش گیاهی و عامل های محیطی برخوردار باشد. پژوهش پیش رو با توجه به رویکرد فوق، به تغییرات اشکوب علفی تیپ های جنگلی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl. )، دارمازو (Q. infectoria Oliv. ) و گلابی وحشی (Pyrus glabra Boiss. ) در ارتباط با برخی متغیر های محیطی می پردازد. اشکوب درختی با استفاده از 24 قطعه نمونه 500 مترمربعی تصادفی و اشکوب علفی هر قطعه نمونه با استقرار تصادفی سه ریزقطعه نمونه چهار مترمربعی برداشت شد. در قطعات نمونه، تاج پوشش، ویژگی های فیزیوگرافی و برخی متغیرهای ادافیکی اندازه گیری شد. در ریزقطعات نمونه، غنای گونه ا ی و درصد حضور گونه های گیاهی به عنوان معیاری از وفور ثبت شد. پس از تعیین گونه های محافظه کار، پویایی اشکوب علفی با متغیرهای محیطی از طریق رج بندی (CCA، PCA وDCA) و طبقه بندی (TWINSPAN) بررسی شد. طبق نتایج رج-بندی و طبقه بندی اشکوب علفی، تیپ بلوط ایرانی از نظر ترکیب گونه ای، ویژگی های ادافیکی و فیزیوگرافی اختصاصی تر و متفاوت از اشکوب علفی تیپ های بلوط دارمازو و گلابی وحشی بود. به عبارتی، جامعه علفی همراه با تیپ بلوط ایرانی با سطوح زیاد عناصر غذایی همبستگی مثبت نشان داد و مؤلفه های اصلی تأثیرگذار بر آن متغیرهای کربن آلی، نیتروژن، پتاسیم، ماسه، ارتفاع و رطوبت اشباع خاک در عمق سطحی بود. تیپ های جنگلی گلابی وحشی و دارمازو نیز در خاک-های آهکی و سنگین مناطق کم ارتفاع با سطوح کم از نظر عناصر غذایی دیده می شد. به نظر می رسد جامعه علفی و خاک تیپ بلوط ایرانی پیرو اشکوب فوقانی کلیماکس، از نظر توالی تحول یافته تر باشد.