تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال:1389 | دوره:18 | شماره:1 (پیاپی 39) |تعداد مقالات:18

بلوط ایرانی (Quercus brantii L.) گونه غالب و کندرشد جنگلهای ناحیه رویشی زاگرس جنوبی در استان فارس است که حدود 291 هزار هکتار از جنگلهای استان فارس را در بر می گیرد. به منظور بررسی رابطه عمق کاشت بذر با زنده مانی و ارتفاع نهال های بلوط، آزمایشی در قالب فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1374 انجام شد. تیمار ها شامل عمق کاشت بذر در 6 سطح (صفر، 5/2، 5، 5/7، 10 و 5/12 سانتی متر) و کود حیوانی در 3 سطح (خاک معمولی، مخلوط خاک و کود 20% و 50%) در زمینی به مساحت 5600 مترمربع در شمال غربی منطقه جنگلی بلوط استان فارس (کامفیروز) اجرا شد. صفت زنده مانی بذر در سال 1376 و ارتفاع نهال ها طی دو سال 1380 و 1383 اندازه گیری و اطلاعات جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین ارتفاع نهال ها در عمق های مختلف کاشت در سطح 1% با یکدیگر اختلاف معنی داری دارند. مقایسه میانگین ارتفاع نهال در عمق های مختلف نشان داد که ارتفاع نهال های بلوط در عمق صفر نسبت به سایر سطوح عمق کاشت بیشتر بوده است. همچنین نتایج نشان داد که بهترین عمق برای درصد زنده مانی عمق 5/2 سانتی متر بوده است. بنابراین می توان پیشنهاد کرد که بذر بلوط به طور سطحی کاشته شود.

مرحله اول اجرای این تحقیق تهیه نهال از بذرهایی بود که به طور طبیعی از پایه مادری کلن P.deltoides 69/55 بدست آمده بودند که یک رقم پرمحصول و سازگار برای استانهای گیلان و مازندران می باشد. از میان تعداد زیادی نهال دورگ، 254 اصله نهال انتخاب و در خزانه تحقیقاتی پس از سه سال بررسی و آزمایش، 10 کلن دورگ برتر این مجموعه برای آزمایش های بعدی تعیین و به آنها شماره های 1/63 تا 10/63 داده شد. معیار انتخاب این کلن ها رشد ارتفاعی، قطری و مقاوم بودن به آفات بود. در مرحله دوم، بررسی های نهایی و انتخاب ارقام پرمحصول در مقایسه با رقم معرفی شده پایه مادری (P.deltoids 69/55) در ایستگاه های تحقیقات البرز کرج، گیلان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و کردستان به اجرا درآمد. از سال 1377 از کلن های P.d. 63/1 تا P.d. 63/10 به تعداد کافی قلمه تهیه و در خزانه تحقیقاتی کرج کشت شد. در پایان سال 1378 از بین تعداد زیادی نهال از هر کلن تعداد 75 اصله نهال که از نظر ارتفاع تقریبا یکنواخت بودند انتخاب و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و با فاصله 4×4 متر همراه با کلن شاهد P.deltoids 69/55 کاشته شدند. اندازه گیری های رشد ارتفاعی تا دقت سانتی متر و قطری تا دقت میلی متر همه ساله پس از پایان دوره رویش سالیانه انجام شده و نیز جنسیت (نر و ماده بودن) کلن ها مشخص و مدت زمان دوره رویش سالیانه هم با شرایط آب و هوایی منطقه تعیین گردید. تحلیل داده ها بر اساس تجزیه واریانس دوطرفه و با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. نتایج بررسی ها نشان داد که از بین 10 کلن دورگ، چهار کلن پایه نر بوده و 5 کلن پایه ماده، در حالی که یک کلن تا پایان دوره تحقیق گل نداد. نتایج تجزیه واریانس رویش متوسط حجمی، اختلاف معنی داری را در سطح 5% میان کلن های دورگ نشان داد. همچنین نتایج آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که از میان 10 کلن دورگ، کلن شماره P. deltoids 63/1 با 9/23 مترمکعب در هکتار و در سال بیشترین و کلن P.deltoids 63/6 با 17/9 مترمکعب در هکتار و در سال کمترین تولید حجمی را داشته اند.

این قطعه بررسی دایمی با وسعت 1/6 هکتار در جنگلهای میان بند مازندران و سری سه از بخش پنج طرح جنگل داری نکا - ظالمرود قرار دارد. پس از محصور کردن قطعه نمونه و انجام آماربرداری صددرصد، پلاک فلزی نشانگر شماره هر پایه بر روی درختان نصب شد. پس از آن در هر طبقه قطری ده اصله از درختان برای تهیه منحنی ارتفاع اندازه گیری شدند. بعد از تعیین ارتفاع غالب توده، طبقات قطری درختانی که در هر آشکوب (طبقه های ارتفاعی) واقع شده اند، بدست آمد. در ادامه، فراوانی تعداد درختان در هر آشکوب بر اساس فراوانی تعداد درختان در طبقات قطری و رابطه بین قطر و ارتفاع درختان، محاسبه شد. بررسی های مربوط به ساختار توده، آشکوب بندی و تعیین سهم درختان صدمه دیده (توخالی، خشک سرپا، سرشکسته و افتاده) در توده انجام شد. بر اساس نتایج، جنگل مورد مطالعه دارای سه آشکوب، ساختار ناهمسال، ضریب دولیوکور 27/1 و تیپ غالب راش- ممرز است. رابطه قطر و ارتفاع با مدل S مطابقت می کند. افزایش ارتفاع درختان راش تا زمانی که به قطر برابرسینه 45 سانتی متر برسند، بیش از زمانی است که این درختان در طبقات قطری بیشتر از 45 سانتی متر جای می گیرند. درختان ممرز در رقابت با درختان راش، در جوانی با سرعت بیشتری خود را به ارتفاع بالاتر می کشانند، سپس با رشد بطئی ارتفاعی، بیشتر توان خود را صرف رویش قطری می کنند. درختان صدمه دیده، ده درصد حجم توده را تشکیل می دهند که یک سوم از آن را درختان توخالی، یک سوم را نیز درختان سرشکسته و یک سوم دیگر به درختان افتاده و خشک سرپا مربوط می شود.

گونه پیسه آ Picea abies (L.Karst) در سال 1353 در جنگل اروستون منطقه اسالم در ارتفاع 1400 متر بالاتر از سطح دریای آزاد کشت گردید. در سال 1375 به منظور بررسی واکنش توده به عملیات تنک کردن، 4/1 هکتار از جنگل کاری های این گونه در قالب آماری بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و 4 تیمار شامل شاهد (بدون دخالت)، تنک کردن سبک (10 تا 15 درصد رویه زمینی) با گردش زمانی سه ساله، متوسط (15 تا 20 درصد رویه زمینی) با گردش زمانی پنج ساله و شدید (20 تا 25 درصد رویه زمینی) با گردش زمانی هفت ساله انتخاب گردید. قطر درختان هرساله در 12 کرت 1200 مترمربعی اندازه گیری شده و عملیات تنک کردن با در نظر گرفتن وضعیت توده و تیمارهای موردنظر به روش سوئیسی انجام شد. مطالعه در سن 23 سالگی توده آغاز و طول دوره بررسی شامل سالهای 1375 تا 1385 بود. نتایج اولیه اختلاف معنی داری را بین تیمارهای مختلف از نظر تعداد در هکتار و رویش قطری نشان داد. بیشترین و کمترین تعداد در واحد سطح به ترتیب در قطعات شاهد و تنک کردن سبک دیده شد و میزان رویش قطری در تیمار شاهد نسبت به تیمارهایی که در آن دخالت شده بود، کمتر بود .(P<0.05)

برای بررسی ویژگیهای مورفولوژیک درختان راش قطورتر از یک متر و ارتباط آن با سلامت درختان، تعداد 33 اصله درخت راش قطورتر از یک متر در طرح جنگل داری سیستان واقع در استان گیلان انتخاب شد. در این بررسی ابتدا مشخصه های کمی (ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تنه بدون شاخه و ارتفاع تاج) و همچنین صفاتی از قبیل شکل تاج، شاخه های رشد کرده بر روی تنه، کج تاری، سبیل ترکمنی، نوع و شدت زخم های پایین تنه مورد بررسی و قضاوت قرار گرفت. پس از قطع درختان، پوسیدگی درون تنه و بعد میزان درون قرمزی، سلامت پوست و تاج نیز بررسی شد. بیشتر درختان مورد مطالعه دارای پوسیدگی درون تنه بودند که حجم پوسیدگی 24/0 تا 9/47 درصد حجم درخت را شامل می شد. این بررسی مشخص نمود که زخم های پایین تنه درختان رابطه معنی داری با پوسیدگی درون تنه آنها دارد، به طوری که درختانی که دارای این قبیل زخم ها بودند به احتمال 99 درصد دارای پوسیدگی درون تنه بودند.

این تحقیق در راستای بررسی سازگاری گونه های سوزنی برگ صنعتی با هدف کاهش هزینه تولید، به همراه افزایش تولید در واحد سطح به فرض سازگاری تعدادی از گونه های کاشته شده و توسعه کشت آنها در عرصه جنگلهای مخروبه در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با 9 گونه و واریته در جنگل پاتم خیرودکنار، در ارتفاع450 متر بالاتر از سطح دریا در سال 1369 اجرا شد. مشخصه های ارتفاع درخت، قطر برابرسینه، قطر یقه، درصد زنده مانی و شادابی درختان در سال پانزدهم بررسی شد. همچنین مطالعه پوشش گیاهی منطقه، وضعیت خاک (با حفر پروفیل و با تشریح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک) و شرایط اقلیمی منطقه نیز مدنظر قرار گرفت. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار spss و آزمون میانگین ها به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که از نظر زنده مانی گونه کاج سیاه کالابر (Pinus nigra var. calabrica) با مبدأ جنوب فرانسه و کریپتومریا (Cryptomeria japonica) با مبدأ کلاردشت بیشترین درصد بقا را نشان داده و در گروه اول قرار گرفتند. گونه های کاج تدا (Pinus taeda) و کاج سیاه اطریش (Pinus nigra var. austriaca) در گروه دوم جای گرفتند. گونه سکویا (Sequoia sempervirens) با مبدأ بذر شهرپشت نوشهر (یوگسلاوی) نتایج خوبی ارائه کرد، ولی به دلیل سقوط یک اصله درخت قطور راش در قطعه تکرار اول، در گروه پایین تری قرار گرفت. در ضمن گونه Cedrus atlantica با مبدأ بذر فرانسه به دلیل تلفات زیاد از آزمایش حذف شد. از نظر ارتفاع، گونه سکویا در گروه اول و کاج الیوتی(Pinus elliottii)  در گروه دوم آزمون دانکن جای گرفتند. از نظر قطر برابرسینه و قطر یقه، گونه سکویا به همراه کاج الیوتی در گروه اول و گونه های کاج تدا و کاج سیاه کالابر در گروه دوم قرار گرفتند. از مجموعه صفات مورد بررسی، گونه سکویا بهترین رشد قطری و ارتفاعی و شادابی را داشت و بعد از آن گونه های کریپتومریا و کاج سیاه کالابر از گونه های موفق و سازگار تا سن 15 سالگی بودند. بر این اساس کاشت گونه های کاج تدا و الیوتی به رغم رشد قطری و ارتفاعی، به دلیل نابردباری به شرایط محیطی و چنگالی شدن، خشکیدگی و شکستن تاج بیشتر پایه ها در اثر برف و توفان در مناطق مشابه، توصیه نمی شود.

گونه پده در مناطق وسیعی از کشور به طور طبیعی گسترش یافته است. تنوع جغرافیایی و اقلیمی موجب تغییراتی به لحاظ رویشی و مورفولوژیکی در میان درختان جوامع مختلف شده است. این بررسی با هدف تعیین ویژگی های رویشی پروونانس های پده با مبادی جغرافیایی متفاوت و تعیین مناسبترین پروونانس ها به لحاظ وضعیت رشد انجام گردید. تعداد 30 قلمه (از ده درخت و از هر درخت سه قلمه) از 16 پروونانس با مبادی جغرافیایی مختلف انتخاب و در خزانه آزمایشی کرج کشت و با تجزیه واریانس یک طرفه تحلیل گردید. مشخصه های درصد زنده مانی، قطر، ارتفاع، تعداد برگ، وزن برگ، وزن ساقه، وزن ریشه و طول ریشه اصلی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات رویشی در پروونانس های مختلف پده نشان می دهد که اختلاف معنی داری برای صفات قطر، ارتفاع، تعداد برگ، وزن خشک ریشه و طول ریشه اصلی(P<0.01)  و صفات وزن خشک برگ و وزن خشک ساقه (P<0.05) وجود داشته است. مقایسه میانگین صفات رویشی نشان می دهد که پروونانس های رامهرمز، گتوند، تفرش و حمیدیه دارای بیشترین متوسط قطر و ارتفاع (نهال های دوساله به ترتیب 62/2، 37/2، 26/2، 92/1 سانتی متر و 51/2، 76/2، 43/2، 32/2 متر) و مجموع وزن خشک برگ، ساقه و ریشه (به ترتیب 8/87، 8/107، 8/114، 95 گرم) بودند. همچنین پروونانس های ماه نشان و گتوند کمترین مقدار را به لحاظ صفات رویشی مذکور داشتند.

کاج بروسیا در خاک های آهکی و فقیر که از عمق کمی برخوردارند به عنوان گونه پیشاهنگ در اراضی فقیر کاشته می شود و به دلیل توقع کم و تحمل خشکی از گونه های مهم خشکی گرا برای جنگل کاری در اکوسیستم های تخریب یافته و نیز فضای سبز شهری و برون شهری محسوب می گردد. این تحقیق به منظور تعیین بهترین زمان کاشت بذر کاج بروسیا و آگاهی از تاثیر نقش آبیاری و وجین در رشد و زنده مانی نهال های این گونه در نهالستان زاغه خرم آباد انجام شد. برای انجام پژوهش حاضر از طرح کاملا تصادفی با آزمایش فاکتوریل، در دو تیمار زمان کاشت بذر (آذرماه و بهمن ماه)، آبیاری (در دو سطح هر 2 روز یکبار و هر 4 روز یکبار) و وجین (در دو سطح هفته ای یکبار و هر دو هفته یکبار) با 4 تکرار و 15 گلدان در هر تکرار استفاده شد. پس از پایان اولین فصل رویش اندازه گیری های موردنظر شامل: بیوماس و نسبت طول ساقه به طول ریشه و درصد شادابی بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر تاریخ کاشت، آبیاری و وجین و ترکیب کلیه تیمارها بر میزان بیوماس نهال های حاصل معنی دار می باشد، به طوری که بیشترین میزان بیوماس در کاشت زمستانه، آبیاری در سطح هر دو روز یکبار و وجین هر هفته یکبار بدست آمد. آبیاری اثر معنی داری بر نسبت طول ساقه به طول ریشه داشت. بیشترین میزان این نسبت در سطح آبیاری 4 روز یکبار بود و اثر تاریخ کاشت و وجین و ترکیب کلیه تیمارها بر نسبت طول ساقه به طول ریشه معنی دار نبوده است. اثر تیمارهای تاریخ کاشت و عملیات وجین و ترکیب کلیه تیمارها بر درصد شادابی نهال ها معنی دار بوده، به طوری که بیشترین درصد شادابی در کاشت پائیزه، آبیاری در سطح هر 2 روز یکبار و وجین در سطح هر هفته یکبار بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده به منظور کاهش هزینه های تولید نهال در نهالستان زاغه خرم آباد می توان دوره آبیاری این گونه را در دوره زمانی وسیع تری انجام داد و با توجه به کمبود نیروی کارگری زمان کاشت بذر را از فصل زمستان به پائیز تغییر داد.

درختان جنس های اکالیپتوس و آکاسیا به واسطه مقاومت به خشکی، قابلیت انعطاف در شرایط سخت رویشگاه و مصارف چوب و فرآوده های فرعی، از نظر جنگل کاری در مناطق خشک، به ویژه با استفاده از سیلابهای فصلی همواره مورد توجه بوده اند. به همین منظور و در ادامه آزمایش های مقدماتی سازگاری گونه ها، آزمایش پیشاهنگ گونه های درختی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار به صورت دیم در سال 1374 در اراضی پخش سیلاب گربایگان فسا به اجرا درآمد. هر تکرار شامل هشت کرت (گونه) و هر کرت شامل 49 اصله درخت با فاصله کاشت 3×3 متر بود. در طول ده سال اجرای طرح متغیرهای درصد زنده مانی، رویش ارتفاعی و قطری و وجود یا عدم وجود آفات و بیماریها و وضعیت شادابی درختان همه ساله اندازه گیری و با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل سالانه و مرکب قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر درصد زنده مانی، گونه های Eucalyptus camaldulensis، E. oleosa، Acacia victoriae،A. salicina  و E. microtheca در سال پایانی طرح بسیار موفق و همگی بیش از 80 درصد بقا داشته و با یکدیگر اختلاف معنی داری ندارند. گونه E. fruticetorum با 70 درصد زنده مانی دارای تفاوت معنی داری با گونه های فوق بود. از نظر ارتفاع و قطر برابرسینه، گونه های E. camaldulensis و A.salicina بیشترین و دو گونه A. cyanophylla و A. saligna کمترین رشد را نشان دادند. در طول سالهای اجرای طرح هیچ گونه آفت و یا بیماری خاصی بر روی هیچ کدام از پایه های درختان گونه های مختلف مشاهده نگردید و وضعیت شادابی و شکل ظاهری درختان رضایت بخش بود. بررسی نتایج فوق نشان می دهد که در مجموع گونه های E. camaldulensis، E. oleosa، E. microtheca، E. fruticetorum،Acacia salicina  و درنهایت A. victoriae به رغم وجود تفاوت های زیاد به ویژه از لحاظ ارتفاع و قطر برابر سینه، گونه های کاملا موفق آزمایش پیشاهنگ بوده و برای استفاده از آنها در جنگل کاری با سطوح وسیع در مناطق خشک و با استفاده از سیلابهای فصلی قابل توصیه می باشند. به علاوه احتمال می رود که چنانچه ارقام و پروونانس های مقاوم تر به سرما از دو گونه A. cyanophylla و A. saligna وارد و مورد آزمایش قرار گیرند، در شرایط رویشگاهی مشابه بتوانند به موفقیت دست یابند.

تحقیق حاضر با توجه به مشکلات تجدیدحیات گونه بلندمازو در جنگلهای شمال کشور و نقش کلیدی میزان نور و رقابت رستنی های علفی (با گونه غالب گرامینه) در استقرار زادآوری و رویش نهال آن انجام شد. برای این منظور، بذرهای سالم و هم اندازه بلندمازو از پای یک درخت بالغ جمع آوری و در یک عرصه باز جنگل جلگه ای خزری (حوزه شهرستان نور) به طور مستقیم کاشته شد. آزمایش، در قالب طرح فاکتوریل، با بلوک های کاملا تصادفی با تیمارهای آزاد کردن (حذف علف هرز و رقابت علف هرز) و شدت نور (نور کامل و سایه 40 درصد یا نیم سایه) به مدت سه سال انجام گردید. برای ایجاد سایه از سایبان مشبک به ارتفاع 100 سانتی متر استفاده شد. نتایج در پایان سومین فصل رویش نشان داد که در شرایط رقابت گرامینه، رویش ارتفاعی، قطر یقه و تعداد شاخه های جانبی نهال های تولید شده بلندمازو به طور معنی داری کاهش یافت، ولی زنده مانی تغییری نکرد. با افزایش نور، تعداد شاخه های جانبی افزایش یافت، ولی تغییر معنی داری در میزان زنده مانی، رویش طولی و قطری نهال ها ایجاد نشد. زنده مانی نهال ها در رقابت با رستنی های علفی 4/86 درصد و در نور کامل از 6/90 درصد بدست آمد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که رشد و استقرار نهال بذرکاری شده بلندمازو در عرصه باز، همانند عرصه نیم سایه، از موفقیت برخوردار است. بنابراین پیشنهاد می شود که برای احیای عرصه های مخروبه و تجدیدحیات نشده برخی جنگلهای جلگه ای شمال کشور، از کشت مستقیم بذر بلندمازو در عرصه های باز استفاده شود. برای کم کردن فشار رقابت گرامینه، بهتر است در سالهای نخست بعد از بذرکاری، آزاد کردن نهال صورت پذیرد.

هدف از این تحقیق بررسی اثرات مثبت و منفی کاشت شش گونه اکالیپتوس بر خصوصیات مختلف خاک عرصه جنگل کاری می باشد. بدین منظور این تحقیق در ایستگاه شیخ نشین شرکت شفارود استان گیلان که شش گونه اکالیپتوس شامل: E. camaldulensis، E. macarthurii، E. maidenii، E. rubida،E. saligna  و E. viminalis در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، با فاصله کاشت 2×2 متر و به تعداد 100 اصله در هر کرت آزمایشی در سال 1362 کاشته شده بودند، انجام شد. در هر واحد آزمایشی (از جمله تیمار شاهد) بررسی خصوصیات فیزیکی- شیمیایی خاک انجام گردید. بررسی های خاک شناسی با تهیه یک نمونه خاک در هر واحد آزمایشی به وسیله اوگر تا عمق60 سانتی متری (28 نمونه با در نظر گرفتن چهار نمونه برای چهار واحد آزمایشی شاهد) انجام شد. مطالعه مورفولوژی خاک با حفر سه نیمرخ به عمق 5/1 متر در سه قطعه اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه بلوط و نمونه برداری چهار نمونه از چهار افق هر نیمرخ (در مجموع 12 نمونه) انجام شد. نتایج نشان داد که میان شش گونه اکالیپتوس از نظر خصوصیات خاک شامل درصد لای، وزن خشک لاشبرگها، وزن مخصوص ظاهری، مقاومت به فروروی، اسیدیته و فسفر، اختلاف معنی دار وجود دارد. نیمرخ خاک در سه قطعه اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه از چهار افق A، AC،B  و C تشکیل شده بود. عمق ریشه دوانی در قطعات اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه بلوط به ترتیب 100، 85 و150 سانتی متر بود. به طور کلی، جنگل کاری اکالیپتوس قادر بوده است که نقش مثبتی در بهبود ساختمان و تخلخل خاک، به ویژه در سطح خاک داشته باشد، زیرا فشردگی خاک واحدهای آزمایشی مربوط به گونه های مورد آزمایش به میزان بسیار معنی داری کمتر از واحدهای شاهد بوده است، به نحوی که از نظر مقاومت به فروروی که شاخصی دقیقتر از وزن مخصوص ظاهریست، میان گونه ها از این نظر اختلاف معنی داری دیده نمی شود ولی فشردگی قسمت شاهد در حد زیاد است. همچنین اسیدیته خاک پس از 22 سال کاهش یافته، اما مقدار آن کمتر از یک واحد بوده است.

به منظور بررسی قابلیت تصاویر سنجنده SPOT5–HRG در تهیه نقشه انبوهی جنگلهای خزری، داده های این سنجنده با اندازه تفکیک مکانی 5 و 10 متر مربوط به سال 1381 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این مطالعه در منطقه ای به وسعت 10000 هکتار در جنوب غربی شهرستان املش در استان گیلان انجام شد. پردازش رقومی داده های ماهواره ای به روشهای مناسبی چون نسبت گیری، ادغام و تبدیل PCA انجام شد و تعداد زیادی باند مصنوعی همراه با باندهای اصلی، در تجزیه و تحلیل ها مورد استفاده قرار گرفت. برای ارزیابی صحت نتایج طبقه بندی، یک نقشه واقعیت زمینی نمونه ای در سطحی حدود 2500 هکتار از منطقه مورد مطالعه با استفاده از 7 قطعه عکس هوایی 1:40000 مربوط به سال 1380 تهیه گردید. بدین منظور بعد از تهیه ارتوفتوموزائیک رقومی عکس هوایی، تعداد 2520 قطعه نمونه یک هکتاری در کل سطح منطقه پیاده شد و درصد تاج پوشش در هر قطعه نمونه با استفاده از شبکه نقطه چین 45 نقطه ای، محاسبه گردید. طبقه بندی داده های ماهواره ای با استفاده از الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده حداقل فاصله از میانگین و حداکثر تشابه در ابتدا با 6 طبقه انبوهی انجام شد. به دلیل تفکیک پذیری کم بین برخی طبقه ها، این طبقات در هم ادغام شدند. در نهایت طبقه بندی با 3 طبقه انبوهی (1 تا 10، 10 تا 50 و 50 تا 100 درصد) و یک طبقه غیرجنگل با روش حداکثر تشابه، بهترین نتیجه را در بر داشت. در این طبقه بندی، صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 74 درصد و 33/0 برآورد شد. بیشترین صحت تولیدکننده و کاربر (به ترتیب 95 و 82 درصد) مربوط به طبقه 3 انبوهی (50 تا 100 درصد) و کمترین آنها (به ترتیب 11 و 32 درصد) مربوط به طبقه یک انبوهی (1 تا 10 درصد) بود. هرچند که صحت کلی 74 درصد برای طبقه بندی 4 طبقه ای را می توان نسبتا خوب ارزیابی کرد، ولی با توجه به ضریب کاپای کم (33/0)، در مجموع نتایج طبقه بندی را نمی توان چندان مطلوب ارزیابی نمود. بنابراین برای کسب نتایج بهتر، آزمون قابلیت سنجنده هایی با توان تفکیک طیفی بهتر و روشهایی مانند طبقه بندی شیء- پایه پیشنهاد می شود.

برآورد حجم سرپای جنگل اهمیت زیادی از نظر کاربردهای آن برای آگاهی از وضعیت جنگل و نحوه عملکرد آن، برآورد میزان تولید، پیش بینی و مدل سازی فشارهای وارده به جنگل، مسایل اقتصادی و زیست محیطی و برنامه ریزی در جنگل دارد. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی برآورد حجم سرپای جنگل با استفاده از داد ه های طیفی سنجندهLISS-IV  ماهوارهIRS-P6  در بخشی از جنگلهای حوضه آبخیز 35 (لیره سر) با مساحت 1240 هکتار در استان مازندران بود. به این منظور تعداد 87 قطعه نمونه زمینی دایره ای به ابعاد 1/0 هکتار به روش منظم- تصادفی (سیستماتیک) برداشت و حجم سرپا در هر قطعه نمونه محاسبه گردید. داده های رقومی متناظر با قطعات نمونه زمینی از باندهای طیفی استخراج و به عنوان متغیرهای مستقل و حجم سرپا به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. با استفاده از رگرسیون گام به گام بهترین مدل های رگرسیونی تولید و با در نظر گرفتن معیارهای مجذور میانگین مربعات خطا، همبستگی، مقدار F و اریبی مدل مناسب (LogV=8.64 - 0.19Mb3 – 0.044Mb3) انتخاب شد. در مدل یادشده جذر میانگین مربعات خطا 5/32 درصد، ضریب همبستگی 83/0 و مقدار اریبی 6/12 درصد بود که آزمون t معنی دار بودن این مقدار اریبی را رد کرد. نتایج نشان داد که داده های طیفی این ماهواره برای برآورد حجم سرپای جنگل دارای قابلیت متوسطی هستند.

بررسی آنزیم های خاک روش متداولی است که به طور گسترده برای سنجش فرآیندهایی که در چرخه های مواد غذایی خاک روی می دهد استفاده می شود. فعالیت آنزیم های خاک به اثرات تخریبی انسان و طبیعت حساس بوده و اندازه گیری فعالیت های گروهی آنها می تواند ارزیابی معتبری از پاسخ متابولیک خاک به روشهای مدیریتی و تنش های محیطی را فراهم کند. این تحقیق در چهار رویشگاه ارس ایران شامل لاین (استان خراسان)، چهارباغ (استان گلستان)، کندرق (استان اردبیل) و چهارطاق اردل (استان چهارمحال و بختیاری) انجام شد. از عمق 20-0 سانتی متری خاک نمونه برداری شد. سه آنزیم اسید فسفاتاز، آلکالین فسفاتاز و دهیدروژناز در بهار و پاییز 1387 و در زیر و بیرون تاج پوشش با استفاده از واکنش با سوبسترا و با اسپکتروفتومتر سنجش شدند. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های بررسی شده در کلیه رویشگاه ها در زیر تاج پوشش درختان ارس بیشتر از بیرون تاج پوشش است که نشان می دهد زیر تاج پوشش محیط غنی تری به لحاظ فعالیت میکروارگانیسم های خاک و گسترش ریشه های ارس است. یافته ها همچنین نشان می دهد که آنزیم های خاک در فصل بهار فعالیت بیشتری در مقایسه با اوایل پاییز داشته و تحت تاثیر دوره خشکی و گرمای تابستانه از فعالیت میکروارگانیسم ها کاسته شده است. این تحقیق نشان داد که آنزیم های خاک تحت تاثیر فرآیندهای اقلیمی و پوشش گیاهی می توانند شاخص های مناسبی برای ارزیابی اکوسیستم خاک باشند.