زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال:1389 | دوره:12 | شماره:1-2 |تعداد مقالات:7

این مقاله پیش بینی احتمالاتی وضعیت لرزه ای در طول زونهای ساختاری- تکتونیکی بخش محوری و دامنه جنوبی قفقاز بزرگ را نشان می دهد. این یک مساله مهمی است زیرا زمین لرزه های بزرگی (M>6) بارها در این ناحیه رخ می دهد. همچنین به طور معمول محاسبه احتمالاتی رخداد زمین لرزه های بزرگ، اطلاعات فشرده زیادی را بیان می کند. همان گونه که انتظار می رفت، احتمالات شرطی زمین لرزه کوچک بعدی پس از تکان قبلی فورا امکانپذیر است و این امکان با گذشت زمان بعد از آخرین زمین لرزه افزایش می یابد. برای حل این مشکل، توزیع خاص و فرکانس رویداد زمین لرزه های بزرگ مطالعه می شود. مرکز اصلی زمین لرزه ها با بزرگی بیشتر از 6 که در این زون دور از همدیگر با فاصله متوسط از 30 تا 100 کیلومتر هستند، مشخص شد. بر اساس ماکزیمم فعالیت لرزه ای در این مناطق، زمان متوسط بازگشت زمین لرزه های بزرگ شناخته شده اند. با استفاده از مدل لرزه خیزی وابسته به زمان، تعدادی بخش و زیربخشهای زونهای ساختاری-تکتونیکی مشخص شده و احتمال رویداد زمین لرزه های بزرگ برای مدت زمانی 2005- 2025 محاسبه شده اند. مطالعات نشان می دهند که مناطقی با رویداد زمین لرزه های بزرگ با احتمال بالا، جهت کنترل وضعیت لرزه ای از اولویت برخوردارند.

در مقاله حاضر، مقاومت تناوبی (CRR)، سرعت موج برشی و رفتار پس از وقوع روانگرایی ماسه اشباع فیروزکوه همراه با درصدهای مختلف ریزدانه غیرپلاستیک (15، 30 و 60 درصد) مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه های خاکی مورد مطالعه، در تراکم های نسبی 15، 30، 60 و 75 درصد با استفاده از روش تراکم کاهش یافته (Undercompaction) ساخته شدند و آزمونهای آزمایشگاهی سه محوری تناوبی و ستون تشدید بر روی آنها انجام گرفت. مقادیر کرنش حجمی و سرعت خروج آب پس از وقوع روانگرایی در نمونه های مورد آزمایش اندازه گیری شد. مقادیر معادل صحرایی داده های به دست آمده از آزمایشگاه به همراه داده های موجود با منحنی های ارزیابی پتانسیل روانگرایی صحرایی با استفاده از سرعت موج برشی که توسط اندروس و استوک (2000) ارائه شده است، مقایسه گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش موجود ارزیابی پتانسیل روانگرایی صحرایی بر اساس اندازه گیری سرعت موج برشی، برای مخلوط ماسه-لای فیروزکوه (با 60 درصد ریزدانه) مقدار نسبت مقاومت تناوبی دست بالایی را در مقایسه با میزان CRR برآورد شده حاصل از نتایج آزمایشگاهی ارائه می نماید. برای نمونه های ماسه تمیز و مخلوط ماسه-لای (15 و 30 درصد ریزدانه)، نتایج تحقیق حاضر سازگار با مطالعات انجام شده توسط اندروس و استوک می باشد. همچنین، با افزایش میزان ریزدانه تا 30 درصد و بیشتر، زمان لازم برای خروج آب و کرنش حجمی پس از وقوع روانگرایی افزایش می یابد.

در این مقاله، تفرق سه بعدی امواج SH، SV، P و رایله در ناهمواریهای سطحی با استفاده از روش المان مرزی در فضای فرکانسی بررسی شده است. مشاهده می گردد که برای ارزیابی دقیق جابه جاییهای زمین در ناهمواریهای سطحی، بایستی تمامی پارامترها مانند شکل منطقه، خصوصیات مکانیکی محیط اطراف (چگالی، نسبت پواسن و مدول برشی)، نوع موج، آزیموت، زاویه برخورد موج و همچنین فرکانس تحریک، با هم در نظر گرفته شود. به علاوه نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده لزوم مدلسازی سه بعدی ناهمواریهای سطحی در بررسی آنها می باشد. بیشتر ناهمواریهای سطحی در طبیعت از شکلهای ساده تشکیل گردیده اند. بر این اساس، 4 مساله برای مطالعه شکل ناهمواریهای سطحی بر بزرگنمایی امواج زلزله در نظر گرفته شده است. مسائل در نظر گرفته شده دره کروی، دره بیضوی، تپه کروی و دره مستطیل شکل می باشد. همچنین به منظور تایید نتایج تحقیق حاضر، چند مساله ارائه شده و با مراجع مقایسه گردیده است.

در چند سال اخیر استفاده از مواد کامپوزیت که اصطلاحا FRP نامیده می شوند جهت تقویت سازه های بتنی رشد چشمگیری داشته است. تحقیقات بسیاری در خصوص افزایش ظرفیت باربری محوری، ظرفیت برشی و شکل پذیری ستونهای بتن مسلح دور پیچ شده با الیاف FRP انجام گرفته است که این تحقیقات نشان از عملکرد مناسب مواد کامپوزیت دارد، لیکن دورپیچ FRP تاثیر چندانی بر روی افزایش ظرفیت خمشی ستونهای بتنی ندارد. در این مقاله یک روش جدید جهت افزایش ظرفیت خمشی ستونهای بتنی با استفاده از میلگردهای FRP مدفون در سطح که اصطلاحا NSM نامیده می شود، ارائه شده است. این روش شامل قرار دادن میلگردهای NSM در داخل شیارهای ایجاد شده بر روی سطح ستون می باشد. برای بررسی این روش پنج نمونه ستون بتنی تحت بارگذاری محوری و جانبی قرار گرفته است. همچنین جهت ارتقای ظرفیت لرزه ای ستونها، از دورپیچ FRP نیز استفاده گردیده است. نتایج آزمایشات نشان می دهد که ظرفیت خمشی، شکل پذیری و قابلیت جذب انرژی ستونهای بتن مسلح در صورت استفاده از این روش تقویت به نحو قابل توجهی افزایش می یابد. همچنین از یک روش آنالیز عددی مبتنی بر روش سازگاری کرنشها جهت کنترل نتایج آزمایشگاهی استفاده شده است. نتایج حاصل از دو روش انطباق خوبی با هم دارند.

تعدادی از ساختمانهای تاریخی و مسکونی با سقفهای طاق ضربی ساخته شده اند. رفتار لرزه ای این نوع از دیافراگم ها نشان دهنده عملکرد لرزه ای ضعیف و ناپایداری در برابر بارهای جانبی می باشد. چندین روش برای تقویت این نوع از دیافراگم ها پیشنهاد شده است. در این تحقیق، رفتار درون صفحه دیافراگم های طاق ضربی بهسازی شده توسط تیرهای عرضی با مدلهای آزمایشگاهی مورد بررسی قرار می گیرد. به این منظور، چهار نمونه دیافراگم سقف با مقیاس کامل تحت بارگذاری چرخه ای که به طور افقی بر دیافراگم وارد می شود، مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج این آزمایشات نشان می دهد هر چند سقفهای طاق ضربی سنتی دارای انسجام، سختی و مقاومت ناکافی هستند، تعبیه تیرهای عرضی در نمونه سقف بهسازی شده می تواند رفتار درون صفحه این نوع دیافراگم را تا حد زیادی بهبود بخشد. رفتار درون صفحه سقفهای طاق ضربی به گونه ای بهبود می یابد که شکل پذیری و انسجام دیافراگم در نمونه تقویت شده سقف قابل توجه می باشد، هر چند تیرهای عرضی نمی توانند پارامترهای لرزه ای دیگر دیافراگم مانند سختی و ظرفیت برشی را به طور مناسب ارتقا دهد. بنابراین، این روش بهسازی نمی تواند بعنوان یک روش مناسب برای تامین رفتار درون صفحه قابل قبول سقفهای طاق ضربی مطرح گردد. با این وجود، تاثیر مناسب روش استفاده از تیرهای عرضی بر رفتار خارج از صفحه و انسجام این نوع از سقفها قابل ملاحظه می باشد.

ایران در کمربند لرزه ای آلپ- هیمالیا، به عنوان یکی از فعالترین مناطق تکتونیک دنیا قرار گرفته است. در چند دهه اخیر، این کشور زلزله های بزرگ و ویرانگری را به طور مرتب تجربه کرده است. بیش از 70 درصد از شهرهای بزرگ ایران در مجاورت گسلهای لرزه ای قرار دارند و در برخی موارد حتی این گسلها از درون شهر نیز عبور می کنند. بنابراین، آمادگی در برابر زلزله می تواند به عنوان عاملی برای حفظ ایمنی گروههای مختلف جامعه محسوب گردد. در ایران، اقداماتی برای افزایش آگاهی عموم در خصوص سوانح انجام شده است. مروری بر فعالیتهای دو دهه اخیر، پیشرفتهای تدریجی آمادگی در برابر زلزله در کشور را آشکار می سازد. هدف از این مقاله، ارزیابی پیشرفت امر آمادگی در برابر زلزله در چهار زلزله بزرگ رخ داده در ایران، شامل زلزله های منجیل- رودبار 1990، چنگوره- آوج در 2002، بم در 2003 و درب- آستانه سیلاخور در سال 2006 می باشد. در انتها، راهکارهایی برای توسعه آگاهی و آموزش و همچنین تربیت نیروهای متخصص و حرفه ای برای آمادگی در برابر زلزله پیشنهاد می گردد.

اتصالات قابهای خمشی با مقاطع کاهش یافته تیر (RBS Connections) یکی از اتصالاتی است که در سازه های فولادی به کار می رود. مطالعات آزمایشگاهی این نوع اتصال به مقاطع نورد شده محدود می باشد و ضوابط طراحی نیز برای این نوع مقاطع تدوین شده است. مقاطع نورد شده بزرگ در کشورهای در حال توسعه مانند ایران به راحتی در دسترس نمی باشند و به همین دلیل قابهای خمشی معمولا با استفاده از تیر ورق ساخته می شوند. نسبت لاغری بال و جان در تیر ورقها معمولا بیشتر از مقاطع نورد شده می باشد. در این مقاله اثر لاغری بال و جان بر رفتار لرزه ای اتصال RBS با انجام تحلیل های غیرخطی اجزا محدود مورد مطالعه قرار گرفته است. در مدل تحلیلی کمانش موضعی تیر ورق به همراه رفتار غیرخطی فولاد شبیه سازی شده است. دوازده اتصال RBS با نسبتهای لاغری متفاوت جان و بال تحلیل شده اند. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که ضوابط طراحی FEMA-350 در خصوص حداکثر لاغری بال و جان بسیار محافظه کارانه می باشد. اتصالاتی که در آنها نسبت لاغری بال و جان تا 30 درصد از حد مجاز FEMA-350 تجاوز می کرد رفتار مناسب و شکل پذیری داشتند.