زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال:1385 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

در این مقاله با استفاده از شواهد ریخت شناسی، ساختارهای جنبای منطقه نطنز به عنوان بخشی از پهنه ایران مرکزی که در مجاورت کمربند آتشفشانی اورمیه- دختر واقع شده، مورد مطالعه قرار گرفته است. جابه جابی افقی آبراهه های جوان در طول پهنه گسلی قم- زفره با راستای شمال غرب - جنوب شرق بر حرکات امتدادلغز راستگرد این پهنه گسلی با نرخ حدود 5/2 میلیمتر بر سال دلالت دارد. همچنین با استناد به حفر عمیق کانال رودخانه مغار که عمود بر محور تاقدیسهای کوههای چرخه و زردکوه جریان دارد به فرایش ناشی از رشد این تاقدیسها پرداخته و آن را به عنوان تابعی از حرکات جنبا بر روی گسلهای معکوس با راستای شمال غرب- جنوب شرق در عمق در نظر گرفته ایم. هم روند بودن راستای گسلهای معکوس با راستای گسل قم- زفره بر این موضوع دلالت دارد که مولفه های برشی و فشاری ناشی از حرکت رو به شمال صفحه عربستان در این بخش از ایران مرکزی از یکدیگر تفکیک شده و سبب ایجاد حرکات امتدادلغز در طول گسل قم- زفره و تشکیل چین خوردگی و گسلش معکوس بر روی روندهای هم راستا با آن گردیده است. شناسایی ساختارهای جنبا بویژه گسلهای مدفون که آثار آنها در قالب رشد چینها مشاهده می شود به عنوان چشمه های مستقل لرزه زا از اهمیت ویژه ای در ارزیابی خطر زمین لرزه برخوردار است.

اگرچه شکل تپه نیز مانند ابعاد هندسی و خصوصیات مکانیکی آن رفتار لرزه ای عوارض توپوگرافی دوبعدی را تحت تاثیر قرار می دهد، اما هنوز تحقیق جامعی وزن این عامل را مشخص نکرده است. تحقیق حاضر با استفاده از روش عددی اجزاء مرزی، پاسخ لرزه ای تپه های نیم سینوسی، نیم بیضی و ذوزنقه ای را در برابر امواج مهاجم قائم SV و P، به ازای نسبتهای شکل، ضرایب پواسون و طول  موجهای مختلف مورد مقایسه قرار داده است. نتایج این مقایسه گویای آن است که تغییرشکل تپه اگرچه کلیات رفتاری آن را در برابر امواج یاد شده تغییر نمی دهد، اما جزئیات رفتاری نقاط مختلف یال را بسته به طول موج مهاجم و نیز نسبت شکل عارضه، کاملا متاثر می سازد. نهایتا رابطه و جداولی ارایه شده اند که می توانند با برآورد پریود مشخصه و بزرگنمایی متوسط تپه ای با شکل دلخواه، در تدقیق مطالعات ریزپهنه بندی ژئوتکنیک لرزه ای مورد استفاده قرار گیرند.

خاکهای مخلوط مانند ماسه های رسی، ماسه های سیلتی و سیلتهای رسی بیشتر از خاکهای خالص مانند رس، سیلت و ماسه تمیز در طبیعت یافت می شوند. به دلیل آنکه تصور می شد ریزدانه ها و ماسه های حاوی ریزدانه مقاومت روانگرایی بیشتری نسبت به ماسه های تمیز دارند، رفتار سیکلیک آنها کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. اما پس از روانگرایی های متعددی که در اثر زلزله در اینگونه خاکها بوقوع پیوست توجه بسیاری از محققان به این پدیده جلب شد. یکی از نمونه های بارز روانگرایی در خاکهای حاوی ریزدانه در اثر زلزله 22 ژوئن سال 2002 میلادی در چنگوره- آوج ایران رخ داد. بررسی هایی که پس از زلزله صورت گرفت نشان داد که خاک محل حاوی 44 درصد ریزدانه چسبنده می باشد. با توجه به اینکه در مناطق شمال غربی و غربی کشور این نوع خاکها به وفور یافت می شوند، بررسی این موضوع ضروری به نظر می رسد. در این مقاله با افزودن مقادیر مختلف کائولن به صورت وزنی به ماسه فیروزکوه، تاثیر ریزدانه های پلاستیک مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین مخلوط کائولن و بنتونیت با نسبتهای متفاوت و درصد ریزدانه ثابت 16 درصد به ماسه اضافه شده تا تاثیر پلاستیسیته ریزدانه ها نیز بررسی شود.

رسهای مخلوط از انواع مصالح مخلوطی می باشند که دارای دانه بندی گسترده ای بوده و در بر گیرنده مصالحی مانند رس، ماسه، شن و حتی قلوه سنگ می باشند، باتوجه به استفاده از رسهای مخلوط در هسته سدهای خاکی و نیز وجود اینگونه از مصالح در طبیعت، شناسایی رفتار زهکشی نشده این مصالح از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله نتایج یک تحقیق جامع آزمایشگاهی به منظور شناخت خواص تغییر شکل تناوبی مصالح مخلوط (شامل مدول برشی و نسبت میرایی) بر روی مخلوطهای کائولن– شن معرفی می گردد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که مدول برشی تابعی از مقدار سنگدانه ها، دامنه کرنش برشی، تعداد سیکلهای بارگذاری و تنش همه  جانبه اولیه می باشد لیکن نسبت میرایی عمدتا تابعی از مقدار سنگدانه ها و دامنه کرنش برشی بوده و بعلاوه به مقدار کمی از تعداد سیکلهای بارگذاری تاثیر می پذیرد.

ارزیابی پتانسیل روانگرایی آبرفتهای جنوب تهران با استفاده از دو روش صحرایی آزمایش مقاومت نفوذ استاندارد (SPT) و اندازه گیری سرعت موج برشی (VS) و مقایسه نتایج حاصل از آنها هدف عمده این تحقیق بوده است. برای ارزیابی قابلیت روانگرایی خاکهای ماسه ای با استفاده از SPT، ازطرح ساده شده سید- ادریس [1-2] و برای خاکهای لای دار از آیین نامه طراحی پلهای شاهراهی ژاپن [3] استفاده شده است. در روش دوم نیز از طرح ارایه شده توسط انستیتو ملی تکنولوژی و تحقیقات آمریکا (NIST,1999) بهره گرفته شده است [4]. نتایج آزمایشهای مقاومت نفوذ استاندارد از اطلاعات ژئوتکنیکی 239 گمانه ماشینی حفرشده در نواحی جنوبی تهران جمع آوری شده و سرعت موج برشی خاک نیز با استفاده از نتایج 9 آزمایش لرزه نگاری درون  چاهی و 75 آزمایش لرزه نگاری سطحی که توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی  زلزله در گستره خاکهای تهران به انجام رسیده، استخراج شده است [5]. مقایسه نتایج برآورد پتانسیل روانگرایی با استفاده از دو روش یادشده، مطابقت نسبی نتایج آنها را نشان می دهد، هرچند که این نتایج با فرض دارا بودن سمنتاسیون برای خاک به یکدیگر نزدیکتر است.

 لازمه و ظرفیت سازه در نظر گرفتن رفتار سازه در حالت غیرارتجاعی یا پلاستیک است. در طراحی بر اساس عملکرد جهت تامین شکل پذیری و میرایی یا جذب انرژی مناسب در سازه لازم است بررسی پاسخ سازه به حالت غیرارتجاعی و دینامیکی گسترش داده شود که این مساله باعث افزایش تعداد پارامترهای طراحی و تحلیل می گردد. با توجه به قابلیتهای شبکه های عصبی در تحلیل و پردازش سریع اطلاعات به نظر می رسد با استفاده مناسب از آنها بتوان ضمن کاهش نیاز به تعیین دقیق تمام پارامترهای موجود، صرفه جویی قابل ملاحظه ای در هزینه و زمان انجام داد. در این مقاله کاربردهای شبکه های عصبی در طراحی و ارزیابی لرزه ای بر مبنای تغییر مکان مورد بررسی قرار گرفته و قابلیت آنها در گامهای مختلف تحلیل و طراحی مورد بررسی کمی و کیفی قرار گرفته است.

 مطالعات اخیر نشان داده است که آرایشهای متفاوت مراکز سختی، جرم و مقاومت نسبت به یکدیگر می تواند تاثیر قابل توجهی در رفتار سازه های نامتقارن و پارامترهای پاسخ آنها داشته باشد. با تغییر آرایش مراکز سختی و مقاومت، مقادیر بحرانی پارامترهای تغییر شکل نسبی طبقات و شکل پذیری نیاز المانهای سازه ای تغییر کرده و در نتیجه خسارات عناصر سازه ای و غیرسازه ای که نمایانگر عملکرد سازه در حین زلزله است تغییر می کند. اما کاهش هر یک از این نوع خسارتها و پارامتر پاسخ متناظر با آن لزوما سبب بهبود وضعیت خسارت نوع دیگر نمی گردد و اهمیت خسارات سازه ای و غیرسازه ای می تواند با توجه به شدت زلزله، ظرفیت تغییرشکل و مقاومت سازه تغییر نماید. در این مقاله رفتار سازه با آرایشهای متنوع سختی و مقاومت در سطوح مختلف زلزله مورد بررسی قرار می گیرد. برای این منظور پارامترهای پاسخ متناسب با خرابیهای سازه ای و غیرسازه ای نظیر تغییرمکان نسبی طبقات و شکل پذیری مدلهای سه بعدی سازه ای تحت تاثیر نگاشتهای تک مولفه ای و دو مولفه ای محاسبه شدند. نتایج بیانگر آن است که برای هر نوع خرابی متفاوت، نحوه توزیع مطلوب مقاومت و سختی متفاوت بوده که می بایست با توجه به عملکرد مورد نظر انتخاب شده و مقاومت جانبی اعضا در حین طراحی تعیین گردند.

جداساز مسلح به حلقه های فلزی یک جداساز الاستومری بر مبنای ایجاد فضای تنش هیدرواستاتیک داخلی می باشد. این جداسازها می توانند در جداسازی لرزه ای سازه های سبک (مانند جداسازی کف) مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله ضمن معرفی جداساز الاستومری مسلح به حلقه های فلزی، روش ساخت، انجام آزمایشها و رابطه ای برای محاسبه سختی قائم آنها ارائه شده و عملکرد این جداسازها با جداسازهای مسلح به صفحات فلزی مقایسه شده است. علاوه بر این به عنوان نمونه یکی از کاربردهای این جداسازها برای جداسازی لرزه ای کف طبقات ارائه شده است. نتایج عددی و آزمایشگاهی نشان داده که جداسازهای مسلح به حلقه های فلزی داخلی عملکرد مناسبی در جداسازی لرزه ای دارند. همچنین نتایج به  دست آمده از رابطه تئوری پیشنهادی برای محاسبه سختی قائم این جداسازها با نتایج آزمایشگاهی و عددی مقایسه شده است.