علوم محیطی
سال:1394 | دوره:13 | شماره:4 |تعداد مقالات:18

کلانشهر تهران از نظر آلودگی هوا در رده بالایی قرار گرفته است و این امتیاز منفی، سلامتی ساکنان این منطقه را تهدید می کند. ترکیبات آلی فرار و به خصوص بتکس ها، گروه بزرگی از آلاینده های هوا هستند که نقش بحرانی در شیمی اتمسفر شهر تهران بازی می کنند. بنزن، مهم ترین ترکیب این آلاینده ها بوده و موجب بروز سرطان خون و بیماری های مرتبط با آن می شود. ترکیبات آلی فرار بایستی در مکان های مختلف شهری شناسایی و سنجش شوند، تا بتوان آن ها را کنترل کرد. برای سنجش مقدار آلاینده های ترکیبات آلی فرار در هوای شهر تهران، 32 ایستگاه شامل مناطق مسکونی، ترافیکی، صنعتی و شاهد انتخاب شدند و با استفاده از دستگاه پرتابل، اندازه گیری شدند. این اندازه گیری ها در دو مرحله (مرداد و شهریور 1391 و نیز بهمن و اسفند 1391) انجام شدند. میانگین غلظت ترکیبات آلی فرار، در مرحله اول و دوم، در محیط شهری به ترتیب 3.14 پی پی بی و 3.65 پی پی بی می باشد. طبق نتایج تحلیل مکانی ترکیبات آلی فرار با استفاده از نرم افزار آرک ویو، انتشار این آلاینده ها در حجم بالا از صنایعی مانند پالایشگاه اتفاق می افتد. پس به این ترتیب در شهر تهران، نقاطی که مقدار ترکیبات آلی فرار بالاست، شناسایی شدند.

طوفان های گرد و غباری که اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک جهان روی می دهند حجم زیادی از ذرات معلق را با خود حمل میکنند و از اینرو به عنوان یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در مقیاس های منطقه ای و بین المللی تلقی میگردند. این تحقیق به ارزیابی مقادیر فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار ته نشین شده در شهرهای سنندج، خرم آباد و اندیمشک در غرب ایران میپردازد. نمونه برداری ذرات گرد و غبار از 30 خرداد 1391 بمدت یکسال در بازه های زمانی 10 روزه و به طور همزمان در سه ایستگاه مذکور با استفاده از روش Deposit Gauge Method صورت گرفت و اندازه گیری فلزات Fe و Mn با استفاده از جذب اتمی به روش شعله و Zn، Cu، As، Ag، Pb، Cd، Cr، Ni به روش کوره گرافیکی انجام شد. سپس سطح آلودگی فلزات سنگین با استفاده از شاخص های (Geo-Accumulation Index (Igeo و (Index Enrichment Factor (EF ارزیابی گردید. نتایج شاخص های Igeo و EF میزان آلودگی Ag و Cu بیش از دیگر فلزات سنگین در گرد و غبار هر سه ایستگاه ارزیابی نمود. علارغم کمتر بودن میانگین میزان گرد و غبار باریده در ایستگاه سنندج، غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار این ایستگاه در مقایسه با ایستگاههای دیگر بطور نسبی بیشتر بود. علاوه بر این حداکثر و حداقل میزان گرد و غبار باریده بر سه ایستگاه به ترتیب در اردیبهشت و بهمن بدست آمد.

امروزه از مسائل اساسی شهرها و فضاهای شهری عدم کارایی و افول کیفی آنهاست. تا پیش از صنعتی شدن، اصول برنامه ریزی شهرهای سنتی برپایه ارزش های ساکنان شهر و در پی هویت بخشی به بافت شهر بود. به تدریج با عدم حفظ تعادل متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، نوعی گسست کالبدی و فرهنگی و اجتماعی در سطح محلات شهری ایجاد گردید، که منجر به ناکارآمدی آنها و کاهش رضایتمندی ساکنان شد. هدف از این مقاله، بررسی مولفه های اثرگذار در مطلوبیت سکونتی در شهرهای سنتی خودرو در مقایسه با شهرهای جدید و مقایسه تطبیقی میزان مطلوبیت سکونتی در این دو شهر می باشد. جهت دستیابی به این امر، از روش معادلات ساختاری که ترکیبی از دو رویکرد تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل مسیر می باشد، استفاده شده است. پس از بررسی داده ها از طریق آزمون T مطلوبیت سکونتی در شهر هشتگرد با اختلاف معناداری بیشتر از شهر جدید هشتگرد بوده است. ضرایب استاندارد مدل تحلیلی پژوهش نشان از بیشترین تاثیرپذیری مطلوبیت سکونتی از مولفه اجتماعی در مقایسه با مولفه کالبدی در دوشهر دارد، میزان اهمیت مولفه کالبدی در شهر جدید با ارتباط 60 درصدی بیشتر از شهر قدیم با میزان ارتباط 50 درصدی می باشد. علاوه بر آن پژوهش نشان داده است که با افزایش مدت اقامت ساکنان در شهر رضایتمندی ساکنان افزایش می یابد.

هدف از این پژوهش سنتز نانو ذرات دی اکسید منگنز (MnO2) و تعیین کارآیی آن در حذف سرب از محلول های آبی بود. به این منظور نانو ذرات دی اکسیدمنگنز به روش الکتروشیمیایی کاتدی سنتز گردید و تاثیر پارامترهای pH، زمان تماس، مقادیر جاذب و اثر غلظت اولیه بر فرآیند جذب سرب در سیستم ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. ایزوترم های جذب لانگمیر و فرندلیچ و همچنین سینتیک های جذب سرب بر روی جاذب نانو ذرات دی اکسید منگنز بر اساس مدل های هو و همکاران و لاگرگرن بررسی شد. جهت مشخصه یابی و بررسی مورفولوژیکی نانو ذرات دی اکسید منگنز (MnO2) از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، دستگاه پراش نگار اشعه ایکس (XRD) و طیف سنج مادون قرمز (FTIR) استفاده گردید. تصاویر تولیدی با میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که اندازه این ذرات 30 تا 50 نانومتر است. نتایج نشان داد که با افزایش pH محلول آبی از 3 تا 6، درصد و ظرفیت جذب سرب افزایش می یابد، به طوری که در pH برابر با 6 میزان جذب به حداکثر خود رسید ولی در pH برابر 7 کاهش یافت. لذا pH بهینه برای حذف سرب با استفاده از نانو ذرات دی اکسید منگنز برابر با 6 بدست آمد. افزایش زمان تماس باعث افزایش راندمان حذف شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت یونهای سرب ظرفیت جذب افزایش ولی راندمان جذب کاهش می یابد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از نانوذرات دی اکسیدمنگنز به عنوان یک روش مناسب باپتانسیل بالا درحذف سرب از محلولهای آبی می باشد.

پساب صنعت نساجی یکی از آلوده ترین پسابهای صنعتی است. تاکنون روشهای مختلفی برای تصفیه این نوع پساب به کار رفته است. در اینن میان ازن به دلیل اکسیدکنندگی قوی و حمله به باندهای دوگانه مولکولهای رنگ میتواند برای تصفیه این نوع پساب به کار رود. هدف از این پژوهش تعیین pH و زمان بهینه برای حذف آلاینده های پساب صنعت نساجی است. در این تحقیق آزمایشات داخل یک راکتور 4.2 لیتری با 1393.341mg ازن ورودی انجام گرفت. کارایی حذف رنگ و COD با استفاده از روش ازن زنی در pH 5 و 9 و زمان های مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد که بهترین کارایی روش ازن زنی در PH=9 و زمان 99 دقیقه است. تحت شرایط بهینه میزان حذفCOD 21.6 درصد و میزان کاهش رنگ به ترتیب برابر بود با 82.56، 73.63 و 90.76 درصد. از آنجاکه قدرت معدنی کردن ازن کم است و کاربرد آن به تنهایی و برای رسیدن به سطح مطلوب تصفیه، از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست، پیشنهاد میشود که این روش در ترکیب با روشهای دیگر استفاده شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تهدیدهای گسترده علیه بیوسفر جهانی و کمبود بودجه های حفاظتی، شیوه های کارامدتری را جهت اجرای طرح های حفاظتی بنا نهاده است. رویکرد جامع نگر به تنوع زیستی رویکرد رویکرد حفاظت اکوسیستم محور را تقویت نموده است. حوضه آبریز تالاب میقان اراک بواسطه اهمیت اکوسیستمی و تهدیدهای گسترده زیست محیطی به عنوان یک نمونه مناسب جهت این ارزیابی انتخاب گردیده است. در حوضه آبریز تالاب میقان شرایط اکوتونی ناشی از تغییر تدریجی رویشگاههای هالوفیت به رویشگاههای غیر هالوفیت، رویشگاههای کویری به کوهستانی و رویشگاههای خشکی به رویشگاههای تالابی و نیز حضور رویشگاههای متباین، تنوع گونه ها، ریختارها و اجتماعات گیاهی، تنوع بالای جانوری، پتانسیل ایجاد تالاب بین المللی و قابلیت ایجاد منطقه مهم پرندگان، وجود منطقه شکار ممنوع از اهمیت اکولوژیکی و اکوتوریستی زیادی برخوردار شده است. به علاوه عدم وجود رودهای دائمی، خشکسالی، برداشت بی رویه آب های زیر زمینی، تغییر شیب هیدرولوژیکی، کاهش کیفت آب های زیر زمینی، آلودگی های شیمیایی و میکروبی، برداشت املاح و عدم وجود مطالعات آمایش سرزمینی و سبب چالش ها و آسیب جدی در مدیریت و حفاظت تالاب شده است. بنابراین ارزیابی و تدوین اطلاعات پایه این منطقه و اجرای برنامه های مدیریتی نقش مهمی در حفاظت تالاب دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

فاضلاب های رنگی صنایع نساجی به ویژه ترکیبات آزو معمولا حاوی مواد سمی و پایدار در محیط زیست هستند. بنابراین بررسی کارایی روش های متعدد در حذف آن ها ضروری است. ترکیب رنگی Acid red 37 از نظر ساختار در گروه رنگ های منو آزو قرار دارد که در حال حاضر در صنایع نساجی کاربرد وسیعی یافته است. هدف از این تحقیق بهینه سازی عوامل موثر و مقایسه روش های الکتروفنتون و الکتروکواگولاسیون در حذف Acid Red 37 است. در این تحقیق فاضلاب مورد آزمایش از نوع سنتزی و رنگ Acid Red 37 تهیه و در مقیاس پایلوت انجام شد. پارامترهای موثر مانند غلظت، pH، دانسیته جریان الکتریکی و دما بر کارایی هر دو فرایند مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت مقادیر بهینه هریک از پارامترها و میزان انرژی مصرفی در راندمان 90 درصد تعیین شد. درنهایت جهت بررسی تجزیه آلاینده و ترکیبات تولیدی، آنالیز GC-Mass صورت گرفت. شرایط بهینه جهت حذف آلاینده در روش الکتروفنتون شامل 3= pH، مدت زمان واکنش min160، دانسیته جریان الکتریکی معادل mA/cm230 در غلظت 50mg/L با میزان انرژی مصرفی KWh/Kg Dye removal 142.8 بود. در روش الکتروکواگولاسیون PH=7، مدت زمان واکنش 120دقیقه، دانسیته جریان الکتریکی معادل 30mA/cm در غلظت 150mg/L با میزان انرژی مصرفی 130.2KWh/Kg Dye removal بود. نتایج حاصل نشان داد که هر دو روش قابلیت حذف Acid red 37 را دارند اما روش الکتروکواگولاسیون نسبت به الکتروفنتون راندمان بالاتری دارد و می تواند به عنوان گزینه برتر معرفی شود.

سنجش کمیت و پیش بینی اثرات تغییر در خدمات آبی اکوسیستم به واسطه اقدامات انسانی یکی از موضوعات پیچیده در ارزیابی های محیط زیستی است که میتواند از طریق کاربست مدل های دینامیک و فضایی خدمات اکوسیستمی تسهیل گردد. این مقاله چگونگی کاربرد مدل WW PSS را برای محاسبه تعادل و خدمات آبی اکوسیستم در شرایط پایه و سنجش اثرات تغییر در پوشش جنگلی بر کمیت و کیفیت این خدمات در شرایط سناریو، در لندسکیپ جنگلی سرولات و جواهر دشت مورد بررسی قرار می دهد. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان داد که سطح تحت پوشش جنگلی متراکم در لندسکیپ مورد مطالعه طی 13 سال اخیر 29% کاهش و پوشش جنگلی نیمه متراکم و ضعیف به ترتیب 14% و 15% افزایش یافته است. سپس اثرات این تغییرات ساختاری بر خدمات آبی مورد سنجش قرار گرفت که نشان دهنده کاهش توان لندسکیپ مورد مطالعه در ایجاد تعادل آبی به میزان میانگین 1.5 میلیمتر در سال و افزایش رواناب به مقدار 12197528 متر مکعب در سال ناشی از کاهش تبخیر و تعرق به واسطه قطع درختان جنگلی است. در گام نهایی پیامدهای مهم محیط زیستی ناشی از تغییرات در خدمات مذکور، با استفاده از مدل اندازه گیری شد که نتایج حاکی از افزایش میانگین فرسایش خاک به میزان 0.57 میلیمتر در سال و تشدید پتانسیل توزیع آلاینده های آبی در محدوده مورد بررسی بود.

این تحقیق با هدف تحلیل اثرات برنامه های ارزیابی اثرات برنامه های IPM/FFS بر دستاوردهای مختلف از نظردست اندرکاران مختلف شامل جوامع کشاورزان، افراد دولتی در سطح ملی و محلی و محققانی که از این برنامه های حمایت می کنند انجام شد. این تحقیق از نظر استفاده از دیدگاهی جامعه شناختی برای تبیین کارکرد تقویتی و تجمعی ارزیابی اثرات برنامه های IPM/FFS منحصر بفرد است و در این رابطه از رهیافت های سرمایه های جمعی و مدیریت سازگاری بهره برده است. در این تحقیق جمعا 86 نفر به عنوان برنمونه از دست اندرکاران برنامه های IPM/FFS انتخاب شدند. تحلیل به مولفه های اصلی برای تعیین عوامل اثر برنامه های IPM/FFS استفاده گردید و چند عامل شامل ارتقای رفاه اجتماعی، بهبود سلامت ایمنی مزرعه، توسعه مهارت های اجتماعی (رهبری) و فنی، مدیریت ریسک و بازاریابی، بهبود کیفیت تولید و همچنین گسترش توانمندهای تجربی کشاورزان و استقرار مدیریت اکولوژیک سازگار تبیین شدند. بر اساس کارکرد تقویت کنندگی و تجمعی اثرات برنامه های IPM/FFS این گونه نتیجه گیری شد که این برنامه های با تشویق یادگیری اجتماعی از طریق توسعه مهارت های رهبری و اجتماعی و فنی سبب تقویت سرمایه انسانی و سیاسی شده اند، که این مهارت ها نیز به نوبه خود سبب ارتقای سرمایه های مالی و اجتماعی از طریق گسترش د دامنه فعالیت های محلی، روابط و خط مشی های مرتبط با بهبود مدیریت اگرواکوسیستم شده اند (سرمایه طبیعی). سرانجام بر اساس کارکرد تجمعی و تقویتی اثرات برنامه های IPM/FFS به ویژه برای دستیابی به اهداف بلندمدت، رهیافت مدیریت سازگاری پیشنهاد گردید تا با استفاده از رهیافت های مشارکتی بر اثرات توسعه ای تاکید شود.

در بسیاری از محیط های شغلی، خطاهای انسانی به دلیل منتهی شدن به حوادث ناگوار از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین علت جهت پیشگیری و کاهش پیامدهای ناشی از خطاهای انسانی، شناسایی و علت یابی آنها ضروری است. هدف از انجام این مطالعه شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک خطاها انسانی در واحدهای تقویت فشار گاز و نمک زدایی مارون بود. پس از ارزیابی بخش های مختلف اتاق کنترل واحد های نمک زدایی و تقویت فشار از منظر ایمنی و بهداشتی به منظور شناسایی خطرات و عوامل بالقوه آسیب رسان انسانی (وظایف بحرانی)، از روش مشاهده، مصاحبه و بازدید استفاده شد. در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل وظایف بحرانی واحد های نمک زدایی و تقویت فشار از روش آنالیز سلسله مراتبی وظایف استفاده شد. سپس خطرات و عوامل بالقوه آسیب رسان انسانی با توجه به احتمال وقوع و شدت اثر ارزیابی و طبقه بندی گردیدند. در فرآیند ارزیابی ریسک از روش هازوپ انسانی بهره گیری شد. نتایج بدست آمده از محاسبه ریسک برگه های کار هازوپ انسانی واحدهای مارون حاکی از آن است که عدم انجام وظیفه شغلی با درصد (88.11 %)، به عنوان مهم ترین وظیفه شغلی و خطاهای انسانی با بالاترین درصد 41.66 % مهمترین علل بروز خطاهای شرکت مارون شناخته شد. پیامد خطاهای انسانی نیز به سه دسته پیامد اقتصادی با بالاترین درصد 44.96 %، پیامد مدیریتی با میزان 32.55 % و پیامد زیست محیطی با کمترین درصد 22.48 % محاسبه گردید. روش هازوپ انسانی می تواند جهت محدود نمودن فرصت ها برای رخداد خطای انسانی و کاهش شدت عواقب چنین خطاهایی از طریق تغییراتی در آموزش، طراحی، سامانه های ایمنی و دستورالعمل ها که در نتیجه آن قدرت تحمل خطا در طراحی ها و یا عملیات بیشتر شود، مورد استفاده قرار گیرد.