علوم محیطی
سال:1387 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

آنالیز مارکرهای RAPD در 22 گیاه از گونه T. leptotes و 17 گیاه از گونه T. incana به منظور بررسی تنوع ژنتیکی درون جمعیتی و میان جمعیتی و کاربرد این مارکرها در تفکیک گونه های Townsendia انجام گرفت. تعداد 100 پرایمر RAPD استفاده شد که از این میان تعداد 104 باند در گونه T. incana و 71 باند در گونه T. leptotes شناسایی شدند. تعداد 33 باند پلی مرف در گونه T. incana مشاهده شد که از این میان 21 باند در تک گیاهان این گونه انحصاری بودند و 21 باند در 2 گیاه حضور داشتند. در گونه T. leptotes تعداد 10 باند در تک گیاهان مطالعه شده انحصاری بودند. گونه T. leptotes میانیگن تنوع ژنتیکی بالاتری را در مقایسه با گونه T. incana نشان داد که توسط نمودارهای PCO و PCA تایید شد. آنالیزهای آماری تفاوت های ژنتیکی این دو گونه و کاربرد مارکرهای RAPD را در تفکیک آنها نشان دادند.

«تخریب گرایی» یا وندالیسم به معنای تخریب اموال عمومی در سطح شهر، نوعی پدیده بیمار گونه می باشد. این پدیده در سطح جوامع بشری از رشدی شتابان برخوردار گردیده است و برخورد با آن از جهات متفاوتی امکان پذیر می باشد. دانش های طراحی محیطی و طراحی شهری با رویکرد طراحی مجدد عرصه های همگانی و ارتقای کیفیات محیطی در آنها به عنوان دانش های کلیدی در حل این معضل مطرح هستند. هدف از نوشتار حاضر، شناخت مفهوم تخریب گرایی و تعیین مهمترین کیفیات هنجاری محیطی وابسته به آن است. روش تحقیق بر مبنای «تحلیل محتوای» ادبیات طراحی محیطی و طراحی شهری و علوم مرتبط همچون روانشناسی و جامعه شناسی محیطی، استوار است. در این ارتباط برخی مشاهدات محیطی در شرایط ایران و در جهت کشف و بازشناسی مظاهر وقوع تخریب گرایی صورت پذیرفته است تا بدین ترتیب نتایج عینی و ملموس قابل استخراج باشد. یافته های این نوشتار بر این امر دلالت می نماید که فلسفه استفاده از طراحی برای کاهش تخریب گرایی، کاهش فرصت ها و قابلیت ها برای وقوع جرم است. شیوه ها و ابزارهایی همچون: «طراحی فضاهای قابل دفاع»، «طراحی محیطی برای جلوگیری از تخریب گرایی»، «ایجاد حس تعلق خاطر از طریق مالکیت، مشارکت و مسوولیت در فضا» و «مجموعه اقداماتی که منجر به زیباسازی محیط و فضای شهری» می شوند، می توانند به میزان قابل توجهی مانع از بروز این پدیده در سطح شهر و فضا های همگانی آن شوند.

این مقاله نگاهی کلی به حقوق بین الملل حفاظت از حیات وحش با هدف نشان دادن گستردگی و تنوع روش های موجود در آن دارد و به شرح زیر طبقه بندی می گردد. حفاظت از نظر زیست گاه، حفاظت از نظر تنوع گونه ها، حفاظت از طریق کنترل تجارب و حفاظت بعنوان بخشی از سیستم زیستی. حقوق بین الملل برای حفاظت از حیات وحش تصویر کاملا پیچیده ای را ارایه می دهد. از آنجا که (a) آن بر اساس روش های متفاوتی است (و یا یک ترکیبی از آنها) (b) آن در برگیرنده مناطقی است که در داخل یا خارج از مرزهای ملی نیز می گردد (c) آن همچنین شامل مناطقی مانند اقیانوس منجمد و مناطق دریایی بین المللی که از رژیم حقوق بین المللی ویژه ای برخوردار است (d) و موضوع حفاظت حیوانات که اجرای قانونی آن مرزهای منطقه ای را محترم نمی شمارند. برای شفاف تر کردن، این مقاله قوانین مربوطه را به روش زیر مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد: کاربرد کلی قراردادهای جهانی؛ قراردادهای بین المللی حفاظت از محل سکونت و یا انواع گونه ها؛ و قراردادهای منطقه ای. سایر موضوعات مورد بررسی شامل استفاده از اصطلاحات علمی در یک مفهوم حقوقی و رابطه بین مراقبت از حیات وش و حقوق و رفاه حیوانات است. این تجزیه و تحلیل با هدف (a) شفاف سازی ماهیت مسوولیت هایی که دولت ها بعنوان طرف های این قراردادها و اقداماتی که لازمست برای اجرای آنها انجام دهند و (b) به ما کمک می کند تا موثرترین راهبردهای لازم را برای توسعه قوانین حفاظتی ملی و سایر تمهیدات آتی بکار بریم. با توجه به محدودیت فضایی قابل دسترسی، حفاظت از انواع گونه های زمینی تمرکز بررسی این مقاله می باشد، ولی قراردادهایی که اینجا مورد بررسی قرار می گیرد همچنین برای آب های مرکزی و منطقه ای طرف ها هم کاربرد دارد.

طی سالهای 1384 و 1385، تعداد 14 و 7 توده فالاریس در مزارع گندم استانهای فارس و گلستان شناسایی شدند که بترتیب به علف کشهای فنوکساپروپ-پی اتیل و دایکلوفوپ متیل مقاومت نشان می دادند. به منظور مطالعه مقاومت توده های مذکور به علف کشهای یاد شده، آزمون زیست سنجی بر روی آنها در آزمایشگاه علف های هرز دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمون پتری دیش نشان داد که توده های فالاریس مقاوم دارای درجات مقاومت مختلفی به علف کشهای مورد آزمایش بودند. با استفاده از پارامترهای برآورد شده از منحنی های غلظت- پاسخ، غلظت تفکیک کننده به میزان 8.04 و 1.05 قسمت در میلیون بترتیب برای علف کشهای دایکلوفوپ متیل و فنوکساپروپ- پی اتیل تعیین شد. سپس مطالعه ای برای بررسی مبنای بیوشیمیایی مقاومت توده های مقاوم به باز دارنده های آنزیم ACCase، در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه کوردوبای اسپانیا انجام شد. آزمون زیست سنجی بیانگر وجود آنزیم استیل کوآنزیم آ مقاوم در توده های AR-1، MR4-1 و SR3-1 بود. آنزیم ACCase استخراج شده از اندامهای هوایی این توده ها در مقایسه با توده حساس از مقاومت بالایی به هر دو علف کش برخوردار بود. با توجه به نتایج حاصل، احتمالا مکانیسم مقاومت به بازدارنده های APP در سه توده بسیار مقاوم (AR-1، MR4-1 و SR3-1) بدلیل وجود آنزیم ACCase تغییر یافته در آنها می باشد. در مورد بقیه توده های مقاوم مورد مطالعه، احتمالا سایر مکانیسم های مقاومتی مانند افزایش متابولیسم و یا فقدان جذب و انتقال علف کش دخیل هستند. همچنین نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که 7 توده دارای مقاومت عرضی به هر دو علف کش مورد مطالعه بودند.

برنامه ریزی و توسعه صنعت گردشگری و اکوتوریسم موضوع مهمی است که طرف های متفاوتی در آن وجود دارد. برقرار کردن تعادل بین نیازهای هر طرف و برنامه ریزی توسعه اقتصادی پایدار برای گردشگری و اکوتوریسم محلی یک وظیفه بسیار مهم می باشد. این مقاله قصد دارد به بررسی برنامه ریزی و توسعه گردشگری و اکوتوریسم به نحوی بپردازد که فراهم کننده حداکثر منافع و حداقل تاثیرات منفی را داشته باشد. در مطالعه موردی، مقاله به بررسی نقاط قوت و ضعف برنامه ریزی گردشگری و به میزان کمتری به برنامه ریزی اکوتوریسم در ایران می پردازد و سعی می کند تا بهترین راه کارهای توسعه گردشگری و اکوتوریسم با توجه به توان بالقوه ایران را توصیه نماید. این مطالعه شامل قسمت های زیر: برنامه ریزی گردشگری، برنامه ریزی اکوتوریسم، ظرفیت سازی پایدار بعنوان مهمترین ابزار برنامه ریزی و مطالعه موردی ایران می باشد.

راسته بال غشائیان، با بیش از 115000 گونه توصیف شده، در برگیرنده حدود %10 از تنوع زیستی سیاره می باشد. Vespidae یکی از خانواده های مهم این راسته بوده که نقش مهمی را در کنترل بیولوژیک آفات گیاهی بازی می کند. در مطالعه حاضر، بررسی فونستیک زنبورهای Vespidae به همراه تخمین برخی شاخصهای اکولوژیک همبستگی بین گونه ای در نیمه شمالی استان زنجان (شمال غرب ایران) صورت گرفته است. نمونه ها با استفاده از کلیدهای شناسایی موجود شناسایی شده و توسط دکتر Gusenleitner از اتریش مورد تایید قرار گرفت. 23 گونه ذیل مورد شناسایی قرار گرفت: Subfamily: EumeninaeAncistrocerus auctus, Antepipona deflenda, Antepipona vagabunda, Eumenes dubius crimensis, Eumenes mediterraneus, Eumenes papillarius, Euodynerus disconotatus sulfuripes, Euodynerus fastidiosus, Euodynerus posticus, Eustenancistrocerus amadanensis, Eustenancistrocerus israelensis, Katamenes dimidiatus, Knemodynerus excellens, Parodontodynerus ephippium, Stenodynerus chevrieranus, Stenodynerus chitgarensisSubfamily: Polistinae Polistes dominula, Polistes dominulus bucharensis, Polistes gallicus, Polistes iranus, Polistes nimpha irakensis Subfamily: Vespinae Vespa orientalis, Vespula germanica تمام گونه های مذکور برای اولین بار از استان زنجان معرفی می شوند و تاکسون های ستاره دار رکورد جدید برای ایران محسوب می شوند. شاخصهای همبستگی بین گونه ای بین تمام گونه ها تعیین شد.

در این تحقیق مقادیر روی موجود در بافت های کبد، عضله به عنوان مهمترین بافت خوراکی و پوست ماهی تجاری وابسته به کف، با نام محلی شهری معمولی (Lethrinus nebulosus)، تهیه شده از صید گاه های بندرعباس و بندر لنگه در بازه زمانی پاییز 1386 تا بهار 1387 اندازه گیری شد. نمونه ها پس از آماده سازی و هضم بوسیله دستگاه مایکروویو با دستگاه جذب اتمی کوره ای (THERMO مدل FS 95) مورد آنالیز قرار گرفتند. میانگین وزن ماهیان مورد مطالعه بر حسب گرم برابر با (308-3054) 1320.7 و به ترتیب میانگین غلظت روی در بافت های کبد، عضله و پوست برابر با (0.039-0.856) 0.326، 0.084 (0.041-0.265) و 0.0228 (0.0011-0.0508) میکرو گرم بر گرم وزن خشک بود. نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان داد همبستگی مثبت بین وزن کبد و مقدار روی در کبد (µg/g dw) وجود دارد (P<0.05). تفاوت معنی داری بین مناطق از نظر مقدار روی موجود در پوست و نیز بین فصول از نظر مقدار روی در پوست و عضله وجود داشت (P<0.05). مقایسه میانگین غلظت روی موجود در این بافت ها با مقادیر ارایه شده در کشورهای دیگر سواحل خلیج فارس (قطر، عمان، امارات متحده عربی) نشان میدهد که مقدار روی کمتر از مقادیر گزارش شده در این کشورهاست. بر اساس نتایج، غلظت های یافت شده در نمونه ها و مقادیر مجاز تعیین شده توسط مراجع جهانی، مقدار روی موجود در این ماهیان تاثیر منفی بر سلامتی انسان ندارد.

با توجه به اهمیت منابع آبی در کشور ایران، نیاز است تا از بدنه های آب شیرین همچون سدها محافظت بیشتری گردد. یکی از مهمترین روشهای حفظ این منابع آبی، انجام مدیریت صحیح در جهت کاهش فرسایش و تولید رسوب می باشد که لازمه آن آگاهی از مقدار رسوب زایی و نواحی دارای بحران فرسایشی در حوزه های بالادست سدها است. از اینرو مطالعه حاضر، تهیه نقشه بهنگام فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز سد دز با مساحت تقریبی 17320 کیلومتر مربع جهت علاج بخشی سد دز و درک درست از مدیریت فرسایش این نواحی را مد نظر قرار داده است.وسعت قابل توجه حوزه آبخیز مورد نظر و عدم امکان انجام عملیات میدانی گسترده بدلیل ویژگیهای طبیعی و صعب العبور بودن منطقه، موجب گردید تا استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی در تلفیق با عملیات میدانی محدود مورد توجه قرار گیرد. در این مطالعه با بررسی روشهای مختلف مدلسازی فرسایش و رسوب، مدل تجربی PSIAC با 9 پارامتر موثر انتخاب گردید. به منظور تامین اطلاعات ورودی موردنیاز مدل، از داده های ماهواره ای IRS و +Landsat- ETM، نقشه های پایه موجود، عکسهای هوایی، بازدید هلیکوپتری و نیز عملیات زمینی بهره گرفته شد. کالیبراسیون مدل با داده های حاصل از بررسی مخزن سد و لحاظ کردن ویژگیهای بومی منطقه مورد مطالعه این امکان را فراهم آورد تا با بهره گیری از GIS و تلفیق لایه های اطلاعاتی مختلف، شناسایی و طبقه بندی مناطق فرسایشی میسر گردد. نتایج حاصله در قالب نقشه ها و آمار فرسایش، ضمن شناسایی کلاسهای فرسایشی و معرفی مناطق حاد فرسایشی، راهگشای مدیریت حوضه آبخیز و کنترل رسوب با نگرش ویژه بر اولویتهای اجرایی می باشد

تولید محصولات ارگانیک در جهان جایگاه ویژه ای یافته است و بازار این محصولات روز به روز در حال افزایش است. کشور ایران با دارا بودن تجربه دیرینه در امر کشاورزی و نیز شرایط مستعد برای کشت ارگانیک، می تواند به یکی از کشورهای مهم آسیا در تولید محصولات ارگانیک تبدیل شود. اما در حال حاضر در این زمینه توفیقی به دست نیاورده است. انجام مطالعات هدفمند در جهت شناخت فرصت ها و تحلیل در جهت امکان تولید ارگانیک برای بازارهای داخلی و صادرات بسیار مهم و ضروری است. به این منظور مقاله حاضر با استفاده از روش پیمایش و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها (SWOT) به ارایه راه کارها و استراتژی در جهت تولید و توسعه انجیر ارگانیک در منطقه استهبان استان فارس پرداخته است.

دانش و هنر معماری منظر بعنوان یک میان رشته، واسطه بسیاری از حوزه های تخصصی است. با این وجود، در حالی که طراحی منظر (بعنوان شاخه ای از معماری منظر) بطور ذاتی بدنبال تبیین ارزشها و باورهای فرهنگی در ارتباط با جلوه های طبیعی و بصری است، شاهد مسایل زیادی در طراحی مناظر ایجاد شده هستیم. همچنین به رغم وجود توان بسیار زیاد در زمینه دانش و باورهای محیطی و اکولوژیکی، در مناظر طرح شده، بویژه از نظر هویت منظر و کیفیت طراحی محیطی مشکلات بسیاری وجود دارد. این موضوع به ویژه در ارتباط با ایران به دلیل دارا بودن فرهنگ و تمدن کهن و نیز تنوع بوم شناختی قابل توجه است.این مقاله تلاش می کند تا به معرفی و تبیین توان دانش ضمنی پردازش منظر در ایران و نیز بوم شناسی منظر در مدیریت و یا تعدیل بخشی از مسایل مطرح شده بپردازد. در این رابطه نیز پرسشهای اصلی به شرح زیر است:مسایل کنونی طراحی منظر در ارتباط با بوم شناسی منظر کدام است؟چه مفاهیم و ارزشهای متکی به کاربرد توان های محلی و بومی می تواند به خلق و ایجاد منظر در خور، زیبا با بهره های محیطی منجر شود؟جنبه های گوناگون دانش منظر چگونه می تواند در روند طراحی، ساخت و مدیریت منظر و نیز توسعه معماری منظر شهری و روستایی موثر باشد؟در پاسخ به پرسشهای بالا و در راستای هدف (در زمینه های نظری و عملی)، امید زیادی به شناخت مفاهیم بوم گرایانه و یافتن گزینه های مناسب پوشش گیاهی، بسترسازی، کاربرد جداره ها و حایل های فیزیکی (به ویژه در مناطق گرم و خشک) و نهایتا ترویج کهن الگوهای محیطی، روشهای محلی و الگوهای بومی وجود دارد. در این رابطه نیز نگارنده برای بسط چنین مباحث حساسی، دو مفهوم اساسی «دانش ضمنی میحطی» و «الگوی واحه» را معرفی و پیشنهاد می کند.

این تحقیق به منظور امکان استفاده، و جایگزینی لاستیک بازیافتی اتومبیل در ساخت تخته مرکب چوب/ لاستیک انجام گرفته است. عوامل متغیر شامل: نسبت اختلاط پودر لاستیک به خرده چوب، در چهار سطح صفر، 25، 50، 75 درصد (برمبنای وزن چوب خشک)، درصد چسب در سه سطح 5، 4، 3 درصد و وزن مخصوص در دو سطح  0.55cm/gr3، 0.75 gr/cm3 بوده است. ترکیب عوامل متغیر 24 حالت (تیمار) و مقاومت چسبندگی داخلی مطابق استاندارد DIN در مقایسه با نمونه شاهد مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که درصد اختلاط پودر لاستیک بر روی خواص فیزیکی و مکانیکی تخته مرکب تاثیر دارد و افزایش درصد پودر لاستیک چسبندگی داخلی را کاهش می دهد. اما افزایش وزن مخصوص و مقدار چسب سبب افزایش چسبندگی داخلی می شود. بیشترین مقدار چسبندگی داخلی در درصد اختلاط صفر و 25 درصد پودر لاستیک، %5 مقدار چسب و وزن مخصوص 0.75gr/cm3 می باشد.

بعد از اجلاس ریو، سازمان محیط زیست به عنوان مسوول سیاست گزاری و گنجاندن مسایل محیط زیستی در برنامه های توسعه اقتصادی - اجتماعی ایران تعیین گردید. از آنجا که نگرش و درک زمینه ساز رفتار مناسب و یا نامناسب به جانب اهداف هستند، و باعث خلق رفتارها و اقداماتی می شود که کلا در راستای اهداف است، واضح است که عملکرد سازمان محیط زیست در این زمینه به ادراکات و دانش کارشناسان و کارکنان اش وابسته است. در این رابطه، در این مطالعه، نگرش کارکنان به جانب سرفصل های دستور کار 21 اجلاس جهانی توسعه پایدار و محیط زیست بررسی گردید. تعداد پاسخگویان 120 نفر بود که از جامعه آماری به طور تصادفی انتخاب شدند. تحلیل عاملی برای تعیین مولفه های زیربنایی ادراکات کارکنان استفاده شد. یافته ها نشان داد که 8 عامل به عنوان مولفه های زیربنایی توسعه پایدار 82.3 درصد واریانس را براورد نموده اند. نتایج نشان داد که مهمترین بعد از نظر کارشناسان، حفاظت از منابع طبیعی و مدیریت محیط زیست است. لذا نتیجه می شود که نگرش ها به جانب محیط زیست بیش از بعد اجتماعلی و اقتصادی گرایش دارند.