علوم محیطی
سال:1384 | دوره:2 | شماره:8 |تعداد مقالات:9

با توجه به توسعه بی رویه و غیر اصولی شهرها، عدم وجود الگوی صحیح مصرف و رشد روزافزون تولید پسماندها و همچنین مشکلات و نارسایی های سیستم مدیریت پسماندها، در حال حاضر منطقی ترین و کم هزینه ترین روش برای دفع پسماندهای شهری، دفن بهداشتی می باشد. علاوه بر این، اصول و معیارهای مهندسی و زیست محیطی در رابطه با دفن پسماندها در بسیاری از محل های دفن رعایت نمی شود و روش دفن، اغلب به صورت غیر اصولی و غیر بهداشتی است از این رو ایجاد مخاطرات زیست محیطی غیر قابل انتظار نیست. در این تحقیق محل های دفن پسماندهای شهری هر یک از شهرهای استان تهران مورد بازدید قرار گرفته و ویژگی هایی نظیر میزان پسماند سالیانه، عمق آب زیرزمینی، وسعت، شیب، جنس خاک، پوشش گیاهی و ... بررسی گشته و مسایل و مشکلات محل های دفن شناسایی گردیده است. همچنین با توجه به موارد بررسی شده از روش اولکنو جهت ارزشیابی محل های دفن پسماندهای شهری استان تهران گردیده است. ارزشیابی اماکن دفن بر اساس این روش نشان می دهد که اکثر شهرها در وضعیت نسبتا مطلوب و بقیه تا حدودی قابل قبول و مابقی نیز غیر قابل قبول بوده اند.

در این تحقیق یک باکتری اکستریم هالوفیل نفت خوار تولید کننده بیوسورفاکتانت از دریاچه نمکدان، واقع در جزیره قشم جداسازی شد. تعیین خصوصیات اولیه نشان داد که این باکتری متعلق به گروه آرکی باکتری ها بوده و علاوه بر آنکه فوق العاده نمک دوست می باشد، قادر است با تولید بیوسورفکتانت نفت خام را به عنوان تنها منبع انرژی و کربن مصرف نماید. همچنین این باکتری بر روی ملاس چغندرقند به عنوان تنها منبع انرژی و کربن قادر به رشد می باشد، لیکن در این شرایط تولید بیوسورفکتانت جهت امولوسیونه شدن نفت خام مشاهده نشد. اما در حضور گلیسرین به عنوان تنها منبع انرژی و کربن، رشد و تولید بیوسورفکتانت بسیار چشمگیر بوده است. همچنین تاثیر غلظت نمک در رشد و تجزیه نفت خام توسط این سویه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده این باکتری، بهترین تجزیه نفت خام را در محدوده غلظت 15 تا 21 درصد NaCl انجام می دهد.

اخیرا بروز زمین لغزش در اکثر نواحی شیبدار و به خصوص منطقه شمال کشور، در اثر تغییر کاربری زمین و همچنین تخریب و یا کاهش پوشش جنگلی در آن، باعث به وجود آوردن خسارات ملی و منطقه ای فراوان شده است. در این مقاله سعی شده است که میزان افزایش پایداری توده های خاک مستعد به رانش در اثر تخریب جنگل های مخروبه شمال کشور با توجه به روش پایدارسازی خاک به شیوه بیشاپ در منطقه رحیم آباد رودسر مورد بررسی قرار گیرد، تا به این وسیله نقش مثبت این گونه درختی غیر صنعتی در جنگل های شمال کشور مشخص تر گردد. حداقل پوشش گیاهی مناسب برای پایدارسازی خاک با توجه به شیب منطقه 27 درجه و زاویه اصطکاک داخلی ذرات خاک 20 درجه برای پوشش درختی انجیلی به میزان 40 درصد می باشد و کمتر از این مقدار باعث ایجاد رانش در خاک به صورت کند و یا سریع خواهد شد.

در چند سال اخیر کاربرد سیستم بیوفیلمی از جمله راکتورهای بیوفیلمی با بستر متحرک در تصفیه بیولوژیکی فاضلاب های شهری و صنعتی توسعه یافته است. در این مطالعه از پوکه های معدنی بسیار سبک به عنوان ساپورت بیوفیلم در راکتوری که دارای ویژگی های یک راکتور هوازی بود استفاده گردید. فاضلاب ورودی به راکتور، محلول ساخته شده از ملاس قند همراه با مواد مغذی افزودنی بود که خوراک مناسبی برای رشد میکروارگانیزم ها محسوب می گردد. اکنه هایی که 70 درصد حجم راکتور را پرنموده بودند از نوع پوکه های معدنی با ویژگی های خاص که مصارف صنعتی دارند انتخاب شدند. عملکرد آکنه ها به عنوان سطح فراهم شده برای رشد میکرو ارگانیزم های بیوفیلمی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده مشخص می سازد که راکتور MBBR فوق قابلیت حذف 82 درصد از ‍COD محلول تحت بار ورودی 1.766 Kg COD/m2 را داراست و در صورت کاهش زمان از 24 ساعت به 16 ساعت و در پی آن 12 ساعت، حذف COD از 82 درصد به 76 درصد و به 66 درصد کاهش می یابد. همچنین مشخص گردید که از کل راندمان حذف مواد کربنه 78.2 درصد مربوط به بیوفیلم و 21.8 درصد مربوط به میکروارگانیزم های شناور است. اطلاعات آزمایشگاهی با رابط اصلاح شده- Stover Kincannon مطابقت دارند و از این طریق می توان مدل ریاضی سیستم را ارایه نمود.

رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی منجر به افزایش تقاضا برای توسعه راه های جدید می شود. ترافیک سنگین شرق تهران فشار زیادی را بر روی شبکه حمل و نقل این شهر وارد می سازد و جاده قدیم تهران - رودهن جوابگوی این مشکل نمی باشد. لذا نیاز به احداث جاده تهران - پردیس در شرق تهران احساس گردیده است. از طرفی این جاده از منطقه حفاظت شده جاجرود و از مجاورت پارک ملی خجیر عبور می کند. این مناطق دارای ارزش های استراتژیک و اهمیت ملی هستند که به منظور حفاظت و حراست و ترمیم حیات جانوری و گیاهی و جلوگیری از انهدام تدریجی آنها انتخاب شده اند. لذا می توان احداث جاده جدید در مجاورت و یا داخل این مناطق را دارای اثرات بالقوه احتمالی زیست محیطی دانست. در این مطالعه برای اندازه گیری و محاسبه شدت و اهمیت اثرات جاده تهران - پردیس بر جانوران پارک ملی خجیر نسبت به انتخاب و اندازه گیری پارامترهای صدا و آلاینده های هوا در 10 ایستگاه اقدام گردید. همچنین از روش های ماتریس ساده و پاستاکیا برای پیش بینی اثرات و ارزیابی آنها در مقایسه با تعریض جاده موجود استفاده به عمل آمد. نتایج تحقیق نشان می دهد که احداث جاده جدید از پیامدهای منفی کمتر و اثرات مثبت بیشتری نسبت به تعریض جاده موجود برخوردار است. برای کاهش پیامدهای منفی طرح مورد نظر راهکارهای مدیریتی ارایه شده است.

برخورداری از محیط زیستی سالم و پاک برای هر فردی از اهمیت خاص برخوردار است. ماهیگیران به پاکی و آلوده نبودن آب اقیانوس ها و دریا، کشاورزان به خاک های غیر سمی و مصرف کنندگان به تولیدات پاک که به سلامتی آنها آسیب نرساند، اهمیت قایل هستند. حفاظت اصولی از محیط زیست رهیافتی موثر و برخاسته از تجارب کارگزاران عرصه های زیست محیطی در سراسر جهان است و به نظر می رسد که در صورت توجه به استلزامات، چارچوب ها و روش های آن بتوان به حرکتی پایدار در حفاظت از محیط زیست امیدوار بود. با توجه به این که ترویج و آموزش محیط زیست نقشی مهم و اساسی را در حفاظت اصولی از محیط زیست دارد، هدف مقاله، بررسی مقوله ترویج و آموزش محیط زیست در قالب این رهیافت می باشد.

آلودگی های نفتی رودخانه ها، چشمه های آب شیرین و خاک ها که می تواند ناشی از ترکیدن لوله های نفت، پساب کارخانجات مرتبط با صنایع نفتی و غیره باشد، یکی از مشکلات عمده تهدید کننده محیط زیست و همچنین بهداشت عمومی شده است. تلاش های زیادی در جهت رفع این آلودگی ها به روش های مختلفی در کشورهای جهان صورت گرفته است. یکی از این روش ها که هم از لحاظ اقتصادی کم هزینه و هم از لحاظ زیست محیطی بسیار مناسب می باشد، استفاده از باکتری ها در جهت رفع آلودگی های نفتی است. در این مطالعه یک سویه باکتریایی گرم مثبت هالوتولرانت از یک چشمه آب شیرین واقع در اطراف دزفول جداسازی شد که قادر است ترکیبات نفتی را به طور موثری مینرالیزه نماید. این سویه در طول رشد در ارلن های حاوی محیط نفت به عنوان تنها منبع کربن و انرژی، ابتدا تولید بیوسورفاکتانت نموده که موجب امولسیونه کردن نفت در فاز آبی محیط شده و سپس نفت خام موجود را با تولید بیوماس مصرف می کند که به تدریج رنگ محیط ها از تیره به روشن تغییر می کند. تاثیر فاکتورهای PH، غلظت نمک و غلظت های مختلف نیتروژن و فسفر در تجزیه زیستی نفت خام توسط این سویه مورد بررسی قرار گرفت. دو شاخص کدورت سنجی در طول موج 650 nm و سنجش پروتئین کل تولید شده، به عنوان شاخص های رشد و مصرف نفت در نظر گرفته شد. نتایج حاکی از آن بود که باکتری، اپتیمم رشد و فعالیت تجزیه کنندگی خود را در 8.5 PH، غلظت نمک صفر تا پنج درصد، حداقل غلظت منبع نیتروژن 0.292 گرم NH4Cl، و حداقل غلظت منبع فسفر 0.036 گرم Na2HPO4، جهت مصرف یک گرم نفت خام دارا می باشد.

در شروع قرن بیست و یکم افزایش تقاضای آب موجبات کاهش نگران کننده سرانه منابع آب تجدید شونده را با توجه به محدودیت این منابع در نقاط مختلف جهان فراهم آورده است. وضعیت این ماده حیاتی در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و هم اکنون در تعدادی از کشورهایی که در این مناطق قرار گرفته اند تقاضای آب از امکانات منابع آب قابل استحصال تجاوز کرده. در سال های آینده، تداوم افزایش میزان تقاضاها، باعث تشدید محدودیت ها خواهد شد. بنابراین توجه جدی به مبانی مدیریت منابع آب برای نظام برنامه ریزی و مدیریتی را اجتناب ناپذیر خواهد کرد. مقاله حاضر به بررسی وضعیت آب و قانونگذاری با توجه به تجربه های ادیان و ملل های مختلف خواهد پرداخت، تا بتوان با اطلاع رسانی همه جانبه و حل مشکلات، به ارزیابی درست اقتصادی و مقررات مناسب متوسل شد تا از خسارات احتمالی جلوگیری شود.