علوم محیطی
سال:1384 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:9

حذف نیتروژن به عنوان یکی از معمولی ترین آلاینده های آب های سطحی و زیر زمینی حایز اهمیت است بدین ترتیب نیتریفیکاسیون و دی نیتریفیکاسیون بیولوژیکی اقتصادی ترین روش برای حذف آنها می باشد. در این تحقیق سعی گردیده تا با ایجاد شرایط بهینه، درصد حذف نیتروژن آمونیاکی و COD در پساب های صنعتی حاوی نیتروژن آمونیاکی بالا (250-1000) و COD (800-2000) در دو راکتور جداگانه هوازی و بی هوازی بصورت ناپیوسته در 9 لیتر پساب مصنوعی بروش پس دی نیتریفیکاسیون مورد بررسی قرار گیرد. استفاده از سیستم ناپیوسته نیز به دلیل بررسی نحوه حذف نیتروژن در آن، عدم نیاز به بازگشت لجن، کیفیت مناسب بیولوژیکی پساب خروجی و ... می باشد. راکتورهای به کاررفته شامل دو راکتور هوازی (UCBR) و بی هوازی (MBS) می باشد که در اولی عمل اکسیژن رسانی با تزریق هوا از کف انجام شده و پس از انجام فرایند نیتریفیکاسیون، نمونه پساب به منظور انجام فرآیند دی نیتریفیکاسیون وارد راکتور دوم می شود. (UCBR) یک سیستم جدید است که مزایای زیادی نسبت به لجن فعال و فرایند بسترهای متحرک و ثابت بدون معایب هر کدام از اینها دارد که لایه بیوفیلم آن بر روی بسترهای متحرک تشکیل می شود. بررسی انجام فرایند نیتریفیکاسیون در زمان ماندهای متفاوت (2-24 ساعت در هر دو راکتور) بهترین راندمان حذف آمونیاک و COD در راکتور هوازی (UCBR) را در زمان ماند 20 ساعت و بترتیب برابر 96 درصد و 75 درصد و بهترین راندمان حذف نیترات و COD در راکتور بی هوازی (MBS) را در زمان ماند 14 ساعت و به ترتیب برابر 83.23 درصد و 83 درصد نشان می دهد.

یکی از سوالات کلیدی و مهم در مبحث تغییرات اقلیمی در مقیاس جهانی، تغییرات در میزان مواد آلی موجود در خاک در صورت ادامه گرمایش جهانی است. این مقاله تلاش دارد تا تاثیر چنین تغییرات احتمالی را بر ذخایر کربن موجود در خاکهای جهان بررسی نماید. تحقیق حاضر بر مبنای یکی از داده های مدل های اقلیم جهانی (GCM) انجام پذیرفته است. داده های درون یابی شده حاصل از مدل GCM، داده های بارندگی و دمای خاک مدل شده به همراه داده های رقومی خاک و پوشش گیاهی در مقیاس جهانی در یکی از متداول ترین مدل های تعیین و پیش بینی رفتار و تغییرات کربن (RothC-26.3) وارد شده تا بدان وسیله شرایط مطالعه تاثیر احتمالی تغییرات اقلیمی را بر روی کربن آلی خاک (SOM) در طی صد سال آینده و تحت شرایط 3 سناریوی متفاوت تغییر اقلیم فراهم سازد. این سه سناریو عبارتند از: سناریوی کنترل، سناریوی افزایش گازهای گلخانه ای (GHG)، و سناریوی تاثیر مشترک گازهای گلخانه ای و هواویزها (GHG+SO4). نتایج این تحقیق نشان می دهد که مناطق مختلف جهان نسبت به تغییرات اقلیمی واکنش های متفاوتی را نشان داده و هر یک متناسب باسناریوی تبیین شده، از دامنه تغییرات متفاوتی برخوردار می باشند. براساس این نتایج، سطح مواد آلی موجود در خاک های جهان در نتیجه تغییر در میزان دما و بارندگی در هر سه سناریو، روندی کاهشی خواهد داشت. البته میزان تغییرات کربن در اکوسیستم های مختلف تابعی از میزان شدت تغییرات اقلیمی رخ داده در آن اکوسیستم براساس سناریوهای متفاوت می باشد، به طوریکه میزان این تغییرات تحت تاثیر سناریوی (GHG) نسبت به دو سناریوی دیگر بیشتر می باشد. اگر چه نتایج این تحقیق کاهش سطح مواد آلی موجود در خاک های جهان را با توجه به تغییرات دما و باران بیان می نماید، کماکان مجهولات متعددی در خصوص چنین تحقیقاتی به لحاظ مدل و داده های حاصل از آن مطرح می باشد.

در این آزمایش استفاده از پس ماندهای آلی مختلف شامل: پوست درخت صنوبر، الیاف خرما و کمپوست لجن فاضلاب (پس ماندهای آلی جامد) برای تولید گیاهان زینتی با توجه ویژه به الیاف خرما به عنوان یک بستر رشد برای گیاهان سوزنی برگ مورد مطالعه قرار گرفت. گونه های گیاهی مورد استفاده در این آزمایش شامل: کاج ژاپنی (Pinus densiflora)، سرو نقره ای (Cupressus arizonica L.) و سروناز (C. sempervirens L.) و مخلوط های بستر کشت شامل: (1) پوست درخت صنوبر، (2) پوست درخت صنوبر+ 15 درصد کمپوست فاضلاب، (3) پوست درخت صنوبر+ 30 درصد کمپوست لجن فاضلاب، (4) الیاف خرما، (5) الیاف خرما + 15 درصد کمپوست فاضلاب و (6) الیاف خرما + 30 درصد کمپوست لجن فاضلاب، بودند. قبل از شروع آزمایش خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بسترهای مورد استفاده مشخص شد و گیاهانی با ارتفاع تقریبی 75 سانتی متر، در یک دوره زمانی یک ساله در آن ها کشت شدند. گونه های گیاهی در قالب طرح بلوک های تصادفی با شش تکرار در گلدان هایی با اندازه 1-7 کاشته شدند. هدف اصلی این آزمایش استفاده مجدد از پس ماندهای آلی جامد بود. نتایج نشان داد که بسترهای حاوی 30 درصد کمپوست لجن فاضلاب مناسب ترین بسترها برای استفاده هستند. گیاهان رشد یافته در بسترهای الیاف خرما در مخلوط با کمپوست لجن فاضلاب، نتایج مشابه ای را نسبت به آنهایی که در بستر پوست درخت صنوبر، رشد یافته بودند، نشان دادند. در مورد گونه های سرو نقره ای Cupressus arizonica و سروناز C. sempervirens، ترکیبی از پوست درخت صنوبر یا الیاف خرما با 30 درصد پس ماندهای آلی جامد، بهترین نتایج را نشان داد، اما به دلیل کمتر بودند ارزش اقتصادی پوست درخت صنوبر نسبت به الیاف خرما، استفاده از بستر ترکیبی پوست درخت صنوبر + 30 درصد کمپوست لجن فاضلاب، توصیه می شود. همچنین نتایج نشان داد که بستر الیاف خرما به تنهایی بستر خوبی برای پرورش گونه های سرو مورد آزمایش نیست.

تنوع زیستی باکتری های  غالب دریایی در 9 ایستگاه در خط ساحلی شمالی خلیج فارس از جزیره قشم تا بندر گناوه مورد بررسی قرار گرفت. نمونه گیری از آب و رسوبات ساحلی انجام شد. شمارش باکتری ها با تکنیک most problem number نشان داد که تعداد کل باکتریهای قابل کشت در این ایستگاه ها بین 3.7×105 تا 4.3×107 متغیر می باشد. این نتایج نشان دهنده تعداد نسبتا بالای جمعیت های باکتریایی در آب و رسوبات خلیج فارس است. رقت های متوالی از نمونه ها بر روی پلیت های حاوی محیط کشت، تهیه شده از آب استریل دریا، تلقیح شد. پس از انکوباسیون و رشد مناسب کلنی ها، از هر نمونه دو کلنی با بیشترین تعداد، جهت شناسایی انتخاب گردید. با بررسی های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی و همچنین تعیین درصد گوانین و سیتوزین DNA، اعضای جنس های سودوموناس، ویبریو، آلتروموناس، فلاووباکتریوم، باسیلوس، مایکوباکتریوم و آلکالیجنس شناسایی گردید و این گونه به نظر می رسد که در ایستگاه های مورد مطالعه جمعیت غالب را تشکیل می دهند.

این مقاله در چارچوب افزایش علاقمندی کشورهای در حال توسعه (مثل ایران) قرار می گیرد که از دهه 1980 به توسعه بخش های گردشگری پرداخته اند و تاثیرات اقتصادی و زیست محیطی را در روند جهانی شدن مورد بررسی قرار می دهد. تمرکز اصلی مقاله بر روی تاثیرات اقتصادی توسعه گردشگری در مناطق مقصد گردشگری می باشد. در هر حال این ها در رابطه با تاثیرات زیست محیطی قرار می گیرند تا هر نوع توسعه گردشگری پایدار را مشخص نمایند. تاثیرات اقتصادی گردشگری و مزیت ها و عدم مزیت های اقتصادی توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مهم ترین نتیجه حاصل این تجزیه و تحلیل این است که مدل اکوتوریسم همان مدلی است که می تواند توسعه اقتصادی پایدار را برای کشورهای در حال توسعه فراهم می کند. پروژه های اکوتوریسم پتانسیل فراهم کردن منابع مالی لازم برای فعالیت های محافظتی را دارد که در غیر این صورت ممکن بود این فعالیت ها انجام نگیرد. این مقاله نشان می دهد که گردشگری پتانسیل کافی دارد تا منافع و ضررهای اقتصادی به روشنی فهمیده شده است. وقتی که مدل توسعه گردشگری را مورد بررسی قرار می دهند آن مدل از نظر زیست محیطی پایدارترین و مناسب آن کشور می باشد.

مطالعه و بررسی ترکیب فلورستیک پوشش گیاهی از اهمیت خاصی در مدیریت حفاظت و تنوع زیستی برخوردار است. شبه جزیره میانکاله به علت فون و فلور ویژه موجود، دارای ارزش حفاظتی بالایی است. بنابراین مطالعه ای به منظور شناخت ترکیب فلورستیک و تعیین تیپ های گیاهی موجود و نیز رسم پروفیل پوشش گیاهی در میانکاله در سال 1381 انجام شد تا نقش آنها از نظر غذا و پناهگاه برای حیات وحش مشخص شود. برای تعیین و نامگذاری تیپ های گیاهی، در هر واحد رویشی همگن تعداد 10 کوادرات 100 متر مربعی و 25 متر مربعی براساس سطح حداقل و ماهیت پوشش گیاهی برداشت گردید. تعداد کل کوادراتها به همراه فراوانی و پوشش آنها در هر کوادرات گزارش گردید. نتایج نشان داد که در این منطقه، 7 تیپ گیاهی ماسه دوست (Plantago indica-Carex nutanse)، انار خالص (Pure Punica)، انار- تمشک (Punica-Rubus)، انار- سازو (Punica-Juncus)، سازو- تمشک (Juncus-Rubus)، سازوی خالص (Pure Juncus) و شورپسند (Frankenia hirsute-Plantago coronopus) وجود دارد. تیپ گیاهی ماسه دوست، با پوشش توسکای ییلاقی (Alnus subcordata) پناهگاه و آشیانی مناسب برای پرنده شکاری Falco subbuteo می باشد. همچنین تیپ گیاهی انار خالص که بیشتر بخش های مرکزی شبه جزیره را با حضور گونه انار (Punica granatum) اشغال نموده است. زیستگاهی مناسب برای پرندگانی مثل Francolinus francolinus, Lanius isabellinus, Erithacus rubecula, Phasianus colchicus, Otis tarda, Chlamydotis undulate, Coturnix coturnix و Scolopax rusticola است. بررسی ترکیب فلورستیک در تعیین توزیع گیاهانی که به عنوان غذا برای وحوش استفاده می شود اهمیت دارد.

تاکسونومی عددی 25 جمعیت متعلق به گونه های جنس Bromus بخش Genea به منظور شناسایی تفاوت های میان جمعیتی و بین گونه ای و همچنین بررسی روابط فنتیکی گونه های این بخش انجام گرفت. بررسی های آماری اولیه نشان داد که دامنه تغییرات صفات کمی در گونه های مطالعه شده با آنچه در شرح گونه ها در فلورها ارایه شده متفاوت است و اینکه اختلاف معنی داری در میان جمعیت های مختلف یک گونه در این صفات وجود دارد. در نتیجه بایستی استفاده از این صفات در شناسایی گونه های مطالعه شده با در نظرگیری تعداد جمعیت های بیشتری انجام پذیرد. آنالیز واریانس وجود اختلاف معنی داری را در میانگین صفات کمی در میان گونه های مختلف Bromus نشان داد، به علاوه تجزیه به مولفه های اصلی نیز نقش این صفات را در کنار صفات کیفی و نسبی مطالعه شده در تفکیک گونه های Bromus بخش Genea نشان داد. در نتیجه از مجموعه این صفات که برخی از آنها قبلا در تاکسونومی این گونه ها به کار برده نمی شدند می توان در تاکسونومی بخش Genea استفاده کرد. تجزیه خوشه ای و رسته بندی گونه های قرابت گونه های مطالعه شده را نشان داد.

برای تحقق توسعه واقعی، باید بخش های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی یک کشور به موازات یکدیگر توسعه پیدا کنند زیرا فرآیند توسعه از طریق اجرای برنامه ها و پروژه های در بخش های فوق امکانپذیر است. این فرآیند را می توان یک فرآیند ارتباطی دانست. زیرا طی آن عاملان توسعه بخش های مذکور، با استفاده از روش های ارتباطی و اطلاع رسانی، برنامه های مورد نظر خود را به مخاطبان خویش منتقل می کنند. علاوه بر ماهیت ارتباطی، در اجرای برنامه های توسعه، توجه به پایداری محیط زیست نیز ضروری است. لذا، مطالعه حاضر با کمک روش پژوهش تحلیلی و مرور داده های ثانویه به تبیین ضرورت تحول الگوهای ارتباطی برای تحقق پایداری زیست محیطی مناطق روستایی و معرفی الگوی ارتباطی گزیداری برای این منظور پرداخته است. چنانچه مناطق روستایی و معرفی الگوی ارتباطی را متشکل از فرستنده، پیام، رسانه های ارتباطی، گیرنده و نظام بازخورد بدانیم، برای تحقق پایداری زیست محیطی مناطق روستایی، تحول در اجزای الگوهای ارتباطی برای این منظور ضروری است. برای مثال، در زمینه سازمان ها (فرستنده ها)، تمرکز زدایی، رواج خصوصی سازی، گسترش سازمان های غیردولتی و دخالت دادن مخاطبان در تامین هزینه فعالیت های توسعه از مهم ترین این تحولات می باشند. در زمینه مخاطبان (گیرنده ها)، اولویت بخشی به زنان، جوانان و فقرای روستایی اهمیت بسیاری دارد. استفاده از روشهای دو سویه، رسانه های ارتباطی بومی و رسانه های ارتباطی نوین لازم می باشد. در زمینه تحول در روش های بازخورد و ارزشیابی نیز استفاده از روش های مشارکتی و توانمندسازی توصیه می شود. بالاخره، در زمینه محتوای پیام های توسعه نیز توجه به حفظ سلامت محیط از طرفی نظیر تنوع زیستی؛ حداقل استفاده از منابع انرژی تجدید ناپذیر؛ جلوگیری از فرسایش؛ به حداقل رساندن آلودگی های هوا، آب و بافت خاک؛ و کاهش مصرف مواد شیمیایی سموم و کودها، بسیار ضروری می باشد. ضمنا، با توجه به دیدگاه تمام گرایانه، نمی توان محیط زیست را جدا از نظام اجتماعی در نظر گرفت و برای حفظ پایداری زیست محیطی، ضروری است تا عناصر اجتماعی نظیر کاهش نرخ مهاجرت از روستاها، بهبود درآمد افراد، فراهم آوری فرصت های اشتغال، تامین مسکن، فراهم آوردن امکانات آموزشی و زیر ساخت های ارتباطی، کاهش فاصله اجتماعی و حفظ انگاره های بومی- فرهنگی نیز باید مورد توجه قرار گیرند. مقاله حاضر با بررسی و تحلیل موارد فوق، به معرفی الگوی ارتباطی گزیداری برای تحقق پایداری زیست محیطی مناطق روستایی می پردازد.