مطالعات فرهنگی و ارتباطات
سال:1389 | دوره:6 | شماره:21 |تعداد مقالات:10

گسترش تکنولوژی های ارتباطی همه اقشار جوامع مختلف، به خصوص جوانان را به شدت در معرض فرایندهای جهانی شدن قرار داده است. این احتمال وجود دارد که دسترسی به پدیده های مدرن ارتباطی بر الویت ها و مطالبات اجتماعی افراد تاثیر داشته باشد. مقاله حاضر در پی آزمون رابطه قرار گرفتن در معرض فرایندهای جهانی شدن (عمدتا وسایل اطلاعاتی و ارتباطی نوین) با مطالبات جامعوی است. برای این کار از الگوی نظری گیبینز و بوریمر و نیز هایبرت استفاده شده است. تحقیق بر این فرض استوار است که هر چه افراد بیشتر در معرض فرایند جهانی شدن قرار گیرند گرایش بیشتری به ارزش های مدرن پیدا می کنند و از آن طریق مطالبات جامعوی آن ها افزایش می یابد.این تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه ای 352 نفره از دانشجویان دانشگاه تربیت معلم تهران انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در معرض فرایندهای جهانی قرار گرفتن با مطالبات جامعوی رابطه مستقیم (ضعیف) دارد و به صورت غیر مستقیم از مسیر پذیرش ارزش های مدرن مطالبات جامعوی را افزایش می دهد.

مقاله پیش رو، الگویی را برای مدیریت فرمانشی بحران های ارتباطی پیشنهاد می کند. رهیافت ما بر این اصل استوار است که هرچند فراگردهای ارتباطی می توانند منجر به بروز بحران گردند، اما خود هم چنین منبع و مجرایی برای مدیریت بحران هستند؛ بنابراین، می توان بحران های ناشی از فرآیند ارتباطات را با دیگر فرآیندهای ارتباطاتی سامان داد. اما چگونه می توان یک نظام ارتباطات بحران زدا را برای مدیریت ارتباطات بحران زا به وجود آورد؟ پاسخ ما، طراحی یک نظام ارتباطات خودسامان است که در شرایط بحرانی، با تشخیص هوشمند نشانه های بحران، راهکارهای مناسب پاسخ دهی به تک تک شرایط بحرانی را بازیابی و عملیاتی می کند تا بحران در سیستم برطرف شود. چنین نظامی که مدیریت فرمانشی بحران های ارتباطی را بر عهده دارد، در دو سطح اجرایی می شود: سطح اول، هوش مصنوعی که طی آن، یک نظام خبره قابل اتکا از تجارب انباشته شده درباره مدیریت بحران فراهم می آید تا در آینده، شیوه مناسب مدیریت هر بحران از دل این نظام استخراج شود؛ توسعه این سطح از مدیریت فرمانشی بحران، متکی بر پیشرفت در حوزه شبکه های عصبی، رایانش تکاملی و منطق فازی خواهد بود. سطح دوم، هوش جمعی که دلالت دارد بر الویت دادن بر عقل سلیم جمعی برآمده از جلسات تصمیم گیری نهایی در مدیریت بحران؛ ما باور داریم تحقق این سطح از مدیریت فرمانشی بحران، نیازمند اتکا بر هوش جمعی است که تنها آن اطلاعات مفیدی را در اختیار مدیران قرار می دهد که مرتبط با بافت، بحران فعلی است، در مدیریت این بحران باید به کار گرفته شوند و تصمیماتی که باید گرفته شوند.

همراه با تحول جامعه از سنتی به مدنی، حقوق طبیعی نیز به سمت حقوق وضعی گرایش پیدا می کند. حقوق طبیعی حقوقی هستند که فرد صرفا به دلیل انسان بودن و لزوم احترام به فردیت از آن برخوردار است. در مقابل، حقوق وضعی به دلیل عضویت در یک جامعه سازمان یافته سیاسی حاصل می شود. هدف از نگارش مقاله پیش رو مطالعه تطبیقی مطبوعات و صداوسیما در اشاعه حقوق شهروندی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و اطلاعات مورد نیاز با تکنیک مصاحبه و پرسش نامه جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل شهروندان بالای 18 سال شهرتهران می باشد که طبق فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 384 نفر است و پرسش نامه ها با روش نمونه گیری «غیراحتمالی در دسترس» توزیع گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که به طور کلی آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی خود، بالاتر از متوسط می باشد، و بیشترین آگاهی از بعد اجتماعی و کمترین آگاهی از بعد مدنی حقوق شهروندی است. همچنین مقایسه نقش مطبوعات با صدا و سیما حاکی از آن است که مطالعه مطبوعات می تواند در افزایش آگاهی حقوق شهروندی نقش معناداری داشته است، ولی صدا و سیما نقشی در اشاعه حقوق شهروندی ندارد.

رسانه های جمعی با اطلاعات و تحلیل های متفاوتی که در اختیار مخاطبان قرار می دهند به تدریج بخشی از نظام ارزشی افراد را شکل می دهد. این نظام ارزشی نیز به نوبه خود نگرش های مثبت و منفی افراد نسبت به امور مختلف را تحت تاثیر خود قرار می دهد. شناخت جهت و میزان این تاثیر گذاری از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا این نگرش ها، پایه و اساس اعتماد را شکل می دهند. از این رو، تلاش گردید تا در پژوهش حاضر، تاثیر رسانه های جمعی بر اعتماد اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. حجم نمونه 402 نفر از افراد بالای 20 سال ساکن در شهر بابل است و شیوه نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای می باشد. روش غالب نیز پیمایشی بوده و برای شناخت میزان روایی ابزار از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شده است. چارچوب نظری پژوهش نیز بر پایه دیدگاه پوتنام، گیدنز و کلمن قرار دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که میانگین اعتماد اجتماعی پاسخ گویان (2.78 از 5) از حد متوسط پایین تر است. سطح معناداری آزمون t در رگرسیون خطی ساده نیز حاکی از آن است که تاثیر استفاده از رسانه های جمعی بر اعتماد اجتماعی معنادار می باشد و این یافته تایید کننده نظریات مطرح شده می باشد. همچنین؛ نتایج رگرسیونی خطی چند متغیره (گام به گام) نشان می دهد که چهار متغیر استفاده از تلویزیون ماهواره ای، استفاده از مطبوعات داخلی، استفاده از رادیو ایران و استفاده از اینترنت در مدل نهایی باقی مانده و 20.5 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح می دهد. بیشترین میزان تاثیر گذاری نیز به متغیر استفاده از تلویزیون ماهواره ای اختصاص دارد که بتای آن -0.408 می باشد.

هر فن یا هنری دارای زبان حرفه ای مختص به خود است که شناخت این زبان می تواند به شناخت جامعه هدف، تقویت لوازم تدوام گروه مذکور و شناخت نقاط و ضعف آن کمک کند. از آن جا که تاکنون کاری در خور توجه برای شناخت این گونه زبانی در حوزه روزنامه نگاری ایرانی انجام نشده، پژوهش حاضر با هدف، جمع آوری لغات مصطلح و متداول در فضای روزنامه نگاری حرفه ای کشور و فراهم کردن یک مجموعه غنی و قابل استفاده از واژگان روزنامه نگاری برای مراکز اطلاع رسانی، دانشگاهی و رسانه ای کشور از دیگر اهداف مورد نظر بوده است. در این پژوهش، پس از یک مطالعه کتابخانه ای وسیع برای شناخت ادبیات حوزه تحقیق و مجموعه ای مقدماتی از کلیدواژه ها، با استفاده از روش گلوله برفی، نمونه های مورد نیاز شناسایی شده و مورد پرسش قرار گرفتند. در نهایت حدود 400 اصطلاح شناسایی شده، به همین روش معادل گذاری شدند.

مقاله حاضر که بر اساس تحلیل محتوای تلفیقی کمی-کیفی یک هفته از 9 نشریه فارسی شهر تورنتو کانادا انجام شده، به دنبال دستیابی به پاسخ این سوال است که اگر حجم بالای آگهی های بازرگانی این نشریات را کنار بگذاریم، مخاطبان آنان امکان مطالعه چه محتوایی را دارند؟ و مطالب مذکور تا چه حد می تواند در رفع مشکلات مهاجران ایرانی موثر باشد؟ در کنار این سوال، یک سوال فرعی نیز مطرح شد که چه سهمی از این مطالب به ایران، و چه سهمی به کانادا اختصاص دارد؟ و جهت گیری هر یک از مطالب اخیر چگونه است؟ به عبارت دیگر، این نشریات تسهیل کننده چه نوع رابطه ای در تعامل مهاجران با جامعه میزبان هستند؟ مقاله ابتدا به جایگاه ایرانیان مهاجر در کانادا و سپس شهر تورنتو اشاره نموده و سپس ضمن نگاه به پیشینه نشریات فارسی در آن کشور، برخی مشخصات 9 نشریه مورد بررسی را توضیح داده است. در ادامه با مراجعه به نتایج چند تحقیق انجام شده درباره مشکلات ایرانیان مهاجر مقیم کانادا و گفتگو با دو تن از نویسندگان نشریات مذکور در محل، تجسمی از مخاطبان این نشریات را ارائه داده است. توضیح آنکه به علت رایگان بودن تمامی نشریات مذکور، در متن مقاله، به جای «مخاطب» از اصطلاح «رایگان بر» استفاده شد. سپس نتایج تحلیل در قالب 26 موضوع، همراه با ارائه نمونه گزاره هایی استخراجی در قالب جان کلام، پاسخ سوالات اصلی و فرعی مقاله دنبال شده است.

زندگی در ساحت مدرنیته به همراه توانایی بازاندیشی، پرسش آفرینی و تردید در امور قطعی موقعیت ها و پیامدهای ویژه ای را پیش روی سوژه مدرن قرار داده است. مواجه شدن این سوژه با «مساله معنا» نمونه ای از چنین موقعیت هایی است. در این مقاله کوشیدیم، رمان«روی ماه خداوند راببوس» اثر «مصطفی مستور» را با تاکید بر«مساله معنا» تحلیل کنیم. این مهم از خلال روش تحلیل روایت انجام شده است. بدین منظور پس از معرفی شخصیت های رمان و نسبت آن ها با مساله معنا، سنخ بندی ای از این شخصیت ها ارائه شود و سپس روند رخدادهای رمان بر اساس مدل «تودورف» مورد بحث قرار گرفته است. نتایج نشان داد که «روی ماه خدا را ببوس» روایت گر گزاره های ناظر بر معنای سه نوع سوژه، سرگردان، مطمئن و بی تفاوت است. سوژه ها مطمئن در روند رخدادهای رمان، سوژه های سرگردان را به چالش می کشند و شک و عقاید غیر قطعیت بخش این تیپ از شخصیت ها را با تردید و سوال و پاسخ های کوبنده روبرو می سازند. روند رخدادهای رمان که با حمایت مولف تلویحی و زاویه دید انتخابی مولف به پیش می رود آن گونه است که دست آخر سوژه های سرگردان با کمک سوژه های مطمئن، بر مساله معنا، سردرگمی و شک فائق آمده و گویی دوباره به باورهای یقین آور پیشینی خود بازمی گردند و رستگار می شوند. ما در این مقاله، استدلال کردیم که چگونه سه شخصیت یادشده موقعیت های سوژگی افراد در زندگی روزمره ایران امروز را نمایندگی می کنند. به بیان ساده، وضعیت امروز سوژه ایرانی پر از تنش های گوناگون بر سر معناست. با این تفاوت که پایان داستان زندگی روزمره به گونه ای رقم نمی خورد که در «روی ماه خدا را ببوس» رخ داده است.

موضوع این مقاله درک کیفیت حکمرانی درایران است که درمیان استادان دانشگاه های تربیت مدرس، علامه طباطبایی و تهران مطالعه شده است. پرسش مقاله حاضرآن است که: «درک استادان دانشگاه در باب کیفیت حکمرانی درایران چگونه است؟ ادبیات نظری متن حاضر بر تئوری حکمرانی خوب استوار است. روش پژوهش مقاله، پیمایش فازی است. واحدهای مشاهده صد نفراز استادان دانشگاههای تربیت مدرس، علامه طباطبایی و تهران می باشد. شواهد تجربی دلالت برآن دارد که ارزش میانگین درک پاسخگویان در باب همه زیر مجموعه های مفهوم کیفیت حکمرانی پایین تر از نقطه گذار (5.) است. این رابطه در باب شاخص کل کیفیت حکمرانی نیز صادق است. بیشترین میزان داوری منفی مربوط به شاخص کنترل فساد است. شواهد تجربی نشان می دهد که بطور متوسط 67 درصد از پاسخگویان کیفیت حکمرانی را درایران کاملا منفی تا عمدتا منفی ارزیابی کرده اند. تنها 3.1 از آنان کیفیت حکمرانی را کاملا خوب ارزیابی کرده اند و 12 درصد پاسخگویان در نقطه گذار قرار دارند. نقطه گذار جایی است که بیشترین ابهام را از حیت این که آیا یک مورد بیشتر عضو یا غیر عضو است، دارد. این افراد در باب کیفیت حکمرانی خوب یا بد تردید دارند. در واقع اکثریت پاسخگویان درک منفی در باب کیفیت حکمرانی در ایران دارند.