پژوهش های زراعی ایران
سال:1385 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:20

حبوبات به عنوان دومین منبع غذایی انسان مطرح بوده و از ویژگی های غذایی و زراعی قابل توجهی برخوردار می باشند. این محصولات، از مهم ترین منابع گیاهی غنی از پروتیین و از جمله گیاهان زراعی هستند که در سراسر دنیا کشت می شوند و به شرایط آب و هوایی متفاوت از معتدل تا گرم و از مرطوب تا خشک، سازگاری یافته اند. از دیگر خصوصیات این گیاهان می توان به قابلیت همزیستی با باکتری های تثبیت کننده نیتروژن هوا و نقش آنها در حاصلخیزی و نیز تقویت و بهبود خصوصیات فیزیکی خاک اشاره کرد. در این راستا نقش حیوانات در ثبات و پایداری تولید محصولاتی مانند غلات، از جمله زمینه های تحقیقاتی می باشد که امروزه به طور وسیع در نقاط مختلف دنیا، مورد توجه می باشد. در برخی نقاط دنیا نیز با جایگزینی بقولات (شامل حبوبات) به جای آیش در نظام زراعی گندم- آیش، به موفقیت های بسیار مطلوبی در پایداری تولید دست یافته اند. با توجه به اهمیت این موضوع، اولین همایش ملی حبوبات با هدف بررسی مهم ترین فرصت ها و چالش های فرآوری تولید حبوبات در کشور، با همت پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری برخی مراکز دانشگاهی، پژوهشی و اجرایی کشور در تاریخ 29 و 30 آبان ماه 1384 در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. این مقاله با هدف ترسیم دورنمایی از راهبردهای تحقیقات حبوبات در ایران، به بررسی مجموعه مقالات ارایه شده در همایش پرداخته و ضمن ارایه رهیافت های آن، مهم ترین موارد مندرج در بیانیه پایانی همایش را ذکر می نماید.

مرحله جوانه زنی گیاهان یکی از مراحل مهم در طول دوره رشدی آنها است که اغلب تحت تاثیر تنش های محیطی بویژه شوری و خشکی قرار می گیرد. به منظور بررسی جوانه زنی اسفرزه در سطوح مختلف تنش شوری و خشکی دو آزمایش جداگانه اجرا شد. دو آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 سطح (صفر، 4-، 8- و 12- بار) در 4 تکرار برای تنش خشکی و 6 سطح (صفر، 2-، 4-، 6-، 8- و 10- بار) در 3 تکرار برای تنش شوری انجام شد. از پلی اتیلن گلایکول و کلرید سدیم به ترتیب برای ایجاد تنش خشکی و شوری استفاده گردید. نتایج دو آزمایش نشان داد با افزایش تنش شوری و خشکی به طور معنی دار از سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه کاسته شد (P≤0.01). بهترین محدوده رطوبتی برای جوانه زنی بذرهای اسفرزه شرایط عدم تنش تا پتانسیل آب 8- بار تعیین گردید. به نظر می رسد که طول ساقه چه در بین سایر صفات از حساسیت بالاتری نسبت به تنش شوری و خشکی برخوردار بود. علاوه بر آن مشاهده گردید که جوانه زنی بذرهای اسفرزه تا حدودی شرایط تنش شوری را بهتر از شرایط خشکی تحمل می کند.

به منظور تعیین مناسب ترین دوره کنترل علفهای هرز زیره سبز، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 84-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای مربوطه شامل 20، 30، 40 و 80 روز وجین در اوایل فصل رشد و 20، 30، 40 و 80 روز بدون وجین در اوایل فصل رشد، در کرتهایی به ابعاد 3´2 متر اعمال شد. فاکتورهایی که اندازه گیری شدند، شامل: عملکرد، اجزا عملکرد، شاخص برداشت، تعداد علفهای هرز و وزن خشک علفهای هرز به تفکیک گونه بود. جهت تعیین دوره بحرانی کنترل، از معادلات گامپرز و لجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که با وجین علفهای هرز زیره سبز از 24 تا 38 روز پس از سبز شدن، عملکرد کاهش نیافت و این موضوع حاکی است که وجین ابتدای فصل موثرتر از حذف علفهای هرز در اواخر فصل رشد می باشد. وجین در اواخر یا اوایل فصل رشد بجز بر تعداد چتر در بوته تاثیر چندانی بر سایر اجزا عملکرد نداشت. وجین در اواخر فصل، باعث افزایش شاخص برداشت نسبت به اوایل فصل شد. با افزایش دوره تداخل علف هرز خواه در اول فصل و یا در آخر فصل، عملکرد اقتصادی کاهش یافت و با طولانی تر شدن دوره وجین بر عملکرد اقتصادی افزوده شد. با این وجود، با افزایش طول دوره وجین در اوایل فصل رشد و یا در طی دوره کامل رشد زیره، از وزن خشک علفهای هرز کاسته شد در حالیکه با کاهش طول دوره وجین در اواخر فصل رشد و یا عدم وجین در طی دوره کامل رشد زیره، وزن خشک علفهای هرز زیاد شد. به طور کلی وجین در اوایل فصل، اثر بیشتری بر عملکرد و اجزا عملکرد زیره سبز داشت.

جوانه زنی و استقرار مطلوب گیاه یکی از مهمترین مشکلات کشاورزان در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. پیش تیمار بذر به عنوان یک راهکار جهت افزایش استقرار گیاه بویژه در شرایط نامطلوب مطرح است. در این آزمایش دو ژنوتیپ عدس با PEG و NaCl و در 3 پتانسیل اسمزی (4-، 8- و 12- بار) از هر ماده پیش تیمار شدند و سپس جوانه زنی آنها در دو شرایط عدم تنش خشکی و تنش خشکی (صفر و 8- بار) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که پیش تیمار با PEG اثر مطلوب تری بر پارامترهای جوانه زنی عدس دارد. در بین پتانسیل های اسمزی، 8- بار از PEG و 4- بار از NaCl اثرات مطلوب تری را از خود نشان دادند. ژنوتیپ MLC4 نسبت به ژنوتیپ MLC198 در پاسخ به پیش تیمار، برتری داشت. سرعت جوانه زنی، تعداد ریشه چه فرعی و نسبت ریشه چه به ساقه چه تحت تاثیر ماده پیش تیمار کننده قرار نگرفتند. در شرایط عدم تنش خشکی نسبت به شرایط تنش خشکی (پتانسیل 8- بار) پارامترهای مختلف جوانه زنی در وضعیت مناسب تری قرار داشتند.

روند تغییرات سطح زیر کشت، عملکرد و تولید گندم، جو و برنج به عنوان سه غله اصلی کشور در فاصله سالهای 82-1350 در قالب سری های زمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و وضعیت آینده تولید غلات در کشور با ادامه سری زمانی برای سالهای 1400-1382 پیش بینی گردید. نتایج نشان داد که سطح زیر کشت غلات کشور در طی دوره 32 ساله داده ها پس از افزایش اولیه تقریبا به ثبات رسیده و سطح زیر کشت فعلی تا سال 1400 حفظ خواهد شد. البته روند افزایش سطح زیر کشت گندم آبی و برنج با سرعت اندکی ادامه دارد. عملکرد غلات کشور در طی 32 سال گذشته بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافته و این افزایش که در مورد غلات آبی (62.5 کیلوگرم در سال) و برنج (69.7 کیلوگرم در سال) نسبت به غلات دیم (12.6 کیلوگرم در سال) بمراتب چشمگیرتر است، تا سال 1400 ادامه خواهد داشت. بر این اساس تولید کل غلات در کشور علیرغم ثبات نسبی سطح زیر کشت، به دلیل افزایش عملکرد در واحد سطح افزایش یافته و بر اساس پیش بینی های این تحقیق در افق 1400 از مرز 26 میلیون تن خواهد گذاشت. البته بر اساس یافته های این مطالعه تولید سرانه غلات که در طی سالهای میانی دوره مطالعه افزایش قابل توجهی یافته بود، مجددا کاهش یافته بطوریکه در حال حاضر برابر 310 کیلوگرم می باشد که نسبت به سال مبدا تغییر چشمگیری را نشان نمی دهد. بعلاوه به دلیل پیشی گرفتن رشد جمعیت از رشد تولید غلات در کشور به نظر می رسد که تا سال 1400 افزایش قابل توجهی در تولید سرانه غلات در کشور بوجود نخواهد آمد. در مجموع ارزیابی روند تولید غلات در کشور و مقایسه آن با وضعیت تولید این محصولات در جهان، آسیا و خاورمیانه نشان می دهد که تولید فعلی غلات در ایران نسبت به میانگین جهانی و میانگین منطقه ای آن مطلوب می باشد.

به منظور مطالعه اثر تراکم های مختلف گاوپنبه (Abutilon theophrasti Medicus) و تاریخ کاشت های همزمان سویا (Glycine max (L.) Merrill) و گاوپنبه بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا، آزمایشی در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. این آزمایش، با آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد و شامل 2 فاکتور تراکم گاوپنبه در 4 سطح (0، 2، 4 و 8 بوته در مترمربع) و تاریخ کاشت همزمان سویا و گاوپنبه در 3 سطح (3 اردیبهشت، 23 اردیبهشت و 13 خرداد) بود. بررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد نشان داد که افزایش تراکم گاوپنبه از طریق کاهش معنی دار در تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته سویا باعث افت معنی دار عملکرد دانه شد. تاریخ های مختلف کاشت، بر عملکرد و تمام اجزای عملکرد، اثر معنی داری داشت بطوریکه با تاخیر در کاشت، در همه اجزای عملکرد و عملکرد کاهش مشاهده شد. اثرات متقابل تراکم و تاریخ کاشت نیز بر تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف سویا معنی دار بود اما بر تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه سویا معنی دار نبود.

به منظور بررسی اثر تراکمهای مختلف کشت مخلوط زیره سبز و نخود، بر شاخصهای رشدی زیره سبز و نخود آزمایشی در سال زراعی 82-81 در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی واقع در 10 کیلومتری جنوب شرقی مشهد که دارای خاک لوم رسی بود، اجرا شد. آزمایش در قالب طرح کرتهای خرد شده نواری با چهار تکرار انجام گرفت. کرتهای اصلی شامل دو تیمار روشهای کنترل علفهای هرز ( I- یک بار وجین در مرحله سبزشدن، II- بدون وجین) و کرتهای فرعی شامل پنج تراکم مختلف نخود و زیره سبز (I- 120 بوته در مترمربع زیره سبز بدون نخود، II- 90 بوته در مترمربع زیره سبز+ 15 بوته در مترمربع نخود، III- 60 بوته در مترمربع زیره سبز+ 30 بوته در مترمربع نخود، IV- 30 بوته در مترمربع زیره سبز +45 بوته در مترمربع نخود، V- 60 بوته در مترمربع نخود بدون زیره سبز) صورت گرفت. نتایج نشان داد که روند شاخصهای رشدی در طول فصل رشد در هر دو گیاه بین تیمارهای یکبار کنترل علف هرز و عدم کنترل علف هرز از زمان وجین تفاوت معنی داری داشتند. کاهش شاخصهای رشدی با کاهش تراکم در هر دو گیاه قابل مشاهده بود که دلیل آن احتمالا کاهش تعداد بوته در متر مربع بوده است. در زیره سبز سرعت رشد محصول و شاخص سطح سبز بین تیمارهای 90 و 120 بوته در مترمربع زیره سبز در شرایط یکبار کنترل هرز تفاوت معنی داری نشان نداد، که این امر را می توان به اثرات مثبت کشت مخلوط نسبت داد. نسبت برابری زمین به عنوان مهمترین شاخص ارزیابی کشت مخلوط، نشان از برتری نسبت تراکم 90 بوته در مترمربع زیره سبز همراه با 15 بوته در مترمربع نخود داشت.

در سالهای اخیر استفاده از اثرات آلیلوپاتیک در مدیریت تلفیقی نظر بسیاری از متخصصین را به خود جلب کرده است. به منظور بررسی اثرات مقادیر مختلف بقایای گیاه هفت بند بر درصد ظهور و رشد گیاهچه گوجه فرنگی و ذرت دو آزمایش در قالب کاملا تصادفی با 4 و 5 تکرار بترتیب برای ذرت و گوجه فرنگی، در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. بقایای هفت بند به میزان صفر (شاهد)، 0.33، 0.67، 1 و 1.33 درصد به خاک گلدان افزوده شد. عکس العمل درصد رویش و رشد گیاهچه گونه های مورد آزمایش به مقادیر مختلف بقایای هفت بند متفاوت بود. افزایش بقایا درصد رویش را در گوجه فرنگی افزایش، ولی در ذرت کاهش داد. افزایش بقایا به ترتیب باعث افزایش 33.9 درصد و 39.9 درصد سطح برگ در گوجه فرنگی و ذرت شد. وزن خشک بخش هوایی نیز تحت تاثیر مقدار بقایا در خاک قرار گرفت و به ترتیب به میزان 36.5 درصد و 46.7 درصد در گوجه فرنگی و ذرت افزایش نشان داد. وزن خشک ریشه گوجه فرنگی و ذرت به ترتیب با افزایش بقایا به میزان 67.2 درصد و 54.5 درصد افزایش نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که مقادیر مختلف بقایای هفت بند در خاک بر درصد رویش گوجه فرنگی اثر تحریک کننده، ولی بر درصد رویش ذرت اثر بازدارندگی داشت. همچنین بقایای هفت بند بر رشد گیاهچه هر دو گونه اثر تحریک کنندگی داشت و وزن خشک ریشه دو گونه مورد آزمایش بیشتر از اندامهای هوایی تحت تاثیر مقادیر بقایای هفت بند قرار گرفت.

به منظور ارزیابی تنوع گونه ای، کارکردی و ساختار جوامع علفهای هرز مزارع گندم و چغندرقند استانهای مختلف کشور، مطالعه ای با استفاده از داده های حاصل از پرسشنامه گزارش نهایی طرح مبارزه با علفهای هرز مزارع گندم و چغندرقند استانهای مختلف کشور و نیز آمار و اطلاعات منتشر شده سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی انجام شد. نتایج نشان داد که گونه های علفهای هرز موجود در مزارع گندم و چغندرقند استانهای مختلف کشور به ترتیب 72 و 52 گونه می باشند. در مزارع گندم، دو خانواده گندمیان و کاسنی به ترتیب متنوع ترین خانواده علفهای هرز تک لپه و دولپه بودند. متنوع ترین خانواده علفهای هرز دو لپه و تک لپه در مزارع چغندرقند، به ترتیب خانواده شب بوییان و گندمیان بودند. از نظر گروه های کارکردی علفهای هرز در مزارع گندم، در سطح تشابه 75 درصد، استانهای کشور در سه کلاستر مجزا قرار گرفتند. در بین کلیه استانهای کشور، استان تهران و آذربایجان شرقی بالاترین درصد تشابه (71 درصد) را از نظر تنوع گونه ای علفهای هرز مزارع گندم دارا بودند. از نظر گروه های کارکردی علفهای هرز در مزارع چغندرقند نیز استانهای کشور در سطح تشابه 75 درصد در سه کلاستر مجزا قرار گرفتند. در بین استانهای کشور، از نظر تنوع گونه ای علفهای هرز مزارع چغندرقند، استانهای همدان و کهکیلویه و بویراحمد، بالاترین درصد تشابه (71 درصد) را نشان دادند و کمترین درصد تشابه بین استانهای ایلام- اردبیل و خوزستان- اردبیل مشاهده شد.

به منظور بررسی اثر فواصل آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزا عملکرد دو توده بومی رازیانه، آزمایشی در دو سال زراعی 1382-1381 و 1383-1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. این آزمایش به صورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: فواصل مختلف آبیاری در سه سطح (10، 20 و 30 روز)، دو توده بومی (خراسان و کرمان) و تراکم در 4 سطح (40، 50، 67، 100 بوته در مترمربع). فواصل بین ردیف ها ثابت (25 سانتیمتر) و تراکم از طریق تغییر فواصل روی ردیف ها (4، 6، 8 و 10 سانتیمتر) تنظیم شد. نتایج نشان داد که آبیاری اثر معنی داری بر اندامهای رویشی و زایشی رازیانه داشت. با افزایش فواصل آبیاری، ارتفاع، وزن خشک ساقه کل، وزن خشک کل تعداد انشعابهای فرعی در متر مربع، تعداد چتر در متر مربع، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر بارور در انشعاب اصلی، تعداد کل چتر در انشعاب فرعی، تعداد چترک در چتر، وزن هزار دانه و عملکرد دانه روند کاهش داشت. تعداد انشعابهای اصلی در متر مربع و تعداد دانه در چترک از روند ثابتی پیروی نکرد. توده خراسان از نظر ارتفاع و وزن هزار دانه نسبت به توده کرمان برتری داشت، اما تعداد انشعابهای اصلی در متر مربع، تعداد انشعاب فرعی در متر مربع، تعداد چتر در متر مربع، تعداد چتر بارور در انشعاب اصلی، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک و عملکرد دانه در توده کرمان بیشتر از خراسان بود. دو توده از نظر وزن خشک ساقه، وزن خشک کل، تعداد چتر در بوته و تعداد چتر در انشعاب فرعی اختلاف معنی داری نداشتند. با افزایش تراکم از 40 به 100 بوته در متر مربع، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر بارور در انشعاب اصلی، تعداد چترک در چتر و تعداد دانه در چترک روند کاهشی نشان داد که این کاهش از نظر آماری معنی دار بود. وزن هزار دانه تحت تاثیر تراکم واقع نشد، اما وزن خشک ساقه، وزن خشک کل، تعداد انشعابهای اصلی در متر مربع، تعداد انشعاب فرعی در متر مربع، تعداد چتر در متر مربع و عملکرد دانه با افزایش تراکم افزایش یافت. تعداد چتر در انشعاب فرعی با تغییر تراکم از روند ثابتی پیروی نکرد. نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین عملکرد دانه رازیانه در توده بومی کرمان با فواصل آبیاری 10 روز و تراکم 100 بوته در متر مربع حاصل شد.

به منظور بررسی پاسخ ژنوتیپ های مختلف نخود (Cicer arietinum L.) به تاریخ کاشت و ارزیابی تاثیر تنش خشکی انتهای فصل رشد بر بعضی صفات کمی و شاخص های تحمل این گیاه زراعی، آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 83-1382 در ایستگاه تحقیقات دیم کوهدشت (منطقه ای نیمه گرمسیری در جنوب غربی استان لرستان) به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. کرت های اصلی شامل سطوح تاریخ کاشت (پاییزه، زمستانه و بهاره) و کرت های فرعی شامل سه ژنوتیپ نخود (ILC482، توده محلی گریت و هاشم) بود. با تاخیر در زمان کاشت و مصادف شدن مرحله پر شدن دانه با تنش خشکی و درجه حرارت های نسبتا بالا در انتهای فصل رشد، تولید زیست توده و عملکرد دانه نخود به ترتیب به میزان 66 و 89 درصد کاهش یافت. کاهش عملکرد عمدتا به دلیل کاهش تعداد غلاف در بوته (60 درصد) و کاهش وزن صد دانه (32 درصد) بود. بر اساس شاخص تحمل به تنش فرناندز، توده محلی گریت، هم در شرایط مطلوب (کشت زمستانه) بیشترین عملکرد دانه (1464.3 کیلوگرم در هکتار) را داشت و هم در مواجه با شرایط تنش خشکی و درجه حرارت بالا (کشت بهاره) دارای بیشترین عملکرد (302 کیلوگرم در هکتار) بود.

استفاده از ژنوتیپ های متحمل به تنشهای محیطی یکی از راهکارهای اجرایی سیستم کشاورزی پایدار می باشد. از آنجایی که زمستان مناسب برای بررسی و انتخاب ژنوتیپ های مقاوم به سرما و یخبندان از هر 10 سال فقط یکبار احتمال وقوع دارد، بنابراین اتکا به روشهای آزمایشگاهی توام با یادداشت برداریهای مزرعه ای، راهی مناسب برای انتخاب مواد جهت تحمل به سرما و یخبندان است. این بررسی در همین راستا در سال 81-1380 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. 20 تیمار موجود، ژنوتیپ های امید بخش آزمایش یکنواخت سراسری گندم مناطق سرد بودند که از بین آن ها ژنوتیپ هایی جهت مناطق سرد کشور معرفی خواهند شد. با استفاده از روش یخبندان طوقه ژنوتیپ های مورد بررسی تا 20- درجه سانتی گراد در شرایط کنترل شده، مورد تیمار قرار گرفتند، و پس از آن درصد بقا پس از یخبندان محاسبه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ شماره 9 بالاترین درصد بقا پس از یخبندان (98.33%) و ژنوتیپ شماره 7 کمترین درصد بقا پس از یخبندان (66.67%) را دارا بودند. ژنوتیپ شماره 9 کمترین میزان رطوبت طوقه و ژنوتیپ شماره 7 دارای میزان رطوبت طوقه غیر معنی دار با ژنوتیپ های برتر از نظر این صفت بودند. همبستگی بسیار قوی و منفی (r=-0.701) بین درصد بقا پس از یخبندان و میزان رطوبت طوقه وجود داشت. از دیگر صفاتی که رابطه معنی دار با درصد بقا پس از یخبندان داشت، مرحله رشد آغازه های سنبله (r=-0.619) بود. همبستگی معنی داری بین درصد بقا پس از یخبندان و تعداد روز تا ظهور سنبله (r=-0.207) و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک (r=-0.208) وجود نداشت. درصد بقا پس از یخبندان با میانگین یادداشت برداری های مزرعه ای تحمل به سرما در 5 ایستگاه منطقه سرد کشور، رابطه مثبت و معنی داری (r=-0.416) داشت، بنابراین می توان نتیجه گرفت که روش یخبندان طوقه و متعاقب آن محاسبه درصد بقا پس از یخبندان روشی مطمئن برای برآورد تحمل به سرما و یخبندان ژنوتیپ های گندم در شرایط طبیعی می باشد.

در شرایط تغییر اقلیم، شاخص های اقلیمی کشاورزی دستخوش تغییر شده و با ارزیابی تغییر این شاخص ها امکان بررسی واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی آینده میسر خواهد شد. به نظر می رسد تجزیه به مولفه های اصلی و آنالیز کلاستر تکنیک های مناسبی برای آنالیز شاخص های اقلیمی کشاورزی در مقیاس منطقه ای و تعیین شباهت ایستگاههای تحت بررسی و گروهبندی آنها از نظر تشابه خصوصیات اگروکلیماتیک می باشند. از این رو بمنظور آنالیز شاخص های اقلیمی کشاورزی در مقیاس منطقه ای و تعیین شباهت 36 ایستگاه کشور و گروهبندی آنها از نظر تشابه خصوصیات اگروکلیماتیک تحت شرایط آینده اقلیمی 55 شاخص اگروکلیماتیک در شرایط فعلی و برای سالهای 2025 و 2050 محاسبه شده و در ادامه جهت ارزیابی ایستگاههای مختلف کشور از تکنیک تجزیه به مولفه های اصلی استفاده شد. سپس بمنظور تعیین شباهت ایستگاههای تحت بررسی و گروهبندی آنها از نظر تشابه خصوصیات اگروکلیماتیک از آنالیز کلاستر استفاده شد. با اجرای تکنیک تجربه به مولفه های اصلی، 5 مولفه اصلی اول که شامل 1) مجموعه اطلاعات درجه حرارت، 2) مجموعه اطلاعات بارندگی، حداقل درجه حرارت در زمستان، 3) حداکثر درجه حرارت در زمستان، 4) بارندگی زمستان، حداکثر درجه حرارت در بهار، تابستان و پاییز و 5) درجه روزهای رشد در بهار و زمستان، بارندگی تابستان، بودند حدود 97 درصد واریانس کل را توصیف کردند. همچنین بر اساس نتایج آنالیز کلاستر، در شرایط اقلیمی فعلی شهرستانهای تحت بررسی از نظر تشابه شاخص های اقلیمی کشاورزی در 10 ناحیه قرار گرفتند. در حالیکه در شرایط تغییر اقلیم، شهرستانهای تحت بررسی برای سال 2025 در هشت گروه و برای سال 2050 در هفت ناحیه قرار گرفتند. بر اساس این نتایج در شرایط آینده اقلیمی کشور تشابه بین مناطق از نظر شاخص های اقلیمی کشاورزی افزایش یافته و تنوع اقلیمی کشاورزی کشور در مقایسه با شرایط فعلی کاهش خواهد یافت.