قلم
سال:1388 | دوره:5 | شماره:9 |تعداد مقالات:7

این مقاله به بررسی شیوه های استدلال در رمان معروف پرک می پردازد. استدلال در یک متن داستانی همانند استدلال در یک متن فلسفی یا جدلی بطور مستقیم انجام نمی گیرد بلکه مولف یا راوی به ترفندهای پیچیده دست می یازد تا افکار ظاهرا بی طرفانه خویش را در میان گذاشته و خواننده را مجاب کرده یا حتی فریب دهد. نقش پدیده زاویه دید در آشکار ساختن استدلال اساسی است. زاویه دید تنها به نگاه محدود نمی گردد، بلکه مرکب از مجموعه ای متشکل از عناصر نشانه شناختی-بوطیقایی است. در این مقاله با استفاده از مثالی برگرفته از رمان معروف ''زندگی طرز مصرف'' نوشته ژرژ پرک نویسنده معروف فرانسوی به نقش این پدیده و ادات دستوری برهان آوری (همانند ''اما'') در نمایانگر شدن استدلالهای جانبدارانه (در ظاهر بی طرفانه) و شیوه های استتار آن می پردازیم.

این مقاله بررسی اجمالی چگونگی تشکیل شعری است که پیام های جدیدی را نوید می دهد. هدف این شعر که بیشتر به طبیعت می پردازد این است که فکر فلسفی این دوره را با مفهوم جدید قوه ی تخیل تلفیق دهد. این نوع جدید ادبی در نظر دارد تا یک منظره جدیدی از طبیعت را بعد از مشاهده دقیق انتخاب کرده و با آمیختن آن با قوه تخیل، تصویری جامع از آن را ارایه دهد.اما سوالی که به ذهن می رسد این است که این شعر جدید چیست و از کجا سرچشمه می گیرد و در نهایت آیا عوامل و نظریه های دیگر در پیدایش این نوع جدید دخیل می باشند؟

این مقاله که بر اساس آموزه های روایت شناسانه بنا نهاده شده، کار خود را بر اصولی که ژرار ژنت در کتاب آرایه های 3 مطرح کرده بنیان نهاده است. این تحقیق کوششی است برای مطالعه چگونگی حضور راوی در داستان آوای شبانی نوشته آندره ژید. در حقیقت نحوه حضور راوی و موضع گیری هایش در صحنه های مختلف و نیز چگونگی ارتباط با خواننده و درگیر کردن وی با متن اهداف این مقاله را تشکیل می دهند. راوی این داستان به روش های مختلف می کوشد ردپای خود را در جای جای متن قرار دهد و از مخاطب خود نیز می خواهد که بیکار ننشیند و در خلال فرآیند روایت حضوری فعال داشته باشد. این راوی از روش های مختلف بهره می گیرد تا ارتباط خود را با مخاطب به نحوی مستقیم حفظ کند چرا که در دید او یک مخاطب نباید غیرفعال باشد و باید او را وارد دنیای روایت کرد. خواندن این کتاب مسلما، به علت نداشتن پیچیدگی های روایی، مشکلات زیادی برای خواننده ایجاد نمی کند با این حال چگونگی این حضور و ابزارهای مورد استفاده در این زمینه برای اعطای جایگاهی تاثیرگذار به مخاطب می تواند برای خواننده آگاه و علاقمند جذاب باشد.

گوستاو فلوبر به واسطه آن چه که در دنیای ادبیات خلق کرده است، «مرد تاریخی» باقی می ماند، چرا که هیچ گاه واقعه تولد خویش را حادثه ای ساده نپنداشت. او بر فراز «توده های مردم» قد علم کرد تا نظریات محیط «طبیعی» خویش را به چالش کشد و رابطه اش را با آنچه احاطه اش کرده، بگسلد.اما فرای تمام آثار فلوبر و تفاسیر گسترده ای که بر این آثار از بدو پیدایششان انجام گرفته است، مراسلات گوستاو فلوبر گنجینه ای حقیقی از مشاهدات و تفاسیر (غالبا منتقدانه) در تمامی زمینه ها به شمار می رود که ما را برآن داشت تا به بررسی هنر فلوبر در نگارش مجموعه مراسلات وی بپردازیم. آنچه که بیش از هرچیز خواننده را شگفت زده می کند همان صداقت باور نکردنی و کمبود مشهود استانداردهای ادبی مجموعه مراسلات فلوبر در مقایسه با رمان های اوست. نامه های فلوبر به واسطه فراوانی ایده هایی که از چارچوب های عادی مفاهیم روزمره خارج می شوند، باور نکردنی هستند. این نامه ها، گفتگویی با مخاطبین گوناگون مانند ولتر هستند که ماهیت مشترکی از فلوبر را به فاصله یک قرن تشکیل می دهند.فلوبر هرگز نخواسته است که چیزی را توضیح دهد یا توجیه کند. او نه اطلاع رسانی می کند نه راه حل ارایه می کند و نسل های پس از او با درک قابلیت هایش، وی را ستوده اند.

اعتقاد به استقلال مولفه معنایی گفتمان ما را سوق می دهد که درکل گفتمان را بر اساس سه سطح معنایی درجه بندی شده متفاوت تقسیم کنیم: سطح عینیت بخشی، سطح مضمون سازی و سطح ارزش گذاری. در سطح عینییت بخشی و مضمون سازی در عین نفاوت ذاتی با یکدیگردر کنار هم مطرح می شوند، چرا که سطح عینیت بخشی ناشی از دریافت حسی می باشد، حال آن که سطح مضمونی با جنبه مفهومی خود تعریف می شود. و اما در خصوص سطح ارزش گذاری باید در نظر گرفت که هر مقوله معنایی می تواند خود بر اساس مقوله متضاد ارزشی مثبت/منفی ارزش گذاری شود. مقاله حاضر که بر اساس تئوری های روایی گرماس نوشته شده است ابتدا به تجزیه و تحلیل مضمون بردگی که در سطح ژرفای گفتمان مطرح می شود پرداخته و نشان می دهد که چگونه عینیت بخشی این مضمون در سطح رویه گفتمان صورت می گیرد، سپس نشان خواهد داد چگونه در این اثر بردگی قهرمان ارزش گذاری مثبت می شود.

با ترویج روش های برقراری ارتباط گرایش به "واقعیت" در آموزش زبان ابعاد گسترده تری یافته است.روش های یاد شده نه تنها تاکید بر استفاده از منابع واقعی زبان در کنار منابع آموزشی دارند بلکه استفاده ای واقعی و طبیعی از این منابع و همچنین استفاده از زبان در موقعیت طبیعی و غیرتصنعی را نیز مد نظر دارند. منابع واقعی زبان با وجود امتیازات فراوان (تنوع شکلی، اطلاعات غنی) نیاز مبرم به برنامه ریزی آموزشی و درسی با در نظر گرفتن مخاطبین زبان آموز دارند. این منابع از همان ابتدای آموزش و در سطوح مبتدی می توانند با طرح تمرینات و فعالیت های مناسب مورد استفاده قرار گرفته و زبان آموز را برای روبرویی با واقعیت زبان آماده سازد.گروهی بودن این تمرینات و فعالیت ها احساس امنیت خاطر به تک تک اعضای گروه داده، نتیجه کار را بهبود می بخشد و موقعیت طبیعی برای کاربرد زبان مورد آموزش را در تبادلات گروهی ایجاد می کند. بدین ترتیب بکارگیری زبان به گونه ای واقعی و طبیعی جایگزین مکالمات مصنوعی در موقعیت های تخیلی که توسط متدهای سمعی و بصری رایج شده و کم و بیش در آموزش ما با روش های برقراری ارتباط باقی مانده است خواهد شد.

داستان کوتاه های آل احمد در بازشناخت و کندوکاو گزاره های ناخودآگاه جمعی و مختصات ساختارهای اجتماعی از منابع قابل تامل و بررسی به شمار می روند. از این منظر متن آل احمد نمونه ای زبده و متشخص از ادبیاتی به شمار می رود که همواره پذیرای تحلیل های جامعه شناختی و مردم شناسانه بوده است.داستان بچه مردم به خوبی همگونی و همنوایی درونمایه ها و ساختارهایی که در متن مطرح شده را با مختصات، زیرساخت ها، کنشگرها و بایسته های فرهنگی-اجتماعی که در جهان بیرون اتفاق می افتد را به تصویر می کشد. به گونه ای که همنوایی و تطابق این گزاره ها در درون متن و در مولفه های بنیادین اجتماع حتی در سطح قالب و سبک نمود و بروز عینی یافته اند. بدین ترتیب، متن بچه مردم همان اندازه که تصویری واقع گرایانه و شخصی از دریافت های نویسنده است، تفسیری خردمندانه از پیش زمینه های کنش های اجتماعی و رفتارهای فرهنگی به دست می دهد.