اپیدمیولوژی ایران
سال:1396 | دوره:13 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

مقدمه و اهداف: اپیدمیولوژی ابزار و علم تهیه شواهد برای تصمیم گیری است و به عنوان یکی از شاخه های اصلی پزشکی شناخته شده است. هدف مطالعه حاضر شناخت راهکارهای ارتقا جایگاه اپیدمیولوژی از طریق انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران بود تا فارغ التحصیلان این رشته بتوانند نقش موثر و مثبت و مرتبطی در بخش های مختلف کشور ایفا نمایند.روش کار: این مطالعه در سال 1394 صورت گرفت. جمع آوری دیدگاه ها و نظرات اعضا انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران با استفاده از ایمیل صورت گرفت. دیدگاه های جمع آوری شده اعضا با استفاده از روش های کیفی دسته بندی شد.یافته ها:نتایج این مطالعه منجر به شناخت بعضی از راهکارهای ارتقا جایگاه اپیدمیولوژی در نظام سلامت از طریق اعضا انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران شد.نتیجه گیری: انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران باید نقش موثرتری در ارتقا جایگاه این رشته در نظام سلامت ایفا نماید. ارتباط موثر با اعضا، تشکیل نشست های گروهی، حمایت طلبی و مذاکره، بعضی از راهکارهایی هستند که می توانند به ایفای نقش موثرتر انجمن در ارتقا جایگاه اپیدمیولوژیست ها کمک کند.

مقدمه و اهداف: نوروپاتی ازجمله عوارض شایع دیابت است که می تواند سبب ناتوانی حرکتی در بیمار مبتلا به دیابت گردد. هدف از انجام این مطالعه، تعیین عوامل موثر بر زمان رخداد نوروپاتی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 با استفاده از مدل مخاطرات متناسب کاکس است.روش کار: در این پژوهش، کلیه بیماران (371 بیمار) مبتلا به دیابت نوع 2 و فاقد نوروپاتی که از سال 1385 در کلینیک دیابت فریدون شهر اصفهان تشکیل پرونده داده بودند، وارد مطالعه و وضعیت ابتلا به نوروپاتی آن ها تا پایان سال 1394 به صورت مستمر پیگیری شد. کلیه محاسبات با نرم افزار) R نسخه 3.2.3) و آزمون ها با در نظر گرفتن خطای 0.05 انجام شد.یافته ها: در پایان دوره 10 ساله مطالعه، بروز تجمعی و شیوع نوروپاتی به ترتیب 30.7% و 41.6% برآورد شد. با روش ناپارامتری کاپلان مایر، میانگین زمان تشخیص نوروپاتی 76.6±5 ماه پس از اولین تشخیص دیابت بود (83.8±8 ماه در مردان و 72.7±6 ماه در زنان). طبق مدل نیمه پارامتری رگرسیون کاکس، نرخ بقای بدون بیماری (Disease-Free Survival) یک ساله، دوساله، پنج ساله و هشت ساله به ترتیب 0.867، 0.819، 0.647 و 0.527 بود و متغیرهای سابقه دیابت در فامیل درجه یک، جنسیت، HbA1c  و مدت زمان ابتلای به دیابت، می توانند به عنوان عوامل موثر بر «زمان» رخداد نوروپاتی شناخته شوند (P<0.05).نتیجه گیری: کنترل قند خون و ارزیابی مرتب پاها در بیماران با زمان ابتلای دیابت طولانی تر به ویژه زنان دارای سابقه خانوادگی دیابت، میزان بروز و سرعت پیشرفت نوروپاتی را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می بخشد.

مقدمه و اهداف: هدف از انجام این مطالعه مقایسه روش برآوردگر ذاتی با روش توصیفی سن، دوره و همگروه است که برای تشخیص روندهای سن، هم گروه و دوره زمانی در میزان های بروز، شیوع و میرایی استفاده می شود.روش کار: برای شرح روش کار از داده های مربوط به دو مطالعه بررسی روند مصرف مواد غیرقانونی و الکل و روند مصرف سیگار در دانشجویان دختر دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال 85 تا 88 استفاده شده است. ابتدا مدل توصیفی سن، همگروه و دوره و سپس مدل تحلیلی برآوردگر ذاتی نشان داده شده و مزایا و معایب آن ها ذکرشده و نتایج آن ها مقایسه شده است.یافته ها: برای شیوع مصرف سیگار، هر دو روش برای اثر سن، همگروه و دوره زمانی یک روند افزایشی، کاهشی و افزایشی نشان دادند. روش برآوردگر ذاتی توانست اثر پیشگیری کننده عامل سنین پایین در مصرف سیگار را نیز نشان دهد. با مشاهده نمودارهای روش توصیفی همگروه در مصرف الکل برای دختران دانشجو، تقریبا در همه گروه های سنی، از هم گروه های قدیمی تر به جدیدتر یک روند کاهشی دیده شد. درحالی که در روش برآوردگر ذاتی، اثر همگروهی برای مصرف الکل دختران دانشجو دیده نشد.نتیجه گیری: به نظر می رسد در حال حاضر روش برآوردگر ذاتی بهترین انتخاب برای حل مشکل وابستگی خطی بین سه عامل سن، همگروه تولد و دوره زمانی در این مطالعات است. ولی محققین بایستی با احتیاط و آگاهی از مشکلات و تله های ایجادشده توسط این نوع مطالعات از آن استفاده کنند.

مقدمه و اهداف: افراد مبتلا به اختلالات مصرف الکل تحت تاثیر رفتارهای پرخطری هستند که اثرات مخرب برای خود و اطرافیان شان دارد. هدف اصلی برای غربالگری مصرف الکل، شناسایی افراد مبتلا به اختلالات مصرف الکل یا شناسایی افرادی است که در معرض خطر بالا برای پیشرفت به سمت اختلالات یا مشکلات مصرف الکل هستند. در طول زمان چندین ابزار غربالگری برای این منظور ساخته شده است لذا مطالعه حاضر با هدف معرفی و مرور ابزارهای غربالگری متداول و پرکاربرد برای شناسایی مشکلات و اختلالات مصرف الکل موجود در دنیا انجام شده است.روش کار: نوع این مطالعه، مروری روایتی (Narrative review) است. برای یافتن ابزارهای موجود در زمینه ی شناسایی مشکلات یا اختلالات مصرف الکل، پایگاه های Web of Science (ISI)، Pubmed و Scopus را با ترکیبی از کلمات کلیدی، الکل(Alcohol) ، ابزار (Tools or Instruments)، آزمون (Test)، مشکل (Problem)، مصرف (Use) و اختلال مصرف (Use disorder)، مورد جستجو قرار گرفت.یافته ها: ازجمله ابزارهای متداول برای غربالگری وجود اختلالات مصرف الکل عبارت اند از: آزمون شناسایی اختلالات مصرف الکل (AUDIT)، ابزار چهار سوالیCAGE ، آزمون غربالگری الکلیسم میشیگان (MAST)، و ابزارهای غربالگری T-ACE و TWEAK که به طور خاص برای بررسی مصرف الکل در زنان باردار استفاده می شوند. فرم های کوتاه شدهAUDIT ، ابزارهای RAPS و آزمون غربالگری POSIT و CRAFFT نیز از جمله دیگر ابزارها در این خصوص هستند.نتیجه گیری: در طول زمان، ابزارهای غربالگری مختلفی برای شناسایی مشکلات و اختلالات مصرف الکل ارائه شده است. بر این اساس، نیاز است با توجه به اهداف غربالگری، سوال پژوهش و جمعیت مورد مطالعه، آزمون غربالگری مناسب انتخاب و استفاده شود.

مقدمه و اهداف: در بررسی خطرپذیری کودکان خردسال در ارتباط با مصدومیت آنان به ابزاری عملی و هزینه- اثربخش جهت ارزیابی این رفتار کودکان نیاز است. هدف این مطالعه ارزیابی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی چک لیست رفتار خطرآفرین کودک (IBC) است.روش کار: در این مطالعه روان سنجی، پس از انجام روایی ترجمه (روش استاندارد ترجمه- بازترجمه)، نسخه نهایی پرسشنامه طی بررسی روایی محتوا و صوری و بر اساس توافق صاحب نظران آماده گردید. این نسخه میان 300 نفر از مادران کودکان 5-2 ساله مراجعه کننده به مهدهای کودک در شهر تهران توزیع گردید. روایی همگرا از طریق بررسی همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و نیز همبستگی هر آیتم با امتیاز کل ابزار ارزیابی شد. پایایی پرسشنامه به روش آزمون- بازآزمون با مشارکت 55 نفر از مادران و مقایسه نمرات کسب شده در دو مرحله با استفاده از ضریب همبستگی و ضریب همبستگی درون رده ای (ICC) مورد قضاوت قرار گرفت.یافته ها: نتایج CVR برای صد در صد آیتم ها، خوب و بین 0.6 تا 1، و CVI کلی از نظر تناسب و شفافیت معادل 0.93 و از نظر سادگی معادل 0.92 و قابل قبول بود. ضریب آلفای کرونباخ، 0.87 بود. هر 24 آیتم IBC همبستگی خوب و مستقیمی با امتیاز کل ابزار داشتند (r=0.32-0.71). نتایج پایایی نیز تاییدکننده پایایی نسخه فارسی IBC در طول زمان بود (ICC=0.86؛ r=0.90).نتیجه گیری: نسخه فارسی IBC، ابزار معتبری است که می تواند در بررسی خطرپذیری کودک و ارتباط آن با مصدومیت های مختلف کودکان 5-2 ساله در ایران بکار رود.

مقدمه و اهداف: یکی از راه های پایش رشد استفاده از منحنی های تن سنجی است. مقایسه این شاخص با مرجع جهانی آن به دلیل اختلافات نژادی و سطح بهداشتی- رفاهی خالی از اشکال نیست و طراحی مرجع بومی ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف مقایسه شاخص های رشدی دختران و پسران 18-5 ساله شهر اصفهان با مقدارهای استاندارد به انجام رسید.روش کار: در این مطالعه مقطعی 53839 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. صدک های شاخص توده بدنی، قد و وزن با استفاده از روش LMS و بهره از نرم افزار LMS light محاسبه شدند. پس از نرمال سازی شاخص های رشد میانگین و انحراف معیار نمره ها در هر گروه سنی محاسبه و نمودار شاخص های تن سنجی در برابر صدک های 5، 50 و 95 مرجع NCHS رسم شد.یافته ها: میانگین±انحراف معیار نمره های SDS در تمامی رده های سنی برای شاخص توده ی بدنی در گروه پسران و دختران به ترتیب برابر (0.004±0.029-) و (0.014±0.062) محاسبه شدند، که بیان گر عدم اختلاف با مقدار مرجع است. صدک 95 شاخص توده بدنی در جمعیت مرجع با صدک 90 این شاخص در جامعه مورد بررسی در این مطالعه هم خوانی داشت. هم چنین شاخص وزن در پسران پیش از 13 سالگی، بالاتر از مقدار استاندارد و پس از آن به زیر خط مرجع می رود. این در حالی است که در گروه دختران شاخص وزن همواره بالاتر از مقدار مرجع قرار دارد.نتیجه گیری: با توجه به تفاوت الگوی رشد و نیز کم تر بودن مقدارهای تن سنجی به ویژه در بین پسران، تعریف منحنی های رشد ملی می تواند راه گشای بهتری در سیاست گذاری های آینده کشور باشد.

مقدمه و اهداف: اقدام به خودکشی یک از چالش های بهداشت عمومی بوده که فرد، خانواده و حتی جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. مطالعه اپیدمیولوژی خودکشی به عنوان یکی از مهم ترین اقدامات در برنامه ادغام و پیشگیری اولیه از خودکشی در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه تعیین شده است. مطالعه حاضر به بررسی موارد اقدام به خودکشی در استان خراسان رضوی در سال 1394-1393 می پردازد.روش کار: این مطالعه مقطعی بر روی افراد اقدام کننده به خودکشی مراجعه کننده به واحدهای بهداشتی- درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در بازه زمانی 1/5/1393 لغایت 31/4/1394 انجام شد. 17 پرسشگر آموزش دیده از 14 شهرستان و سه مرکز مرجع مراجعات موارد اقدام به خودکشی در شهر مشهد داده های جمعیت شناختی، زمان، دلیل و روش اقدام به خودکشی را جمع آوری کردند.یافته ها: 4082 مورد اقدام به خودکشی رخ داده بود که معادل بروز سالانه 97.2 در صد هزار نفر جمعیت است. اکثر موارد اقدام به خودکشی در زنان (675، 76%) و در گروه سنی 15-24 سال (496، %57) قرار داشت. در هر دو جنس افراد متاهل (543، 61%)، تحصیلات راهنمایی/ متوسطه (548، 63%) و درآمد ماهانه زیر نیم میلیون تومان (438، 80%) بیشترین موارد را به خود اختصاص داده بود. شایع ترین دلیل اقدام به خودکشی اختلاف خانوادگی (380، 47%) و شایع ترین روش مسمومیت دارویی (632، 81%) بود.نتیجه گیری: غالبا به دلیل انگ اجتماعی، با مساله خودکشی به صورت محافظه کارانه برخورد می شود. به نظر می رسد طراحی مداخلات پیشگیری برای گروه های پرخطر بر اساس یافته های این مطالعه می تواند به بهبود وضع موجود کمک شایانی نماید.

مقدمه و اهداف: آگاهی از میزان دانش بهداشتی یک جمعیت و نقاط ضعف سواد سلامت مردم برای برنامه ریزی های آموزشی الزامی است. مطالعه حاضر یک مطالعه ارزیابی جامعه است که به منظور ایجاد زیربنایی مناسب جهت برنامه ریزی های آموزشی، به بررسی سطح سواد سلامت ساکنین جزیره هرمز منجر شد.روش کار: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی تحلیلی است که روی افراد بالای 18 سال و در تابستان 1394 در جزیره هرمز انجام شد. جمع آوری اطلاعات با دو پرسشنامه اطلاعات پایه ای شامل سن، جنس، وضعیت تاهل، سن ازدواج و سوالات غیرمستقیم جهت سنجش وضعیت اقتصادی افراد همچنین فرم کوتاه پرسشنامه سواد سلامت عملکردی بزرگسالان برای اندازه گیری توانایی بیماران در خواندن و درک مفاهیم مرتبط با سلامت انجام شد. تجزیه و تحلیل با رگرسیون خطی انجام شد.یافته ها: اطلاعات 486 نفر در این مطالعه تجزیه و تحلیل شد. میانگین سنی افراد 39 سال (79-18) و 48 درصد زن بودند. میانگین بعد خانوار 4.5 نفر به دست آمد. میانگین نمره کسب شده افراد تحت بررسی 58.06 به دست آمد. 35 درصد سواد سلامت نه چندان کافی، 18.21 درصد سواد سلامت کافی، 12.29 درصد سواد سلامت ناکافی و 7.14 درصد سواد سلامت عالی داشتند. سطح تحصیلات (P<0.001)، وضعیت اقتصادی (P<0.001) و سن (P<0.001) متغیرهای اصلی تاثیرگذار بر سواد سلامت در نمونه مورد بررسی بودند.نتیجه گیری: ارزیابی جامعه نشان داد گروه های سنی مسن تر از سواد سلامت کافی برخوردار نیستند. وضعیت بد اقتصادی در کنار سطح پایین سواد باعث تمایل کمتر افراد برای یادگیری دانش سلامت و درنتیجه پایین بودن سطح سواد سلامت در جزیره هرمز است.

مقدمه و اهداف: انتقال خون منظم در بیماران مبتلا به کم خونی همولیتیک ارثی، به خصوص تالاسمی، موجب بقای بیشتر آن ها می شود اما از طرفی احتمال ورود ویروس های منطقه ای مثل ویروس هپاتیت از راه انتقال خون بالاتر می رود. به منظور مشخص کردن این بیماری ها و سایر عوارض در افراد مبتلا به بتاتالاسمی، این مطالعه با هدف بررسی اپیدمیولوژیک و بالینی افراد مبتلا به بتاتالاسمی در شهرستان دزفول در سال 1394 انجام شد.روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی جمع آوری اطلاعات با مراجعه به پرونده های موجود به صورت سرشماری در درمانگاه تالاسمی شهرستان دزفول صورت گرفت. این اطلاعات شامل جنسیت، سن، محل سکونت، قومیت، گروه خونی، نوع خون تزریقی، فاصله تزریق خون، داروهای مصرفی، واکسیناسیون های انجام شده، بیماری های زمینه ای، عمل های جراحی انجام شده و زمان انجام آن ها بودند.یافته ها: پرونده 174 بیمار مبتلا به بتاتالاسمی با میانگین سنی 23.60 سال وارد مطالعه گردید. در این مطالعه 23 نفر (13.2 درصد) تالاسمی نوع اینترمدیا و 151 نفر (86.8 درصد) نوع ماژور بودند. میانگین آخرین فریتین سرم 2760.60 به دست آمد. آزمون t مستقل نشان داد که بین نوع تالاسمی و سن تشخیص تالاسمی رابطه آماری معنی داری وجود داشت (P=0.000). بین سن و فاصله تزریق خون همبستگی مثبت و معنی دار آماری مشاهده شد به طوری که با افزایش سن فاصله بین تزریق خون نیز افزایش یافته بود (r=0.21) (P=0.004).نتیجه گیری: بالا بودن میانگین سنی بیماران در این مرکز نسبت به سایر مطالعات و همچنین تعداد پایین عوارض تشخیص داده شده، نشان دهنده موثر بودن درمان های جدید و افزایش طول عمر این بیماران است.

مقدمه و اهداف: تغییر ایده آل ها و تمایلات فرزندآوری عوامل موثر در فرایند رفتار باروری هستند. امروزه کاهش میزان باروری به زیر سطح جانشینی و پایین بودن ایده آل های فرزندآوری از رایج ترین چالش های باروری در ایران است. بنابراین با کاهش نرخ باروری، آگاهی از ایده آل تعداد فرزندان و تعیین کننده های آن، به منظور اتخاذ سیاست های جمعیتی مناسب ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر تعداد فرزندان ایده آل با استفاده از مدل رگرسیون پوآسون است.روش کار: در سال 1391، 389 زن 15-49 ساله حداقل یک بار ازدواج کرده استان سمنان با روش نمونه گیری طبقه بندی دومرحله ای تصادفی انتخاب و با استفاده از پرسشنامه ساختاریافته بررسی شدند. به منظور مدل سازی تعداد فرزندان ایده آل با استفاده از متغیرهای تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده، وضع فعالیت، سطح تحصیلی، نوع ازدواج و محل سکونت از مدل رگرسیون پوآسون وقتی متغیر طول مدت ازدواج به عنوان متغیر مبدا در مدل وارد شد و به منظور برازش مدل از نرم افزار SPSS 22 استفاده شد.یافته ها: کلیه متغیرهای پیش بین، مورد مطالعه بر تعداد فرزندان ایده آل زنان سمنانی تاثیر معنی داری داشتند (P-Value<0.05). زنان دارای 2 فرزند زنده به دنیا آمده و کمتر، شاغل، دارای تحصیلات دانشگاهی، با ازدواج غیرخویشاوندی و روستایی تعداد فرزندان بیشتری را نسبت به زنان دارای 3 فرزند و بیشتر به دنیا آمده، غیرشاغل، دارای تحصیلات ابتدایی و راهنمایی، با ازدواج خویشاوندی و شهری ایده آل می دانستند.نتیجه گیری: برای مدل سازی متغیر تعداد فرزندان ایده آل، با توجه به ماهیت شمارشی و گسسته بودن آن، رگرسیون پوآسون نسبت به سایر روش های رگرسیون خطی کاراتر است.