اپیدمیولوژی ایران
سال:1396 | دوره:13 | شماره:3 |تعداد مقالات:14

در شماره 4 دوره 11 سال 1394 در صفحات 9-1، مقاله ای با عنوان «ارزیابی پاسخکویی نظام سلامت بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت: مطالعه موردی شهر سنندج، 94-1393» منتشر شده است. ....

مقدمه و اهداف: این پژوهش با هدف مطالعه جایگاه جمهوری اسلامی ایران در تولید علم منطقه ای و جهانی حوزه اپیدمیولوژی طی سال های 2015-2011 میلادی انجام شده است.روش کار: این پژوهش نوعی مطالعه کاربردی بوده که با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل تمامی 53300 مقاله اپیدمیولوژی جهان طی سال های 2015-2011 میلادی است که در پایگاه اسکوپوس نمایه شده اند.یافته ها: پژوهشگران اپیدمیولوژی کشور در بازه زمانی مورد بررسی، تعداد 1196 مقاله بین المللی تالیف کرده اند که ایران را در جایگاه شانزدهم جهان و نخست خاورمیانه قرار می دهد. بررسی تولیدات علمی دانشگاه ها نیز نشان می دهد که 7 دانشگاه ایرانی در جمع 10 دانشگاه پرتولید منطقه خاورمیانه قرار داشته اند. میانگین استنادهای دریافتی مقاله های پژوهشگران ایرانی در حوزه اپیدمیولوژی معدل 3.9 استناد به ازای هر مدرک بوده که این میزان برای کل تولیدات خاورمیانه و جهان برابر با 5.3 و 7.4 استناد است. هم چنین تولیدات علمی ایران در سه شاخص درصد مدارک استناد شده، درصد مقاله های پراستناد و تاثیرگذاری استنادی وزن دهی شده در سطح رشته، از سطح کیفی پایین تری در مقایسه با متوسط منطقه و جهانی این حوزه برخوردار بوده است.نتیجه گیری: با وجود جایگاه برجسته کشور در زمینه کمیت تولیدات علمی حوزه اپیدمیولوژی، کیفیت این تولیدات نسبت به متوسط منطقه ای و جهانی پایین تر است.

مقدمه و اهداف: داده های موجود در یک نظام مراقبت بهداشتی در صورتی که درست، به موقع و قابل دسترسی باشد، نقش اساسی در برنامه ریزی توسعه و پشتیبانی خدمات بهداشتی ایفا می کند. داده های موجود در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به راحتی در دسترس نیستند و این دسترسی محدود ارزش آن ها را کاهش می دهد. هدف از انجام این مطالعه، تبیین چالش های دسترسی به داده های موجود در وزارت بهداشت بود.روش کار: این پژوهش در قالب یک مطالعه کیفی در سال 1394 انجام شد. 23 نفر از صاحب نظران علمی و اجرایی به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. مصاحبه های پیاده سازی شده با استفاده از روش تحلیل محتوا تحلیل شدند.یافته ها: یافته های این مطالعه 4 درون مایه اصلی (چالش های دسترسی به داده های نظام مراقبت، چالش های دسترسی به داده های حاصل از پیمایش های کشوری و پروژه های سفارش داده شده، چالش های دسترسی به داده های سامانه پرونده الکترونیک سلامت و چالش های دسترسی به داده های محرمانه) و 15 موضوع فرعی را ارایه می دهد.نتیجه گیری: با توجه به چالش های متعدد دسترسی به داده های موجود در وزارت بهداشت، طراحی سازوکارهای دسترسی به طور نظام مند در قالب دستورالعمل و ساختار تشکیلاتی برای مدیریت دسترسی به داده ها پیشنهاد می ‍‍ شود.

مقدمه و اهداف: بعضی مواقع اثر متغیرهای مستقل به طور همزمان، روی چندین متغیر وابسته سنجیده شود، و علاوه بر آن یک همبستگی درونی بین متغیرهای مستقل وجود داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی عملکرد مدل های تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) و مدل سازی معادله های ساختاری روی بررسی روابط پیچیده بین متغیرها انجام شد.روش کار: این مطالعه به بررسی آگاهی و نگرش افراد 18-15 سال در مورد مواد محرک پرداخته است. با استفاده از روش مدل سازی معادله های ساختاری و مانوا، اثر متغیرهای مستقل (جنس، وضع تاهل، سطح سواد و سن) روی دو متغیر پنهان آگاهی و نگرش بررسی شد. میانگین مجموع مربع های خطای (Mean Square Error; MSE) دو روش باهم مقایسه شد.یافته ها: در دو روش سمت معنی داری مسیرها یکی شد، اما مقدار ضرایب و P-value ها با هم متفاوت بود. با توجه به نتایج به دست آمده، مشاهد شد در هر دو روش، تنها متغیر جنس، بر آگاهی افراد، اثر گذار بوده است. هم چنین در هر دوی این روش، متغیر جنس و متغیر وضع تاهل، بر نگرش افراد اثرگذار بوده اند. میانگین مجموع مربع های خطا، دو روش تحلیل واریانس چند متغیره و روش مدل سازی معادله های ساختاری به ترتیب 0.98 و 0.002 شده اند.نتیجه گیری: در این مطالعه عملکرد روش مدل سازی معادله های ساختاری نسبت به عملکرد روش مانوا بهتر بوده است. پیشنهاد می شود که برای بررسی هم زمان روابط بین متغیرها از روش مدل سازی معادله های ساختاری استفاده شود. متغیر جنس، بر آگاهی افراد اثرگذار بوده است. هم چنین متغیرهای جنس و وضع تاهل، بر نگرش افراد اثرگذار بوده اند.

مقدمه و اهداف: با توجه به دگرگونی سیمای اپیدمیولوژیک بیماری ها و ویژگی های جمعیت شناختی و نیازهای سلامتی جامعه، بازنگری شرح وظایف پرسنل بهداشتی ضرورت دارد. این پژوهش با هدف زمان سنجی فرایندهای جاری در خانه های بهداشت انجام شد.روش کار: در این مطالعه مقطعی به روش Stop Watch فرایندهای یک روز کاری بهورزان 30 خانه بهداشت شهرستان سقز در سال 1394 مورد زمان سنجی قرار گرفت. زمان و دفعات انجام فرایندها در چک لیست ثبت شد. میانگین زمان صرف شده، زمان استاندارد، زمان بدبینانه، زمان مورد انتظار و میانگین دفعات انجام فرایندها محاسبه شد. میانگین زمان انجام فرایندها با زمان استاندارد آن با آزمون تی محاسبه شد.یافته ها: در خانه های بهداشت روزانه به طور متوسط 157.5±97.2 دقیقه صرف انجام فرایندها شد که معادل 33 درصد زمان کار روزانه است. بیش ترین زمان (38.5±26.6 دقیقه) صرف فعالیت های مربوط به رابطان بهداشتی بود. در طی یک روز کاری متوسط دفعه های انجام مراقبت بیماری های غیرواگیر (2.4±3.73 بار) و فرایندهای مرتبط با آمار (2.4±3.73 بار) بیش تر از سایر فرایندها بود. زمان انجام عمده فرایندها از جمله مراقبت مادری، مراقبت سالمند، مراقبت بیماری های واگیر و غیر واگیر با زمان استاندارد تفاوت داشت و از زمان مورد انتظار و زمان بدبینانه کم تر بود (P<0.05).نتیجه گیری: با توجه به صرف زمان کم برای فرایندهای مهم در خانه های بهداشت و میانگین پایین زمان مفید کاری در خانه های بهداشت، بازنگری در مدل و روش ارایه خدمات در خانه های بهداشت ضروری است. استفاده مناسب از بهورزها، کم کردن فرایندهای غیر ضروری، اضافه نمودن بسته های خدمت به روز پیشنهاد می شود.

مقدمه و اهداف: سل در بین بیماری های عفونی تک عاملی شایع ترین علت مرگ بوده و دارای رتبه دهم مرگ در بین همه بیماری ها در جهان است. این بیماری از فرد مبتلا به افراد نزدیک از نظر مکانی و به طور عمده زیر یک سقف سرایت می کند. هدف این مطالعه بررسی ارتباط ساختار همبستگی مکانی (فضایی) و زمان بهبودی بیماران مبتلا به سل ریوی در ایران است.روش کار: در این مطالعه داده های 20554 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر خلط مثبت در ایران برای سال های 93-1389 مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل زمان شکست شتاب دار پارامتری همراه با شکنندگی مکانی (فضایی) با رویکرد بیزی استفاده شد. برای برازش مدل از نرم افزار OpenBUGS 1.4 و به منظور پهنه بندی اثرهای محیطی از ArcGIS استفاده شد.یافته ها: میانگین سنی بیماران 50.35 سال با خطای استاندارد 21.6 سال بود. یافته های مطالعه نشان داد که محیط جغرافیایی، جنس، وضع زندانی بودن، درجه مثبت بودن اسمیر در زمان تشخیص و محل زندگی افراد (شهر، روستا) تاثیرتاثیر معنی داری بر زمان بهبودی بیماران سل ریوی داشت. زمان بهبودی بیمارانی که با درجه اسمیر 9-1 باسیل، 1+ و 2+ تحت درمان قرار گرفته بودند به طور معنی داری کم تر از بقیه افراد بود.نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه محیط جغرافیایی و محل زندگی افراد تاثیر معنی داری بر زمان بهبودی بیماران سل ریوی اسمیر مثبت دارد. در برخی استان ها این تاثیر وابسته به درجه مثبت بودن اسمیر و در برخی استان ها مستقل از آن است.

مقدمه و اهداف: این پژوهش با هدف بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی نسخه فارسی آزمون تشخیص اختلالات مصرف دارو (DUDIT) در بین افراد مبتلا به سوءمصرف مواد در چند شهر ایران صورت گرفت. هم چنین نمرات DUDIT در مورد تعدادی از عوامل جمعیت شناختی مورد بررسی قرار گرفت.روش کار: پرسشنامه DUDIT به زبان فارسی ترجمه، سپس ترجمه به انگلیسی برگردانده شد و مقایسه آن با نسخه اصلی صورت گرفت. پس از اجرای مقدماتی روی 20 آزمودنی، اصلاحات لازم انجام شد. تعداد 281 آزمودنی مبتلا به سوءمصرف مواد از زندان، خوابگاه و کمپ ها به پرسشنامه پاسخ دادند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، آزمون تشخیص اختلالات مصرف دارو (DUDIT)، پرسشنامه شدت اعتیاد (SDS) و پرسشنامه وابستگی لیدز (LDQ) استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل عاملی تاییدی، ضریب آلفای کرونباخ، ضریب دونیمه کردن گاتمن و روایی هم گرا استفاده شد.یافته ها: یافته ها از ساختار تک عاملی DUDIT حمایت کرد. آلفای کرونباخ و آزمون دونیمه کردن گاتمن به ترتیب 0.81 و 0.68 به دست آمد. بررسی روایی هم گرا از طریق محاسبه ضریب هم بستگی مقیاس DUDIT با مقیاس های LDQ و SDS به ترتیب 0.61 و 0.46 بود. سابقه مصرف در خانواده، سکونت در کمپ، مصرف هم زمان چند ماده و استفاده از چند روش مصرف به طور هم زمان بیش ترین نمره را در DUDIT حاصل نمودند.نتیجه گیری: نسخه فارسی DUDIT از ویژگی های روان سنجی مناسبی در بین جمعیت مورد پژوهش مبتلا به سوءمصرف مواد برخوردار است. توجه به عوامل جمعیت شناختی موثر بر افزایش اختلالات مصرف مواد، در برنامه ریزی های پیش گیری و درمان، لازم است.

مقدمه و اهداف: امروزه عدالت یکی از اولویت های اساسی سیاست گذاران بوده و توزیع عادلانه سلامت یکی از نگرانی های آن ها به شمار می آید. چهارچوب بین المللی حقوق بشر حرکت به سوی عدالت در سلامت از طریق توجه به تعیین کننده های اجتماعی سلامت را مورد تاکید خاص قرار داده است. در این پژوهش به منظور شناخت بیش تر مدل های موجود در دنیا در زمینه عوامل اجتماعی موثرموثر بر سلامت 7 چهارچوب پرکاربرد تعیین کننده های سلامت برای شناسایی و بررسی دقیق معرفی شده اند.روش کار: این پژوهش از مطالعه های تطبیقی بوده و محیط پژوهش شامل تمامی مدل های عوامل اجتماعی موثر بر سلامت در دنیا بوده که، 7 مدل با معیار عدالت محوری، تصمیم گیری مبتنی بر شواهد، رویکرد راهبردی و جامع، اهمیت خانواده در سلامت از طریق جست وجوی هدفمند، انتخاب شدند و به صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: در این مطالعه، 7 مدل شناسایی شده و از لحاظ سطح مدل، نوع، اساس و حیطه تمرکز مورد بررسی قرار گرفتند.نتیجه گیری: مدل های بسیار متنوعی برای نشان دادن عوامل اجتماعی و در واقع تعیین کننده های سلامت در سراسر دنیا وجود دارد که هر کدام از این مدل ها دارای مزایا و معایبی هستند. این پژوهش می تواند به سیاست گذاران و پژوهشگران در انتخاب مدل برای تحلیل عوامل اجتماعی موثر بر سلامت با توجه به گفتمان حاکم، کمک نماید.

مقدمه و اهداف: شروع قاعدگی یک مساله مهم دوران نوجوانی و درد قاعدگی یک مشکل رایج در نوجوانان است. این پژوهش با هدف تعیین الگوی قاعدگی و شیوع دیسمنوره در دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر اردبیل انجام شد.روش کار: این پژوهش در قالب یک مطالعه مقطعی انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمامی دختران دوره متوسطه دوم ناحیه یک و دو شهر اردبیل در سال 1394 بود، که حجم نمونه 1600 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از 7 مدرسه ناحیه 1 و 5 مدرسه ناحیه 2 انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه پژوهشگرساخته و مقیاس درجه بندی دیداری درد استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه، میانگین سن نخستین قاعدگی 12.88 سال بود. شیوع دیسمنوره 91 درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 92- 90 درصد) بود و شدت درد در 25 درصد دختران شدید بود. بررسی الگوی مشخصات قاعدگی در دانش آموزان نشان داد در 61.2 درصد دوره های قاعدگی منظم، مدت خونریزی قاعدگی و طول دوره قاعدگی به ترتیب در 88 و 93.2 درصد دختران طبیعی بود. در این پژوهش، 84.8 درصد دختران بیان کردند توانایی فعالیت آن ها از قاعدگی تاثیر می پذیرد و 29.7 درصد دختران به دلیل درد قاعدگی از مدرسه غیبت کرده بودند.نتیجه گیری: دیسمنوره، شیوع بالایی دارد و مشکل رایج دختران نوجوان است که بر توانایی فعالیت آن ها و حضور در مدرسه تاثیر می گذارد. بنابراین آموزش دانش آموزان در زمینه بهداشت قاعدگی، شیوه های کنترل و کاهش درد قاعدگی ضروری به نظر می رسد.

مقدمه و اهداف: سرطان کولورکتال چهارمین سرطان شایع و پنجمین علت مرگ ومیر ناشی از سرطان در ایران است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط میزان بروز سرطان کولورکتال در مردان و زنان با شاخص توسعه انسانی و اجزای آن در استان های مختلف ایران انجام شد.روش کار: این مطالعه یک بررسی اکولوژیک، برای تعیین ارتباط میزان بروز سرطان کولورکتال در مردان و زنان با شاخص توسعه انسانی می باشد، که بر اساس اطلاعات مرکز ثبت سرطان و داده های سرشماری مرکز آمار ایران انجام شده است. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 انجام شد. از آزمون همبستگی پیرسون برای ارزیابی ارتباط بین میزان بروز سرطان کولورکتال و شاخص توسعه انسانی و اجزای آن استفاده شده است. P£0.05 سطح معنی داری آماری در نظر گرفته شد.یافته ها: بیش ترین میزان بروز سرطان کولورکتال در مردان، به ترتیب در استان های تهران (16.78)، آذربایجان شرقی (14.41)، سمنان (13.62) و بیش ترین میزان بروز سرطان کولورکتال در زنان، به ترتیب در استان های تهران (18.47)، سمنان (14.80) و آذربایجان شرقی (12.82) گزارش شده است. نتایج بررسی نشان داد بین میزان بروز سرطان کولورکتال در مردان (r=0.605) و زنان (r=0.661) با شاخص توسعه انسانی همبستگی مثبت وجود دارد، این رابطه از نظر آماری معنی دار بود (P<0.001).نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن میزان بروز سرطان کولورکتال در استان هایی که شاخص توسعه انسانی بالاتری دارند، بنابراین بررسی میزان بروز سرطان توسط شاخص توسعه انسانی و اجزای آن می تواند برای نشان دادن تصویر واضح تری از توزیع سرطان در هر کشور مفید باشد و برای پیشگیری از سرطان مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه و اهداف: پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در ایران در بیش تر استان های کشور انجام می شود. سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی از جمله مهم ترین بیماری های عفونی قزل آلای پرورشی و تهدید جدی صنعت پرورش این ماهی است. این مطالعه با هدف بررسی طغیان های بیماری در مزرعه های پرورش ماهی قزل آلای کشور در سال 1393 و تعیین کننده های موثر در ورود عامل و بروز بیماری انجام شد.روش کار: داده های مربوط با استفاده از پرسشنامه طراحی شده جمع آوری شد. تشخیص بیماری با علایم بالینی، شناسایی ویروس به روش Real-Time PCR و به روش Conventionl –RTPCR انجام شد.یافته ها: در طول 52 هفته مطالعه در سال1393 تعداد 114 مزرعه از 1140 (12.63 درصد) مزرعه واقع در 78 زون در 14 استان کشور مبتلا به بیماری گزارش شدند. در تحلیل چند متغیره نیز ورود غیر مجاز بچه ماهی (نسبت شانس=7.81، فاصله اطمینان 95 درصد: 3.63-16.80)، ورود غیر مجاز ماهی بازاری (نسبت شانس= 5.60، فاصله اطمینان 95 درصد: 3.03-10.35) و آب رودخانه به عنوان منبع تامین آب (نسبت شانس= 2.46، فاصله اطمینان 95 درصد: 1.51-4.02) به عنوان عوامل خطر احتمالی ورود عامل بیماری به مزرعه شناسایی شدند.نتیجه گیری: رعایت اصول امنیت زیستی در مزرعه ها و اجرای برنامه مراقبت مبتنی بر خطر (Risk-based surveillance) بیماری بر اساس عوامل خطر شناسایی شده و ارزیابی این عوامل به صورت منظم و دوره ای نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از بیماری دارد.