مدیریت اطلاعات سلامت
سال:1387 | دوره:5 | شماره:2 (پیاپی 10) |تعداد مقالات:14

کمیت زیاد و کیفیت نامعلوم، مشکل امروزی در انتخاب مجلات پزشکی است. شاید معیارهای سنجش کیفیت مجلات بتوانند این مشکل را تا حدودی حل کنند. عامل تاثیر یا Impact Factor یک مجله به عنوان مطرح ترین ابزار علم سنجی و یکی از مهمترین معیارهای نویسندگان برای ارسال مقاله می باشد و مورد توجه کتابداران و اطلاع رسانان در آبونمان مجلات است. اکنون این معیار واحد با وجود کثرت دیدگاه های مخالف و موافق به چالش کشیده شده است.

مقدمه: امروزه استقرار سامانه های (نظام های) اطلاعاتی، از جمله سیستم پشتیبان تصمیم گیری به عنوان پشتوانه ای برای تصمیم گیری مدیریت کلان سازمان، ضروری می باشد. مشارکت در بهبود نظام تصمیم گیری از طریق امکان سنجی استقرار سیستم پشتیبان تصمیم درحوزه معاونت امور درمان سازمان تامین اجتماعی، هدف اصلی این مطالعه بوده است.روش بررسی: نوع پژوهش توصیفی - مقطعی بود. جامعه پژوهش شامل کارکنان حوزه معاونت امور درمان سازمان تامین اجتماعی و ابزار گردآوری داده ها شامل یک پرسش نامه و یک چک لیست بود. پرسش نامه پس از کسب اعتبار علمی، بین 27 نفر از مدیران و معاونین حوزه مورد مطالعه توزیع و 24 پرسش نامه جمع آوری شد. چک لیست نیز در کلیه واحدهای محیط پژوهش از طریق مشاهده توسط پژوهشگر تکمیل گردید. داده ها در نرم افزار Excel وارد و در مرحله بعد با استفاده از نرم افزار SPSS در سطح آمار توصیفی تحلیل شد.یافته ها: میانگین امتیازات امکان استقرار سیستم پشتیبان تصمیم در معاونت درمان سازمان تامین اجتماعی از بعد عملیاتی 3.65 از 5، از بعد نیروی انسانی 3.1 از 5، از بعد اقتصادی 2.92 از 5 و از بعد فنی 37 از 42 به دست آمد.نتیجه گیری: با توجه به وجود زیر ساخت های لازم و نیز توان مالی سازمان در جهت استقرار سیستم پشتیبان تصمیم، در صورت برگزاری دوره های آموزشی مربوط برای مدیران و کاربران معاونت درمان، مقاومت آنان نسبت به پذیرش موضوع کاهش و در نتیجه امکان استقرار سیستم افزایش خواهد یافت.

مقدمه: افزایش هزینه های بیمارستانی در سال های اخیر و نیز اجرای طرح خودگردانی و اداره بیمارستان ها به وسیله درآمد اختصاصی آنها، بیمارستان ها را با مشکلات مالی جدی رو به رو ساخته است. در این راستا، پژوهشگران بر آن شدند تا به منظور کاهش مقدار کسورات حاصل از عدم ثبت اقدامات انجام گرفته برای بیماران در صورتحساب هزینه آنان، تاثیر مداخله در این روند با استفاده از الگوی 9 مرحله ای ارتقای کیفیت فرآیند را بر افزایش درآمد بیمارستان بررسی نمایند.روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی و مداخله ای، 350 پرونده از پرونده های بیماران بستری در بخش های داخلی مردان و زنان بیمارستان نمازی شیراز در نیمه دوم سال 1384، به صورت تصادفی ساده انتخاب و با استفاده از فرم های جمع آوری داده، بررسی و با صورتحساب های مربوط مقایسه شد؛ سپس با استفاده از اطلاعات حاصله، فرآیند ثبت اقدامات دارای تعرفه با استفاده از الگوی 9 مرحله ای ارتقای کیفیت فرآیند، از طریق تهیه فرم اقدامات درمانی، آموزش و ارایه مشاوره به کارکنان در رابطه با نحوه تکمیل فرم و اهمیت این کار، به مدت 4 ماه مورد مداخله قرار گرفت. در مرحله پس از مداخله، تاثیر مداخله بر روی 215 پرونده در طول 4 ماهه اول سال 1385 مورد بررسی قرار گرفت و یافته  ها با نرم افزار SPSS تحلیل شدند.یافته ها: قبل از مداخله، 56 درصد از هزینه اقدامات درمانی انجام گرفته برای بیمار ثبت نشده بود که بعد از مداخله این درآمد از دست رفته به 31 درصد کاهش یافت و در مجموع باعث افزایش 25 درصدی درآمد این بیمارستان در بخش های مورد مطالعه شد.نتیجه گیری: با صدور صورتحساب هزینه بیمار مطابق با اقدامات ثبت شده در پرونده پزشکی وی و در نتیجه اعمال مدیریت مالی صحیح و اجرای الگوی ارتقای کیفیت در این زمینه، بیمارستان می تواند درآمد خود را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد.

مقدمه: یکی از راه های بازیابی اطلاعات تخصصی از اینترنت، استفاده از ابزارهای کاوش است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه موتورها و ابر موتورهای کاوش در بازیابی اطلاعات داروشناسی و سنجش میزان ربط مدارک بازیابی شده در آنها انجام شد.روش بررسی: این پژوهش از دسته مطالعات توصیفی تطبیقی است که جامعه پژوهش آن، 6 موتور و 6 ابر موتور کاوش اصلی که در سایت www.searchenginewatch.com، به عنوان پر استفاده ترین ابزارهای کاوش اینترنت معرفی شده بودند، در نظر گرفته شد. برای تعیین کلید واژه های حوزه داروشناسی از سر عنوان موضوعی پزشکی(MeSH: Medical Subject Heading)  ویرایش 2008، استفاده شد. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مشاهده مستقیم بود. جستجو با هر یک از اصطلاحات انتخابی حوزه داروشناسی در تک تک موتورهای کاوش انجام شد. 10 نتیجه اول بازیابی شده موتورهای کاوش، برای ارزیابی مانعیت و جامعیت انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار Excell مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: موتور کاوش Yahoo، بیشترین مدارک داروشناسی (34 درصد) را بازیابی کرد و رتبه نخست را به خود اختصاص داد. موتور کاوش Aol با میزان (62 درصد) مانعیت و (21 درصد) جامعیت، بیشترین مدارک مرتبط را در حوزه داروشناسی بازیابی کرده است. در بین ابر موتورهای کاوش Dogpile، بیشترین مدارک داروشناسی (22 درصد) را بازیابی کرده است و رتبه نخست را به خود اختصاص داد.نتیجه گیری: موتورهای کاوش و ابر موتورهای کاوش ابزارهای مناسبی برای جستجوی کاربران، اعم از خبره و مبتدی، هستند و از قابلیت ها و امکانات جستجوی مناسبی برخوردارند. پیشنهاد می شود که کاربران جستجوی خود را در چند موتور کاوش پیگیری کنند تا به مدارک مرتبط از میان انبوه منابع موجود در وب، دسترسی یابند.

مقدمه: نظام های اطلاعات در سیستم سلامت با گردآوری، تحلیل و انتشار داده ها، زمینه استفاده از اطلاعات به منظور بهبود و ارتقای سلامت جامعه را فراهم می سازند. این مطالعه برای ارزیابی وضعیت نظام رسمی آماری سلامت در دانشگاه علوم پزشکی تبریز طراحی و اجرا شد.روش بررسی: این مطالعه به صورت توصیفی انجام شد. واحدهای آمار مستقر در مراکز آموزشی - درمانی، بیمارستان های عمومی و مراکز بهداشت شهرستان شهر تبریز به وسیله چک لیست تهیه شده، مورد بررسی قرار گرفت و داده ها پس از جمع آوری، با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز آماری شد.یافته ها: در 15.6 درصد واحدهای آمار وابسته به دانشگاه، شرح وظایف واحد آمار به صورت مکتوب وجود داشته و در 21.9 درصد سازمان ها، نیازهای اطلاعاتی سازمان تعیین شده است. در 89.3 درصد مراکز، جمع آوری اطلاعات آماری طبق برنامه استاندارد انجام می گیرد و در 81.3 درصد آنها داده های جمع آوری شده از لحاظ صحت داده ها، بررسی می شوند.نتیجه گیری: با توجه به جایگاه نظام اطلاعات در هر سازمان و نقش اساسی آن در اتخاذ سیاست های درست، ایجاد نظام هماهنگ و یکپارچه اطلاعات و توانمندسازی کارشناسان در زمینه استفاده صحیح از داده ها، از اولویت های ضروری به شمار می رود.

مقدمه: در جهان معاصر، ایجاد پرونده الکترونیک سلامت یکی از اولویت های بسیاری از کشورهاست. با شروع نگهداری اطلاعات کلینیکی در سیستم های کامپیوتری، باید پیش بینی های لازم به منظور جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات پزشکی بیماران به عمل آید. سوال اساسی این است که اصول مناسب برای حفظ محرمانگی اطلاعات سلامت کدامند؟روش بررسی: مطالعه به روش توصیفی در سال 1386 در خصوص اصول محرمانگی اطلاعات بیماران در پرونده الکترونیک سلامت در پنج محور شرایط جمع آوری، اصول استفاده، اصول افشا، اصول دسترسی فرد و مسوولیت متولی اطلاعات سلامت در کشورهای استرالیا، کانادا، انگلستان و ایران انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، مقالات، کتب، مجلات و سایت های معتبر اینترنتی انگلستانی زبان بود. سپس داده ها گردآوری و جداول مقایسه ای لازم تهیه و نقاط ضعف و قوت هر یک بررسی و مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: هر سه کشور منتخب بر جمع آوری، استفاده و افشای اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت با رضایت فرد و یا طبق قانون، تاکید دارند. دو کشور استرالیا و کانادا در خصوص دسترسی خود فرد به اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت محدودیت هایی ایجاد کرده اند و کشور انگلستان دسترسی فرد به اطلاعات را بر پایه نیاز به دانستن، به طور کلی مجاز شمرده است. همچنین یکی از مسوولیت های متولی اطلاعات را در دسترس قرار دادن سیاست ها و اقدامات محرمانگی اطلاعات برای عموم بیان کرده اند. کشور ایران در این زمینه، اصول مدون و مصوبی ندارد.نتیجه گیری: اصول محرمانگی اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت در دو کشور استرالیا و کانادا از جامعیت بیشتری برخوردار است. کشور ایران فاقد اصولی در این زمینه است و با توجه به رویکرد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص طراحی پرونده الکترونیک سلامت برای هر ایرانی، استفاده از تجربیات سایر کشورها و تنظیم و تصویب اصولی در این خصوص، با توجه به شرایط بومی کشورمان، توصیه می شود.

مقدمه: در حال حاضر سرطان ها یکی از مشکلات اصلی بهداشت و درمان در ایران و تمام دنیا می باشند. از آن جایی که درمان سرطان ریه هزینه های زیادی دارد و تاثیر زیادی بر زندگی افراد خواهد داشت. در این پژوهش بر آن شدیم که به بررسی هزینه های درمانی مبتلایان به سرطان ریه بپردازیم.روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی - مقطعی به بررسی 115 پرونده پزشکی بیمارانی با سرطان ریه که از ابتدای سال 1382 تا فروردین 1384 در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد پذیرفته شده بودند، پرداخته شد. نحوه دستیابی به نمونه ها از طریق سرشماری یا تمام شماری بود. داده ها از پرونده ها قرائت و وارد صفحه داده های پیوست گردید. چون در این تحقیق از داده های موجود استفاده گردید و هیچ اندازه گیری مجددی صورت نگرفت، روایی و پایایی ابزار موضوعیت نداشت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و با توجه به پراکندگی زیاد متغیرها، از آزمون Mann Whitney برای مقایسه استفاده گردید.یافته ها: متوسط هزینه درمان بیماران سرطان ریوی در یک نوبت مراجعه در این مرکز مقدار 773 614 2 ریال به دست آمد. مقایسه هزینه های مختلف بین مردان و زنان و همچنین بین افراد سیگاری و غیر سیگاری اختلاف معنی دار آماری نشان نداد (P>0.05).نتیجه گیری: هزینه های اقتصادی سرطان ریه بسیار سنگین است. هرگونه مداخله درمانی و مدیریتی که بتواند شروع تظاهرات سرطان ریه و پیشرفت عوارض آن را به تاخیر اندازد و یا طول مدت درمان را کاهش دهد، سهم فراوانی در کاهش آلام بیماران، بهبود کیفیت زندگی آنها و کاهش هزینه های تحمیلی خواهد داشت.

مقدمه: سیستم اطلاعات بیمارستانی نه تنها موجب بهبود عملکرد و تصمیم گیری بهتر می شود، بلکه با ارایه اطلاعات و سوابق بیمار به ارایه کنندگان خدمات در تصمیم گیری های بهداشتی - درمانی نیز نقش به سزا و موثری دارد. هدف از این مطالعه، شناخت قابلیت های سیستم اطلاعات بیمارستانی و تعیین نقش آن در عملکرد بیمارستان ها بود.روش بررسی: این پژوهش کاربردی و تطبیقی - تحلیلی در تنها بیمارستانی که سیستم اطلاعات بیمارستانی در آن پیاده شده بود و امکان مطالعه این سیستم و نیز سیستم دستی وجود داشت، انجام شد. ابزار پژوهش شامل چند پرسش نامه جهت جمع آوری داده های مربوط به مدت زمان انجام فرآیندها و یک چک لیست برای جمع آوری داده های مربوط به هزینه های بیماری های مورد مطالعه از پرونده های بیماران بود. روایی و پایایی این ابزار بررسی گردید. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (محاسبه میانگین و درصد) و آزمون t-test انجام گرفت.یافته ها: با استفاده از سیستم اطلاعات بیمارستانی، میانگین مدت اقامت بیماران با تشخیص های مختلف، 6.56 روز کاهش نشان می داد و میانگین کل هزینه بیماری های مورد بررسی معادل 772604 ریال افزایش یافته بود؛ در مدت زمان انجام فرآیند درخواست و پاسخ دهی آزمایشات 13 دقیقه، در مدت زمان فرآیند پذیرش بیماران، 2 دقیقه، و در مدت زمان انجام فرآیند تسویه حساب در سیستم کامپیوتری، 260 دقیقه کاهش مشاهده می شد.نتیجه گیری: یافته های مربوط به بررسی فرآیندهای مقایسه ای بین دو سیستم دستی و اطلاعات بیمارستانی نشان داد که با استفاده از سیستم اطلاعات بیمارستانی کاهش زمانی چشمگیری در فرآیندهای موثر بر مدت اقامت بیماران صورت پذیرفته و موجب بهبود عملکرد بیمارستان شده است.

مقدمه: کمیته مدارک پزشکی سیاست ها، روش ها، فرم ها و کلیه مسایل مربوط به مدیریت بخش مدارک پزشکی و اطلاعات بیماران را بررسی می کند. در خصوص اهمیت آن کمیته، می توان به الزامات موجود در دستورالعمل ارزشیابی و اعتبار بخشی بیمارستان ها اشاره نمود. این مطالعه با هدف بررسی نحوه عملکرد کمیته مدارک پزشکی بیمارستان های آموزشی و غیر آموزشی سراسر استان مازندران بر مبنای صورت جلسات ارسال شده به اداره کل مدارک پزشکی، مستقر در حوزه معاونت درمان دانشگاه، انجام شد.روش بررسی: این مطالعه توصیفی - مقطعی، به روش سرشماری 257 صورت جلسه ارسالی از سال 1384 لغایت نیمه اول 1386 بررسی گردید. ابزار گردآوری داده، چک لیستی بود که عناصر اطلاعاتی آن به استناد دستورالعمل ارزشیابی بیمارستان، مصوب وزارت بهداشت، طراحی شد. متغیرهای مورد بررسی شامل تعداد جلسات تشکیل شده، مسایل مطروحه، ترکیب جلسه و تصمیمات متخذه بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز شد.یافته ها: از تعداد 600 جلسه که باید در کل دو سال و نیم، در بیمارستان ها تشکیل می شد، 257 جلسه تشکیل شده بود. کل موارد مطروحه در ارتباط با 5 وظیفه تعریف شده برای کمیته مدارک پزشکی، 513 مورد بود که برای 70.2 درصد تصمیم گیری شده، برای 9.8 درصد تصمیم گیری نشده، 19.1 درصد نیز غیر قابل حل و 0.9 درصد نامشخص باقی مانده است.نتیجه گیری: عملکرد کمیته مدارک پزشکی بیمارستان های استان از نظر تشکیل جلسات، پی گیری مصوبات و حضور اعضا چندان مطلوب نیست. به منظور بهبود وضعیت، برگزاری مرتب جلسات، پیگیری مصوبات و همچنین ارزیابی عملکرد کمیته به صورت سالانه توسط بیمارستان توصیه می گردد.

مقدمه: تولید علم در محیط علمی کشور، مسیر چندان درستی را نمی پیماید. تفاوت و ماهیت مجموعه رشته های تشکیل دهنده معرفت بشری و عوامل موثر بر آن و نیز تفاوت مولفه های عقلی و علمی تاثیرگذار بر علوم متفاوت مورد توجه قرار نگرفته، عرصه های همپوشانی و نحوه تغذیه زمینه های مختلف علمی از همدیگر مد نظر دقیق واقع نمی شوند. در شیوه های تبدیل علم به فناوری و کاربردی نمودن علوم انسانی و اجتماعی هم کم توجهی وجود دارد.روش بررسی: بررسی های میدانی شیوه های داوری علمی و اخلاقی طرح های پژوهشی، مقالات علمی، کتب تخصصی و تجزیه و تحلیل موضوعاتی مانند مقالات سیستماتیک مروری، متاآنالیز، Rapid processing، زمینه های تحقیق پیشتاز، Impact factor، Citation، Primary and Secondary Database، Leading rate  و Self Meta data citation  و نشان دهنده آنست که این موارد برای مسوولان تولید علم در کشور مفهوم روشنی ندارد.یافته ها: فضای تولیدات علمی به صورت مقاله، ثبت اختراع و اکتشاف، چاپ کتاب، انتشار مجلات علمی - تخصصی، چه از نظر اقتصادی و چه از جنبه های مدیریتی، رعایت اخلاق و امانتداری علمی، تسهیم منافع علمی، آموزش آداب و اخلاق علمی بین استاد و دانشجو و ... عدم ضابطه مندی مناسب را نشان می دهد.نتیجه گیری: میزان آشنایی، میزان مراجعه و مهارت های مراجعه به  Databaseهای علمی وضعیت خوشایندی نداشته، تفاوت و ارزش پایگاهی مانند Scopus با Trip database و یا library Cochrane شناخته شده نبوده، ساماندهی پایگاه های علمی الکترونیکی ملی برای مدیریت عرصه اطلاع رسانی برای تولیدات علمی و تخصصی کشور نیز راه درازی تا رسیدن به حد مقبول در پیش دارد.